سلامت
2 دقیقه پیش | نشانه ها و عوارض کمبود ویتامینها در بدنویتامینها نقش مهمی را در بدن انسان ایفا میکنند. بهنحویکه کمبود ویتامین (حتی یکی از آنها) میتواند برای هر فردی مشکلات اساسی را به وجود آورد. گجت نیوز - معین ... |
2 دقیقه پیش | چرا پشه ها بعضی ها را بیشتر نیش میزنند؟فصل گرما و گزیده شدن توسط پشه ها فرا رسیده، دوست دارید بدانید پشه ها بیشتر چه کسانی را دوست دارند؟ بیشتر کجاها می پلکند؟ و از چه مواد دفع کننده ای نفرت دارند؟ وب سایت ... |
آداب دستشویی رفتن (2)
افرادی كه دچار كمبود آنزیم لاكتوز هستند با مصرف شیر و لبنیات دچار نفخ خواهند شد، بنابراین دفع نفخ و گاز از روده همیشه نشانه بیماری نیست.
مجله سیب سبز - ستاره محمد:
اگر سبز یا قرمز رنگ است...
دكتر عباسیان در مورد رنگ مدفوع اضافه میكند كه مواد غذایی هم میتوانند بر این موضوع تاثیرگذار باشند. برای مثال مواد غذایی قرمز رنگ مثل چغندر میتوانند رنگ مدفوع و حتی ادرار را قرمز یا صورتی كنند. این خوراكیها حتی میتوانند رنگ عرق بدن را تا حدودی تغییر دهند. مصرف زیاد سبزیجات و میوههای سبز رنگ نیز میتواند رنگ مدفوع را به سبز نزدیك كند. نوزادان نیز از آنجایی كه فقط از شیر تغذیه میكنند معمولا مدفوعشان سبز رنگ میشود. البته مدفوع سبز معمولا زمانی دیده میشود كه حجم شیر خوردهشده خیلی بالا بوده و هاضمه نوزاد ضعیف باشد.
اگر دفع گاز و نفختان زیاد است...
كمبود آنزیمهای مورد نیاز برای هضم خوراكیها یا حساسیت نسبت به مواد غذایی مختلف مثل پروتئین گندم یا گلوتن، همچنین مصرف خوراكیهای نفاخ مثل حبوبات، بادنجان، بامیه، سیبزمینی، سیر، پیاز و. . . از دلایل مهم افزایش نفخ و گاز بهحساب میآید.
دكتر مژگان فروتن در ادامه توضیح میدهد افرادی كه دچار كمبود آنزیم لاكتوز هستند با مصرف شیر و لبنیات دچار نفخ خواهند شد، بنابراین دفع نفخ و گاز از روده همیشه نشانه بیماری نیست اما بهتر است مورد بررسی قرار گیرد، همچنین افرادی كه به روده تحریكپذیر مبتلا هستند بیشتر دچار این علائم میشوند.
خوراكیهای نفاخ را كنار نگذارید!
دكتر فروتن معتقد است برای كاهش نفخ و گاز نباید خوراكیهای نفاخ را به كل از رژیم غذاییتان حذف كنید چراكه این مواد در اختیار باكتریها یا پروبیوتیكها قرار میگیرند و برای سلامت دستگاه گوارش و محافظت از روده بزرگ در مقابل سرطان، همچنین سیستم ایمنی بدن لازم هستند بنابراین نباید آنها را كنار گذاشت بلكه باید با راهكارهای خاصی تحمل گوارشیشان را افزایش داد.
دكتر عباسیان نیز معتقد است خروج مدفوع معمولا با مقداری گاز همراه است اما اگر دفع گاز زیاد باشد نشاندهنده این است كه دستگاه گوارش طبع سردی پیدا كرده و فرد باید مصرف غذاهای سرد مثل كاهو، كلم و مواد غذایی نفاخ را كاهش دهد.
چه كنیم تا كمتر نفخ كنیم؟
خوراكیهای نفاخ مثل سیبزمینی، بادنجان، سیر و پیاز اگر به صورت پختهشده مصرف شوند نفخ كمتری ایجاد میكنند تا اینكه در روغن سرخ شوند. دكتر فروتن در ادامه توضیح میدهد كه هرچه فیبر ماده غذایی بیشتر شكسته شود، تحمل گوارشی بهتری خواهد داشت.
حبوبات نیز بهتر است قبل از مصرف 48 ساعت در آب خیس بخورند تا قندشان وارد آب شود، همچنین افرادی كه كمبود آنزیم هضم شیر دارند، میتوانند از شیرهای كم چرب بدون لاكتوز استفاده كنند یا قبل از مصرف شیر قرص لاكتیز بخورند. علاوه بر اینها توصیه میشود شیر را بعدازظهر مصرف كنید زیرا آنزیم لاكتوز به تدریج در طول روز تولید میشود، بنابراین افرادی كه كمبود لاكتوز دارند اگر شیر را صبح استفاده كنند ممكن است علائم گوارشی شدیدتری پیدا كنند.
اضافه كردن عسل و موز به شیر نیز تحمل گوارشی آن را بهتر میكند، همچنین درمورد افرادی كه با مصرف نان دچار نفخ میشوند، باید به بیماری سلیاك یا حساسیت به پروتئینهای گندم شك كرد و آزمایشهای خاص انجام داد تا در صورت لزوم از نانهای بدون گندم و جو استفاده شود.
اگر در مدفوع تكههای غذا دیده میشود...
بدن ما بعضی آنزیمهای لازم برای هضم تعدادی از مواد غذایی را ندارد؛ برای مثال كمبود آنزیم سلولاز باعث میشود دستگاه گوارش نتواند پوست میوه را به خوبی هضم كند. دكتر فروتن معتقد است این موضوع باعث میشود بعضی از مواد به صورت هضمنشده وارد مدفوع شوند. برای مثال اگر انگور یا انار را با هسته بخورید موقع دفع متوجه میشوید كه هسته آنها بدون هیچ تغییری از بدن خارج میشوند. البته جای نگرانی وجود ندارد و این موضوع نشانه سوءهضم یا سوءجذب نیست بلكه كاملا طبیعی است. البته باید دقت داشت كه این مواد با تخم انگل اشتباه نشوند زیرا بعضی انگلها سفید رنگ هستند و در مدفوع حالت قطعهقطعه میشوند، بنابراین ممكن است با مواد هضمنشده اشتباه شوند.
اگر مدفوعتان چرب شده است...
بهگفته دكتر فروتن اگر مدفوع چرب باشد و از روی پوست یا سطح توالت به راحتی پاك نشود، میتواند نشانه سوءهضم یا سوءجذب چربی باشد. در این صورت باید آزمایش خاصی به نام «سودان III» (سودان سه) روی مدفوع انجام شود تا ببینیم قطرات چربی در مدفوع بیشتر از حد طبیعی است یا خیر. دكتر عباسیان نیز نظری مشابه دارد. او نیز معتقد است که مدفوع چرب حتما باید تحت بررسی قرار گیرد البته خوردن حجم بالای چربی هم میتواند باعث چرب شدن مدفوع شود اما بهطور كلی در مورد مدفوع چرب، ضعف عملكرد كیسه صفرا و كبد مطرح است.
درواقع وقتی كیسه صفرا درست عمل میكند و مقدار كافی صفرا ترشح میكند این مایع به چربیها وصل میشود و به هضم آنها كمك میكند، در غیر این صورت مدفوع چرب خواهد شد. البته بعضی داروها، بهخصوص داروهای لاغری نیز میتوانند مدفوع را چرب كنند. این داروها معمولا روی عملكرد كبد هم اثر سوء میگذارند.
اگر مدفوعتان روی آب شناور میماند...
اگر تا به حال كنجكاو بودهاید كه چرا گاهی اوقات مدفوع روی آب شناور میماند و گاهی به زیر آب میرود، باید بدانید كه شناور شدن یا نشدن مدفوع در آب معمولا به جرم حجمی مدفوع ربط دارد. دكتر عباسیان در این مورد توضیح میدهد: كسانی كه بلغمیمزاج هستند و بدن تر دارند معمولا مدفوعشان متخلخل است و روی آب شناور میماند اما كسانی كه مزاج بدنشان خشك است، رودههایشان آب بیشتری جذب میكند درنتیجه جرم حجمی مدفوعشان بالا میرود و دیگر در آب شناور نمیماند. دكتر فروتن نیز معتقد است شناور شدن مدفوع در آب نشانه بالا بودن چربی آن است.
اگر در دفع مدفوع بیاختیار شدهاید...
وقتی از دكتر فروتن در مورد عدم كنترل دفع مدفوع سوال میكنیم او توضیح میدهد كه این حالت دلایل زیادی میتواند داشته باشد. در چنین موقعیتی اول از همه باید بدانیم كه آیا عدم كنترل فقط در دفع مدفع است یا بیاختیاری ادرار هم وجود دارد، همچنین باید بدانیم آیا فقط مایعات و ترشحات از مقعد بیرون میآید یا مدفوع جامد نیز بیاختیار دفع میشود. بیاختیاری مدفوع موقع خواب، قوام مدفوع، داروهای مصرفی، سابقه جراحی مقعد، جراحی ستون فقرات یا ضربه به ستون فقرات و مقعد، زایمانهای مكرر، وجود توده در داخل روده، التهاب در جدار ركتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ) و. . . همگی میتوانند در بیاختیاری مدفوع نقش داشته باشند بنابراین برای تشخیص علت آن باید یك شرح حال دقیق گرفت و آزمایشات لازم را انجام داد سپس براساس علت، درمان مناسب تجویز خواهد شد.
اگر همیشه اسهال هستید. . .
در دو حالت افراطی دستگاه گوارش یعنی اسهال و یبوست ابتدا فرد باید از لحاظ طبی بررسی شود، پس از آن اگر مشكل خاصی دیده نشود و نیازی به درمان جدی وجود نداشته باشد، میتوان از درمانهای خانگی بهره برد. دكتر عباسیان در ادامه توضیح میدهد كه درمورد اسهالهای ویروسی معمولا درمان ضدویروس قوی نداریم، بنابراین میتوانیم با درمانهای سنتی، علائم بیماری را كاهش دهیم. یكی از درمانهای خانگی اسهال مصرف پوره سیر و نعناع است.
برای تهیه این پوره باید یك سیبزمینی متوسط و دو حبه سیر را به صورت جداگانه آبپز كنید، سپس یك قاشق غذاخوری نعناع را با یك قاشق مرباخوری كره تفت دهید و در آخر همه مواد را با هم بكوبید و مخلوط كنید. این پوره سیبزمینی در عین حال كه خواص درمانی دارد، بسیار خوشمزه است و معمولا كودكان هم از آن استقبال میكنند. مصرف نان خشك یا نان سوخاری یا مصرف نصف قاشق مرباخوری چای خشك خرد شده همراه كمی آب خنك میتواند به كاهش اسهال كمك كند.
در مدفوعتان خون دیده میشود؟
دكتر عباسیان نیز در مورد تغییر رنگ مدفوع به سیاه نظری مشابه دارد. او معتقد است مواد غذایی سودازا مثل عدس و بادنجان هم میتوانند رنگ مدفوع را تیره كنند اما اگر تیرگی مدفوع خیلی زیاد و به صورت قیری شكل و بدبو باشد، میتواند نشاندهنده خونریزی از نواحی فوقانی دستگاه گوارش مثل معده یا روده كوچك باشد. به گفته این متخصص طب سنتی، خونریزیهای ناحیه تحتانی دستگاه گوارش مثل روده بزرگ معمولا خود را به شكل خون نشان میدهند اما اگر خونریزی در نواحی فوقانی دستگاه گوارش باشد از آنجایی كه تا رسیدن به نواحی تحتانی، تحت تاثیر آنزیمهای هضمی قرار میگیرد، تغییر شكل میدهد و چسبناك، سیاه و بدبو میشود.
اگر همیشه یبوست دارید. . .
دكتر عباسیان یكی از درمانهای خانگی یبوست را استفاده از یك یا دو قاشق غذاخوری روغن زیتون، روغن كنجد، روغن كرچك و. . . یكربع بعد از هر وعده غذایی میداند. همچنین میتوانید هفت یا هشت عدد آلو یا انجیر را در یك كاسه پر از آب بریزید و اجازه دهید شب تا صبح خیس بخورند سپس صبح بعد آنها را همراه آب داخل كاسه مصرف كنید. توصیه دیگر این است كه هنگام صبح یك قاشق غذاخوری خاكشیر و نصف لیوان آب جوش را با یك یا دو حبه قند مخلوط كنید و بنوشید. همراه ناهار نیز میتوانید از مخلوط یك لیوان دوغ و یك قاشق غذاخوری گل سرخ پاك شده كاشان استفاده كنید. البته بهترین حالت این است كه فرد با این روشها بازی كند یعنی هر روز یكی از آنها را استفاده كند تا بدن به هیچ كدام عادت نكند و بتواند به تدریج كنترل خود را به دست گیرد.
دكتر عباسیان در مورد رنگ مدفوع اضافه میكند كه مواد غذایی هم میتوانند بر این موضوع تاثیرگذار باشند. برای مثال مواد غذایی قرمز رنگ مثل چغندر میتوانند رنگ مدفوع و حتی ادرار را قرمز یا صورتی كنند. این خوراكیها حتی میتوانند رنگ عرق بدن را تا حدودی تغییر دهند. مصرف زیاد سبزیجات و میوههای سبز رنگ نیز میتواند رنگ مدفوع را به سبز نزدیك كند. نوزادان نیز از آنجایی كه فقط از شیر تغذیه میكنند معمولا مدفوعشان سبز رنگ میشود. البته مدفوع سبز معمولا زمانی دیده میشود كه حجم شیر خوردهشده خیلی بالا بوده و هاضمه نوزاد ضعیف باشد.
مطلب مرتبط:
آداب دستشویی رفتن (1)
اگر دفع گاز و نفختان زیاد است...
كمبود آنزیمهای مورد نیاز برای هضم خوراكیها یا حساسیت نسبت به مواد غذایی مختلف مثل پروتئین گندم یا گلوتن، همچنین مصرف خوراكیهای نفاخ مثل حبوبات، بادنجان، بامیه، سیبزمینی، سیر، پیاز و. . . از دلایل مهم افزایش نفخ و گاز بهحساب میآید.
دكتر مژگان فروتن در ادامه توضیح میدهد افرادی كه دچار كمبود آنزیم لاكتوز هستند با مصرف شیر و لبنیات دچار نفخ خواهند شد، بنابراین دفع نفخ و گاز از روده همیشه نشانه بیماری نیست اما بهتر است مورد بررسی قرار گیرد، همچنین افرادی كه به روده تحریكپذیر مبتلا هستند بیشتر دچار این علائم میشوند.
خوراكیهای نفاخ را كنار نگذارید!
دكتر فروتن معتقد است برای كاهش نفخ و گاز نباید خوراكیهای نفاخ را به كل از رژیم غذاییتان حذف كنید چراكه این مواد در اختیار باكتریها یا پروبیوتیكها قرار میگیرند و برای سلامت دستگاه گوارش و محافظت از روده بزرگ در مقابل سرطان، همچنین سیستم ایمنی بدن لازم هستند بنابراین نباید آنها را كنار گذاشت بلكه باید با راهكارهای خاصی تحمل گوارشیشان را افزایش داد.
دكتر عباسیان نیز معتقد است خروج مدفوع معمولا با مقداری گاز همراه است اما اگر دفع گاز زیاد باشد نشاندهنده این است كه دستگاه گوارش طبع سردی پیدا كرده و فرد باید مصرف غذاهای سرد مثل كاهو، كلم و مواد غذایی نفاخ را كاهش دهد.
چه كنیم تا كمتر نفخ كنیم؟
خوراكیهای نفاخ مثل سیبزمینی، بادنجان، سیر و پیاز اگر به صورت پختهشده مصرف شوند نفخ كمتری ایجاد میكنند تا اینكه در روغن سرخ شوند. دكتر فروتن در ادامه توضیح میدهد كه هرچه فیبر ماده غذایی بیشتر شكسته شود، تحمل گوارشی بهتری خواهد داشت.
حبوبات نیز بهتر است قبل از مصرف 48 ساعت در آب خیس بخورند تا قندشان وارد آب شود، همچنین افرادی كه كمبود آنزیم هضم شیر دارند، میتوانند از شیرهای كم چرب بدون لاكتوز استفاده كنند یا قبل از مصرف شیر قرص لاكتیز بخورند. علاوه بر اینها توصیه میشود شیر را بعدازظهر مصرف كنید زیرا آنزیم لاكتوز به تدریج در طول روز تولید میشود، بنابراین افرادی كه كمبود لاكتوز دارند اگر شیر را صبح استفاده كنند ممكن است علائم گوارشی شدیدتری پیدا كنند.
اضافه كردن عسل و موز به شیر نیز تحمل گوارشی آن را بهتر میكند، همچنین درمورد افرادی كه با مصرف نان دچار نفخ میشوند، باید به بیماری سلیاك یا حساسیت به پروتئینهای گندم شك كرد و آزمایشهای خاص انجام داد تا در صورت لزوم از نانهای بدون گندم و جو استفاده شود.
اگر در مدفوع تكههای غذا دیده میشود...
بدن ما بعضی آنزیمهای لازم برای هضم تعدادی از مواد غذایی را ندارد؛ برای مثال كمبود آنزیم سلولاز باعث میشود دستگاه گوارش نتواند پوست میوه را به خوبی هضم كند. دكتر فروتن معتقد است این موضوع باعث میشود بعضی از مواد به صورت هضمنشده وارد مدفوع شوند. برای مثال اگر انگور یا انار را با هسته بخورید موقع دفع متوجه میشوید كه هسته آنها بدون هیچ تغییری از بدن خارج میشوند. البته جای نگرانی وجود ندارد و این موضوع نشانه سوءهضم یا سوءجذب نیست بلكه كاملا طبیعی است. البته باید دقت داشت كه این مواد با تخم انگل اشتباه نشوند زیرا بعضی انگلها سفید رنگ هستند و در مدفوع حالت قطعهقطعه میشوند، بنابراین ممكن است با مواد هضمنشده اشتباه شوند.
اگر مدفوعتان چرب شده است...
بهگفته دكتر فروتن اگر مدفوع چرب باشد و از روی پوست یا سطح توالت به راحتی پاك نشود، میتواند نشانه سوءهضم یا سوءجذب چربی باشد. در این صورت باید آزمایش خاصی به نام «سودان III» (سودان سه) روی مدفوع انجام شود تا ببینیم قطرات چربی در مدفوع بیشتر از حد طبیعی است یا خیر. دكتر عباسیان نیز نظری مشابه دارد. او نیز معتقد است که مدفوع چرب حتما باید تحت بررسی قرار گیرد البته خوردن حجم بالای چربی هم میتواند باعث چرب شدن مدفوع شود اما بهطور كلی در مورد مدفوع چرب، ضعف عملكرد كیسه صفرا و كبد مطرح است.
درواقع وقتی كیسه صفرا درست عمل میكند و مقدار كافی صفرا ترشح میكند این مایع به چربیها وصل میشود و به هضم آنها كمك میكند، در غیر این صورت مدفوع چرب خواهد شد. البته بعضی داروها، بهخصوص داروهای لاغری نیز میتوانند مدفوع را چرب كنند. این داروها معمولا روی عملكرد كبد هم اثر سوء میگذارند.
اگر مدفوعتان روی آب شناور میماند...
اگر تا به حال كنجكاو بودهاید كه چرا گاهی اوقات مدفوع روی آب شناور میماند و گاهی به زیر آب میرود، باید بدانید كه شناور شدن یا نشدن مدفوع در آب معمولا به جرم حجمی مدفوع ربط دارد. دكتر عباسیان در این مورد توضیح میدهد: كسانی كه بلغمیمزاج هستند و بدن تر دارند معمولا مدفوعشان متخلخل است و روی آب شناور میماند اما كسانی كه مزاج بدنشان خشك است، رودههایشان آب بیشتری جذب میكند درنتیجه جرم حجمی مدفوعشان بالا میرود و دیگر در آب شناور نمیماند. دكتر فروتن نیز معتقد است شناور شدن مدفوع در آب نشانه بالا بودن چربی آن است.
اگر در دفع مدفوع بیاختیار شدهاید...
وقتی از دكتر فروتن در مورد عدم كنترل دفع مدفوع سوال میكنیم او توضیح میدهد كه این حالت دلایل زیادی میتواند داشته باشد. در چنین موقعیتی اول از همه باید بدانیم كه آیا عدم كنترل فقط در دفع مدفع است یا بیاختیاری ادرار هم وجود دارد، همچنین باید بدانیم آیا فقط مایعات و ترشحات از مقعد بیرون میآید یا مدفوع جامد نیز بیاختیار دفع میشود. بیاختیاری مدفوع موقع خواب، قوام مدفوع، داروهای مصرفی، سابقه جراحی مقعد، جراحی ستون فقرات یا ضربه به ستون فقرات و مقعد، زایمانهای مكرر، وجود توده در داخل روده، التهاب در جدار ركتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ) و. . . همگی میتوانند در بیاختیاری مدفوع نقش داشته باشند بنابراین برای تشخیص علت آن باید یك شرح حال دقیق گرفت و آزمایشات لازم را انجام داد سپس براساس علت، درمان مناسب تجویز خواهد شد.
اگر همیشه اسهال هستید. . .
در دو حالت افراطی دستگاه گوارش یعنی اسهال و یبوست ابتدا فرد باید از لحاظ طبی بررسی شود، پس از آن اگر مشكل خاصی دیده نشود و نیازی به درمان جدی وجود نداشته باشد، میتوان از درمانهای خانگی بهره برد. دكتر عباسیان در ادامه توضیح میدهد كه درمورد اسهالهای ویروسی معمولا درمان ضدویروس قوی نداریم، بنابراین میتوانیم با درمانهای سنتی، علائم بیماری را كاهش دهیم. یكی از درمانهای خانگی اسهال مصرف پوره سیر و نعناع است.
برای تهیه این پوره باید یك سیبزمینی متوسط و دو حبه سیر را به صورت جداگانه آبپز كنید، سپس یك قاشق غذاخوری نعناع را با یك قاشق مرباخوری كره تفت دهید و در آخر همه مواد را با هم بكوبید و مخلوط كنید. این پوره سیبزمینی در عین حال كه خواص درمانی دارد، بسیار خوشمزه است و معمولا كودكان هم از آن استقبال میكنند. مصرف نان خشك یا نان سوخاری یا مصرف نصف قاشق مرباخوری چای خشك خرد شده همراه كمی آب خنك میتواند به كاهش اسهال كمك كند.
در مدفوعتان خون دیده میشود؟
دكتر عباسیان نیز در مورد تغییر رنگ مدفوع به سیاه نظری مشابه دارد. او معتقد است مواد غذایی سودازا مثل عدس و بادنجان هم میتوانند رنگ مدفوع را تیره كنند اما اگر تیرگی مدفوع خیلی زیاد و به صورت قیری شكل و بدبو باشد، میتواند نشاندهنده خونریزی از نواحی فوقانی دستگاه گوارش مثل معده یا روده كوچك باشد. به گفته این متخصص طب سنتی، خونریزیهای ناحیه تحتانی دستگاه گوارش مثل روده بزرگ معمولا خود را به شكل خون نشان میدهند اما اگر خونریزی در نواحی فوقانی دستگاه گوارش باشد از آنجایی كه تا رسیدن به نواحی تحتانی، تحت تاثیر آنزیمهای هضمی قرار میگیرد، تغییر شكل میدهد و چسبناك، سیاه و بدبو میشود.
اگر همیشه یبوست دارید. . .
دكتر عباسیان یكی از درمانهای خانگی یبوست را استفاده از یك یا دو قاشق غذاخوری روغن زیتون، روغن كنجد، روغن كرچك و. . . یكربع بعد از هر وعده غذایی میداند. همچنین میتوانید هفت یا هشت عدد آلو یا انجیر را در یك كاسه پر از آب بریزید و اجازه دهید شب تا صبح خیس بخورند سپس صبح بعد آنها را همراه آب داخل كاسه مصرف كنید. توصیه دیگر این است كه هنگام صبح یك قاشق غذاخوری خاكشیر و نصف لیوان آب جوش را با یك یا دو حبه قند مخلوط كنید و بنوشید. همراه ناهار نیز میتوانید از مخلوط یك لیوان دوغ و یك قاشق غذاخوری گل سرخ پاك شده كاشان استفاده كنید. البته بهترین حالت این است كه فرد با این روشها بازی كند یعنی هر روز یكی از آنها را استفاده كند تا بدن به هیچ كدام عادت نكند و بتواند به تدریج كنترل خود را به دست گیرد.
ویدیو مرتبط :
آداب معاشرت (آداب مهمانی رفتن)
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
آداب دستشویی رفتن (1)
تا به حال كنجكاو بودهاید كه بدانید چند بار اجابت مزاج در روز طبیعی محسوب میشود یا اینكه تغییر قوام و رنگ و بوی مدفوع نشانه چیست؟ متخصصان معتقدند هرگونه تغییر در اجابت مزاج میتواند نشاندهنده وجود یك بیماری یا اختلال خاص در بدن باشد.
مجله سیب سبز - ستاره محمد: تا به حال كنجكاو بودهاید كه بدانید چند بار اجابت مزاج در روز طبیعی محسوب میشود یا اینكه تغییر قوام و رنگ و بوی مدفوع نشانه چیست؟ متخصصان معتقدند هرگونه تغییر در اجابت مزاج میتواند نشاندهنده وجود یك بیماری یا اختلال خاص در بدن باشد، پس اگر میخواهید با انواع این تغییرات و دلایل آنها آشنا شوید صحبتهای دكتر مژگان فروتن، فوق تخصص گوارش، كبد و مجاری صفراوی، دانشیار دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی و دكتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران را حتما بخوانید.
دفع نوعی استفراغ است!
بهگفته دكتر عباسیان در طب سنتی تعدادی ورودی و خروجی برای بدن تعریف شده است. یك بدن سالم باید قادر باشد مواد مفید را از ورودیها دریافت كرده و در خود حبس كند تا درنهایت آنها را به مصرف برساند، همچنین باید بتواند مواد مضر را از بدن بیرون بریزد.
به این فرآیندها، احتباس (نگه داشتن مواد مفید) و استفراغ (دفع مواد مضر) گفته میشود. درواقع بالا آوردن مواد غذایی فقط یك نوع از استفراغات است و به هرگونه خروجی دیگر از بدن مثل مدفوع نیز استفراغ گفته میشود. جالب است بدانید دفع مدفوع همیشه با مقداری آب و مواد مفید بدن نیز همراه است یعنی فقط مواد مضر از آن دفع نمیشود.
روزی چند بار دفع طبیعی است؟
دكتر مژگان فروتن، فوق تخصص گوارش معتقد است اجابت مزاج از سه بار در روز تا سه بار در هفته طبیعی محسوب میشود البته بهشرط اینكه هربار خیلی طول نكشد و نیازی به زور زدن بیش از حد و استفاده از وسایل كمكی برای تخلیه مدفوع وجود نداشته باشد. دكتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی نیز نظری مشابه دارد.
بهگفته او اجابت مزاج باید حداقل روزی یکبار انجام شود. قوام مواد دفعی نیز باید به صورتی باشد كه فرد را اذیت نكند یعنی نه آنقدر خشك باشد كه مدت دفع را طولانی كند، به فرد فشار بیاورد و ناحیه مقعد را زخم كند و نه آنقدر آبكی باشد كه همراه خود مایعات بسیار زیاد و مواد مغذی که از قبل جذب شدهاند را دفع كند.
چند نوع اسهال و یبوست داریم؟
دكتر فروتن یبوست را به دو صورت تعریف میكند؛ یكی زمانی كه تعداد دفعات مدفوع كردن كم میشود (كمتر از سه بار در هفته) و دیگری زمانی كه فرد هر روز دفع دارد اما یا دفع ناكامل دارد یا اجابت مزاجش همراه با مشكلاتی مثل احساس انسداد است و نیاز به وسایل كمكی برای تخلیه مدفوع پیدا میكند. اسهال نیز به حالتی گفته میشود كه در آن قوام مدفوع كاهش پیدا میكند؛
حال این كاهش قوام میتواند همراه با افزایش دفعات اجابت مزاج (بیشتر از سه بار در روز) یا افزایش حجم مدفوع (بیشتر از 200 سیسی در روز) باشد. اگر حجم مدفوع افزایش پیدا نكرده باشد و فقط تعداد دفعات اجابت مزاج زیاد شده باشد، میگوییم فرد دچار اسهال كاذب شده است. این حالت بیشتر در كسانی دیده میشود كه مبتلا به روده تحریكپذیر هستند. درصورت وقوع یبوست یا اسهال و حتی اسهال كاذب، حتما باید به پزشك مراجعه كنید و تحت درمان قرار بگیرید.
اگر شكمتان دیر به دیر كار میكند...
به توصیه دكتر عباسیان برای اینكه بدن خود را عادت دهید تا حداقل روزی یك بار دفع مدفوع داشته باشد، باید هر روز 20 تا 30 دقیقه بعد از هر وعده غذایی (صبحانه، ناهار و شام) به دستشویی بروید و حتی اگر نیاز به دفع ندارید سعی كنید در آنجا بمانید و مقداری آب خنك روی دست و محل دفع بریزید. این كار رودهها را تحریك میكند تا با حركات دودی شكل و غیرارادی خود، مواد دفعی را به سمت پایین سوق دهد.
ممكن است در روزهای اول این تمرین، هیچ دفعی صورت نگیرد یا میزان دفع خیلی كم باشد اما باید بدانید كه با تكرار آن بعد از مدتی دستگاه گوارش حالت شرطی پیدا میكند و میتوانید نیم ساعت بعد از هر وعده غذایی به راحتی تخلیه مدفوع داشته باشید.
اگر بوی خیلی بدی دارد...
دكتر فروتن معتقد است مدفوع نباید بوی خیلی بدی داشته باشد. بوی بد مدفوع نشاندهنده تخمیر توسط باكتریها در روده بزرگ است. برای مثال افرادی كه بدنشان فاقد آنزیم هضم شیر (لاكتوز) است اگر شیر مصرف كنند مدفوعشان بسیار بدبو خواهد شد زیرا شیر در روده باریكشان هضم نمیشود و باقی مانده قند آن وارد روده بزرگ شده و توسط باكتریها تخمیر میشود.
لازم به ذكر است كه كمبود لاكتوز هم میتواند به صورت اولیه وجود داشته باشد و هم به صورت ثانویه و براثر یك بیماری خاص ایجاد شود. اگر فكر میكنید مدفوعتان بوی خیلی بدی دارد، باید در مراجعات پزشكی این موضوع را مطرح كنید تا مشخص شود بیماری خاصی دارید یا صرفا نوع مواد غذایی مصرفیتان دلیل این بوی بد است.
سه حالت غیرطبیعی
دكتر عباسیان معتقد است مدفوع باید قوام خمیری و پیوسته داشته باشد، بنابراین اگر به حالت گلوله گلوله خارج شود و بخشی از آن خشك باشد و بخشی از آن آبكی، طبیعی محسوب نمیشود. درواقع این حالت نشان میدهد مسیر هضم طبیعی نبوده است.
همچنین مواد دفعی باید یكپارچه هضم شده باشند، بنابراین وجود تكههایی از غذای هضم نشده در مدفوع میتواند نشانه بیماری باشد. به گفته این متخصص طب سنتی، مدفوع باید از نظر بو و تا حدودی رنگ، تابع غذای خورده شده باشد؛ برای مثال اگر فردی غذای حاوی سیر بخورد طبیعی است كه مدفوعش کمی بوی سیر خواهد گرفت اما اگر فرد سیر نخورد و مدفوعش بوی سیر بدهد، غیرطبیعی است و باید بررسی شود.
اگر سیاه رنگ است. . .
به گفته دكتر فروتن رنگ مدفوع باید از خانواده رنگ زرد باشد. سیاه بودن آن میتواند نشانه خونریزی از معده یا روده باشد. البته زمانی احتمال خونریزی مطرح میشود كه مدفوع علاوه بر تغییر رنگ به سیاه یا زرشكی، در عین حال شل و خیلی بدبو هم باشد. در این حالت فرد حتما باید كولونوسكوپی و در صورت لزوم آندوسكوپی شود. سرطان نیز یكی دیگر از دلایل مدفوع سیاه، شل و بدبو است.
مصرف بعضی داروها مثل «بیسموت» (ضد زخم معده، روده و اسهال مسافرتی) یا قرص آهن هم میتواند باعث سفت و سیاه شدن مدفوع شود. گاهی اوقات فرد نه داروی خاصی مصرف میكند، نه خونریزی دارد اما مدفوعش سیاه رنگ است، این حالت میتواند به دلیل كمبود مصرف آب اتفاق بیفتد.
اگر زرد یا سفید رنگ است. . .
به گفته دكتر فروتن اگر رنگ مدفوع به سفید نزدیك شود ممكن است نشانه بعضی بیماریهای مجاری صفراوی باشد كه در این صورت معمولا زردی در چشم نیز دیده میشود. دكتر عباسیان نیز معتقد است مدفوع زردرنگ یا مدفوعی كه همراه با آب زرد رنگ است معمولا به دلیل افزایش مایع صفرا دیده میشود.
این حالت بیشتر در افرادی اتفاق میافتد كه صفراوی مزاج هستند و بدنهای گرم و خشك دارند. این متخصص طب سنتی توصیه میكند كه اگر همراه با مدفوعتان خون یا مقدار زیادی صفرا (مایع زردرنگ آبكی) یا كف و بلغم خیلی زیاد دیدید حتما باید به پزشك مراجعه كنید. البته مصرف زعفران، همچنین بعضی داروهای شیمیایی مثل ویتامینهای گروه D نیز میتوانند رنگ مدفوع را زرد كنند.
چه زمانی به پزشك مراجعه كنیم؟
بهگفته دكتر عباسیان یكی از نكات مهمی كه باید به آن توجه كنید تغییر حالت اجابت مزاج است، بهخصوص اگر این تغییر ماندگار شود یا اینكه با وقوع حادثهای شروع شود؛ برای مثال اگر پس از ضربه به شكم یا مصرف یك ماده غذایی خاص متوجه شویم مدفوعمان تغییر قوام یا رنگ داده یا اینكه خون در آن دیده میشود، حتما باید به پزشك مراجعه كنیم، همچنین اگر اجابت مزاج دو تا سه روز صورت نگیرد و شكم كار نكند، حتما باید با پزشك مشورت كرد.