و سرانجام محمد رسول الله (ص) ...

روزنامه اعتماد: سال ٨٩ بود كه پس از نگارش فیلمنامه‌ای در ٢٠٠ سكانس به كمك كامبوزیا پرتوی و با همكاری حمید امجد، مراحل پیش‌تولید فیلم «محمد رسول‌ا‌لله (ص)» انجام شد و این فیلم در خرداد ١٣٩٠ به كارگردانی مجید مجیدی پروانه ساخت گرفت؛ فیلمی كه از محاصره‌ مسلمانان در شعب ابی‌طالب آغاز می‌شود و به پیش از تولد پیامبر اسلام بازمی‌گردد و بدین‌ترتیب مخاطب شاهد وقایعی است كه پیش از تولد پیامبر اسلام تا ١٢ سالگی ایشان رخ می‌دهد؛ فیلم سینمایی پرهزینه‌ای كه با عوامل حرفه‌ای از سینمای جهان ساخته و پس از سه سال فیلمبرداری در جشنواره فجر سی و سوم نمایش داده شد.

از عوامل حرفه‌ای كه در این فیلم حضور پیدا كردند می‌توان به ویتوریو استورارو فیلمبردار ایتالیایی و برنده سه جایزه اسكار برای فیلم‌های «اینك آخرالزمان»، «آخرین امپراتور» و «قرمزها» (۱۹۸۱) اشاره كرد، و همچنین از اسكاتای اندرسون متخصص طراحی جلوه‌های ویژه و برنده اسكار برای فیلم «باب» یا به میلژن كركا كلژاكویچ طراح تولید، صحنه و دكور فرانسوی برنده جایزه «سزار» و «آكادمی فیلم اروپا» و نامزد دریافت جایزه «اِمی» (اسكار تلویزینی) نام برد و ایضا به حضور «به‌الله ركها رحمان» آهنگساز و موسیقیدان مطرح و سرشناس هندی تاكید كرد.


تمام این اسامی در كنار افراد با تجربه در سینمای ایران مانند بازیگرانی چون علیرضا شجاع نوری، مهدی پاكدل، ساره بیات، مینا ساداتی، محسن تنابنده، داریوش فرهنگ، هدایت هاشمی، پانته آ بهرام و... مهم‌تر از همه كارگردانی مجید مجیدی كه پیشتر اثبات كرده سینما را به‌خوبی می‌شناسد این فیلم را در سینمای نه فقط ایران كه در سینمای جهان اسلام پراهمیت می‌كند. اهمیت این فیلم زمانی مشخص می‌شود كه هنوز اسلام‌هراسی از پروژه‌هایی است كه سینمای جهان بر روی آن كار می‌كند. در این وانفسای جنگ‌قدرت در جهان، این فیلم چهره رحمانی پیامبر اسلام را آنگونه كه در تاریخ اسلام آمده است روایت می‌كند و به همین دلیل این اتفاق مهم است.

اما این فیلم هم مانند دیگر آثار تاریخی به‌دور از حواشی نبود اما حاشیه‌اش آنقدر نبوده است كه موجب رخداد اتفاق ناخوشایندی شود. مركز اسلامی الازهر در مصر از ایران خواسته است كه نمایش این فیلم را ممنوع كند زیرا حرمت و جایگاه پیام‌آور خدا را زیر سوال می‌برد. این اظهارنظر در شرایطی یك سال پیش مطرح شد كه این فیلم هنوز آماده نمایش نبوده و هیچ‌كدام از علمای مركز اسلامی الازهر این فیلم را تماشا نكرده بودند. مجید مجیدی هم در پاسخ به این اظهارنظر گفته بود كه «برای این دغدغه‌ها احترام قایل هستم ولی سوال اینجا است كه بالاخره ما پیامبر خودمان را چطور باید به دنیا معرفی كنیم؟ می‌دانید كه رسانه امروز نقش تاثیر‌گذاری دارد و من تلاش كردم تصویری از پیامبر ارایه كنم كه قرائت صحیح و درستی از وجود مقدس ایشان باشد.

ما قایل هستیم كه پیامبر ما، پیامبر رحمه العالمین است». پس از این گفت‌وگو هم دیگر خبری از مخالفت نبوده است تاكنون و امید است پس از نمایش این فیلم كه اوایل شهریور ماه سال جاری اتفاق می‌افتد علمای مركز اسلامی الازهر نیز متوجه حسن نیت این فیلم و فیلمساز شوند. مجید مجیدی در كنار ساخت این فیلم كار دیگری نیز با همراهی شركت نورتابان كرده است، او شهركی را ساخته كه با مختصات جغرافیایی تاریخی زمان پیامبر است و مخصوص مكه و مدینه؛ شهركی كه تنها برای این فیلم نیست و برای پروژه‌های مذهبی/تاریخی آینده سینمای ایران نیز كاربرد بسیار دارد.

نشست خبری فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» در محل ساخت این فیلم برگزار شد. شهرك سینمایی پیامبر اعظم در فاصله ۵۵ كیلومتری شهر قم واقع شده و در آن ماكت شهرهای مكه و مدینه با مشخصات ۱۴۰۰ سال قبل و با ابعاد واقعی طراحی و ساخته شده است.

در شب برگزاری این نشست، برنامه‌ریزی این پروژه سینمایی به شكلی بود كه خبرنگارها با هم و از یك مكان مشخص راه بیفتند تا همه با هم به این شهرك برسند. برنامه‌ریزی‌ها برای ساعت ۷ عصر بود، اما از آنجایی كه تاخیرها همیشه در برنامه‌های ایران اتفاق می‌افتد و كسی هم به آن اعتراض نمی‌كند، دیر راه افتادن از تهران همان و دیر رسیدن به محل شهرك هم همان. روزهای پایانی مرداد است و هوا هم گرم، اما حال و هوای شهرك پیامبر اعظم با شمایل واقعی از مكه و مدینه حس دیگری دارد، در هر طرف خبرنگاری با ریكوردر سعی در گرفتن مصاحبه‌ای اختصاصی دارد، عكاس‌ها و فیلمبردارها هم در اطراف مشغول هستند و می‌خواهند تا نور عصرگاهی وجود دارد، تصاویر را ثبت كنند.


بالاخره نشستی كه قرار بود ساعت ۷ شروع شود، ساعت ۹ شب شروع شد و مجید مجیدی، كارگردان این اثر سینمایی روبه‌روی خبرنگارهای حاضر نشست و به ارایه توضیحاتی در این زمینه پرداخت. حسین معززی‌نیا، منتقد سینما نیز برگزاری این نشست را بر عهده داشت. البته كه طبق معلوم همه مراسم‌ها میكروفن مشكل داشت و صدای مجید مجیدی به خوبی شنیده نمی‌شد كه البته در طول صحبت‌ها صدا بهتر شد و شنیدنش راحت‌تر. این كارگردان با اشاره به اینكه فیلم «محمد رسول‌الله» چند روز آینده در كشور اكران می‌شود، می‌گوید: قرار است هفت سال تلاش یك گروه در كنار یكدیگر را ببینیم.

البته با اینكه این برنامه امروز در محل شهرك برگزار شده، اما ما دوست داشتیم برنامه در مشهد برگزار شود و خود من هم فیلم را به ساحت امام رضا تقدیم كرده بودم، اما مسوولان وقت آستان دعوت ما را لبیك نگفتند و نتوانستیم به آنجا برویم. او ادامه می‌دهد: اساسا چگونگی و چرای شكل گرفتن این فیلم به ۸-۹ سال قبل برمی‌گردد، در جشنواره دانمارك بزرگداشتی را برای من گرفته بودند، همین زمان مصادف شد با توهین‌هایی كه به پیامبر اعظم در روزنامه‌های كشورهای غربی شده بود؛ در همان زمان من نامه‌ای نوشتم برای جشنواره و گفتم نمی‌توانم در فستیوالی كه به مقدس‌ترین موضوعی كه برای من وجود دارد توهین كند، حاضر باشم. از همین رو نمی‌خواهم در این مراسم باشم.

این كارگردان با اشاره به اینكه این موضوع او را خیلی اذیت می‌كرده كه تا به حال كاری در كشور و در زمینه فرهنگی انجام نشده است، اضافه می‌كند: در این مدت به این فكر می‌كردم كه چرا در مقابل این بی‌احترامی‌ها فقط واكنشی هستیم و كاری نمی‌كنیم. به نظر من در معرفی جهان اسلام بسیار كم‌كاری كردیم و همین موضوعی شده كه جهان هر طوری كه خواسته با آن رفتار كند و قرائت زشتی را از اسلام به وجود بیاورد.

مجیدی درباره كم‌كاری جهان اسلام در مقابل تبلیغات غرب نسبت به اسلام گفت: «مثلا در سینما درباره پیامبرهای مختلف فیلم‌های متفاوتی كار شده، اما درباره حضرت محمد تنها دو فیلم را می‌بینیم! یكی همان قبلی و یكی هم همین. من فكر می‌كنم باید قرائت درستی را از اسلام در جهان نشان دهیم. ما با همین نگاه ۷ سال قبل دور یكدیگر جمع شدیم و كار را آغاز كردیم. عواملی كه در تمام این سال‌ها سرمایه‌گذار كار بودند. دوستان زیادی كه شاید حتی دیگر در جمع ما نباشند اما در شكل‌گیری این پروژه به ما كمك كردند تا این امر مهم به نتیجه برسد.» كارگردان «آواز گنجشك ها» درباره زمان نمایش این فیلم اعلام كرد: «درباره تاریخ اكران ۴ شهریور به مناسبت میلاد حضرت رضا و همزمان با آن در جشنواره مونترال خواهد بود. تدابیری كه اندیشه شده.»


او درباره نوع پردازش به این فیلم و اعتراضات مركز اسلامی الازهر گفت: «این فیلم با این نگاه شروع شده كه صلحی را در جهان اسلام به وجود بیاورد، مقطعی را انتخاب كردیم كه كمتر چالش برانگیز در جهان باشد. فضاهای مختلفی كه برای این فیلم به وجود آمدهُ الازهر خیلی زود قضاوت كردند و با اینكه صورت را نشان ندادیم، اما گفتند نشان دادیم و البته این‌طور نیست.» مجیدی در پاسخ به این سوال كه آیا این فیلم قسمت‌های دیگری نیز دارد، توضیح داد: «توفیق به حال حسی است كه باید وجود داشته باشد تا قسمت‌های بعدی این فیلم ساخته شد.

باور ما بر این است كه حال به وجود بیاید تا مستمر ادامه داشته باشد. در این ۷ سال انرژی از ما رفته است و حالا لازم است كه تحقیقات دوباره انجام شود، فیلم باید نمایش داده شود و مورد نقد قرار بگیرد و من هم از دور بتوانم آن را نگاه كنم تا بتوانم كار را ادامه بدهم. اصلا ساخت این شهرك هم بر همین دلیل بوده و من از همه فیلمسازهای داخلی و خارجی تقاضا می‌كنم كه كمك كنند و فیلم‌هایی را در این حوزه بسازند و در همین شهرك كارهای خودشان را انجام دهند.

این شهرك با موادی ساخته شده كه تا ۳۰ نسل آینده پابرجا باشد. اصلا اینجا برای مردم عادی و مدارس جایی باشد كه بیایند و دیدن كنند و بر نگاه فضای دینی خودشان بیفزایند.» مجیدی معتقد است هزینه‌ای كه برای معرفی چهره رحمانی حضرت محمد انجام داده، قابل قیمت‌گذاری نیست و ادامه می‌دهد: اما باور دارم كه فیلم خوب دیده می‌شود و هم در داخل كشور و هم خارج از كشور و مطمئن هستم از نظر اقتصادی هم به خوبی دیده می‌شود. ما از چهره‌ها شاخص داخلی و خارجی برای ساخت این فیلم استفاده كرده‌ایم. این نگاه در موسیقی، جلوه‌های ویژه هم وجود داشت و از امكانات خوبی بهره گرفتیم تا با استانداردهای جهانی كار كنیم. به این فكر كردیم كه فیلم مخاطب خودش را جذب كند و از آن لذت ببرم.

خبرنگارهای دیگر كشورها نیز در نشست حضور داشتند، خبرنگاری از چین درباره تاثیر فیلم در دیگر كشورها از مجیدی سوالی می‌پرسد و این كارگردان عنوان می‌كند: ما معتقدیم كه پیامبر اسلام برای همه جهانیان است و جدای از معجزه بزرگ حضرت كه كلام خداست، اخلاق ایشان و نوع رفتار و تعاملی كه با انسان‌ها داشته‌اند، چیزهایی است كه دنیای امروز تشنه آن است و فكر می‌كنم هر باوری و هر اعتقادی می‌تواند با آن ارتباط خوبی برقرار كند. ساخت شهرك سینمایی «پیامبر اعظم» یكی از دستاوردهای بزرگ این اثر سینمایی است و مجیدی معتقد است ساخت این فیلم ظرفیت‌های زیادی را به سینمای كشور وارد كرده است.


این كارگردان تبلیغات شهری فیلم را كه با همكاری سازمان زیباسازی شهرداری تهران انجام شده است، خیلی خوب ارزیابی می‌كند و می‌گوید: از آن‌جایی كه برخی تصاویری كه در این فیلم ثبت شده‌اند، دقیق مانند تابلوی نقاشی هستند، به نظرمان رسید كه روی آنها را با نام و عنوان‌های مختلف پر نكنیم و اجازه دهیم این نگارخانه شهری همانطور كه هست با مردم ارتباط برقرار كند. برخی به زمان طولانی فیلم اشاره می‌كنند و از اینكه نسبت به تایم معمول سینمای ایران متفاوت است، می‌گویند ممكن است مورد توجه قرار نگیرد، اما مجیدی توضیح می‌دهد: در ابتدا ۵ ساعت فیلم را حاضر داشتیم كه از همان می‌توان سریال ۸-۹ قسمتی به دست آورد.

اما نسبت به نسخه‌ای كه در روزهای جشنواره فیلم فجر برای اقشار مختلف جامعه اكران شده بود، ۱۸ دقیقه كمتر شده و امروز به ۲ ساعت و ۵۸ دقیقه رسیده است. مجیدی با تاكید بر اینكه اكران فیلم در كشورهای دیگر باعث بهتر دیده شدن جهان اسلام می‌شود، نمایش فیلم در مونترال را نشانه خوبی می‌داند و می‌گوید: به دلیل قرائت‌های غلطی كه درباره پیامبر وجود داشته ممكن است بخواهند بیشتر درباره آن بدانند و ببینند. همانطور كه فیلم را در آلمان نمایش دادیم و واكنش‌های خوبی را گرفتیم. و امیدواریم در مونترال مورد توجه قرار بگیرد و اتفاق‌های خوبی هم در این زمینه رخ بدهد.

مجیدی درباره نخستین اكران این فیلم در جشنواره مونترال كانادا كه پیشتر سابقه توهین به مقدسات اسلامی را داشته است، گفت «اینگونه نیست كه فكر كنیم حالا قرار است وسط یك مشت كافر فیلم به نمایش در بیاید و آن نگاه هم در آنجا میان همگان نیست و خدا در دل همه جای دارد». او همچنین توضیح داد كه به‌صورت خصوصی فیلم را برای برخی از مردم كشورهایی نظیر آلمان نمایش داده است و بازخوردشان را به تماشا نشسته و ادامه داد: من باور دارم و معتقدم كه این فیلم می‌تواند طرح موضوع كند و گام‌های موثری بردارد. می‌تواند سبب شود تا آنها كه با چهره رحمانی پیامبر روبه‌رو می‌شوند در تفكرات‌شان دوباره بازنگری كنند یا روی این موضوع كه چرا این نوع از تفكرات وجود دارد دوباره صحبت كنند.

مجیدی درباره مدت زمان فیلم همچنین توضیح داد: «در نظر داریم پس از نمایش این فیلم، آن را در هشت یا ٩ قسمت آماده كنیم و به‌صورت سریال نیز پخش كنیم اما برای نسخه سینمایی تمام تلاش‌مان را كرده‌ایم تا از حداكثر ظرفیت‌های سینمایی بهره ببریم. حتی فیلم را با برخی از اهالی رسانه و صاحب نظران تماشا كردیم و نظرات‌شان را درباره مدت زمان فیلم بررسی كردیم. پس از اینكه از فیلم بیست و شش دقیقه حذف كردیم شش دقیقه نیز از قسمت‌هایی كه پیشتر حذف كرده بودیم اضافه كردیم كه نسخه نهایی آن دو ساعت و پنجاه و هشت دقیقه است.» لازم به ذكر است روز دوشنبه غلامرضا فرجی، سخنگوی شورای صنفی نمایش اعلام كرده است كه «فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله (ص) » از ٤ شهریور در دو گروه سینمایی و همزمان در گروه سینمایی آزادی و ماندانا اكران می‌شود. قرار است گروه سینمایی اریكه ایرانیان نیز قرار داد جدیدی را برای اكران یك فیلم جدید اعلام كنند.