سرگرمی
2 دقیقه پیش | تصاویری که شما را به فکر فرو میبرد (34)یک عکس، یک طرح یا یک نقاشی؛ بعضاً چنان تاثیری روی بیننده دارد که شنیدن ساعت ها نصیحت و یا دیدن ده ها فیلم نمیتواند داشته باشد. هنرمندانی که به ساده ترین روش ها در طول تاریخ ... |
2 دقیقه پیش | دیدنی های امروز؛ سه شنبه 18 خرداد ماهدیدنی های امروز؛ سه شنبه 18 خرداد ماه وبسایت عصرایران: نماز تراویح مسلمانان اندونزی در نخستین شب آغاز ماه رمضان – آچهمعترضان عوارض زیست محیطی یک پروژه انتقال آب در کاتالونیا ... |
بازیهای بومی محلی استان خوزستان
بازىهاى خوزستان عبارتند از:
ابوامح جیم، ارکُم بَرکُم، استپ،اَلختربازی، الک چوب، بدواشیح، بَردبَرد گرکی، تشتکبازی، تنورتنور، تیرلشبازی، چقّه، چوب توپه، چوب معده، چوب و کلید، حَتَّ حَلُول، خاک ماله، خش بیزار، داژوال، دال پران، دور هرسیه، سَرمامک، سُکسُک، سواره و پیاده، شرده، شنگ، طناببازی، عیسىبازی، ننگبازی، قاوان، قلعه ٔ شاه مال من است، کروچ، کشت مایه، گال، گروکبازی، گلبازی، گولکی، لنگرو، منم منم فرشته، هفت سنگ، هُوشِیه، یزله و ...
ابو، امح جیم (مناطق عربى زبان خوزستان )
بازیکنان به دو گروه تقسیم مىشوند و روى زمین دایره ٔ بزرگى مىکشند، سپس بهطریق قرعهکشى یارگیرى مىکنند و گروه مدافع و مهاجم را نیز بههمان شیوه تعیین مىکنند. آنگاه بازیکنان مدافع در داخل زمین که بهشکل دایره کشیده شده قرار مىگیرند و گروه مهاجم خارج ان مىایستند. سپس همه ٔ بازیکنان دو گروه پاى خود را بلند کرده و از پشت با دست پنجه ٔ پاى مخالف را مىگیرند، حال مهاجمان لىلىکنان وارد محوطه ٔ دایره شکل مىشوند و هریک از آنها سعى مىکند، بهگونهاى تعادل فردى از گروه مدافع را برهم بزند تا پنجه ٔ گرفته شده ٔ او، رها شود. گروه مدافع نیز بههمین ترتیب عمل مىکند در اینصورت فردى که تعادل او بههم خورده باشد از دور خارج مىشود. در آخر بازى یک نفر بدون باخت در زمین باقى خواهد ماند که این فرد متعلق بههر گروه که باشد، آن گروه برنده ٔ بازى خواهد بود .
باید یادآور شد که حمله ٔ چند نفر از یک گروه به یک نفر از گروه مقابل بلامانع مىباشد .
اَروِیع (سوسنگرد )
بازیکنان بهوسیله ٔ تر یا خشک به دو گروه مساوى تقسیم مىشوند و پشک مىاندازند تا گروه برنده و بازنده مشخص شود. روى زمین مستطیلى رسم مىکنند و از طول آن را نصف مىکنند. بازیکنانى که بازنده شدهاند با فاصلههاى معین روى خط وسط مىایستند و بازیکنان برنده بیرون زمین صف مىبندند و تکتک سعى مىکنند از مقابل صف بازندهها خود را به انتهاى زمین برسانند. بازیکنان بازنده باید مانع حرکت این بازیکنان بشوند و آنها را با دست بزنند . بازیکنان برنده مىتوانند بهطور مارپیچ عبور کنند .
بَردبَرد گَرَکى (bard bard garaky) ( ایذه )
بازیکنان به دو گروه تقسیم مىشوند. آتشى روشن مىکنند و سنگ را در آتش مىگذارند تا داغ شود. سپس قرعه مىکشند تا گروهى که باید از آتش نگهبانى کند، مشخص شود . بعد چشمهاى افراد گروه دیگر را مىبندند و گروه نگهبان سنگ را از آتش بیرون آورده و در سیاهىها به دوردست پرتاب مىکند، بعد چشمهاى گروه مقابل را باز مىکنند و آنها مىروند تا سنگ را پیدا کنند؛ گروه نگهبان هم باید همین کار را بکند. اگر گروه نگهبان سنگ را بیابد و آن را در آتش بىاندازد بازى بههمین روال تکرار مىشود. اما اگر کسى از گروه مقابل این کار را بکند جاى دو گروه عوض مىشود .
تشتکبازى (خرمشهر )
پسرها به در مغازهها مىروند و تشتک جمع مىکنند. دیوارى را بهعنوان هدف انتخاب مىکنند و با فاصله از آن مىایستند. نفر اول تشتک خود را پرتاب مىکند، همینطور نفرات بعدی. تشتک هرکس به دیوار نزدیکتر بود او برنده است. این بازى با سکه هم صورت مىگیرد و جنبه ٔ قمار دارد. برنده ٔ سکههاى دیگران را از آن خود مىکند .
تیرلشبازى (شوشتر )
نى بلندى را برمىدارند و یک سر آن را با یک لوله ٔ کاغذى که پر از مواد منفجره مثل باروت است، پر مىکنند و براى آن فتیلهاى درست مىکنند. فتیله را آتش مىزنند و آن را به هوا پرتاب مىکنند .
دادارى پودارى دو تا بیار (دا به معنى مادر و پو به معنى پدر است) (مسجدسلیمان )
یکى از بازیکنان مىگوید: هرکس مادر و پدر دارد دو تا انگشت خود را در دست من بگذارد . بازیکنان همین کار را مىکنند. بازیکن اول چشمهاى خود را مىبندد و مىپرسد: تف کنم یا بگیرم؟ بچهها مىگویند: بگیر. بازیکن سعى مىکند که یکى از بازیکنان را بگیرد. اگر موفق شد، چشم او را مىبندد و دیگران مىروند و گوشهاى پنهان مىشوند. وقتى همه پنهان شدند، چشمهاى بازیکن را باز مىکنند و به او مىگویند: 'روغه رى سست گرده بر سیست' و او باید برود و پنهان شدهها را پیدا کند. اگر کسى را پیدا کرد باید بر سر او بزند و بگوید: 'کچل' کسى که کچل بشود از بازى کنار مىرود تا دور بعدی. بعضى از بازیکنان که بتوانند خود را به بازیکن اولى برسانند و به او دست بزنند و بگویند: 'حلال حلال' دیگر کسى نمىتواند به آنها کارى داشته باشد. وقتى همه یا کچل شدند یا حلال بازى از نو آغاز مىشود و کس دیگرى انگشتان بچهها را در دست مىگیرد .
طناببازى (اهواز - آبادان - مسجدسلیمان )
هریک از چهار بازیکن یکى از نامهاى سرخ، سبز، آبى و گلابى را براى خود انتخاب مىکند . آنگاه دو نفر از بازیکنان هریک دو سر طناب را در دست گرفته و یکى دیگر از بازیکنان بین این دو قرار مىگیرد. یک نفر دیگر هم کنار محوطه ٔ بازى مىایستد. دو نفر بازیکن طناب بهدست شروع به چرخاندن طناب مىکنند و فردى که در وسط ایستاده باید با نزدیک شدن طناب به پاهاى او به هوا بپرد تا طناب از زیر پاى او بگذرد. این کار بهصورت متوالى انجام مىگیرد. همراه با این کار، همان دو نفرى که دو سر طناب را گرفتهاند، مرتباً تکرار مىکنند: سرخ، سبز، آبی، گلابی. بازى بههمین ترتیب ادامه دارد تا زمانىکه پاى پرنده به طناب گیر کند و طناب از چرخش بىافتد. آنگاه روى هر نامى که این خطا صورت بگیرد، صاحب آن نام باید به وسط بیاید و از روى طناب بپرد و بههمین شیوه بازى را تا هر زمان که مایل باشند، ادامه مىدهند .
گال (شوشتر )
بازیکنان در این بازى با مشتى چوب باریک، برد و باخت مىکنند به این ترتیب که ابتدا طرف مقابل شرط خود را که طاق یا جفت است، مشخص مىکند، آنگاه بازیکن اولى چوبها را در لبهاى از دیوار که گال نامیده مىشود، مىاندازد،د درنتیجه مقدارى از آنها در لبه ٔ گال باقى مىماند. تعداد چوبها را مىشمارد و اگر با شرط طرف مقابل مطابقت داشت، همه ٔ آنها را مىبرد .
یزله
این بازى نمایشى جنبه ٔ حماسى و پهلوانى دارد و در مواقعى که دشمن سرزمین را تهدید مىکند، براى بالا بردن روحیه ٔ مبارزهطلبى مردم اجراء مىشود. یک نفر سردسته ٔ گروه مىشود و شروع به حماسهسرائى مىکند و دیگران به او پاسخ مىدهند . حرکات موزون بازیگران و هماهنگى کامل بین این حرکات با گفتار آنها از ویژگىهاى مهم این مراسم است. این مراسم در شکل اصلى خود همراه با سلاح انجام مىشده و بازیگران با لباسهاى محلى و خشاب فشنگ به این بازى مىپرداختهاند. این بازى با نیایش پروردگار براى پیروزى پایان مىگیرد .
منبع:rasekhoon.net
ویدیو مرتبط :
برگزاری بازیهای بومی محلی استان هرمزگان در گورزانگ
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
بازیهای محلی چند استان ایران
بازی های محلی، بخشی از هر فرهنگ محسوب می شوند که متناسب با وضعیت اقلیمی و فرهنگی هر منطقه طراحی شده اند و همین هماهنگی و همراهی با جغرافیا و فرهنگ، رمز ماندگاری انها تاکنون بوده است. درست است که برخی بازی های محلی دربیشتر نقاط ایران مشاهده می شوند و حالتی کلی تر دارند اما بازی های بسیاری نیز وجود دارند که خاص هر منطقه بوده و در سایر نقاط کشور دیده نمی شوند. مطالعه و معرفی این بازی ها از آن جهت حائز اهمیت است که می تواند هم به ما دانشی درخصوص داشته های فرهنگی مان بدهد و هم مهمتر از آن، فرصتی فراهم کند که با کسب آگاهی بتوانیم در زندگی امروز خود و کودکانمان از انها استفاده کنیم و از شادی و نشاطی که بخش جدایی ناپذیری از این بازی هاست بهره مند شویم. این مقاله به معرفی چند بازی محلی از 3 استان کشور می پردازد.
- بوشهر
در بوشهر قدیم این طور مرسوم بوده که پسران به هنگام شب و خسته از بازی های روزانه، در محل مخصوص بازی در محله جمع شده و به برخی بازی های شبانه می پرداخته اند. در اینجا شخصی که اول وارد کوچه می شده با خواندن اشعاری که گاه نیز آمیخته با هجو بوده دیگران را به خروج از خانه جهت بازی تشویق می کرده است. برخی از بازی های محلی منطقه، یادگار انگلیسی ها بوده و با اندکی تغییرات از انها وام گرفته شده ولی اکثر بازی های محلی بوشهر، قدمتی بسیار بیشتر دارند. برای نوبت شروع بازی و یارکشی نیز روش های بومی بسیاری وجود دارد که از جمله آنها می توان به روش های "تر و خشک"، "خدا زمین کردن" ، "پر و خالی گرفتن"،"چُرچُر گرفتن" و... اشاره کرد. چُرچُر گرفتن به این صورت انجام می شود که هر یک از بازیکنان نام مستعاری برای خود انتخاب کرده و به صورت دو به دو، دست در گردن هم انداخته و پیش سرگروه می روند و مثلا می گویند ماه می خواهی یا ستاره؟ و به همین شیوه، نفرات بین دو گروه تقسیم می شوند. یکی از قدیمی ترین بازی های بوشهر، بازی موسوم به "چوکیلی" است که از نام ابزار آن (چوب و کلید) گرفته شده است. کیلی یا کلید، چوب کوچکی است و چو یا چوب نیز تکه چوب بزرگتری را گویند. بازی مذکور به این شکل است که پس از یارگیری و تشکیل دو تیم و نیز تعیین تیم شروع کننده بازی، چاله ای به روی زمین می کنند که نام آن "گانه" است و بعد تیم شروع کننده به ترتیب، چوب موسوم به کیلی خود را روی گانه قرار داده و با چوب سعی می کند آن را به هوا پرت کند که هر فرد از تیم مقابل که بتواند آن را بگیرد دو نوبته می شود و می تواند پس از سوختن، یک بار دیگر نیز بازی کند. در نهایت و پس از طی مراحل مختلفی به شمارش فاصله چوب های رها شده تا محل "گانه" می پردازند و اندازه آن را تا حد نصاب تعیین شده در ابتدای بازی مقایسه می کنند و با هم به رقابت می پردازند. این بازی، قواعد زیاد و پیچیده ای دارد.
- فارس
در اینجا نگاهی به بازی های روستای "دوان" از روستای کازرون واقع در استان فارس می اندازیم. "دونه کِش" یکی از روش های یارگیری برای بازی های محلی است و شیوه انجام آن به این صورت است که سرگروه های هر گروه به اختیار خود از بین زوج هایی که تقریبا هم زور هستند یکی را برای خود انتخاب می کنند تا نوبت به ضعیف ترین ها برسد. فردی که در نهایت در هیچ کدام از یارکشی ها انتخاب نمی شود ضعیف ترین فرد مجموعه است. در اینجا این فرد جزء گروه قوی تر شده و یک فرد خیالی به نام "توکُمی" عضو تیم مقابل می شود که نوبت او را سرگروه بازی می کند. به این ترتیب، یارگیری انجام شده و قدرت گروه ها تقریبا برابر چیده می شود. بازی "انگور چه رنگ" از مشهورترین بازی های این منطقه است و روال آن به این صورت است که بازیکنان از بین خود، فردی را به نام میر انتخاب می کنند و او با راهنمایی مشاورش، نام یکی از انگورهای منطقه را انتخاب می کند. سپس افراد یک به یک سر کمربندی را که دست میر است در دست می گیرند و به سوال و جواب های او در خصوص انگور پاسخ می دهند. این روند تا جایی ادامه می یابد فردی بتواند نام انگور را حدس بزند. این شخص، کمربند را از دست میر گرفته و هرکس از بازیکنان را که سر راه خود دید دنبال کرده و کتک می زند. این مراسم تا وقتی ادامه دارد که میر، عبارت "روه روه" را تکرار کند. از این پس، فرد مهاجم می بایست خود را به میر رسانده و کمربند را تحویل دهد که در راه بقیه به او حمله می کنند تا شلاق های خورده را تلافی کنند. فردی که شلاق را به دست بیاورد می تواند فرد مهاجم و بقیه را دنبال کرده و کتک بزند تا میر،کلمه خاص را دوباره اعلام کند.
- اصفهان
در برخی روستاهای اصفهان، بازی ای به نام "کِلاه بَرَک" وجود دارد و شیوه انجام آن نیز به این صورت است که دایره بزرگی در وسط میدان رسم می کنند و یک گروه ده نفره داخل آن نشسته و گروه ده نفره دیگری، خارج دایره و دور آن می چرخند تا در فرصتی مناسب بتوانند کلاه یکی از افراد داخل را برداشته و فرار کنند. سپس کلاه را پنهان از چشم اعضای تیم مقابل در بین خود به گونه ای رد و بدل می کنند که معلوم نشود دست کیست. سپس به محل تعیین شده برای انداختن کلاه دویده و تیم مقابل نیز دنبالشان می کند و اگر بتواند کلاه را بگیرد برنده است و در غیر این صورت، چنانچه کلاه به زمین افتاده و خاکی شود آن تیم بازنده محسوب می شود.این کار را تا 5 بار تکرار کرده و امتیازبندی می کنند.
همان طور که گفته شد بازی ها برگرفته از فضای فرهنگی و جغرافیایی خود هستند و بنابراین هر منطقه ای ارزش ها و آن دسته از مهارت ها را از طریق بازی در اعضای خود تقویت می کند که لازمه زندگی در آن منطقه است. به قول عده ای علت وجود خشونت در بازی های محلی برخی مناطق نیز همین مسئله آب و هوا و محیط زیست خشن آنهاست. روی هم رفته، بازی های محلی، تنوع بسیار داشته و هر کدام در زمان های مختلفی از شبانه روز و نیز ایام سال انجام می شوند، به جنسیت خاصی تعلق دارند و نیز حالت های مختلف انفرادی و گروهی را شامل می شوند. بازی های محلی، بخشی از سرمایه های فرهنگی ما هستند که علی رغم تنوع بسیار چشمگیرشان امروزه در بسیاری از مناطق کشور در حال فراموشی و نابودی هستند. این مسئله یکی از عللی است که پرداختن به آنها را به عنوان یک موضوع، ضروری می سازد.