"مرس‌بافی" هنری از دوران پیشدادیان

پارچه مرس در واقع با همان دستگاه موج بافی بافته می‌شود

 

«مرس‌بافی» یکی از هنرهای سنتی دیرین مردم استان کرمانشاه است که اخیرا نیز به ثبت ملی رسید. مرس نوعی پارچه مخصوص است که در مناطق کردنشین تولید می‌شود، به‌گونه ای که بافت این پارچه برای تهیه پوشاک محلی (مردان و زنان) از گذشته‌های بسیار دور در این مناطق رایج بوده است.

 

اصلی‌ترین مناطق بافت مرس در استان کرمانشاه مربوط به شهرستان‌های جوانرود و پاوه است که مراکز عمده آن در این دو شهرستان شامل نودشه و روستاهای هجیج، داریان و روستای خانقاه می‌باشد. اگرچه در گذشته در روستاهای کی‌مینه، درزاور و هانی‌گرمله نیز این نوع بافت تولید می شده است. در واقع بهترین نوع مرس متعلق به روستاهای هورامان است.

 

سابقه این هنر بسیار قدیمی و به دوره پیشدادیان می‌رسد و به گفته استادکارانی که در حال حاضر نیز به کار تولید این پارچه مشغول هستند، این هنر سابقه‌ای چندهزار ساله دارد.
پارچه مرس در واقع با همان دستگاه موج بافی بافته می‌شود، با این تفاوت که در هنگام چله‌کشی به اصطلاح خود مرس بافان 75 گره می‌بندند و تکه‌های 15 سانتی‌متری با عرض 65 سانتی‌متر و نهایت طول 32 متر بافته می‌شود و کار بافت آن 24 ساعت به طول می‌انجامد.

 

مواد اولیه موردنیاز آن پشم بز «مرسی» است که در واقع کرک‌های نازک زیر بغل و گردن بز می‌باشد و بیشتر از مناطق مهاباد، بانه، سنقر و زاخو عراق تامین می‌شود.
در این هنر، پشم‌های موردنیاز رنگ آمیزی نمی شود، بلکه با ترکیب دو یا چند نوع پشم خودرنگ با همدیگر و حلاجی کردن آن بدست می آید. بطور مثال برای بدست آوردن انواع قهوه ای از نوک مدادی (خاکستری) مشکی و کرم استفاده می شود.

 

در هنر مرس بافی، نقوشی روی پارچه بافته نمی‌شود و پارچه بدون نقش است و به صورت تکه‌های 15 سانتی متری دوخته به هم متصل می گردد. به این ترتیب می‌توان با استفاده از این رنگ‌های طبیعی انواع رنگ‌ها را به دست آورد و به یک بافته تماماً سنتی و اصیل رسید.

 

از جمله تولیداتی که در قدیم در این نواحی تولید می شده و اکنون منسوخ و بدست فراموشی سپرده شده پارچه ای است بنام «حلاوه» که به عنوان لباس خانم‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است که در حال حاضر رایج نیست.
همچنین از پارچه مرس برای تهیه لباس محلی مردان به نام «چوخ و رانگ» که مختص مردان منطقه هورامان است استفاده می شود.

 

در مراحل بافت این نوع پارچه کلیه مراحل سایر بافت های نساجی شامل(اهرامی بافی، پرده‌بافی، موج‌بافی، جاجیم بافی) با دستگاه های دو ورودی و چهار ورودی بافته می‌شود که مراحل آن از جدا سازی و حلاجی، دوک کردن و شیوه بافت همانند این تولیدات است، با این تفاوت که این پارچه با موی نازک این نوع بز ساده در عرض کم و بدون هیچ نقش و نگاری بافته می‌شود.

منبع:isna.ir

ویدیو مرتبط :
#27 چرا به AMP نیاز داریم؟

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

با موج بافی، هنری که در مسیر فراموشی است آشنا شوید

 

اینجا ایران است. کشوری که تنوع زیستی، بومی و فرهنگی فراوانی دارد و در هر قسمت آن طرح و رنگ و نقشی که بافته مردمان خوب این سرزمین است به آن هویتی زیبا بخشیده است. موج بافی، یکی از صنایع دستی مناطق کردنشین است که بیشتر میان عشایر و کوچ نشینان این مناطق دیده می شود.
موج ها پارچه هایی هستند که از پشم گوسفند بافته می شدند و از آنها به عنوان رختخواب پیچ، پتو، پشتی، رویه کرسی، سجاده و گاه برای چادرهای عشایر استفاده می کردند.
از موج در ماه های سرد به عنوان روانداز استفاده می شد و قدیم تر ها به عنوان یک پوشش تزئینی روی کرسی ها می انداختند.

نقوش تزئینی موج دارای ویژگی های مشابهی است و در محدوده خاصی سیر می کند. طرح های موج که از اصالت و خصوصیات محلی برخوردار است، عبارتند از: پر طاووسی، چهارخانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، شمشیری دولتی، حوض، دعا، محراب، چخماق، گل، کله کبکی، شانه، گنجشک، انگور (گل گله)، پروانه، بز کوهی، پرنده، قیچی، درخت و ماهی، ترنج دار گنبدی، برگ بیدی، چشم بلبلی (چشم خروسی)، بتروبند، دو کلکانه و خربزه ای (سیخی بافت).

صنعت موج بافی در منطقه کردستان سابقه قابل توجهی دارد و موج بافان اغلب در شهرهای این استان هستند.
اگر به سال های نه چندان دور برگردیم، می بینیم بسیاری از مردم این منطقه استفاده از موج در منازل خود را نوعی هنر و خانه داری کدبانو می دانستند.
در آن سال ها، موج به عنوان قسمتی از جهیزیه دختران کرد و عشایر محسوب می شد، ولی امروز موج، جای خود را به اجناس نامرغوب و بیگانه خارجی داده است.
موج باف ها حالا با ورود بی رویه کالاهای چینی و اجناس خارجی اغلب بیکار شده اند و این هنر کهن رو به فراموشی است.

حالا دیگر کسی پارچه های موج بافی شده را نمی خرد و به خانه اش نمی برد و این هنر هم مانند اغلب هنرهای سنتی کشورمان از خانه ها به عزلت بازارهای کرمانشاه و کردستان رفته و کاربرد چندانی ندارد.
حالا اگر بخواهیم صدای دلنشین دستگاه های سنتی موج بافی در کرمانشاه را بشنویم، مجبوریم به بازارهای قدیمی و منزوی این شهر سری بزنیم.
بازار چال حسن خان و فیض آباد ، از معدود مکان هایی هستند که هنوز هم می شود چند استاد کهنه کار موج باف را در آنجا پیدا کرد.
منبع: aftabir.com