ورنی بافی ، جلوه‌ای از هنر عشایر

ورنی" (با فتح واو و سكون ر) نوعی دست بافت زیبا و پشمین یا ابریشمی است كه به عنوان زیر انداز و در پاره‌ای از مناطق به عنوان رو انداز یا تزیین آلاچیق بكار می‌رود.ورنی به گلیم فرش نما، شبه قالی و گلیم عشایری معروف است.

جنس ورنی گاه تلفیقی از ابریشم یا پشم است و بر روی دار بصورت عمودی بدون نقشه و بصورت ذهنی توسط زنان و دختران عشایر و مناطق روستایی بافته می شود.
تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام می‌شود كه عشایر فرصت كافی برای استراحت و سكونت در یك منطقه را دارند.

در گذشته عشایر "دشت مغان"، "گرمادوز" و "ارسباران" پشم حاصل از دام هایشان را با دوك‌های معمولی می‌ریسیدند و به روش ابتدایی رنگ ریزی می كردند و آن را برای بافت ورنی آماده می‌ساختند.
"فرشته سفری "، مربی ورنی بافی در "آذربایجان غربی" در خصوص ورنی بافی می گوید: "مواد اولیه برای تهیه ورنی، پشم، پنبه، كنف و موی حیوانات است. ورنی گاه به صورت پیچ بافی و جناغی است و عموما از طرح‌های هندسی استفاده می‌شود."

نوع و شكل ورنی ممكن است در ایلات و عشایر گوناگون متفاوت باشد، زیرا این صنعت ابتدا توسط عشایر تولید شده است. هم اكنون نیز ایل‌های بختیاری، بلوچ و قشقایی از ورنی استفاده می‌كنند.
به روش بافت ورنی "پودچینی " می‌گویند كه بر اساس پیچش خاص نخ "خامه " به دور نخ‌های "تار" بافته می‌شود. این بافته را در كرمان "شیریكیپیچ" می گویند و در استان‌های شمال غرب ایران به "ورنی" معروف است .

سفری در مورد مشكلات ورنی بافی می‌گوید: "بافت ورنی بسیار سخت است و هم چنین جزء رشته‌های منسوخ شده به حساب می‌آید. عمده‌ترین مشكل ورنی ، جمع شدن كنارهای (شیرازه ) آن است. بافت این قسمت از ورنی ، از سخت‌ترین قسمت های بافت محسوب می‌شود كه باید در تهیه آن بسیار دقت شود."
ورنی بدون نقشه بافته می‌شود و چون در بافت آن از گره استفاده نمی‌شود جزو انواع گلیم به حساب می‌آید و از لحاظ شكل ظاهری به قالی شباهت دارد.

 

سفری ادامه می‌دهد: " برای رفع این مشكل باید از گره قرضی یا تار قرضی استفاده شود. این هنر همراه با گلیم بافی در دست احیا است ."
قدمت این هنر به طور كامل مشخص نیست اما صاحب نظران قدمت آن را به چند صد سال پیش تخمین می‌زنند.

 

"ورنی در اندازه و ابعاد مختلف و با توجه به نیاز بازار تولید و عرضه می‌شود. تا دهه‌های اخیر عشایر دشت مغان از ورنی به عنوان زیر انداز، رو انداز و تزیین آلاچیق ها استفاده می‌كردند."
ظرافت و لطافت بافت طرح و نقش‌های متنوع و زیبایی ورنی هر هنر دوستی را مجذوب خود می‌كند. نوع بافت ورنی با ابریشم ، از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردار است و از نظر وزن سبك تر و كم حجم تر از نوع پشمی آن است و توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب كرده است.

 

ورنی از لحاظ صادرات در درجه نخست تولیدات صنایع دستی اردبیل قرار گرفته است به طوری كه این بافته به كشورهای حاشیه خلیج فارس ،كشورهای اروپایی و آسیایی صادر می‌شود."

 

ورنی‌های ابریشمی و پشمی ساخته شده در استان اردبیل علاوه بر بازار داخلی به كشورهای ایتالیا، فرانسه و آلمان صادر می‌شوند.
ورنی‌ها اصولا به رنك لاكی، سرمه ای، سفید پیازی و آبی روشن هستند. در همه اندازه برای پشتی، پادری، قالیچه، كناره و قالی تولید می‌شود.
عشایر آذربایجان از آن برای دوخت خورجین، جوال و تهیه جل اسب نیز استفاده می كنند.
تولید ورنی صرفا خانگی و یا در چادرهای عشایری است و ابزار آن از قبیل "دار " و "دفین"( بروزن دال ، شانه مخصوص برای بافتن فرش )است.
از انواع ورنی در آذربایجان می‌توان به ورنی قالی ،ورنی كناره بزرك، ورنی كناره، ورنی ذرع و نیم (جفت )، ورنی قالیچه و ورنی پشتی اشاره كرد.
منبع:خبرگزاری جمهوری اسلامی

ویدیو مرتبط :
چهارمین کنگره ملی فرهنگ و هنر روستاو عشایر -خبر21 شبکه1

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

وریس بافی هنر دیرینه عشایر چهارمحال و بختیاری

پشم مهم ترین مواد اولیه برای بافت وریس است

 

وریس نوارهای0 پهن به عرض پنج تا 15 سانتی متر هستند، که کار اصلی آن ها بار حیوانات و همچنین برای استقرار بهون یا سیاه چادر مورد استفاده قرار می گیرد.

منطقه چهارمحال و بختیاری-روش بافت وریس به صورت کارتی بافی یا دوال بافی است، بدین صورت که دار به طول دلخواه را بر روی زمین چله کشی کرده و همزمان از صفحات چهارگوش چرمی یا فلزی که دوال نام دارد، نخ های تار را عبور می دهند. بافنده پس از انجام مراحل فوق بافت را آغاز می کند و در این بافته دوال ها کار دهانه بافت را انجام می دهند و هرچقدر بافت وریس عریض تر و ریزتر باشد تعداد دوال ها بیشتر خواهد بود.

 

پس از عبوردادن نخ ها از لابه لای تارها با استفاده از وسیله ساده ای به نام دفه، تار و پود را به یکدیگر جفت می کنند. در بافت وریس معمولا از نقوش هندسی، ماری و جانوری استفاده می شود. رنگ های بکار رفته در وریس معمولا از تنوع پنج رنگ تشکیل شده که رنگ های اصلی رنگ قالب بافت وریس را انجام می دهند.

 

پشم مهم ترین مواد اولیه برای بافت وریس و صنایع دستی عشایری است و وریس در زمره صنایع دستی عشایری است که در استان بیشتر در شهرستان‌های کوهرنگ و کیار تولید و بیشتر جنبه خودمصرفی دارد.

منبع:isna.ir