اکسیر شفابخش برای دستگاه گوارش

 

 

اسفرزه به عنوان ملین، سنا به عنوان مسهل، شیرین‌بیان و بابونه به عنوان ضد زخم معده و ضد التهاب و نعنا به عنوان ضد نفخ برای کارکرد و تنظیم دستگاه گوارش مفید هستند.

 

دستگاه گوارش سالم، تضمین کننده سلامت افراد است. اختلال در این روند نه تنها بدن را از مواد مغذی محروم می‌کند بلکه باعث تجمع مواد زائد در بدن می‌شود که در این میان برخی گیاهان با خواص دارویی برای رفع مشکلات دستگاه گوارش مفید هستند.

 

 

 

 

1- اسفرزه؛ ضد یبوست

 

دانه‌های اسفرزه به علت وجود لایه موسیلاژی به عنوان ملین و برطرف کننده ناراحتی‌های ناشی از بواسیر مطرح است.

 

مهمترین اثر اسفرزه رفع یبوست است که برای اثربخشی بهتر باید دانه‌ها با مقدار زیادی آب یا مایعات مصرف شود چرا که موسیلاژ سطح دانه‌ها برای حجیم شدن احتیاج به آب زیادی دارد تا عملکرد آن به حداکثر برسد.

 

مصرف اسفرزه بهتر است همراه با مایعات یا آب زیادتر از حد معمول باشد؛ بزرگسالان یک قاشق غذاخوری پر را در یک استکان ریخته و با مقداری آب مخلوط کرده، سپس آن را مصرف کنند و بلافاصله بعد از آن یک یا دو لیوان آب دیگر میل کنند و برای اثربخشی ایده‌ال آن می‌توان به مدت 3 روز این کار را تکرار کرد تا عملکرد آن به حداکثر برسد.

 

همچنین برای کودکان 6 تا 12 ساله می‌توان نصف این مقدار را در صبح و شب مصرف کرد و برای کودکان زیر 6 سال بهتر است با مشورت پزشک استفاده شود. مقدار مصرف متوسط اسفرزه ، 1 تا 2 بار در روز است. شروع و مصرف ناگهانی و مقدار نسبتا زیاد اسفرزه ممکن است باعث نفخ شدید و بزرگ شدن شکم شود که برای جلوگیری از این مسئله باید از کم شروع و به سه بار در روز رساند و یا دوره درمان را طولانی‌تر کرد.

 

در مورد تداخل اسفرزه با دیگر مواد معدنی (از جمله کلسیم، منیزیم، مس و روی)، ویتامین B12، گلیکوزیدهای قلبی و مشتقات کومارین باید گفت که مصرف خوراکی هم‌زمان اسفرزه باعث کاهش جذب و طول اثر کاربامازپین می‌شود که باید مصرف این گونه داروها را به طور جداگانه و با حداکثر زمان مصرف، بین این داروها و اسفرزه تنظیم کرد.

 

 

 

 

 

2- سنا؛ بهترین گیاه برای تخلیه روده در اعمال جراحی و یا عکسبرداری از روده‌ها

 

سنا بهترین گیاه برای درمان یبوست است. این گیاه اثر مسهلی نسبتا قوی داشته و برای تخلیه روده در اعمال جراحی و یا عکسبرداری از روده‌ها استفاده می‌شود. بهتر است سنا از فرآورده‌های صنعتی آن که به شکل قرص است مصرف شود اما نیم تا یک گرم از برگ سنا به صورت دم کرده یا جوشانده با یک لیوان آب در روز نیز می‌تواند استفاده شود که محلول تهیه شده بسیار تلخ است.

 

دردهای شکمی و تنبلی روده‌ها پیامد مصرف بیش از حد سنا

 

مصرف بیش از حد این گیاه می‌تواند سبب دردهای شکمی، دل پیچه و تنبلی روده‌ها را در پی داشته باشد؛ برای جلوگیری از تنبلی روده‌ها و عوارض طولانی مدت سنا بهتر است پس از یک یا دو هفته مصرف آن قطع شود. سنا در حاملگی و شیردهی منع مصرف دارد چرا که مدارکی مبنی بر اثرات موتاژنیک و ژنوتوکسیک گزارش شده است. همچنین میوه سنا برای کودکان مناسب است و اثری ملایم‌تر از برگ دارد و مقدار مصرف آن همانند برگ است.

 

 

 

 

 

3- شیرین‌بیان؛ ضدالتهاب راههای تنفسی

 

شیرین‌بیان از قدیم به عنوان بهترین جلوگیری کننده و درمان کننده التهاب و زخم‌های معده مورد مصرف بوده است.

 

خلط آور، ضد سرفه و ضدالتهاب بودن قسمت‌های فوقانی راه‌های تنفسی از دیگر اثرات مهم این گیاه است.

 

نحوه مصرف شیرین‌بیان بدین ترتیب است که 2 تا 15 گرم پودر ریشه را می‌توان روزانه در یک لیوان آب ریخته و به مدت 5 دقیقه جوشاند سپس آن را صاف و در یک یا چند نوبت مصرف کرد که این مقدار حاوی حدود 200 تا 800 میلی‌گرم گلی‌سریزین بوده که مقدار مجاز مصرف گلی‌سریزین در روز 2 دهم میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.

 

مصرف روزانه بیش از 50 گرم به مدت بیش از 6 هفته شیرین‌بیان ممکن است باعث عوارضی از جمله احتباس آب در بدن، کاهش سدیم، افزایش پتاسیم و فشار خون شود؛ بنابراین افرادی که دارای پرفشاری خون بوده و یا زمینه آن را دارند باید فراورده‌های شیرین‌بیان را با احتیاط مصرف کنند.

 

برای افرادی که دارای پرفشاری خون هستند، فرآورده‌هایی از شیرین‌بیان تهیه شده که دارای گلی‌سریزین کمتری است که به نام فرآورده‌های دگلی‌سریزه در بازار موجود است همچنین بی‌خطر بودن آن در دوران بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده و بهتر است مصرف نشود.

 

 

 

 

 

4- بابونه؛ مرهم زخم‌های سطحی گوارش

 

بابونه گیاهی است علفی و در اکثر نقاط ایران می روید. بابونه شیرازی به عنوان تقویت کننده معده، ضد خونریزی، ترمیم کننده زخم‌های سطحی و ضد اسپاسم گوارشی مصرف سنتی دارد.

 

به منظور تهیه چای بابونه یک لیوان آب جوش را با 1 تا 2 گرم از گل‌های خرد شده مخلوط کنید و پس از 15 دقیقه آن را صاف و مصرف کنید این میزان می‌تواند تا 3 بار در روز تکرار شود و برای کودکان می‌توان از همین روش استفاده کرد فقط میزان گیاه در هر نوبت2 گرم باشد.

 

 

بابونه را همزمان با داروهای وارفارین و سیکوسپورین مصرف نکنید

 

مصرف بابونه و فراورده‌های حاوی آن در افرادی که حساسیت به گرده‌های علف هرز دارند، مضر است. مصرف آن در بارداری منع شده اما در دوره شیردهی عوارض جانبی گزارش نشده است.

 

مصرف همزمان بابونه با داروهایی مثل وارفارین و سیکوسپورین تداخل دارویی دارد و افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند باید از بابونه پرهیز کنند.

 

بابونه دشتی نوع دیگر بابونه موجود در بازار دارویی ایران است. این گیاه مجموعه کاپیتول‌های دکمه‌ای شکل زرد رنگ و یا گل‌های کوچک زرد رنگ و لوله‌ای شکل است که به عنوان، ضدخونریزی و تقویت کننده معده و ضد عفونی کننده و ترمیم کننده و نیز شستشو دهنده و ایجاد کننده رنگ طلایی برای مو مصارف سنتی دارد.

 

 

 

 

 

5- نعنا، ضد دردهای گوارشی و رفع سردی

 

نعنا، عرق نعنا و اسانس آن به عنوان ضد نفخ، تسهیل کننده هضم غذا، ضد دردهای گوارشی و رفع سردی، مصرف سنتی دارند.

 

نعنا به دوگونه نعنا قمی و نعنا فلفلی یا سوسنمبر است که اکثر خواص آن مربوط به وجود منتول در اسانس آن است و شامل اثرات ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم، ضداحتقان و صفرا آور است.

 

مصرف گیاه نعنا و یا عصاره‌های آن حتی در طولانی مدت ایجاد عارضه نمی‌کنند و عوارض احتمالی اکثرا به اسانس و یا منتول در فراورده مربوط می‌شود.

 

تهیه چای از گیاه نعناع: 2 گرم از برگ خرد شده نعنا را با یک استکان آب جوش مخلوط و پس از 10 دقیقه صاف کرده و مصرف شود.

 

استفاده از اسانس خالص نعنا در التهاب و زخم به صورت موضعی یا خوراکی ممنوع!

 

به دلیل ایجاد تحریک، التهاب و زخم، هیچ‌گاه نباید از اسانس خالص نعنا به طور موضعی یا خوراکی استفاده کرد. گزارشی مربوط به تداخلات دارویی، غذایی، مصرف در حامگی و شیردهی یا عوارض دیگر وجود ندارد و به نظر می‌رسد مصرف در حد دارویی آن بی‌عارضه باشد. با این حال ممکن است باعث کاهش شیر مادران شود که باید با احتیاط آن را مصرف کنند.

 

شیرین‌بیان از قدیم به عنوان بهترین جلوگیری کننده و درمان کننده التهاب و زخم‌های معده مورد مصرف بوده است.

 

فرآورده خوراکی نعنا از گونه Spicata توسط صنایع دارویی در حال حاضر تولید می‌شود که به صورت قطره‌ای به نام «کارمینت» در داروخانه‌ها وجود دارد و این قطره برای رفع نفخ، درد واسپاسم بسیار ایده آل بوده و عملکرد آن بین 10 تا 15 دقیقه است.

 

 

منبع: ایسنا - دکتر نرگس ساداتی، متخصص فارماکوگنوزی

ویدیو مرتبط :
دستگاه گوارش

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

خونریزی دستگاه گوارش

 

 

 

احتمال دارد هر فردی در طول زندگی خود دچار خونریزی دستگاه گوارشی شود، به ویژه در افراد بالای 40 سال شیوع این بیماری بیشتر است و معمولا باعث وحشت خانواده و فرد بیمار می شود.

 

علائم خونریزی گوارشی

دل درد ، تهوع و استفراغ ، مدفوع سیاه و خونی ، ضعف عمومی ، تپش قلب ، شوک ، سردی دست و پا ، رنگ پریدگی ، کاهش فشار خون ، پوست سرد و مرطوب ، کاهش و یا قطع ادرار و ازدیاد اوره خون .

خونریزی‌های دستگاه گوارش معمولا به صورت استفراغ ‌خونی و شایع‌تر از آن، مدفوع سیاه رنگ و نسبتا شل (ملنا)، دفع خون از مقعد که به صورت خون روشن یا رگه‌های خون دیده می‌شود، خود را نشان می‌دهد. البته حالتی دیگر نیز وجود دارد که خود بیمار ممکن است علائم را مشاهده نکرده و فقط به صورت کم‌خونی ظهور کند.

بیماران باید توجه داشته باشند یبوست معمولا با تیره شدن رنگ مدفوع همراه است، ولی خونریزی‌های دستگاه گوارش به صورت مدفوع کاملا سیاه و شل نمایان می‌شود.

همچنین در شرایطی که خونریزی تنها با کم‌خونی و علائمی همچون تنگی نفس و کمبود انرژی بروز می کند، با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات لازم، باید نوع کم‌خونی مشخص شده و در صورت نیاز بررسی دستگاه گوارش نیز انجام شود.

هر بیماری که استفراغ خونی یا اسهال سیاه و شل داشته باشد، یا به هر شکلی خون از مقعدش دفع کند، باید برای بررسی‌های دستگاه گوارش به پزشک مراجعه کند تا علت خونریزی مشخص شود.

بررسی و علت‌شناسی کم‌خونی و خونریزی، مهم‌ترین کاری است که باید مورد توجه باشد.

 

علل خونریزی‌ها

درمان، وابسته به علت خونریزی است، در نتیجه ابتدا باید علت مشخص شود. زخم‌ها معمولا شایع‌ترین دلیل خونریزی‌های معده و دوازدهه (ابتدای روده باریک) هستند که به صورت استفراغ خونی یا ملنا ظاهر می‌شوند.

در بعضی موارد زخم‌ها مربوط به میکروب هلیکوباکتر هستند. البته زخم‌های وابسته به هلیکوباکتر روز به روز در حال کاهش است و زخم‌های مرتبط با مصرف برخی داروها به خصوص داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل بروفن و دیکلوفناک و مصرف آسپیرین مشاهده می‌شوند.

درصد کمی از موارد خونریزی نیز می‌تواند نشانه‌ای از وجود تومورها باشد. علاوه بر این موارد پیدایش واریس‌های معده و مری نیز می‌توانند علت دیگری برای خونریزی‌ها باشند که اقدامات خاص خود را نیاز دارند.

مواقعی که رگه‌های خونی، اسهال خونی یا دفع خون همراه با بلغم از طریق مقعد وجود داشته باشند، باید برای تشخیص مواردی مانند هموروئید، شقاق، پولیپ‌ها، التهابات، زخم‌ها یا به ندرت تومورها بررسی‌های لازم توسط پزشک انجام شود.

بیماری‌های شقاق و هموروئید معمولابه علت یبوست ایجاد می‌شوند که باعث خونریزی مقعد می شوند.

بنابراین طیفی از درمان‌ها وابسته به تشخیص‌های مختلف وجود دارد که با معاینات و آزمایشات لازم شروع می‌شوند.

 

تشخیص

برای تشخیص علت خونریزی گوارشی و آگاهی از محل خونریزی ، ابتدا باید از بیمار شرح حال گرفت و سابقه ی بیماری اش را پرسید. باید دانست آیا بیمار سابقه ی ابتلا به زخم معده و یا همورئید را دارد یا خیر. سپس معاینات بالینی انجام گیرد و فشار خون او کنترل شود و آزمایش خون از نظر میزان کم خونی و تست های خونی و آزمایش مدفوع انجام گیرد . گاهی به آندوسکوپی و یا کولونوسکوپی و عکس های روده نیاز است و گاه نیز بر حسب علت بیماری باید عکسبرداری عروقی ( آنژیوگرافی ) و یا سایر آزمایشات پاراکلینیکی انجام شود.

 

درمان

درمان خونریزی گوارشی بستگی به علت بروز آن دارد؛ مثلا در صورتی که علت خونریزی وجود زخم و یا سوراخ شدن معده و اثنی عشر باشد، باید با سرم درمانی و یا جراحی، محل خونریزی را بست؛ و یا در صورتی که علت آن واریس مری باشد، باید عروق واریسی را با دستگاه یا دارو مسدود کرد؛ و اگر علت آن عفونت های متعدد باشد، باید عفونت ها را درمان کرد.

 

پیشگیری

اغلب مردم کشور ما میکروب هلیکوباکتر را در دوران بچگی دریافت می کنند؛ به عنوان مثال غذا خوردن با قاشق مشترک یا استفاده از یک لیوان مشترک با کودک می‌تواند دلیلی برای سرایت این میکروب باشد، چون میکروب هلیکوباکتر از طریق دهان و عدم رعایت بهداشت هنگام غذا خوردن وارد بدن فرد می شود. بنابراین با رعایت بهداشت هنگام آب و غذا خوردن باید از بروز مشکلات پیشگیری کنیم.

خوشبختانه در 90 درصد موارد، هلیکوباکتر منجر به ایجاد زخم نمی‌شود، اگرچه نوع هلیکوباکتر و واکنش بدن فرد نیز در میزان تاثیر این میکروب موثر است.

رژیم غذایی نیز در کنار رعایت بهداشت مورد مهم دیگری برای پیشگیری از خونریزی گوارشی است؛ به عنوان مثال هر گونه غذایی که آمیخته به نمک باشد، مانند خیارشور و ترشی‌ها، غذا و آب آلوده به نیترات و مواد نگهدارنده، مصرف سیگار و غذا خوردن تند و با عجله می‌تواند در بروز این مشکل موثر باشد.

برعکس، خوردن میوه و سبزی به مقدار کافی در طول روز، عاملی موثر برای پیشگیری از ایجاد این عوارض است. البته شاید تصور کنید از نظر مالی و وقت کمی که در زندگی معمول با آن مواجه هستیم، خوردن این مقدار میوه و سبزی کاری ناممکن یا سخت باشد. اما با استفاده از شیوه‌هایی ساده می‌توان در زندگی معمول این کار را انجام داد؛ مثلا بهتر است فرد هنگام صبحانه به جای قند، خرما بخورد، یا مثلا میان وعده‌ها را از سبزی‌ها انتخاب کند یا همراه با غذا سالاد میل کند.

سرطان روده بزرگ از معدود سرطان‌های قابل پیشگیری است و به همین دلیل باید با بررسی‌های لازم از بروز آن جلوگیری کرد. لذا توصیه می‌شود همه افراد، حتی کسانی که هیچ علامت و سابقه بیماری روده ندارند، از سن 50 سالگی هر ده سال یک بار کلونوسکوپی را انجام دهند. در ضمن انجام ورزش و مصرف غذای سالمی که چرب نباشد و کنترل وزن نیز برای پیشگیری موثر است.

بهترین کار برای پیشگیری از بروز خونریزی گوارشی، انجام ورزش منظم و داشتن تغذیه مناسب و آرامش روانی است.

بیماری‌های التهابی روده بزرگ نیز موردی متفاوت هستند. علت بیماری‌های التهابی روده مثل کولیت اولسروز و کرون، شرایط خاص میکروبی یا غذایی نیست، بلکه تقریبا یک بیماری شبه خودایمنی هستند. مهم‌ترین علت بروز و شعله‌ور‌شدن این بیماری، مسائل ذهنی و روانی است، به این معنی که انواع استرس و نگرانی‌ها می‌توانند این بیماری را شعله‌ور کنند.

مردم چندان به تاثیرات روحی و روانی در بروز بیماری‌ها اعتقاد ندارند، در نتیجه این جریان را انکار می‌کنند.

منبع:chamranhospital.ir