گرم باشید تا فرار نکند

محیط خانه، عرصه‌ی اولیه اجتماعی که در آن نوجوان به طور مداوم‌تری تحت نفوذ و نظارت پدر و مادر خود می‌باشد. بعد به جست‌وجوی راه‌هایی برای کسب استقلال می‌گردد.

دوره نوجوانی دوره‌ی حساسی از رشد است. نوجوانان به طور مداوم در حال تغییر ذهنی، جسمی و روحی می‌باشند. این دوره به عنوان پر‌چالش‌ترین و پر‌سانحه‌ترین دوره زمانی در رابطه بین والدین-فرزند مشاهده می‌شود. آنها درباره‌ی دنیای واقعی بیشتر آموخته و سعی می‌کنند برای مستقل شدن از والدین و پذیرفته شدن در گروه‌های اجتماعی تلاش نمایند.

نوجوانان می‌خواهند به عنوان بزرگسالانی که قادر به مهارت‌های تصمیم‌گیری هستند، درک شوند. همچنین می‌خواهند تا اعضای یک گروه بزرگ از همسالان باقی بمانند.

این موارد عامل رفتار‌های ناسازگارانه فرزند در محیط زندگی خود می‌شود. نازسازگاری کم برای نوجوان تعریف شده است چرا که سن هویت‌یابی و کسب و شناخت استقلال است ولی رفتارهای مخرب ناسازگارانه باید مورد بررسی قرار گیرد.
 
ریشه‌یابی ناسازگاری‌های نوجوان
محیط خانه، عرصه‌ی اولیه اجتماعی که در آن نوجوان به طور مداوم‌تری تحت نفوذ و نظارت پدر و مادر خود می‌باشد. بعد به جست‌وجوی راه‌هایی برای کسب استقلال می‌گردد. وی شروع به ساختن مفاهیمی از خود، از طریق مشاهده واکنش‌های افراد مهم در زندگی‌اش نسبت به خود، می‌نمایند. تجارب شخصی از ارتباط والدین- نوجوان اولین منبعی است که نگرش نوجوان را نسبت به خود و کیفیت روابط‌شان با همسالان را در بر می‌گیرد.

این نازسازگاری‌ها در حالت شدید پریشانی‌های روانی با خشم و استرس را به همراه دارد. یکی از عوامل شکل‌دهنده و اثر‌گذار بر رفتارهای ناسازگارانه نوجوانان سبک فرزند‌پروری والدین می‌باشد. سبک‌های فرزند‌پروری به عنوان رفتاری با نگرش‌ها و ارزش‌های والدین وتعیین چگونگی برقراری ارتباط با فرزندان‌شان گفته می‌شود. فرزندپروری مهارت، علم و صبر زیادی می‌خواهد و یک رشد دائم است.

والدین در اینكه چگونه رفتار می‌كنند یا ابعاد والدینیِ خاص را كجا به كار می‌برند‌، وابسته به رفتار متفاوت فرزندان هستند. شیوه‌های والدین‌، غالباً بر حسب تعامل دو بعد رفتاری آنها متصور می‌شود. بعد اول به بررسی رابطه عاطفی «گرم بودن» با كودكان می‌پردازد و حدود آن از رفتاری پاسخ‌ده، پذیرا و كودك‌محور آغاز می‌شود و به رفتاری بی‌توجه و طرد‌كننده كه مركز آن بر نیازها و امیال والدین گذاشته شده است، ختم می‌شود. بعد دوم «كنترل» ‌والدین بر كودك را بررسی می‌كند و از رفتاری محدود‌كننده تا روشی آسان‌گیر و بی‌ادعا متغییر است و در آن برای رفتار كودك محدودیت‌های مختصری منظور شده است‌.

بررسی شیوه‌های رفتاری والدین

-بعد گرم بودن والدین؛
گرم بودن مۆثرترین بعد والدین در پرورش فرزند است، آن نه تنها كنش روانشناختی سالم را در طول دوره رشد پرورش می‌دهد، بلكه شالوده اساسی تجربیات آینده در آن قرار می‌گیرد. والدین گرم، كسانی هستند كه اغلب با فرزندانشان سخن می‌گویند و كوشش می‌كنند كنجكاوی آنها را برانگیزانند و به آنها كمك كنند تا راه‌حل مثبتی را برای ایجاد دلبستگی عاطفی امن بوجود آورند. والدین گرم‌، والدین پاسخگو و تحسین‌كننده هستند، آنها نسبت به نیازهای فرزندان‌شان حساس هستند، حامی صمیمی تلاش‌ها و كوشش‌هایشان هستند و به طور گسترده‌ای به تفكرات، احساسات و اعمال فرزندانشان علاقه‌مندند. والدینی كه گرم هستند از تشویق و پاداش استفاده می‌كنند و خیلی کم از فرزندانشان انتقاد می‌كنند، به ندرت آنها را تنبیه كرده و از آنها غفلت نمی‌كنند.

والدین پاسخگو و گرم افرادی هستند كه اغلب به كودكانشان لبخند می‌زنند‌، جایزه می‌دهند‌، تشویق می‌كنند و صمیمیت زیادی با آنها دارند و در عین حال، وقتی كودك رفتاری بد انجام می‌دهد از او انتقاد می‌كنند. والدین گرم و مهربان، ارزیابی‌های مثبتی از فرزندان خود دارند و حمایتهای عاطفیشان باعث می‌شود فرزندان احساس ارزش بكنند و این حس، پایه‌ی ایجاد خودپنداره است. والدین گرم به نیازها و خواسته‌های فرزندشان پاسخ می‌دهند‌، مسئولیت‌پذیرند و عواطف مثبتی نسبت به كودكانشان ابراز می‌كنند‌. هنگامی‌كه فرزندان تكلیف سختی انجام می‌دهند به آنها پاداش داده و محیط خانه را دلپذیر و شاد می‌كنند، افرادی كه در چنین شرایطی رشد می‌یابند‌، نسبت به نیازهای دیگران حساس و مسئول هستند. همان‌گونه كه والدین‌شان در برابر نیازهای آنها مسئول هستند‌. در مقابل والدین سرد و بی‌تفاوت بر خلاف موارد ذکر شده بالا عمل می‌کنند.

-بعد کنترل والدین
دومین بعد مهم والدین‌، كنترل است. هیچ‌یک از والدین نمی‌خواهند فرزندشان خارج از كنترل او باشد‌. این بعد از فرزند‌پروری نسبت به بعد «گرم بودن» پیچیده‌تر است. برای هدایت كودكان به سوی رشد مثبت اجتماعی، عشق و علاقه والدین به تنهایی كافی نیست.برای اینكه كودكان بتوانند افراد باكفایتی در اجتماع باشند و صلاحیت فكری پیدا كنند، مقداری كنترل از جانب والدین ضروری است. در هر حال باید به خاطر سپرد هدف غایی پرورش اجتماعی، خودگردانی است نه تنظیم توسط عوامل خارجی. هرگونه افراط در آسان‌گیری یا محدودیت توسط والدین به رشد ناقص پرورشی در كودكان منجر می‌شود. اغلب تحقیقاتی كه در زمینه نحوه برخورد والدین انجام شده‌، والدین را تشویق می‌كند كنترل ثابت و در عین حال انعطاف‌پذیر داشته باشند، كودكان‌ را نباید با كنترل سخت از خانه فراری دهند و یا آنها را در حصار بسته نگاه دارند.

كنترل والدین می‌تواند بسیار محدود‌كننده و سخت‌گیرانه یا بسیار آزاد‌گذارنده یا سهل‌گیرانه باشد که هر دو این ارتباط می‌تواند رفتارهای ناسازگارانه فرزند نوجوان را به همراه داشته باشد. سطح بالای کنترل والدین سبب درونی کردن مشکلات توسط نوجوان می‌شود و ناسازگاری، اضطراب و مقایسه اجتماعی و تعاملات ضعیف اجتماعی وی را به همراه دارد. در حالت عدم نظارت و کنترل والدین نوجوان رفتاری همراه با بی‌مسئولیتی‌، سلطه‌گر‌، غیرسازگار و دارای مشکل با همسالان می‌باشد.
 
روش‌های کاهش ناسازگاری در نوجوان
جهت شناخت و در نتیجه کاهش رفتارهای ناسازگارانه در نوجوانان برنامه جامع مشاوره‌ای برای نوجوان‌، والدین و مدرسه نیاز است.

-استفاده از مهارتهای موثر برقراری ارتباط
-شناسایی ارزشها، نگرشها و باورها
-آموزش فنون مدیریت استرس،خشم و تعارض
-آموزش مهارتهای مقابله برای مدیریت رویدادهای زندگی
منبع: آستان مهر

 

ویدیو مرتبط :
پتوی همراه بسیار گرم که حتما یکی باید داشته باشید!

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

مراقب باشید کودک تان زیاد تلویزیون تماشا نکند

 

 روان شناسان بر این باورند که فرزند پروری هنری است که نیاز به خلاقیت، صرف انرژی، زمان و هزینه دارد. بخش عمده ای از این انرژی صرف برنامه ریزی و مدیریت اوقات فراغت فرزندان می شود. البته نتیجه کار همیشه رضایت بخش نیست، چراکه بسیاری از والدین در تامین شرایطی مناسب برای پر کردن اوقات فراغت کودک یا نوجوان شان، بخصوص در تعطیلات نوروزی به علایق و نیازهای فرزندشان توجه نمی کنند.

 

وقتی برنامه ریزی برای اوقات فراغت فرزندان، متناسب با نیازهای روحی و جسمی آنها صورت نمی گیرد، کودکان و نوجوانان تصور می کنند که بیشتر وقت شان را باید برای تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری که بیشترشان هم خشونت آمیزند، صرف کنند؛ در حالی که ضایعه ناشی از تماشای کارتون ها یا انجام بازی های خشن، کمتر از خشونت های اجتماعی نیست.

 

علت گرایش کودکان و نوجوانان به بازی های کامپیوتری یا کارتون های خشن، ارضا شدن حس هیجان و رقابت خواهی است که در قالب این نوع برنامه ها نهفته است و از نیازهای روحی این مقاطع سنی محسوب می شود.

 

● کودک هیجان می خواهد

روان شناسان تاکید می کنند این درست است که بچه های امروز با توجه به آپارتمان نشینی بیش از پیش به فعالیت های ورزشی نیاز دارند، چراکه ورزش غیر از آن که نوعی فعالیت بدنی، اجتماعی و گروهی محسوب می شود، نوعی بازی هم به حساب می آید و می تواند به حس هیجان خواهی و رقابت پذیری کودک هم پاسخ بدهد. حال این بازی ها می تواند جنبه جسمی داشته باشد یا به تقویت قوای فکری یا تخیل کودک کمک کند.

 

کاهش زمانی که بچه ها جلوی کامپیوتر یا تلویزیون می گذرانند به همت و تلاش والدین برای برنامه ریزی فعالیت ها یا بازی هایی در خارج از خانه باز می گردد که درآنها رقابت و هیجان وجود داشته باشد. موسیقی و کارهای هنری دیگر اگر رنگ و بوی رقابت به خود بگیرد، می تواند به بسیاری از نیازهای هیجانی کودک و نوجوان پاسخ بدهد.

 

● والدین مقصرند

این پدرها و مادرها هستند که نمی خواهند برای فعالیت های رقابتی کودکان خارج از منزل برنامه ریزی کنند. والدین ترجیح می دهند که فرزندشان را به تماشای کارتون یا انجام بازی کامپیوتری در خانه ترغیب کنند، زیرا خودشان هم از داشتن برنامه های پرتحرک و همراه با فعالیت های جسمی طفره می روند؛ کودک هم با تماشای برنامه های خشن به هیجانات درونی اش پاسخ می دهد.

 

بی جهت نیست که روان شناسان هشدار می دهند که صرف زمان طولانی پای تلویزیون یا کامپیوتر، فعالیت کودکان را محدود کرده و سلامت جسمی شان را به خطر می اندازد. از سوی دیگر تلویزیون ارتباط افراد خانواده را کم کرده و روابط سازنده و لازم والدین با کودکان و نوجوانان را محدود می کند.

 

● مدیریت اوقات فراغت نوروزی فرزندان

برنامه ریزی برای گذراندن اوقات فراغت باید ابتدا بر اساس علایق کودک یا نوجوانان و سپس امکانات والدین تنظیم شود. سرمایه گذاری برای تنظیم برنامه ای مفید و مفرح در تعطیلات نوروزی برای فرزندان به تامین مالی و نیز صرف وقت از سوی والدین نیاز دارد. در نظر گرفتن علایق کودک در تنظیم اوقات فراغت، پایه ای برای یادگیری مهارت های زندگی و خودشناسی او خواهد بود.

 

توجه به حس هیجان خواهی در کنار افزایش آگاهی های شناختی، روانی، اجتماعی و حرکتی اصلی ترین ضرورت ها در برنامه ریزی برای اوقات فراغت کودک یا نوجوان است.

 

● تا آخر کارتون را نبینند

روان شناسان می گویند: لزومی ندارد که والدین اجازه دهند فرزندانشان از ابتدا تا پایان یک کارتون خشن را ببینند، بلکه می توان با ایجاد سوالاتی برای تحریک حس کنجکاوی کودکان، دیدن آن را برای حدس زدن اتفاقات و تحریک حس تشخیص کودکان از شخصیت های مثبت و منفی کارتون به چند بخش تقسیم کرد. به این ترتیب از تاثیرپذیری منفی کودکان، تحت تاثیر شخصیت های این نوع کارتون ها کاسته خواهد شد؛ به بیان دیگر والدین به کسب برداشت های صحیح از شخصیت های کارتونی توسط کودکانشان کمک می کنند. استفاده مداوم از برنامه های تلویزیونی، کودک و نوجوان را به گیرنده ای بدون تفکر و بدون داد و ستد اندیشه و تجزیه و تحلیل مطالب تبدیل می کند. در واقع، صدا و حرکت او را جلب کرده و به سمت بی توجهی، عدم انتخاب و بی تفاوتی نسبت به آنچه عرضه می شود، سوق می دهد. آن گاه نسلی که باید سازنده زندگی باشد، تماشاچی صرف صحنه ها می شود. استفاده صحیح، مفید و مفرح از وقت را باید از کودکی به فرزندان آموخت.

 

منبع:روزنامه جام جم