ناهمگونی چشم‌ها (انحراف چشم)

 

ناهمگونی چشم‌ها (انحراف چشم)

استرابیسم یا انحراف چشم مشكلی چشمی است كه در آن چشم‌ها وضع ناهمگونی نسبت به یكدیگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است. این ناهمگونی ممكن است واضح بوده یا آن كه فقط بعضی اوقات بدلیل كم‌خوابی، خستگی و گرسنگی ایجاد شود. به بیان دیگر وقتی هم راستایی دو چشم در جهت یك هدف به هم بخورد، انحراف چشم بوجود می‌آید.

البته در بسیاری موارد استرابیسم جنبه ژنتیكی یا ارثی دارد، اما در موارد دیگر به نقص‌های مادرزادی ساختمان چشم، عصب بینایی و شبكیه باز می‌گردد؛ ولی نكته بسیار مهم در همه این موارد درمان زود هنگام انحراف چشم برای باز گرداندن دید دو چشمی (دید سه‌بعدی كه از طریق آن شخص قادر به دیدن عمق تصاویر اطراف خود است) به كودك است.

دكتر رضا عرفانیان، متخصص چشم و جراح استرابیسم در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: انحراف چشم در كودكانی كه زمینه ژنتیكی این بیماری را دارند چهار تا پنج برابر بیشتر از دیگر كودكان دیده می‌شود؛ اما نكته مهم در درمان این بیماری تشخیص زود هنگام آن است، چراكه استرابیسم اگر زود تشخیص و درمان نشود نه تنها در كودكان به تنبلی چشم منجر می‌شود؛ بلكه بتدریج امكان بازیابی دید دوچشمی در كودك را غیرممكن می‌كند.

چرا چشم‌ها منحرف می‌شود؟
بیماری انحراف چشم یا‌‌ استرابیسم به دلایل مختلفی بوجود می‌آید كه بیشترین دلیل آن مادرزادی بوده و در سنین كودكی دیده می‌شود؛ اما این مسأله به آن مفهوم نیست كه چشم پدر یا مادر كودك باید حتما انحراف داشته باشد، بلكه ژن این بیماری ممكن است از نسل‌های قبل‌تر نیز به كودك منتقل شود.

دكتر عرفانیان با اشاره به این‌كه بیماری‌های مغزی، ضربه و تصادف نیز می‌تواند به انحراف چشم منجر ‌شود، می‌گوید: البته نقص مادرزادی ساختمان چشم، عصب بینایی، ضایعات شبكیه و آب مروارید مادرزادی نیز می‌تواند منجر به كاهش شدید بینایی و در ادامه انحراف چشم كودك شود. با این حال شیوع انحراف چشم در جوامع مختلف 5‌تا‌11 درصد افراد جامعه را درگیر می‌كند.

این جراح استرابیسم اضافه می‌كند: انحراف چشم بین سه ماهگی تا پنج سالگی بروز پیدا می‌كند، اما شایع‌ترین سن بروز آن بین دو تا سه سالگی است كه می‌تواند دائمی یا گهگاه دیده شود، اما در هر صورت تشخیص و درمان سریع آن مانع از بروز تنبلی چشم در كودكان و مهم‌تر از آن از دست رفتن امكان بازیابی دید دو چشمی (دید عمقی) از سوی كودك می‌شود.

اول اصلاح بینایی و انحراف با عینك سپس جراحی
بنابر تاكید متخصصان چشم، نوع درمان در استرابیسم مادرزادی با استرابیسم اكتسابی متفاوت است. انحراف چشم می‌تواند به سمت داخل، خارج یا عمودی باشد كه این موارد هم در درمان موثر است.

همچنین در مواردی انحراف چشم ممكن است بلافاصله بعد از تولد مشاهده شود، اما معمولا در سن بالا‌تر از دو سالگی ایجاد می‌شود كه بیشتر به دلیل عیوب انكساری است كودكانی كه دوربین هستند بیشتر در معرض استرابیسم قرار دارند كه با اصلاح عیوب انكساری از طریق عینك انحراف‌شان درمان می‌شود.

به گفته دكتر ساعدی، مهم‌ترین اقدام درمانی در انحراف چشم فراهم آوردن شرایط دید دو چشمی برای كودك است؛ چرا كه با تاخیر در درمان انحراف و بزرگ شدن كودك، قابلیت بازیابی دید دوچشمی توسط مغز كمتر می‌شود. این متخصص اضافه می‌كند: اگر كودك قابلیت دید عمقی یا سه‌بعدی را از دست بدهد در آینده با محدودیت‌های اجتماعی و شغلی مواجه خواهد شد؛ یعنی قادر به انجام مشاغلی مانند رانندگی، خلبانی و پزشكی نخواهد بود. البته نداشتن دید عمقی همیشه با انحراف چشم همراه نیست، بلكه تنبلی چشم نیز می‌تواند مانع از وجود دید سه‌بعدی در كودك شود. درمان تنبلی چشم چه همراه با انحراف باشد، چه نباشد، طول درمان بیشتری می‌طلبد. حال اگر درمان‌های طبی انجام شود؛ اما انحراف باقی بماند از جراحی استفاده می‌شود.

دقت به چشمان كودك از شش ماهگی
بسیاری از متخصصان چشم معتقدند اگر انحراف چشم بین شش تا ۹ ماهگی مشاهده شود، می‌تواند تحت عمل جراحی قرار گیرد چون مغز به چشم صاف عادت می‌كند و می‌تواند دید سه‌بعدی را احیا كند.

دكتر عرفانیان تاكید می‌كند: تمركز دید كودك از حدود شش ماهگی كامل می‌شود، پس توصیه می‌شود كودكانی كه از نظر بینایی در سلامت نیز به سر می‌برند، طی 6 ماهگی تا یك سالگی تحت معاینه چشم قرار گیرند و معاینه‌های بعدی‌شان نیز بین سه تا سه‌ونیم سالگی و همین طور پیش از ورود به دبستان صورت بگیرد. بی‌شك هر زمان كه والدین متوجه انحراف چشم كودك خود شوند باید برای درمان آن و در نقطه شروع به رفع عیوب انكساری چشم‌ها از طریق عینك یا بستن چشم اقدام كنند.

این متخصص چشم اضافه می‌كند: برخی انواع انحراف چشم در كودك با آموزش روش‌های حركتی چشم به والدین و كودك و فراهم شدن امكان كنترل انحراف چشم برای كودك قابل درمان است البته درمان انحراف چشم‌بسته به نوع، میزان و سن كودك متفاوت است و والدین نباید انتظار درمان‌های مشترك و كوتاه مدت را برای فرزندان‌شان داشته باشند.

نكته مهم در مورد جراحی انحراف چشم آن است كه نتایج این نوع عمل جراحی هیچ‌گاه صددرصد قابل پیش‌بینی نیست و در هر جراحی احتمال تكرار عمل برای رسیدن به اصلاح كامل‌تر وجود دارد. والدین نباید فراموش كنند كه امكان مشاهده انحراف كاذب در كودكان كه پل بینی‌شان پهن‌تر است، وجود دارد؛ اما هیچ نگرانی از بابت این نوع انحراف‌ها كه بسادگی توسط متخصص قابل تشخیص است، وجود ندارد.
منبع:jamejamonline.ir

ویدیو مرتبط :
استرابیسم (انحراف چشم)-مرکز چشم پزشکی دکتر علیرضا نادری

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

انحراف چشم در كودكان

 

 

اگر روزی متوجه تغییر غیرطبیعی چشم فرزند عزیزتان شوید، چه كار می‌كنید؟ .آیا شما هم از آن دسته افرادی هستید كه  به كودك توصیه می‌كنند چند ساعت بخوابد و استراحت كند یا این‌كه از او می‌خواهید دستمالی گرم روی چشم‌هایش بگذارد و كمی آرام باشد؟ شاید هم خیلی نگران شوید و سریع به چشم‌پزشك مراجعه كنید.

 

 

بهتر است بدانید در مورد انحرافات چشمی هم مانند بسیاری از بیماری‌ها مراجعه به موقع به پزشك و شروع درمان موثر می‌تواند از بروز مشكلات جدی‌تر پیشگیری كند. پس اگر متوجه تغییری غیرطبیعی در چشم كودك شدید، حتما به چشم پزشك مراجعه كنید.

 

یكی از شایع‌ترین مشكلات چشمی كه كودكان با آن روبه‌رو هستند، تنبلی چشم است كه البته بارها درباره آن صحبت شده است. اما علاوه بر آن، انحراف چشم كودكان را هم نباید نادیده گرفت. طبق نظر متخصصان، با پیگیری‌های بموقع و مناسب می‌توان از بروز مشكلات جدی‌ چشم پیشگیری كرد.

دكتر احمد عامری ، چشم پزشك و فوق تخصص استرابیسم در گفت‌وگو با «جام‌جم» در این‌باره توضیح می‌دهد: انحراف چشم بیماری‌ای است كه در نتیجه وجود اختلال در سیستم اعصاب یا عضلات چشم ایجاد می‌شود، و می‌تواند سبب بروز مشكلاتی جدی‌برای فرد شود.

 

به گفته این پزشك متخصص، انحراف چشم می‌تواند باعث بروز اختلال در بینایی كودك به شكل تنبلی چشم شود.

 

تنبلی و انحراف چشم

زمانی كه نوزاد در شرایط عادی و طبیعی متولد می‌شود، همه اعضای بدن یك فرد بزرگسال را دارد؛ دست، پا، زبان، چشم و... اما در دوران نوزادی او قادر نیست از هیچ كدام این اعضا بدرستی استفاده كند. در حقیقت تا تكامل ایجاد نشود، كودك هم نمی‌تواند از اعضای بدنش استفاده كند.

 

به گفته دكتر عامری، چشم انسان هم از این قاعده مستثنا نیست. به این معنی كه اگر تصویرها واضح و دقیق روی شبكیه ایجاد نشود، سیستم بینایی هم برای دیدن تحریك نمی‌شود؛ در این شرایط تنبلی چشم بروز می‌كند.

 

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران درباره تنبلی چشم می‌گوید: برای این‌كه مغز بتواند درك درستی از تصویرهای دریافتی داشته باشد، باید تصویری واضح و روشن همزمان روی دو چشم ظاهر شود. اما زمانی كه مشكلی مانند انحراف وجود داشته باشد، این سیستم مختل می‌شود. بنابراین تنبلی چشم ـ كه یك اختلال تكاملی است ـ ناشی از وجود اختلال در ایجاد تصویر روی هر دو چشم است.

 

وی با اشاره به این اختلال تكاملی خاطرنشان می‌كند: زمانی كه متوجه ایجاد این اختلال شویم، باید آن را درمان كنیم تا تنبلی چشم هم درمان شود.

 

به گفته وی، این نكته رمز موفقیت درمان است و به همین دلیل درمان در سنین پایین‌تر نتیجه بهتری خواهد داشت.

 

علل ایجاد انحراف چشم

دكتر عامری با اشاره به این نكته كه انحراف چشم یكی از عللی است كه می‌تواند باعث اختلال ایجاد تصویر روی شبكیه شود، توضیح می‌دهد: انحراف چشم می‌تواند به شكل مادرزادی یا اكتسابی بروز كند؛ انحراف چشم مادرزادی در 5 تا 6 ماه اول تولد اتفاق می‌افتد و اگر بعد از این سنین نمایان شود، اكتسابی است.

 

به گفته وی، اگر انحراف چشم مادرزادی باشد، معمولاً در 5، 6 ماه اول زندگی نوزاد تشخیص داده و درمان می‌شود، اما گاهی زمان زیادی از ایجاد این مشكل می‌گذرد و والدین با تشخیص انحراف در چشم كودك به پزشك مراجعه می‌كنند.این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران در این‌باره توضیح می‌دهد: در چنین شرایطی اگر مشكل اصلی تشخیص داده و كودك درمان شود، براحتی می‌توان از بروز تنبلی و انحراف چشم جلوگیری كرد.

 

به گفته وی در صورت مراجعه و تشخیص بموقع می‌توان به درمان تنبلی و انحراف چشم امیدوار بود.

 

نشانه انحراف چشم

به گفته دكتر عامری تنها نشانه‌ای كه والدین می‌توانند متوجه وجود انحراف چشم كودك شوند، تغییر ظاهری چشم‌هاست. وی توضیح می‌دهد: گاهی نیز ظاهر چشم كودك نشان‌دهنده انحراف است، ولی در اصل هیچ مشكلی وجود ندارد كه به این شرایط، انحراف كاذب می‌گوییم.

 

این افراد باید دقت داشته باشند پس از تشخیص انحراف كاذب هم باید تا زمانی كه پزشك تعیین می‌كند، بررسی‌ها و پیگیری‌های لازم را انجام دهند.

 

انحراف چشم قابل درمان است

دكتر عامری با بیان این نكته كه انحراف چشم را در سنین بالا هم می‌توان درمان كرد، یادآور می‌شود: با این‌كه انحراف چشم تا سنین بالا هم قابل درمان است، اما تنبلی چشم باید در سنین كودكی تشخیص داده و درمان شود.بنابراین پس از معاینه كودك اگر پزشك متوجه انحراف چشم او شود، باید درمان لازم را انجام داد.

 

دكتر عامری با اشاره به تجویز عینك برای كودكان مبتلا به انحراف چشم می‌گوید: گاهی ممكن است پزشك تشخیص دهد كه كودك به عینك نیاز دارد، اما تجویز عینك گاهی می‌تواند همه انحراف را اصلاح كند.

 

به گفته وی، گاهی وقتی كودك عینكش را برمی‌دارد، انحراف چشمش ظاهر می‌شود. این نشان می‌دهد كه این انحراف وابسته به ضعف چشم است. در این شرایط اگر ضعف چشم درمان شود، انحراف هم درمان می‌شود.

 

این عضو هیات علمی دانشگاه درباره مواردی كه قسمتی از انحراف با استفاده از عینك باز هم باقی می‌ماند، توضیح می‌دهد: چشم این بچه‌ها معمولا با 3 نوع مشكل روبه‌روست؛ آنها هم چشم‌های ضعیفی دارند و هم با تنبلی و انحراف چشم درگیر هستند كه درمان هر كدام از اینها هم متفاوت است.

 

به گفته این پزشك متخصص، ضعیفی چشم با عینك درمان می‌شود كه اگر بتواند انحراف را هم برطرف كند، اتفاق خوبی است. ولی اگر عینك نتواند انحراف چشم را اصلاح كند، درمان تنها از طریق جراحی امكان‌پذیر است، اما درمان اصلی تنبلی چشم فقط بستن چشم است.

 

دكتر عامری به والدین هشدار می‌دهد: گاهی این سه نوع مشكل متفاوت در عضو كوچكی مانند چشم تشخیص داده می‌شود كه باید به آن دقت داشته باشند و درمان را تا پایان ادامه دهند.

 

منبع : Jamejamonline.ir