تکنیک های خلاقیت برای کودکان

 

 

● سینکتیز ( synectics )

سینکتیز یکی از شیوه های خلاقیت است که به وسیله گوردون ( Gordon ) و همکارانش ابداع شد. این واژه ترکیبی از دو لغت لاتینی به معنی اتصال و همراهی عناصر به ظاهر بی ربط است .

 

در این شیوه از شباهت امور مانند مقایسه یک چیز یا یک فکر دیگر به وسیله ی استفاده از یکی به جای دیگری بهره می گیرند و تفکر خلاق در خلال این جایگزینیها رخ می دهد و مطالب و امور ناآشنا را ارتباط داده و یا فکر تازه ای از افکار آشنا به وجود می آورند.

 

چهار پایه ی سینکتیز عبارتند از :

۱) خلاقیت در زندگی روزمره دارای اهمیت است. خلاقیت منحصر به فرد آثار بزرگ هنری یا اختراعات نیست بلکه در کلیه مسائل زندگی می توان خلاقیت را مشاهده نمود.

 

۲) جریان خلاقیت راز گونه نیز قابل نیز قابل توصیف است . در گذشته به خلاقیت جنبه اسرار آمیز می دادند و آن را قابل آموزش نمی دانستند ، در حالی که این دیدگاه دیگر مردود است و می توان خلاقیت را آموزش داد.

 

۳) اختراع خلاق در تمام رشته ها مشابه است و به وسیله ملاک عقلی مشخص می گردد.

 

۴) ابداع و تفکر خلاق در فرد و گروه مشابه یکدیگر است.

 

گوردون معتقد بود که در حل خلاق مسائل ، عوامل غیر منطقی ذهن بشر حائز اهمیت بیشتری است تا جنبه های عقلانی و منطقی اش عناصر غیر معقول موجب ایجاد افکار تازه می شود. سینکتیز ما را به دنیایی تا اندازه ای غیر منطقی می کشاند، تا مسائل را در شکلهای جدیدی ببینیم . از طریق سینکتیز می توان یک استعاره ساخت ساخت تا دانش آموزان بتوانند افکار خویش را رشد داده و به محتوای آنها از چشم اندازی نو نگاه کنند مثلاً از دانش آموز بخواهیم به شباهت های کتاب درسی اش و رودخانه فکر کند.

 

در سینکتیز از سه قیاس بیش از همه استفاده می شود:

 

۱) قیاس شخص: در این قیاس فرد احساس می کند خود قسمتی از موضوع مورد قیاس است و آن احساس همدلی دارد. این همانند سازی ممکن است با شخص ، حیوان یا اشیا باشد . به طور مثال یک شیمی دان ممکن است خود را به جای مولکولها در حال حرکت بگذارد یا مثلاً به دانش آموز گفته می شود فرض کن که کتاب مورد علاقه ات هستی ، خودت را وصف نما.

 

۲) قیاس مستقیم: در این قیاس دو موجود یا مفهوم با یکدیگر مقایسه می شوند. لازم نیست در همه ابعاد با هم هماهنگ باشند، مهم این است که بتوان نظریه ی جدیدی از یک مسأله بیان نمود. مثلاً به دانش آموز گفته می شود پرتقال شبیه چه موجود زنده ای است؟ یا این که کدام نرم تر است زمزمه یک چشمه یا پوست بچه گربه ؟

 

۳) تعارض متراکم ، تعارض فشرده توصیف از موضوع در دو کلمه ی ضد و نقیض است . مانند دشمنِ دوست ، زشتِ زیبا . گوردون معتقد است با این شیوه ، می توانیم نسبت به عمق موضوع تازه وارد شویم. کودک یا نوجوان راجع به یک چیز در چارچوب ذهنی را ترکیب می کند. هر چه فاصله ی چارچوبهای ذهنی زیادتر باشد ، انعطاف پذیری ذهنی بیشتر است .

 

منبع:seemorgh.com

ویدیو مرتبط :
خلاقیت کودکان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

توصیه هایی برای پرورش خلاقیت کودکان

خلاقيت ، شکل کنترل شده يا محدود شده اي از تخيل است . خلاقيت ها ي افراد نه تنها براي زيبايي ظاهري ، بلکه به خاطر نتايج نهايي که در بر دارد  به کار برده ميشود . اين نتيجه نهايي معمولاً شکلي به خود مي گيرد که ديگران نيز مي توانند آن را ببينند . خلاقيت ممکن است خلق يک نقاشي ، يک لباس ، يک قطعه کوچک موسيقي يا پختن يک غذاي جديد باشد  به واسطه خلاقيت ، شخص مي تواند به پيشرفتهاي انساني خود بيافزايد ، همچنين افرادي که داراي قوه تخيل زيادي هستند نسبت به کساني که فاقد خلاقيت هستند ، معمولاً به پيشرفتهاي بيشتري در زندگي نائل مي شوند . خلاقيت حتي در سنين کودکي نيز خود را نشان مي دهد.
خلاقيت حتي در سن کودکي نيز خود را نشان مي دهد . اغلب خانواده ها شايد با اين نوع پديده ها در رفتار ،کردار و گفتار کودکان خود مواجه شوند . برخي از آنان يا بي توجه هستند و يا کم توجه ؛ با اين حال آن دسته از والدين که به کوچکترين رفتارهاي کودکان خود توجه دارند ، مي توانند با به کارگيري توصيه هاي 12 گانه پرورش خلاقيت ، کودکان خود را به مرحله خود شکوفايي سوق دهند ،البته به کار گيري اين روش آنچنان هم ساده نيست . داشتن صبر و حوصله از يک سو و نکته سنجي دررفتار کودکان مي تواند آينده درخشاني را براي کودک شما رقم بزند .

شيوه افزايش خلاقيت در کودکان

*  براي ايجاد سؤالات تازه در ذهن کودکتان ، او را راهنمايي کنيد . آموزش به کودک بايد طوري باشد که او را به طرف پرسشهاي تازه هدايت کند . معلم بايد هنگام جواب دادن به سؤالات کودک ، او را به سمت مهارتهاي جديد سوق دهد و از به کار بردن کلماتي مانند بله،خير،هرگز و امثال آن دوري کند . اين نوع جوابها نمي تواند ارتباط کاملي بين سؤالات کودک و معلومات قبلي او برقرار کند.

 

* حسن کنجکاوي در کودکان را پرورش دهيد . براي اين امر، هيچ چيز مثل پاسخهاي صحيح و مناسب به پرسشهاي او موثر نيست . سؤال ، در واقع انعکاس از ذهن تشنه اي است که مي خواهد با دريافت جواب از فردي که بهتر از او مي داند خود را سيراب کند ، اگر چه احتياج ، بايد فوراً برآورده شود اما کمي مکث بين سؤال و جواب ، غالباً مي تواند افکار و ايده اي مفيد جهت مباحثه و گفتگو به بار آورد .

 

* والدين و مربيان ، نه تنها بايد درباره امور مربوط به کودک ، بلکه درباره امور خانه و مدرسه نيز از او نظر خواهي کنند و عقايد او را مانند عقايد بزرگسالان در حضور خود ، به بحث و گفتگو بگذارند .

 

* به عقايد جديد و تازه کودکتان احترام بگذاريد . کودکاني که به نوعي خلاقيت آنها برانگيخته شده ، روابط و مفاهيم را درک مي کنند . لذا والدين و مربيان آنها ممکن است به آنها توجه نداشته باشند و حتي گاهي او عقايد خود را چنان مطرح کند که بزرگسالان قادر به ارزشيابي وجايگزيني آنها نباشند ، تشويق کودکان به ابرازعقايد جديد ، مي تواند در رشد خلاقيت آنها موثر واقع شود .

 

* از مراقبتها و دخالتهاي بيش از حد در زندگي کودکان اجتناب کنيد . يکي از ويژگيهاي انسان خلاق اين است که تواناييش را خودش به کارمي اندازد . وظيفه والدين و مربيان اين است که اين قابليت را در او زنده نگاه دارند و به کودکان اجازه دهند بعضي اوقات مطابق سليقه خود اشياء را کشف کنند . مراقبتها و دخالتهاي زياد از حد بزرگسالان در زندگي و رفتارهاي کودکان ، قابليت يادگيري مبتکرانه آنها را تضعيف مي کند .

 

* از کودکان بخواهيد که اشياء و امور نيمه تمام را تکميل کنند ؛ از کودکان تقاضا کنيد تا جملات نا تمام و داستانهاي نا کامل ، تصاوير و نقاشي هاي نيمه تمام و حتي اشياء ناقص را کامل نمايند . براي اواسباب بازي هايي بخريد که خودش بتواند آنها را به يکديگر متصل کند و با آنها مدلهاي مختلف خلق کند .

* اجازه دهيد اشيا را از نزديک لمس کنند. علاوه بر مشاهده اشيا لازم است کودک آنها را لمس نمايد ، زيرا مشاهده شيء به تنهاي کنجکاوي کودک را ارضا نمي کند ، کودکاني که از لمس کردن اشيا محروم مي شوند توانايي لازم جهت کشف و اختراع را از دست مي دهند . مشاهده همراه با لمس اشيا ، آنها را در بازي هاي خيالي ، اختراعات و پاسخ گويي به آزمونهاي خلاقيت ياري مي دهد . به کودکان اجازه دهيد وسايل بي خطر خانه را لمس نمايند. خصوصا کودکان بيرون کشيدن وسايل آشپزخانه از داخل کابينتها و بازي با کاسه و قابلمه و بشقابها را بسيار دوست دارند .

* براي کودکان هميشه يک مارک خاص آدامس ، بستني يا چيزهاي مورد علاقه را نخريد. کودکان را تشويق کنيد در خريد خوراکي و پوشاک ، مدل هاي مختلفي را امتحان کنند و از خريد کالاهاي تکراري و يکسان اجتناب کنيد .

 

* کودک را هميشه از يک مسير خاص به خانه نبريد . زماني که با او بيرون مي رويد ، هنگام برگشتن به خانه به او توضيح دهيد که  مي خواهيد از يک راه جديد به خانه برويد. او از اين طريق در مي يابد براي رسيدن به يک هدف راه هاي مختلفي وجود دارد .

 

* در مورد کاربردهاي مختلف يک وسيله خاص از کودکان سؤال کنيد . کاربرد ابزارها و وسايل مختلفي که را در خانه داريد ، براي کودک شرح دهيد و از او بپرسيد: به نظر تو اين وسيله چه کاربردهاي ديگري مي تواند داشته باشد . به اين طريق شما ذهن کودک را مستعد مي کنيد .

* از مکان هاي جديد ديدن کنيد  همراه با کودک به نمايشگاهها و موزه هاي مختلف و طبيعت زيبا برويد ، اجازه دهيد او از نزديک مکان هاي گوناگون را شناسايي کند .

 

* به اتاق او کاغذ هاي سفيد بچسبانيد . حدود يک متر از اتاق کودکتان را از سطح زمين به طرف بالا به طور سراسري و افقي کاغذ سفيد بچسبانيد و به او بگوييد هر طور که دوست دارد روي آنها نقاشي و طراحي کند . در تزيين اتاق او از سليقه اش استفاده نماييد . به او ياد دهيد که هر چند روز يک بار محل وسايلش را در اتاق تغيير دهد تا به اين وسيله زمينه خلاقيت در او پرورش يابد.