کی سراغ آنتی‌بیوتیک‌‌ها برویم؟

مجله سیب سبز - نیلوفر جامه‌بزرگی: امروزه انواع آنتی‌بیوتیک‌ها به‌راحتی دردسترس اکثر افراد جامعه قرار دارند، تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها هم در نسخه بسیاری از پزشکان جای بزرگی را اشغال کرده است. تجویز نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها جزء مهم‌ترین مشکلات نظام و دارو محسوب می‌شود. طبق آمارهای وزارت بهداشت، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ در نیمی از نسخه‌های پزشکان ایرانی وجود دارد و میزان مصرف آنها با جمعیت کشور  و بیماری‌های عفونی، همخوانی ندارد؛ آنتی‌بیوتیک‌ها به شکل بی‌رویه و غیر‌منطقی مورداستفاده قرار می‌گیرند.

همان‌طور که می‌دانید، مصرف بی‌مورد هر دارویی عوارضی را به‌دنبال دارد، برای دانستن آسیب‌های ناشی از ‌استفاده بیش از اندازه آنتی‌بیوتیک مطلب زیر را از  زبان دکتر بهروز نقیلی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، فلورشیپ عفونت‌ در زمینه ضعف ایمنی  بخوانید.


کی سراغ آنتی‌بیوتیک‌ برویم

اگر تنها چند روز است که دچار گلو‌درد شده‌اید و آبریزش بینی دارید، کمی تحمل کنید و فورا سراغ مصرف آنتی‌بیوتیک نروید. اگر آبریزش و گلو درد داشتید، کمی تحمل کنید و اگر ناراحتی شما 3 تا 4 روز طول کشید به پزشک مراجعه کنید. تنها آنفلوآنزایی که بسیار شدید باشد، نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک دارد که آن هم با صلاحدید پزشک باید تجویز شود. مصرف آنتی‌بیوتیک در سرماخوردگی بسیار شایع است که تنها مقاومت بدن را در برابر استفاده از دارو بیشتر می‌کند و درمان شما را به تاخیر می‌اندازد. دردهای شایع مانند عفونت‌های تنفسی فوقانی از گلو به بالا، آبریزش بینی یا گلو‌درد یا سردردهای معمولی نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند.

بهترین درمان در زمان سرماخوردگی یا آنفلوآنزا، مصرف زیاد مایعات و تغذیه مناسب است. آستانه درد افراد متفاوت است و پزشک بعد از معاینه می‌تواند، تشخیص دهد که تجویز آنتی‌بیوتیک ضروری است یا خیر. سرماخوردگی بیماری خطرناکی نیست و تنها در مواری که دچار تنگی نفس شدید یا تب‌های فوق‌‌العاده بالا داشتید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. درمورد کودکان هم نگرانی و وسواس زیادی به خرج ندهید و اجازه دهید در روزهای نخستین بیماری سیستم ایمنی بدنش سلامت را به او بازگرداند. در بسیاری از موارد تنها بعد از دو یا سه روز کودک سلامت خود ر ا به‌دست می‌آورد. اگر پزشک برای کودک‌تان آنتی‌بیوتیک تجویز کرد، حتما دارو ‌را به‌موقع به او بدهید و اگر به مهد‌کودک می‌رود، حتما زمان استفاده از دارو را به مربی‌اش یادآوری کنید.

خودتان پیش‌قدم شوید

بهتر است خودتان به فکر خودتان باشید و تا مجبور نشده‌اید، آنتی‌‌بیوتیک استفاده نکنید. مصرف بدون نسخه و تجویز آنتی‌بیوتیک را برای همیشه فراموش کنید. از طرفی در اغلب نسخه‌های پزشکان یک نوع آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. اینها همه دلایلی هستند که سرانه مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران معادل مصرف کل اروپا باشد و مصرف آن بیش از کشورهای دیگر است که برای مصرف این داروها نیاز به فرهنگ‌سازی و عزم همگانی است.

فراموش نکنید، داروی آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت است و تنها در موارد بسیار خاص برای پیشگیری از بیماری تجویز می‌شوند. داروهای تزریقی را هم حتما باید در ‌بیمارستان‌ و با نسخه پزشک تزریق کنید. در غیر این صورت ممکن است، این داروها سلامت‌تان را به خطر بیندازند.

به جان میکروب‌های سودمند بدن‌تان نیفتید

با مصرف آنتی‌بیوتیک، میکروب‌های سودمند بدن نابود می‌شوند. میکروب‌هایی که در دستگاه گوارش و دستگاه تنفس به بهبود عملکرد بدن‌ کمک می‌کردند، ازبین می‌روند‌ و در‌نتیجه بیماری‌ها راحت‌تر به بدن وارد می‌شوند، به‌علاوه با مصرف این داروها مقاومت بدن هم نسبت به آنها بالا می‌رود و دیگر نمی‌توانید به این راحتی‌ها از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌های وخیم‌تر استفاده کنید. به‌طور حتم هر فردی در طول زندگی خود برای درمان بیماری خاص، به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ نیاز دارد اما بهترین راه پیشگیری از افزایش مقاومت‌های بدن در برابر‌ آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده به‌اندازه از‌ آنهاست.


دردی به دردتان اضافه نکنید

اگر با کمی ناراحتی در گلو و کمی آبریزش بینی، سراغ مصرف خودسرانه انواع آنتی‌بیوتیک‌ها می‌روید، باید انتظار عوارض ناشی از استفاده از این داروها را هم داشته باشید. آنتی‌بیوتیک‌ها معده را ناراحت می‌کنند، ممکن است باعث اسهال در دستگاه گوارش شوند و درمان بیماری سرماخوردگی که می‌توانست تنها چند روز خوب شود را به تاخیر بیندازد. مصرف آنتی‌بیوتیک نابجا تشخیص بیماری را هم دچار مشکل می‌کند، گاه با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها علائم تغییر پیدا می‌کند و پزشک نمی‌تواند بیماری اولیه را تشخیص دهد و در‌نتیجه فرایند درمان به تاخیر می‌افتد. گاهی هم ممکن است ضایعات پوستی حتی دائمی در افراد ایجاد شود. عوارض استفاده نابجای آنتی‌بیوتیک، ممکن است به چشمان هم آسیب برساند و مشکلات جدید را برای ما پدید بیاورد.

لطفا نسخه نپیچید

یکی از علل استفاده نابجا از داروها توصیه افرادی غیر‌متخصص به بیماران است. اگر به‌تازگی بیماری شبیه بیماری یکی از اعضای خانواده‌تان داشتید و با مصرف آنتی‌بیوتیک حال‌تان خوب شده است، داروی خودتان را برای دیگران تجویز نکنید. کار را به دست کاردان بسپارید، آنتی‌بیوتیک ‌فقط باید با نظر پزشک مصرف شود؛ نمی‌توان نسخه فردی را بدون معاینه دقیق به این سادگی‌ها برای فردی دیگر پیچید. مصرف هر آنتی‌بیوتیکی برای درمان بیماری اکنون شماست. آنتی‌بیوتیک را از داروخانه‌ها نخرید و با مراجعه به پزشک تنها با دوز و زمان معین مصرف کنید.

اتاق جراحی نیاز به مشتی آنتی‌بیوتیک ندارد

همه عمل‌های جراحی نیاز به مصرف قرص و داروهای زیادی ندارد. اگر تنها جراحی ساده‌ای در ناحیه پوست خود انجام داده‌اید، نباید آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. می‌توانید قبل از عمل جراحی با متخصص بیماری‌های عفونی مشورت کنید. بسیاری از عمل‌های جراحی که در محل‌های تمیز انجام می‌شوند، نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند. انجام عمل جراحی در محل‌هایی مانند روده و اندام‌هایی که در نواحی مخاط هستند، باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد. در جراحی‌هایی که خطر عفونت وجود دارد، پزشک قبل از عمل جراحی آنتی‌بیوتیک را برای پیشگیری تجویز می‌کند و معمولا پس از مدت کوتاهی بعد از عمل جراحی، مصرف آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کند. در اکثر عمل‌‌های ‌جراحی بیمار نیاز ندارد دارو را به منزل ببرد.

کی آنتی‌بیوتیک مصرف کنیم

 بسیاری از عمل‌های جراحی که در محل‌های تمیز انجام می‌شوند، نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند. انجام عمل جراحی در محل‌هایی مانند روده و اندام‌هایی که در نواحی مخاط هستند، باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد.  در جراحی‌هایی که خطر عفونت وجود دارد، پزشک قبل از عمل جراحی آنتی‌بیوتیک را برای پیشگیری تجویز می‌کند

به پزشکتان اعتماد کنید

انتظار معجزه از داروها را نداشته باشید، بهترین آنتی‌بیوتیک‌ها و داروها هم برای تاثیر درمان نیاز به زمان دارند، برخی افراد با مراجعه به پزشک و استفاده از دارو در مدت کوتاهی به پزشکی دیگر مراجعه کرده و نسخه‌های گوناگونی را مصرف می‌کنند که به گفته دکتر نقیلی، این شیوه درمان مناسبی نیست و بهتر است بیماران داروهای پزشک را طی یک یا دو روز مصرف کنند و برای پاسخ گرفتن به درمان کمی صبر داشته باشند.


 سراغ آمپول نروید

آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی بهتر است. اگر هنوز حال‌تان بدخیم نیست، بهتر است از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی استفاده کنید. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی عوارض نسبتا کمتری از نوع تزریقی دارند. اگر بیماری در حالت وخیمی باشد یا بیمار اشتهایی برای خوردن غذا نداشته باشد و فشارخون پایینی داشته باشد یا اینکه به‌علت مشکلات معده، نتواند از قرص و کپسول خوراکی استفاده کند، در این شرایط پزشک ناچار آنتی‌بیوتیک، تجویز می‌کند. برای کودکان هم معمولا آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل شربت یا قطره که استفاده از آنها آسان‌تر است، تجویز می‌شود و تا جایی که امکان داشته باشد، نباید سراغ تزریق آنتی‌بیوتیک رفت.

گول خارجی‌ها  را نخورید

بعضی افراد تصور می‌کنند که آنتی‌‌بیوتیک‌هایی که گران‌ترند، بهتر هستند و می‌توانند درمان بیماری را تسریع کنند. آنتی‌بیوتیک قوی همیشه بهتر عمل نمی‌کند؛ نکته مهم در مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده به‌موقع و بجا از آنهاست؛ گاهی مصرف آنتی‌بیوتیک معمولی بهترین درمان است. به‌دنبال برند نباشید و اگر می‌خواهید با مصرف این داروها زودتر حال‌تان خوب شود، حتما باید طول مدت درمان را کامل کنید. نکته اساسی در مصرف آنتی‌بیوتیک این است که باید مصرف آن به‌موقع شروع‌ و به‌موقع به اتمام رسانده شود.

به فکر سلامت‌تان باشید

یکی از راه‌هایی که می‌توانید مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش دهید، این است که بیمار نشوید. پس تا می‌توانید مراقب خودتان باشید و تغذیه مناسب و ورزش روزانه داشته باشید و بهداشت فردی را رعایت کنید. برای فرار از انواع عفونت‌ها در محیط‌های آلوده حضور پیدا نکنید و هر جایی هم غذا نخورید. برای پیشگیری از بیمار‌ها، واکسیناسیون را در کودکان جدی بگیرید. برخی بیماری‌ها نیز در سنین خاصی شیوع پیدا می‌کند و هر فرد احتمالا تنها یک‌بار در زندگی خود به این بیماری‌ها مانند آبله‌مرغان یا سرخک مبتلا می‌شود.