فرهنگ و هنر


2 دقیقه پیش

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس | برگزاری مراسم عروسی | باغ عروسی تشریفات ۵ ستاره بهبود با مدیریت بهبود اصلانی صاحب سبک در اجرای دیزاین های ژورنالی و فانتزی ، اجرا ...
2 دقیقه پیش

خواندنی ها با برترین ها (81)

در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدید دکتر صادق زیباکلام، اثری درباره طنز در آثار صادق هدایت، تاریخ فلسفه یونان و... آشنا شوید. برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره ...

گلیم بافی در ایران



گلیم بافی در ایران, فرش و گلیم, گلیم ایران

گلیم
آسودن بر روی کف پوشی گرم و نرم , در پی روزی پرکار و سخت , امید و توانی است برای برخوردی دوباره با واقعیتهای سخت و شیرین کار روزمره و تامین معیشت خانواده.

 

نخستین کف پوش بشر اولیه پوست حیوانات بود. ولی پس از گذشت هزاران سال , وقتی توانست کم کم مواد اولیه طبیعت را به میل خود شکل دهد , بفکر ساخت بالا پوشی برای خود و کف پوشی برای محل سکونتش افتاد. اولین کف پوشهای ساخته انسان , حصیر و بوریاست و بتدریج بافت زیر اندازه های پشمی را نیز آموخت.

 

در کاوش های باستانشناسی , در شرق جزیره آناتولی , بقایای یک گلیم ۷۷۰۰ ساله بدست آمده است , ولی بطور کلی بعلت آسیب پذیری مواد اولیه گلیم , نمونه های چندانی از گذشته های دور موجود نیست.

 

قدیمیترین نمونه بدست آمده گلیم ایران , قطعه گلیمی متعلق به دوره اشکانی است. گلیم بعلت ارزانی قیمتش نسبت به قالی و بخاطر زیبائی و درخشندگی رنگها و نقشهایش , در زندگی روستائیان و طبقات کم درآمد اهمیت خاصی دارد.

مصرف کننده اصلی گلیم ایلات و عشایر هستند که از آن بعلت سبکی وزن , بعنوان کفپوش ایده آل در کوچ عشایری استفاده میکنند و عشایر ایران خود بزرگترین تولید کننده گلیم نیز میباشند.

 

باید خاطرنشان کرد که گلیم در زندگی عشایری تنها برای پوشانیدن کف چادرها اختصاص ندارد , بلکه آنقدر با زندگی عشایری عجین شده که نیازمندیهای دیگری از قبیل انواع کیسه ها و خورجینها , رختخواب پیچ جل اسب و گاه تزئین دیواره های چادرهای عشایری را نیز در بر میگیرد.

 

گلیم بافی در اغلب نقاط ایران بخصوص در میان قشقائیها , ال سونها , کردها , لرها و بلوچها رواج خاصی دارد. بلفا گلیم همچون بسیاری از رشته های گوناگون صنایع دستی روستائی خاص زنان است و زنان عشایر و روستائی ایران , آفریننده نقشها و رنگ آمیزیهای دلپذیری هستند که در نوع خود در حد کمال است .

 

گلیم بافی در ایران, فرش و گلیم, گلیم ایران

 

دستگاه گلیم بافی اغلب به رنگ سفید و ینبهای و پودها پشمی و رنگین است و نقوش مختلف را با پودهای رنگارنگ بر روی گلیم ایجاد میکنند.
گلیم بافی در ایران شیوه های گوناگون دارد ودر اغلب نقاط ایران همه شیوه ها رایج است , ولی نقشها ورنگ آمیزیهائی که بافندگان مناطق مختلف بکار میبرند هر یک دارای ویگیهای خاص خود بوده و اغلب از روی نقش و رنگ آمیزی یک گلیم ,میتوان به محل تولید آن پی برد.

 

گلیمهای قشقائی معمولا دارای رنگهای بسیار زیبا و شاد است و بیشتر رنگهای زنده طبیعت را میتوان در آن مشاهده کرد. نقوش این گلیمها معمولا نقوش متنوع هندسی است. زنان قشقائی علاوه بر این گلیمها , زیباترین جل های اسب را نیز برای تزئین مرکب مردانشان میبافند و همچنین از نوارها و کناره های بافته شده , برای تزئین دیواره های سیاه چادرهایشان استفاده میکنند.
ورنی بافی یکی از انواع بسیار زیبای گلیم است که در میان شاهسونها متداول میباشد.

در گلیم های ال سون نقش حیوانات و پرندگان بصورت هندسی و ساده شده دیده میشود و این نقوش به تصاویر حیواناتی که روی سفالهای پیش از تاریخ این منطقه دیده میشود , شباهت بسیار دارد. ورنی بافی در اردستان کرمان نیز متداول است که در این منطقه بنام شریکی پیچ خوانده میشود. گلیمهای این منطقه اغلب دارای نقوش هندسی میباشد.


گلیمهای بلوچ اغلب تیره رنگ و راه راه هستند و هر راه در واقع نواری با نقش هندسی است و متفاوت از سایر راههای همان گلیم میباشد.

 

یکی دیگر از مراکز مهم تهیه گلیم , بیجار و سنندج است و گلیمهای این مناطق اغلب دارای نقش لچک و ترنج میباشند و نقش گل سرخ نیز در متن این طرحها دیده میشود.
در مناطق روستائی کردستان گلیمهای زیبائی با نقش پرندگان بافته میشود و ورنی بافی هم با روشی کاملا متفاوت از ورنی بافی ال سونها از شیوه های متداول این مناطق است.

 

ورنی بافی در میان ایلات لر , خمسه , فارس , جلیلیها و بلوچها نیز متداول است , ولی هر کدام دارای نقوش و رنگ آمیزی و روش خاص خود هستند. در نهایت با وجود اینکه مظاهر تمدن جدید , در زندگی ایلات و عشایر رخنه نموده , ولی هنوز جای خاص گلیم , با دوام و زیبائی مخصوص بخود , حفظ شده است و بایستی این هنر نیز که بازتاب تجلی اصالت و سنتهای بومی سرزمین ماست , همچنان در کنار دیگر فرآورده های صنایع دستی , مورد حمایت و حراست قرار گیرد. بامید آنکه گامهایمان در جهت خودکفایی و فطع وابستگی , تا نقطه حصول هدفهایمان , محکم و رهرو باشد.
منبع:paris.mfa.ir


ویدیو مرتبط :
آموزش گلیم بافی (2)

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

نگاهی به تاریخچه گلیم و فرش در ایران



در طول تاریخ فرش و تابلو فرشهای ایرانی از نظر زیبایی و هنر نقش مهمی در اقتصاد کشورو خانواده ها داشته که شایسته است بیشترتوجه به این هنر ارزشمند که یادگار نیاکان ما میباشد و برای خلق آن رنجهای زیاد و راههای بسیار طی شده است داشته باشیم باید پذیرفت که پیدایش هنر ارزنده قالیبافی به یکباره و خلق الساعه نبوده بلکه به تدریج و بنا به اصول علمی و روند قدم بقدم روبه رشد حسب قواعد سنت تمدنهاو میزان علاقه واحتیاجات مردم آن روزگار بوده که راه تکامل در بافت وسایر عواعل تولید را پیموده است تا به زمان خشایارشا حدود 2489سال قبل رسیده است . پس قدمت و پیشینه فرش را در ایران باید در سده های پیشین تر جستجو کرد و مسائل اجتماعی مردم هر عصر مدیون جامعه پیش از خود بوده که تجربیات هنری خود را به نسل جوان تر آموخته است .

 

درست است که یک تخته فرش و یک روانداز اسب در منطقه پازیریک بخش جنوبی سیبری بدست آمده و تاریخ بافت آن را حدود سده پنجم قبل از میلاد می دانند ولی آراء و عقاید فرش شناسان و پژوهشگران بطور پراکنده بر آن است که قدمت فرشبافی به تمدنهای پیش تر ایران می رسد ادله این تفکر با توجه به زیبایی بافت و نقش و نگار موجود در فرش مضمون رشد تمدن و پیشرفت هنر بافندگی و صنایع دستی آن روز ایران بوده است .

 

نکته مستند تر آنکه در 480 سال قبل از میلاد مسیح هنگامی که تمیستوکل ( Temistocle )سردار آتنی بعلت رشگ برخی از رجال آتن به او تهمت خیانت زدند و مورد مذمت و اتهام قرار گرفت و حتی جان وی در معرض خطربود بنابراین برای نجات جان خود به ایران گریخت . چون کشور یونان در آن زمان در حال اهتزاز با کشور بزرگ ایران قرار داشت خشایارشا که پادشاه ایران بود با نگرش کسب اطلاعات نظامی و اوضاع واحوال اقتصادی و اجتماعی یونان با مهربانی با وی رفتار کرد و حتی هدایای ارزنده ای از جمله چند قطعه قالی وگلیم های زیبایی که دارای نقش و نگار دلفریب و گیرا که با دستهای هنرآفرین فرزندان ایران بافته شده بود به وی داد . سردار آتنی که از قبل به زیبایی گلیم وفرش ایران آگاه بود تا هدایای فرش و گلیم را دید مورد پسند قرار داد و تعریف و تمجید از آن کرد که این امر در تاریخ فرشبافی ایران یک سند قطعی و مورد اطمینان بایستی در نظر گرفته شود .

 

یا گزنفون در کتاب بازگشت ده هزار یونانی می نویسد :در یک مهمانی که سوتس (Seuthes ) امیر تراکیه حضور داشت بعنوان هدیه یک تخته فرش ایرانی به وی داده می شود بدیهی است آنچه را که به امیر کشوری هدیه می دهند چیزی نفیس و ارزنده ای باید باشد پس نتیجه می گیریم که فرشهای ایرانی در آن زمان چنان زیبا و دلفریب بوده که شایستگی پیشکشی به پیشویان کشور ویا ملتی را داشته است .

 

(نقل از زندگانی مردان نامی پلوتارک )

حبیب ابن صهبان نقل می کنند هنگامی که سپاه سعد در جنگ با ایرانیان ظفر آمد آنها به کاخ مدائن رسیدند غنایم فراوان بدست آوردند مثل جامه ها زیورآلات شمشیر خسروپرویز و ده ها قلم دیگر از جمله یک تخته فرش شصت ذرع در شصت ذرع یکپارچه به اندازه یک جریب که همچون کشتزار و سبزه زار بهاران بود و متن فرش چون نهرها و لابه به لای آن همانند مروارید بود ومتن از حریر بر پودهای طلا که گلهای طلاو نقره و امثال آن داشت چشم همگان را خیره می کرد آنها خمس همه غنایم را بین خود تقسیم کردند و فرش بماند چون تقسیم آن میسر نبود سعد مسلمانان را خواند و گفت خداوند دستهای شمارا پر کرده است تقسیم این فرش مشکل است رای من این است که آن را به امیر مومنان عمر واگذاریم که هر چه خواهد کند چنان کردند گویند چون فرش به مدینه نزد عمر بردند شب خوابی دید و کسان را فراهم آورد و حمد ثنای خدارا کرد و در باره فرش رای خواست نظرهای متفاوت دادند در آن جلسه که امام علی (ع) نیز حضور داشت به عمر فرمود : ای عمرکار چنانست که گفتید اما تامل باید کرد که اگر اکنون آن را بپذیرید فردا کسانی به دستاویز آن به ناحق چیزهای بگیرند: عمر گفت راست گفتی و اندارز دادی فرش را پاره پاره کردند و تا بین کسان تقسیم نمایند که یک تکه از فرش که از بقیه تکه ها بهتر نبود به حضرت رسید امام تکه فرش را در بازار به بیست هزار دینار فروخت

( نقل از تاریخ طبری جلد پنجم )

 

نظر عزیزان را به سه نکته مهم معطوف میدارم:

1-پیدایش قالی و گلیم به یکباره نبوده وبه تدریج در سده پنجم قبل از میلاد به تکامل رسیده است و حصول نتیجه می گردد خلق این هنر خیلی پیشین تر بوده است.

 

2-خلق اولیه فرش در ایران بوده وبعدها از طروق مختلف به سایر نقاط انتقال یافته است .

 

3-فرش ایران در طول تاریخ اعتبار جهانی داشته و همیشه بعنوان یک کالای ارزنده و سرمایه ای ایفای نقش کرده است.

 

فرازی از سروده شاعر خوش ذوق تقدیم به همه هنرمندان وبافندگان رنج دیده و همه کسانی که در این راه قدمهای مفیدی برداشته اند:

 

چو استاد دستش قلم بر رقم برگرفت بیکباره آن برگ بیمایه جان بر گرفت

 

چو نقشی برنگ لب لعل شیرین یار بنرمی بزد سرخیش جان گرفت

 

گل و بلبل سرو قامت بلندی نشاند بدین چیرگی هم غزالی دویدن گرفت

 

ترنجی بچند وسپس طره ای درکنار توگویی که یکباره باع عدن جان گرفت

 

گره از یی هم زد و رج نشاند ضخیمش یکی پودو نازک دگر جا گرفت

 

همه روزها را بدینگونه اش پیش برد چنین از سحر تا که شب پا گرفت