انتقاد چیست؟ انواع انتقاد کردن و شیوه درست انتقاد کردن کدامند؟

اگر لحن انتقاد کننده دوستانه باشد بیشتر موثر واقع می شود

 

هر فرد در طول حیات خود ممكن است بارها توسط دیگران مورد ارزیابی قرار گیرد. برخی از این ارزشیابی ها دارای جنبه های تشویقی و برخی دیگر منتقدانه است. انتقاد از دیگران در صورتیكه هوشمندانه انجام شود آثار بسیار مفیدی خواهد داشت، درغیر این صورت ممكن است با واكنش های منفی مختلف مواجه شود. این رفتار، هنری است كه باید آموخت و بدون آگاهی از روش كاربرد آن زیان بار خواهد بود.

انتقاد درست آن است كه ضمن تاكید بر نقاط قوت به نقاط ضعف فرد نیز اشاره كند و با ارایه راهكارهای مناسب برای رفع آن سخن به میان آورد. پذیرش انتقاد از دیگران بین طبقات مختلف متفاوت است. برای مثال در بیشتر مواقع انتقاد از سوی افراد یك خانواده قابلیت پذیرش بیشتری در مقایسه با سایرین دارد. به طور معمول ما در برابر قضاوت افراد بیگانه آسیب پذیری بیشتری داریم.

برخی از انواع انتقاد عبارتند از:

انتقاد سازنده:
این روش در بسیاری موارد می تواند جنبه ای سازنده و مثبت داشته باشد. اگر لحن انتقاد کننده دوستانه باشد بیشتر موثر واقع شده و شنونده بدون آنکه مورد حمله قرار گیرد از معایب خود مطلع می شود.

بی تردید برای هیچکس خوشایند نیست که بشنود" بد غذا میخورید" و یا "در لباس پوشیدن بد سلیقه هستید". برای آنکه انتقاد سازنده و موثر باشد منتقد باید مواردی را رعایت کرده و پرسشهایی را مطرح کند که هر یک از آنها در رساندن وی به هدف خود نقش مثبتی ایفا کند. این سئوالات می بایست محتوای اطلاعاتی را که لازم است مبادله شوند در برگیرد. همانگونه که گفتن و چگونه گفتن ارتباط نزدیکی با هم دارند، محتوا و شیوه انتقاد نیز بر هم تاثیر گذارند. در تعیین محتوای یک انتقاد باید ابتدا از خود پرسید که از چه رفتاری می خواهیم انتقاد کنیم؟

این روش می تواند بسیار مفید واقع شود، زیرا از به کاربردن جملات کلی و کلمات پوچ و آزاردهنده ای چون «همیشه همین کار را می کنی»، «هیچ وقت به موقع نمی آیی» و جملاتی از این قبیل جلوگیری می شود.

هنگامی که انتقاد از رفتار خاصی را با قاطعیت و به طور دقیق مطرح می کنیم برای انتقاد شونده این امکان را فراهم می سازیم که منظور ما را بدرستی درک کند. انتقادی که متوجه رفتار خاصی باشد می تواند منجر به گفتگویی دوجانبه شود تا اینکه به بحثی مبدل شود که حدود آن مشخص نیست.

انتقاد غیرمستقیم:

انتقاد می تواند به صورت غیرمستقیم بیان شود. برای مثال اگر طرف مقابل شما خصوصیت بدی داشته باشد، در خلال گفتگو به او بگویید «به نظر شما آدمهایی كه دارای این خصوصیت اخلاقی هستند، غیرقابل تحمل نیستند؟» این شیوه انتقاد باعث می شود كه یك حس هوشیاری در وی بیدار شود و وی متوجه شود كه دارای چنین مشكلی است. حتماً این مثل را شنیده اید كه می گوید «به در می گویند تا دیوار بشنود». این یك مثال متداول در فرهنگ ما برای ابراز همین موضوع است.

انتقاد تهاجمی و صریح:
رک بودن نشانه صراحت و صداقت است ولی همیشه برای مخاطب خوش آیند نیست بخصوص اگر خیلی ناپخته بیان شود. این نوع انتقاد نه تنها هیچ نوع سازندگی در بر ندارد بلکه شنونده را هم در موضع تدافعی قرار می دهد. بهتر است که انتقاد با بکارگیری یک سیاست درست انجام شود.

انتقاد همراه با تعریف و تمجید:

در این روش ابتدا می توان به تعریف و تمجید ویژگی های ارزشمند فردی كه مورد انتقاد است پرداخت.برای مثال «تو دختر خیلی باهوشی هستی». پس از كاربرد یك مقدمه مناسب نظر انتقادی خود را بیان و سعی كنید آن را در پوششی از سخنان خوب و دلپذیر قرار دهید. البته منظور شما اصلاً تملق نیست بلكه نخست خصوصیات خوب او را گوشزد كرده و بعد انتقاد خود را ابراز داشته اید.

محکوم کردن:
گاهی بجای انتقاد همراه با راهنمایی، انتقاد کننده مخاطب را در یک دادگاه یک طرفه محاکمه و محکوم می کند. او به خود این حق را می دهد که در مورد دیگران اظهار نظر کرده و الگوی فکری خود را به وی تحمیل کند. اینگونه برخوردها نه تنها سازنده نیست، بلکه بسیار نامناسب است.

انتقاد دیرتر از موعد:

این گونه انتقادات، زمانی صورت می گیرد كه هیچ كمكی به رفع مشكل نمی كند. به عبارت دیگر زمان برای جلوگیری از خطا وجود ندارد. بر هیچ كس پوشیده نیست كه انتقاد در چنین زمانی برای جلوگیری از تكرار اشتباه بوده و اگر تشخیص داده شود كه تاثیری در آینده نخواهد داشت، بهتر است هیچگاه ابراز نشود.

انتقاد از دیگران در صورتیكه هوشمندانه انجام شود آثار بسیار مفیدی خواهد داشت

 

بفرمایید انتقاد
هر آدمی در زمان زندگی خود ممکن است بارها توسط دیگران مورد ارزیابی قرار گیرد. برخی از این ارزشیابی ها دارای جنبه های تشویقی و برخی دیگر منتقدانه است. انتقاد از دیگران در صورتیکه هوشمندانه انجام شود آثار بسیار ارزنده ایی خواهد داشت، درغیر این صورت ممکن است با واکنش های منفی مختلف مواجه شود. این رفتار، هنری است که باید آموخت و بدون آگاهی از روش کاربرد آن زیان بار خواهد بود.

پذیرش انتقاد از دیگران بین طبقات مختلف متفاوت است. برای مثال در بیشتر مواقع انتقاد از سوی افراد یک خانواده قابلیت پذیرش بیشتری در مقایسه با سایرین دارد. به طور معمول ما در برابر قضاوت افراد بیگانه آسیب پذیری بیشتری داریم. برخی از انواع انتقاد عبارتند از:
 
شیوه درست انتقاد کردن

رعایت نکات زیر می تواند در زمان انتقاد بسیار یاری دهنده باشد :
- آیا رفتار مورد انتقاد را می توان تغییرداد؟
- آیا شخص مورد انتقاد قرار گرفته علاقمند به شنیدن آن است؟
- احتمال قبولی طرف انتقاد شونده چقدر است؟
- از انتقاد شونده سئوال کنید آیا منظور شما را درک کرده است؟
- به فرد انتقاد شونده تفهیم کنید که انتقادتان بازتاب ساده عقیده شماست.
- از انتقاد تحکم آمیز دوری کنید،زیرا اینگونه انتقادها بلافاصله فرد را در موضع دفاعی قرار می دهد.
- سعی کنید انتقاد را به صورت نگرش شخصی خود به موضوع بیان کنید و کوشش کنید او را به شیوه نگرش خود کنجکاو کنید.
- موضوع را طولانی و انتقاد را به سخنرانی تبدیل نکنید زیرا شنونده را خسته و بی حوصله می کند.
- انتقاد را در زمان و مکان مناسب ابراز کنید نه در لحظه ای که طرف مقابل آمادگی شنیدن آن را ندارد. اول صبر کنید تا مخاطب در آرامش و خونسردی قرار گیرد تا ایرادی که از او می گیرید موثر واقع شود.
- با توجه به سطح دانش مخاطب انتقاد را بیان کرده تا برای مخاطب قابل درک باشد. نمی توان از یک روش برای تمامی افراد استفاده کرد.
- وقتی انتقاد می کنید کوشش کنید بدون سوء نیت بوده و فقط به منظور کمک و راهنمایی باشد.
- با مشکلات و احساسات فرد مقابل همدلی کنید.
- بهتر است انتقاد حضوری و بدون واسطه باشد و از انتقاد کردن غیرمستقیم بپرهیزید.
- برای حفظ آبروی اشخاص، از انتقاد و نصیحت کردن فرد در حضور دیگران خودداری کنید.
گردآوری:بخش روانشناسی صبح بخیر

منابع:
tebyan.net

mgtsolution.com

 

 

ویدیو مرتبط :
انتقاد به صدا و سیما و سایر قوا، انتقاد به رهبری نیست

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

انتقاد صریح علی لاریجانی از طرح مسائل بی‌اهمیت سیاسی/مشکل گرانی به شیوه دستوری حل نمی‌شود

 

رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: گاهی در عرصه سیاسی طرح مسائلی می شود که نه به درد دنیای مردم می خورد و نه آخرت آنها.

به گزارش خبرآنلاین، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه در مراسم گرامیداشت یاد و خاطره شهدای هفتم تیر و شهدای ترور استان گیلان در مصلای بزرگ رشت سخن گفت.

در ادامه گزیده ای از سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی به نقل از خبرگزاری خانه ملت می آید:

مجلس نهم به دنبال توجه به مسائل اصلی معیشت مردم و گرانی هاست. روح حاکم بر مجلس نهم معتقد بر پرهیز از حواشی و تمرکز بر مشکلات مردم است. مجلس همواره باید با دولت تعامل داشته باشد و اگر در برخی از موارد نیز انتقادی از جانب مجلس به دولت می شود تنها برای بهبود امور است.

تئوری غرب اعمال تحریم برای فشار به ملت ایران است. با توجه به تحریم های موجود نامگذاری سال جاری به نام تولید ملی از طرف مقام معظم رهبری این پیام را برای ملت ایران به همراه دارد که اگر می خواهیم از راه شهید بهشتی پیروی کنیم باید مطابق با فرمایش رهبری به دنبال ایجاد عزتمندی کشور از درون باشیم. مسئولیت ضروری امروز دادن کوبنده ترین پاسخ به آمریکا و اسرائیل با توجه ویژه و اهتمام به ارتقاء تولید داخلی است.

نباید اجازه داد گرانی های کشور زیر ذره بین غربی ها بزرگ جلوه داده شود

تورم و گرانی ها دامداران، صنعتگران و کشاورزان را با مشکل روبرو کرده است. مسئله امروز کشور در خصوص گرانی ها امری جدی است که مسئولین باید تمام تلاش خود را بر روی این مشکل معطوف کنند و از دعواهای سیاسی و حاشیه بپرهیزند.

مشکل گرانی به شیوه دستوری حل نمی شود. مسائل گرانی و مشکلات اقتصادی از بیرون از کشور نیز رؤیت می شود و این مسئله ای است که باید به آن توجه شود. در زمانی که بحران قیمت دلار در کشور به وجود آمده بود رئیس جمهوری آمریکا، اوباما در مدت زمان کوتاهی پس از افزایش قیمت دلار در این خصوص اظهارنظر کرد و گفت وضعیت اقتصادی ایران مفتضح است.

اهتمام ویژه به مسئله گرانی با توجه به نگاه ویژه ودقت ذره بینی کشورهای غربی بر روی مشکلات جمهوری اسلامی امری ضروری است. فرصت ها و ظرفیت های داخلی کشوربه اندازه ای بالاست که با حمایت از آنها می توان تمامی نیازهای کشور را رفع کرد.

هم و غم مسئولین در خصوص رفع گرانی ها نشانی از پایداری جمهوری اسلامی در برابر مشکلات و حمایت از مردم است. گاهی در عرصه سیاسی طرح مسائلی می شود که نه به درد دنیای مردم می خورد و نه آخرت آنها. نباید حرف هایی در کشور زده شود که به جای ائتلاف منجر به اختلاف و از بین رفتن وحدت در بین مسئولان و مردم گردد.

ایجاد اختلاف هدف اصلی کشورهای غربی است. دشمن با همه قوا و فشار به میدان آمده است و نباید از داخل فرصتی برای رسیدن به اهداف آنها فراهم شود.

بارها از زبان شهید مطهری نکاتی در باب فضل و اندیشه والای شهید بهشتی شنیده ام و آیت الله قربانی که امروز نمایندگی ولی فقیه در استان رشت را برعهده دارد نیز متعلق به جریانی است که شهید بهشتی و شهید مطهری در آن حضور داشتند. امام(ره) همیشه تأکید می کردند شهید بهشتی مظلوم زیست و مظلوم از دنیا رفت و همیشه خار چشم آمریکا و استکبار بود و این جمله به خودی خود سرشار از معانی بسیار است.

حادثه بزرگ هفت تیر و شهادت شهید بهشتی با توجه به مختصات امروزی کشور و شرایط حساس و پراهمیت ایران در منطقه امری درخور توجه و لزوم‌مند دقت است.

امروز شرایط سیاسی داخلی، منطقه ای، بین المللی در تمامی حوزه ها با شرایط گذشته متفاوت است. باید از حوادث انقلاب درس بگیریم وآنها را الگوی حرکت خود در سال های آتی قرار دهیم. شهادت شهید مظلوم بهشتی انگیزه انقلاب دومی برای ملت ایران بود که در نتیجه این انقلاب دوم مصائب و مشکلات تحمل شد و ارزش ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی حفظ گردید.

 

شهید بهشتی متعلق به نسل تکمیل کننده و محرک انقلاب اسلامی بود

از سال 42 تا سال 57 شخصیت های محوری همچون شهید بهشتی، شهید مطهری و باهنر و بسیاری دیگر از شهدای محراب حرکت های مهمی در تکوین و تکمیل انقلاب اسلامی انجام دادند. این نسل، نسلی بودند که در جریان انقلاب مجاهدت های بسیاری کردند و این مجاهدان همگی شاگردان امام بوده و افق های بالایی را با وجود شرایط سخت و مأیوس کننده انقلاب تجربه کردند.

فشارهای سال 55 و 57 با وجود حمایت تمام جانبه آمریکا از دیکتاتوری بسیار زیاد بود به شکلی که نصفی از روحانیون پیش رودر امر انقلاب به زندان رفته و شکنجه می شدند. حضرت آیت الله خامنه ای از شخصیت های بارز انقلابی این دوره هستند. مجاهدت های این بزرگان منجر به دستیابی به دستاوردهای بزرگی همچون پس رفتن آمریکا و از بین رفتن دیکتاتوری در میان مردم شد.

توسعه فضای مردمسالاری دینی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی است. کشورهای غربی مدعی دموکراسی با دیدن دموکراسی دینی در میان مردم به جای تشویق ملت بر آنها فشار وارد کردند وهر اندازه که انقلاب اسلامی بزرگتر بود حجم فشارها نیز بیشتر بود.

ترور شخصیت های برجسته انقلاب از بزرگترین مشکلات سال های 57 تا سال 60 است.شهید مطهری از جمله شخصیت هایی بود که جریان معاند انقلاب ایشان را از راه خدمت رسانی به مردم برداشت. جریان معاند هرگز به سمت افراد کم اهمیت نمی رفت بلکه شخصیت هایی چون شهید مطهری به عنوان مغز متفکر و به نقل رهبر انقلاب ایدئولوژ نظام و شهید بهشتی به عنوان فکر سامان مند نظام و حزب جمهوری اسلامی هدف قرار می داد.

 

سایه بنی صدر چتری برای تمام ضد انقلاب در کشور بود

در شرایط پس از انقلاب که آشفتگی هایی متأثر از انقلاب به وجود آمده بود و دستگاه ها در حال نظام مندی بود جنگی به ملت ایران تحمیل شد و بنی صدر با کارهای خیانت آمیز خود منجر به فشار بیشتر به ملت ایران گردید. با وجود اینکه اختیارات زیادی به بنی صدر داده شد تا خدمت رسانی را بیشتر کند اما این مرد نااهل مانع حضور نیروهای انقلابی در جبهه ها شد و برای مدتی کنترل جنگ تحمیلی را از دست کشور خارج کرد.

عزل بنی صدر نقطه شروع فضای مطبوعی از حضور نیروهای حزب اللهی در کشور است. پس از عزل بنی صدر با حضور نیروهای حزب اللهی در جبهه ها حصر آبادان شکسته و خرمشهر آزاد شد. آنچه دراین دوره تجربه شد نتیجه آن بود که جریان های معاند را در تصمیم گیریهای کشور دخیل کرده بودیم و امروز باید درس بگیریم که با حذف جریان های معاند از سر راه حرکت، فضا برای ابتکارات جدید باز می شود.

باید از دوره هایی که نیروهای برجسته انقلاب را از کشور گرفت عبرت گرفته شود. در دوران پس از شهادت بهشتی مجله اشپیگل در مقاله ای درج کرد که جمهوری اسلامی ایران نفس های آخر را می کشد وکمر انقلاب اسلامی شکسته است. بی تردی شهادت بهشتی ضربه مهلکی بود اما غربی ها فراموش کرده بودند که حضور رهبری هوشمند و مردم علاقمند و مجاهد در راه اسلام و روحانیون پیشرو در کشور شهادت این بزرگان را الگوی خود قرار می دهد و در نهایت این مسئله به ضرر آنان تمام خواهد شد. در این دوره که تا پایان جنگ تحمیلی نیز ادامه داشت بالغ بر هزاران شهید داده شد که ملت ایران تمامی این سختی ها را تحمل کردند و کشورهای غربی به جای یک کشور کمر شکسته با موجود جدید، زنده و در حرکت رو به جلو مواجه شدند. باید از اشتباهاتی که منجر به از دست رفتن بزرگان کشور شد درس گرفته شود.

مرحله بعدی انقلاب آمادگی سازمان های درونی برای خدمت رسانی و ارائه پیام انقلاب بود. در دوران جنگ وحتی تا اندازه ای پس از آن نیز با تحریم هایی شبیه امروز مواجه شدیم اما حضرت امام(ره) با تزریق این فکر به جامعه که همت باید از درون باشد الگویی بی بدیل برای حرکت ملت ایران تدارک دید. در این دوره مشکلات و اشتباهاتی نیز در کشور رخ داد. اشتباهاتی در این دوران شکل گرفت که باید از آنها درس گرفته شود و بی تردید این اشتباهات کم نبود. شخصیتهایی مثل بهشتی و کسانی که از متن انقلاب برخواسته بودند نسبت به آنها کم توجهی شد و فردی بی سواد که در جبهه ملی خارج کشور سابقه فعالیت داشت پست مهمی را در دست گرفت. این اشتباهات سیر حرکت کشور را به عقب انداخت. در آن زمان برخی رجال سیاسی به جای حمایت از بهشتی در مقابل وی وحزب جمهوری اسلامی موضع می گرفتند واز بنی صدر حمایت می کردند که البته امروز این افراد توبه کرده و در مسیر انقلاب قرار گرفتند.

 

سیاست های دوره اصلاحات باعث از دست رفتن زمان کار برای کشور شد

در زمان موسوم به دوره اصلاحات در کشور است به جای پرداختن به مشکلات اصلی مباحثی چون توطئه سیاسی برسر زبان ها افتاد. متأسفانه در این دوران به جای توجه به مشکلات اقتصادی کشور تعرض هایی به ولایت فقیه که ستون اصلی کشور بود می شد. توجه بی مورد و تمرکز در مسائل بی اهمیت در این دوره عامل از دست رفتن زمان و انرژی بود. در آن زمان که من در رادیو و تلویزیون فعالیت می کردم بحث هایی از قبیل تئوری حاکمیت دوگانه مطرح می شد که حقیقتاً باعث افسردگی بود و هیچ نفعی برای کشور نداشت. این دوره باید درس عبرتی برای امروز باشد و از تجربیات آن به نفع زمان حاضر درس گرفته شود.

جایگاه الگودهی جمهوری اسلامی موجب هراس آمریکا و اسرائیل است. غربی ها شاهد بودند که با وجود آنکه برسر مسئله هسته ای ایران شیطنت های بسیاری انجام دادند اما ملت ایران در پای حقوق مسلم خود ایستادگی کرد.

شهید بهشتی همیشه از نقد استقبال می کرد. مسلک بهشتی این بود که باید اجازه داد که دیگران نقد کنند تا اشتباهات را متوجه بشویم. بهشتی به وحدت درونی بیش از هر چیز اهمیت می داد و به این دلیل همواره تأکید داشت که نباید به خاطر سلیقه ای دیگری را ترد کنیم. الگوی رفتاری بهشتی منجر به حرکت صحیح در مسیر انقلاب می شود. وحدت درونی امری است که در شرایط امروز کشور اولویت را به خود اختصاص داده و به همین دلیل دقت در رفتار بهشتی و درس گرفتن از گذشته ضرورتی غیر قابل انکار است..../خبرآنلاین