اندرونی، بیرونی و آشپزخانه ایرانی

آیت الله جوادی آملی با تأکید بر الگوی ایرانی اسلامی در معماری و شهرسازی اعلام کردند ساختن خانه هایی با آشپزخانه های به اصطلاح open که در آن صاحبخانه نتواند خود را از میهمان مصون و مستور نگه دارد، اسلامی نیست

اصل خبر: روز جمعه، ششم خرداد، آیت الله جوادی آملی مفسر بزرگ قرآن کریم در دیدار با اعضای کمیته شهرسازی سازمان نظام مهندسی کشور نکات مهمی را در مورد معماری اسلامی گوشزد کردند. این استاد برجسته حوزه عملیه قم استدلال و برهان را عنصری ترین محور در ساخت و ساز اسلامی عنوان کردند و افزودند: «ساختن خانه هایی با آشپزخانه های به اصطلاح open که در آن صاحبخانه نتواند خود را از میهمان مصون و مستور نگه دارد، اسلامی نیست.» ایشان در صحبت هایشان به چند نکته مهم دیگر هم اشاره کردند: «نمای بیرون منازل باید طوری طراحی شود که خانه ساخته شده بر دیگر منزل ها اشراف نداشته باشد و دیگران نیز نتوانند از بیرون داخل خانه را نگاه کنند.»

پیشینه: آیا ساخت آشپزخانه اوپن ممنوع می شود؟

این برای نخستین بار نیست که بحث تضاد معماری اسلامی با ساخت آشپزخانه اوپن مطرح می شود. تیرماه سال گذشته هم وزیر مسکن و شهرسازی از سازمان نظام مهندسی کشور خواست نقشه هایی که با معماری ایرانی اسلامی سنخیت ندارند را تأیید نکنند. علی نیکزاد ساخت اندرونی و انبرونی و جدا کردن آشپزخانه از سایر قسمت های خانه را نمونه ای از ساخت و سازهای ایرانی اسلامی معرفی کرد. کارشناسان در واکنش به این اظهارات، نظرات کاملاً متفاوتی داشتند.

اما جالبترین نکته این بود که وزیر مسکن مدعی شد این معیارها در ساختمان های مسکن مهر لحاظ شده است.  اما ربانی نایب رئیس انجمن انبوه سازان که در پروژه مسکن مهر هم همکاری دارد، این مسأله را نقض کرد. این عضو انجمن انبوه سازان مسکن در عین حال تأکید کرد «در حال حاضر آپارتمان ها اکثراً با متراژ 50 تا 70 متر ساخته می شوند که از لحاظ مهندسی گنجاندن نظرات وزیر به عنوان الگوی معماری ایرانی ـ اسلامی به هیچ وجه امکان پذیر نیست.» خیلی از کارشناسان در آن مقطع اعلام کردند تنها در صورتی می توان نظرات وزیر مسکن را اعمال کرد که بیش از 100 تا 120 متر مربع فضا برای ساخت و ساز وجود داشته باشد.

تاریخچه

معماری امروز خانه های ایرانی که به نوعی تلفیقی از معماری مدرن و سنتی است از چه زمانی به این شکل درآمد؟ اصلاً این آشپزخانه های اوپن از کی پای خود را به خانه های ایرانی ها باز کردند؟ برای یافتن جواب این سؤالات با چند مهندس معمار به گفت وگو نشستیم و از نحوه ورود معماری مدرن به ایران پرسیدیم. تقریباً همه مهندسان معمار معتقدند دوران قاچار نقطه شروعی بود برای ورود معماری غربی به ایران. شاه های قاجار با سفرهای خود به کشورهای اروپایی چنان شیفته معماری غربی می شدند که از نمای ساختمان های آن کشورها عکس می گرفتند و پس از ورود به ایران آن را به معمارهای ایرانی می دادند تا از روی آن عکس الگوبرداری کنند و ساختمان ها را بسازند.

این معماری که به معماری کارت پستالی معروف شده بود تا مدت ها فقط به پوسته ساختمان ها مربوط می شد و داخل خانه ها هم چنان به سبک قدیمی ساخته می شدند. این روند تا زمان پهلوی اول ادامه داشت تا اینکه در اواخر این دوره، معماری مدرن به داخل ساختمان ها آمد و به نوعی سبک مدرن معماری وارد منازل شد. اگر در مناطقی مانند میدان فردوسی، خیابان ویلا و.. به خانه ها نگاه کنید، عموماً خانه های دو، سه طبقه با ایوان های بزرگی را می بینید که همگی در زمان پهلوی دوم ساخته شدند و در زمان خودشان نوعی طراحی جدید به حساب می آمدند.

در آن خانه ها هم اما خبری از آشپزخانه های مدرن و اوپن امروزی نیست و آشپزخانه ها به همان سبک قدیمی ایرانی ساخته شده است. از اینجا به بعد ماجرا، معماران در مورد ورود آشپزخانه های مدرن و اوپن اتفاق نظر ندارند و هرکدام دوره خاصی را به عنوان نقطه شروع این آشپزخانه در نظر دارند، اما با جمع بندی صحبت های این معماران می توان به این نتیجه رسید که شاید نقطه ورود این آشپزخانه با پایان جنگ تحمیلی همراه بود. همزمان با پایان یافتن جنگ و رهایی از مشکلات پیرامون جنگ، علاقه مردم نسبت به بازسازی خانه ها و طراحی جدید چند برابر شد و نوسازی خانه ها رنگ و بوی دیگری به خود گرفت.

در همان پروسه بازسازی خانه های قدیمی و ساخت خانه های جدید، بزرگترین چالش برای مردم مشکلی به نام زمین و متراژهای کوچک بود. رفع این مشکل تنها یک راه حل داشت و آن هم این بود که از فضای کوچک بیشترین استفاده شود که به این شکل آشپزخانه های اوپن پای خود را به ماجرا باز کردند و این روزها هم پا به هر خانه ای که می گذارید از این آشپزخانه ها خواهید یافت. البته معماران زیادی هستند که اعتقاد دارند در استفاده از این نوع آشپزخانه ها، کمی زیاده روی شده و همه خانه ها محل مناسبی برای طراحی این نوع آشپزخانه نیستند.

بسیاری از خانه هایی که متراژهای بالایی دارند و یا زمینشان به گونه ای است که اصلاً نیازی به ساخت آشپزخانه های اوپن نیست. نکته دیگری که در مورد این آشپزخانه می گویند این است که همان ضرب المثل معروف اینجا هم کاربرد دارد، آشپزخانه های اوپن آمده اما فرهنگ استفاده از آن و امکانات آن هنوز نیامده است. مهم ترین مشکل آشپزخانه های اوپن این است که سیستم تهویه آن متناسب با غذاها و پخت و پز ایرانی نیست و درست به همین دلیل است که وقتی وارد خانه می شوید بوی پیاز داغ کل خانه را دربرگرفته است!

موافقان و مخالفان

اما بعد از مخالفت های صورت گرفته با طرح آشپزخانه های اوپن، مهم ترین سوالی که در ذهن نقش می بندد این است که آیا در آپارتمان هایی با متراژهای کوچک هم می شود از آشپزخانه های اوپن صرف نظر کرد؟ با مسأله تأمین نور پذیرایی و سایر قسمت های خانه چه باید کرد؟ برای پاسخ به این سوالات با یکی از کارشناسان معماری تماس گرفتیم و نظر فنی ایشان را جویا شدیم. «من شخصاً با آشپزخانه های غیراوپن بیشتر موافق هستم.

به این دلیل که آشپزخانه ها عموماً فضای شلوغ و به هم ریخته ای دارند و آشپزخانه های اوپن ظاهر داخلی خانه را به هم می ریزند. به نظرم کسانی که می گویند طراحی آشپزخانه های غیر اوپن در متراژهای کوچک مقدور نیست قدری سطحی به مسأله نگاه می کنند و واقعیت این است که در هر خانه ای می شود به سبک خانه قدیم آشپزخانه طراحی کرد.»

از طرفی مهندس کرمانیان یکی از موافقان طراحی آشپزخانه های اوپن می گوید: «ساخت آشپزخانه های غیراوپن در بعضی فضاها مقدور نیست چون به ضرر بنا و زندگی مردم است و البته نور و وسیع دید گرفته می شود. باید توجه داشته باشیم که اگر در بناهای قدیمی فضای آشپزخانه جدا می شد، فضاهای متعدد دیگری در خانه از جاهای مختلف دید داشت. ما وقتی به سمت فضای مدرن می رویم و زندگی آپارتمانی را می پذیریم باید مسائل وابسته به آن را هم بپذیریم.»

منبع: روزنامه هفت صبح

طراحی دکوراسیون آشپزخانه های برجسته خانه های ایرانی

فکر می کنم به اندازه کافی راجع به ریز جزییات آشپزخانه ها صحبت کرده ایم. این بار می خواهیم کمی متفاوت تر آشپزخانه ها را بررسی کنیم، می خواهیم برویم به سراغ طراحان برجسته ایرانی و ببینیم که آن ها برای طراحی دکوراسیون داخلی آشپزخانه های پروژه های برجسته شان، چه جسارت هایی را به خرج می دهند که این آشپزخانه ها این قدر دل نشین و زیبا ظاهر می شوند.

۱. آشپزخانه ای با رنگ خاص
خانه آبی ملایم، آپارتمان مدرن برای خانواده خاص است که توسط یکی از معماران برجسته ایرانی طراحی شده است. این آشپزخانه زیبایی خاص و منحصر به فردش را مدیون رنگ آبی و ترکیب زیبای آن با سفید مدیون است. گاهی باید این جرات و جسارت را به خود داد که از رنگ هایی که در کمتر خانه ها آن ها را می بینیم در طراحی دکوراسیون داخلی فضاها استفاده کنیم.

خانه آبی ملایم، آپارتمان مدرن برای خانواده خاص است

۲. ترکیب متریال های مختلف برای طراحی دکوراسیون آشپزخانه
ترکیب متریال های مختلف در طراحی آشپزخانه می تواند به آن چهره ای متفاوت و خاص ببخشد. یکی از بهترین نمونه های ترکیب متریال را در عکس پایین می توانید ببینید. چوب، فایبرگلاس و صفحات کورین مواد و مصالحی هستند که در طراحی دکوراسیون داخلی این آشپزخانه مورد استفاده قرار گرفته است. اما به هیچ عنوان این تعدد مواد و مصالح آزار دهنده نیست؛ چرا که هر کدام از آن ها دقیقا درجای درست خود مورد استفاده قرار گرفته اند. صفحات کورین که برای سطح رویی کابینت ها انتخاب شده اند مرز خوبی را بین کابینت های سفید دیواری و کابینت های چوبی زمینی به وجود آورده اند و باعث می شوند تا در این آشپزخانه هماهنگی و نظم خوبی به چشم بخورد، ضمن آن که هوشمندی در انتخاب رنگ لوازم و وسایل آشپزخانه باعث شده است که نقاط عطفی در فضا به وجود بیاید و یکنواختی فضا از بین برود.

ترکیب متریال های مختلف در طراحی آشپزخانه می تواند به آن چهره ای متفاوت و خاص ببخشد

۳. استفاده از کابینت های ویترینی
زمانی که تعداد کابینت های آشپزخانه زیاد است و رنگ آن ها تیره؛ ممکن است در نگاه اول حس سنگینی و خفه بودن فضا را القا کند. بهترین راه حل کردن این مشکل این است که در نقاط کانونی فضا از کابینت های ویترینی و باز استفاه کنید. کابینت های ویترینی کابینت هایی هستند که درب آن ها شفاف و شیشه ای است و کابینت های باز کابینت هایی هستند که فاقد در هستند و حالت قفسه دارند. استفاده از این ترفندهای دکوراسیونی باعث می شود که در فضا حس سبکی هوشمندانه ای به وجود بیاید همچینین دیگر صدمه ای هم به تعداد کابینت ها و کارآیی که می تواند برای استفاده کننده از آن داشته باشد وارد نمی شود.

استفاده از کابینت های ویترینی باعث می شود که در فضا حس سبکی هوشمندانه ای به وجود بیاید

۴. ترکیب رنگ های خاص در طراحی دکوراسیون آشپزخانه
عکس پایین یکی از پروژه های اجرا شده توسط قدرتمندترین گروه ها در زمینه طراحی دکوراسیون آشپزخانه را به شما نشان می دهد. گاهی فضای آشپزخانه ها به شما اجازه نمی دهند که خلاقیت زیادی در طراحی تان به کار ببرید و دقیقا همین جا است که رنگ ها به کمک شما می آیند. اما این انتخاب رنگ ها باید به قدری هوشمندانه صورت بگیرند که آشپزخانه شما را تبدیل به یکی از خاص ترین فضاهای داخلی خانه تان کند. در عکس پایین می توانید همنشینی رنگ های قهوه ای و سبز و هم چنین ترکیب خوب متریال ها را ببینید که چگونه باعث شده اند این آشپزخانه چهره ای متفاوت داشته باشد.

همنشینی رنگ های قهوه ای و سبز و ترکیب خوب متریال ها چهره ای متفاوت به این آشپزخانه داده است

۵. آشپزخانه های تک رنگ
در خانه هایی با پلان باز که معمولا فضاها مرزهای تفکیک نشده یا به اصطلاح باز دارند، خلاقیت طراح بیشتر محک می خورد چرا که چالشی به مراتب سخت تر را پیش رو دارد. در چنین خانه هایی فضاهای داخلی در عین آن که باید به تنهایی شاخص باشند، در مجاورت دیگر فضاها هم باید به چشم بیاید. عکس پایین یکی از همین خانه های پلان باز را به شما نشان می دهد که فضای آشپزخانه و غذاخوری در مجاورت یکدیگر قرار گرفته اند و هرکدام باید جلوه گری خاص خود را داشته باشند که این جلوه گری با انتخاب درست و به جای رنگ ها برای هر فضا به وجود آمده است. تصمیم طراحان بر این بوده است که آشپزخانه به صورت تک رنگ کار شود و میز صندلی هایی غذاخوری هم از رنگ کالباسی انتخاب شوند. شاید دلیل این انتخاب این بوده است که آشپزخانه چون فضای بزرگ تر و دارای جزییات بیشتری است اگر رنگی انتخاب می شد دیگر میز و صندلی های سفید در کنار آن آن قدر به چشم نمی آمد و دیده نمی شد.

در آشپزخانه هایی با پلان باز که معمولا فضاها مرزهای تفکیک نشده دارند از یک رنگ استفاده کنید

۶. استفاده از تضاد رنگ ها در طراحی دکوراسیون داخلی آشپزخانه
دو رنگ سیاه و سفید در عین حال که هر کدام دارای زیبایی ها و جذابیت بالایی هستند در کنار یکدیگر هم می توانند خوش بدرخشند. وقتی از تضاد میان این دورنگ در طراحی دکوراسیون داخلی آشپزخانه استفاده می شود این فضا را تبدیل به فضایی خارق العاده می کنند که می تواند تجربه جدیدی را برای استفاده کنندگان از آن رقم بزند. اگر خوب به عکس پایین نگاه کنید می بینید که این دو رنگ هر کدام سعی می کنند تا عیب دیگری را بپوشانند، سیاه به سفید کمک می کند تا فضا یکنواخت و کسل کننده نباشد و سفید به سیاه کمک می کند تا فضا سنگین و گرفته نباشد و در عین خال فضایی رسمی به آشپزخانه بخشیده اند که اگر تجهیزات آشپزخانه در آن وجود نداشت شاید می شد آن را با نشیمن خانه اشتباه گرفت. در واقع می توان گفت که این استفاده از تضاد به آشپزخانه کمک کرده است تا با دیگر فضاهای داخلی خانه همنشینی خوبی داشته باشد.

استفاده از دو رنگ تضاد در آشپزخانه فضا را تبدیل به فضایی خارق العاده می کنند

۷. استفاده از رنگ های تیره در طراحی دکوراسیون داخلی آشپزخانه
استفاده از رنگ ها در طراحی دکوراسیون داخلی آشپزخانه می تواند به اندازه انواع طراحی آن متفاوت باشد؛ دقیقا همان طور که از اول این مطلب آن ها دیده ایم. استفاده از رنگ های تیره به عنوان رنگ غالب آشپزخانه هم یکی از این ترفندها است که باعث خاص تر شدن دکوراسیون آشپزخانه می شود. البته استفاده از این نوع رنگ ها چالش دیگری را به وجود می آورد و آن این است که باید با رنگ های دیگری در این آشپزخانه ها هیجان بصری ایجاد کرد تا از یکنواختی فضا جلوگیری کند.

استفاده از رنگ های تیره به عنوان رنگ غالب آشپزخانه باعث خاص تر شدن آشپزخانه می شود

منبع : chidaneh.com