فرهنگ و هنر
2 دقیقه پیش | تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالستشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس | برگزاری مراسم عروسی | باغ عروسی تشریفات ۵ ستاره بهبود با مدیریت بهبود اصلانی صاحب سبک در اجرای دیزاین های ژورنالی و فانتزی ، اجرا ... |
2 دقیقه پیش | خواندنی ها با برترین ها (81)در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدید دکتر صادق زیباکلام، اثری درباره طنز در آثار صادق هدایت، تاریخ فلسفه یونان و... آشنا شوید. برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره ... |
صنایع دستی و غذاهای سنتی استان یزد
استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که صنایع دستی آن را :
سرامیک و سفال ، کاشی سازی ، زرگری ، زیلوبافی ، شعربافی ، ترمه بافی ، فرش بافی ، شمد ، دستمال ، مخمل ، دارایی ، چادرشب بافی ، قناویز ، دندانی ، گیوه بافی ، حصیر بافی ، خورجین بافی ، روفرشی ، سفره ، احرامی ، قلم زنی ، شیشهگری ، چرمسازی ، موتابی و نمدمالی تشکیل می دهند .
سرامیک و سفال : هنر سفالگری در استان یزد به ویژه در شهر میبد دارای طرحهای ویژهای است و از حال و هوای كویر نشأت گرفته است . در اصطلاح محلی به تولیدات سفال ”كواره“ میگویند .
سفال و سرامیک میبد با نقشهای اصیل « خورشید خاتم » و « مرغ و ماهی » شهرت فراوان دارد .
« خورشید » سمبل آفتاب درخشان كویر
« مرغ » نماد گونهای از گنجشكان نواحی كویری
و «ماهی» كنایه از كم آبی این سرزمین است .
كوزهها و كاسههای ساخت استان یزد ، به ویژه ساختههای شهر میبد از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردارند و نمونههای آن در سفالهای سایر نقاط ایران به چشم نمیخورد .
كوارههای ساخت میبد عبارتند از:
سفال ساده بی لعاب ، سفال لعاب دار، اشیای كاشی و سرامیک .
كاشیسازی:كاشیسازی عبارت از به كارگیری كاشیهای زیبا و گوناگون سنتی در معماری بناها است. این هنر در استان یزد قدمتی هفتصد ساله دارد .
هنرمندان ابتدا اشكال دلخواه كاشی را تهیه و سپس روی آنها را نقاشی میكنند و بعد آنها را لعاب داده و پخت میكنند .
انواع كاشی این استان عبارت اند از:
كاشی یزدی ، كاشی كمک ، كاشی شبكه ، كاشی شش گوش ، كاشی حاشیه ، كاشی اكمند ، كاشی هفترنگ و كاشی جوک .
زرگری : زرگری یكی از هنرهای دستی استان یزد است . زرگرها با طرحهای بسیار زیبا از نقوش ساده هندسی و نمادین با تلفیق سنگها و گوهرهای قیمتی زیورهای بسیار متنوع برای زینت زنان و دختران میآفرینند .
این زیورآلات شامل گوشواره ، گردن بند و سینهریز، دستبند ، انگشتر، حلقه و النگو است.
در استان یزد سالها است كه راستهای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است .
از جمله ابزار زرگری كه تا پنجاه سال پیش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده ، میتوان به ترازوهای مثقالی ، بوته ، كورههای گلی ، انبر سركج ، رجه با شیارهای كوچک و بزرگ ، حدیده با سوراخهای متعدد در انواع یاقوتی و الماس اشاره كرد .
در حال حاضر از وسایل بسیار مدرن استفاده میشود كه در یک ساعت چند كیلوگرم طلا و نقره را به مفتول و تسمه تبدیل می کند .
زیلوبافی (پلاسبافی) : این دستبافته زیبا ، خاص مناطق حاشیه كویری است . این فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق دارد و بخشی از اعتقادات مذهبی ، تاریخ ، معماری ، طبیعت و گویش مردم این نواحی نیز، بر تار و پود آن نقش بسته است . زیلوبافی در شهر میبد سابقهای دیرینه دارد . برخی سابقه زیلوبافی در شهر میبد را به قرن هشتم هـ . ق و دوره ی مظفریان نسبت میدهند . قدیمیترین و در عین حال نفیسترین زیلوهای میبد ، به قرن دوازدهم هـ . ق تعلق دارد و بر روی آن بیستوچهار سجاده طراحی شده است . در مجموع رنگهای آن با اندكی اختلاف ، یكسان و چشمنواز است . در حاشیه این زیلو ، نام واقف و تاریخ 1188 هـ . ق نقش شده است .
سه تخته زیلو در مسجد جامع « هفتادر» در عقدا وجود دارد كه در نوع خود بی نظیر است . دوتخته آن بافته « حاجی باقر میبدی » در سالهای 1070 و 1083 هـ . ق است و زیلوی فرسود دیگر، مربوط به سال 1023 هـ .ق است .
از دیگر زیلوهای تاریخی میبد می توان به زیلوی آویخته مسجد امیرچقماق ( مربوط به سال 1279 هـ . ق) و زیلوهای كهنه مسجد ركنآباد میبد اشاره كرد .
غذاها و شیرینیهای سنتی یزد
یکی از راههایی که انسانها برای انطباق با محیط طبیعی خود از آن استفاده میکنند ، استفاده از غذاهای متناسب با امکانات و نیازهای محیطی است . به این ترتیب انسانها به نیاز زیستی خود پاسخی فرهنگی میدهند و نیاز به غذا خوردن و تطبیق با محیط زیست را با سنتها و آداب و رسوم بسیاری درمیآمیزند .
شهرستان یزد ، به علت قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی ، دارای زمستانهای سرد و نسبتاً مرطوب و تابستانهای گرم و طولانی و خشک است . از سنت غذایی خاصی پیروی کرده و تابستان گرم ، خشک و طولانی را با انواع آشها و زمستان سرد را با غذاهای شیرین و شیرینیجات معروف خود سپری میکنند . همچنین مردم یزد به استفاده از انواع گیاهان دارویی معروف هستند که در سایر شهرهای ایران نسبتاً به فراموشی سپرده شدهاست . به علاوه در یزد بسیاری از غذاهای سنتی دارای مفاهیم ارزشی خاص خود بوده و هر یک از آنها در مراسم و مناسبت خاصی استفاده میشوند .
انواع شیرینی
باقلوا ( لوز پسته ، لوز بادامی یا بیدمشک ، لوز نارگیلی ، لوز مخلوط دورنگ ، لوز ترحیمی ) ، کیک یزدی ، کیک تختهای ، حاجی بادام ، نان برنجی ، نان پنجرهای ، نقل یزدی ، قطاب ، پشمک ، آبنبات مغزی ، سوهان آردی ، سوهان خانی ، نان نارگیلی ، نان منقا و باقلوا شامی که به دلیل نیاز داشتن مقدار زیادی هل و گلاب و شربت تولید آن مقرون به صرفه نیست .
انواع آش
آش شولی ، آش جو ، آش گندم ( حلیم ) ، آش ماش ، آش شلغم ، آش کلم ، آش رشته ، آش سمبوسک ، آش عدس ، آش کدو، آش آلو، آش سبزی و آش انار.
بررسی خوراکیهای سنتی که در مراسم مختلف استفاده میشود :
مراسم عقد و عروسی
انواع باقلوا ، منقا و نان نارگیلی ؛ شیرینیهای مخصوص مراسم ازدواج را تشکیل میدهند که در « قاب » چیده شده و روی آنها به وسیله « زرورق » پوشیده میشود . همچنین از نبات پردهای که به شکل گل یا عروس و داماد چیده شدهاند در تزیین سفره عقد استفاده میشود .
مراسم ترحیم
آش گندم ( حلیم ) و شب آش ماش از جمله غذاهای مربوط به عزاداری هستند . روز سوم و چهلم بعد از فوت آش ماش تهیه میشود . در مورد این آش عقیده بر این است که آش ماش بو دارد و بوی مرده را از خانه بیرون میبرد .
حلوای تختهای که سفت است و به صورت شیرینی بریده و در قاب چیده میشود ، شیرینی مخصوص عزاداری است .
سورکوگ یا سوروک غذایی است که در روز چهلم و در مراسم نیمه سال ( شش ماه پس از فوت ) پخته میشود و از آرد ارده و شکر تشکیل میشود و آن را در روغن زیاد سرخ میکنند . در مورد این غذا هم مثل آش ماش این عقیده وجود دارد که بوی مرده را از خانه بیرون میبرد . این دو غذا به درب منزل همسایهها هم برده میشود ، تا آنها هم از عزا خارج شوند .
از خرما ، حاجی بادام و تره حلوا معمولاً سرخاک استفاده میشود .
نان برنجی و پشمک از خوراکیهای چهلم هستند .
از میان میوهها انار و خیار سبزگل برای عزاداری استفاده میشود .
عزاداریهای مذهبی
در دهه اول محرم و در ظهر روز دهم در مراسم عزاداری بیشترین غذایی که به عزاداران داده میشود قیمه است .
یکی دیگر از غذاهای مخصوص محرم آش گندم یا حلیم است که به آش امام حسین(ع) معروف است و معمولاً در عصر روز یازدهم پخش میشود .
در شبهای 21 و 19 رمضان شله زرد و خرما و زولبیا و بامیه ، نان و پنیر و سبزی و آش همچنین غذاهایی مثل عدس پلو داده میشود .
باقلوا و قطاب و نان برنجی هم به عنوان شیرینی عزاداری مذهبی مورد استفاده قرار میگیرد . اما بیش از هر نوع شیرینی کیکی یزدی استفاده میشود که مفهوم خرما را میرساند .
شربتهای بیرنگ مثل شربت کاسنی ، بید و شاتره نیز از شربتهای مخصوص عزاداری هستند .
منبع:parsiking.com
ویدیو مرتبط :
ترمه از صنایع دستی یزد
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
صنایع دستی و غذاهای محلی استان اردبیل
صنایع دستی اردبیل بیش تر توسط عشایر و ساكنان شهرها و روستاهای كوچك منطقه صورت می گیرد . قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی از کهن ترین صنایع دستی شهرستان اردبیل است که دارای شهرت فراوان و اهمیت ویژه ای هستند . گلیم بافی در این میان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و فرش اردبیل در مجموعه فرش های نفیس آذربایجان به شمار می آید . نقشه شكسته و اسلیمی ، زمینه فرش های تولیدی فرش بافان اردبیلی را تشكیل می دهد . از مهم ترین طرح های این نقشه ها می توان به طرح قیچی ، تک گل ، ستاره ، ریزماهی ، وان ، هریس ، زیرخاكی ، كله قوچ ، زرین قلم ، طرح قره باغ ، لچک ترنج و مانند این ها اشاره كرد . بر اساس آمار موجود 80 درصد فرش تولیدی شهرستان اردبیل ، به خارج از كشور و بیش تر به كشورهای آلمان ، ایتالیا ، فرانسه و ژاپن صادر می شود .
از دیگر صنایع دستی شهرستان اردبیل می توان شال بافی ، جوراب های پشمی ، پشتی ، قلاب دوزی ، خورجین بافی ، نقره كاری ، قلمزنی ، خاتم كاری ، صنایع چوبی و فلزی و سفال گری را نام برد .
نمین
مهم ترین صنایع دستی منطقه قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی بوده كه قالی و گلیم ساخته دست مردم نمین جزو محصولات صادراتی شهرستان محسوب می شوند .
كوثر
از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال ، جاجیمهای ابریشمی و پشمی ، گلیم بافی ، پلاس ، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره كرد .
خلخال
از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال ، جاجیمهای ابریشمی و پشمی ، گلیم بافی ، پلاس ، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره نمود .
متأسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری ( پرورش كرم ابریشم ) بافت جاجیمهای ابریشمی نیز متروک شد و حالا درهر كجا جاجیمهای خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیاء عتیقه محسوب نمود . شال پشمی خلخال كه قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می شود از صادرات مهم خلخال بوده كه آن هم فعلاً کاهش یافته است .
بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد . در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می شود كه هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می بافند .
مشكین شهر
از مهم ترین این صنایع می توان به قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی اشاره نمود . قالی های مشكین شهر شباهت زیادی به قالی های سراب دارد . در این منطقه قالی ها و كناره های بادوام و ضخیم با طرح های هندسی بافته می شوند . از مهم ترین طرح هایی كه در قالی بافی این شهرستان به كار می روند می توان به لچک ، ترنج ، كله قوچ ، زرین ، قلم و تک گل اشاره نمود . قالی از صادرات مهم این شهرستان به شمار می رود . صنایع پارچه بافی و صنایع كوچك محلی نیز در این شهرستان رواج دارد .
گرمی
از نظر صنایع دستی ، تولیدات این منطقه قابل اهمیت است . نوعی ورنی یا گلیم ریز فرش نما در روستای اینجلو تولید می شود كه در نوع خود منحصر به فرد بوده و یكی از اصلی ترین تولیدات سنتی گرمی محسوب می شود . شال بافی در اجارود و روستاهای تابعه آن رواج زیادی دارد و هنرمندان این رشته ، كالاهای بسیار مرغوبی به بازار مصرف عرضه می دارند .
از دیگر صنایع دستی گرمی می توان خورجین و پلاس و شال گردن و بافتن دوزی را نام برد
پارس آباد
فرش بافی مهم ترین صنایع دستی منطقه است . عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنیهای نفیسی تولید می كنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه آن ها بیش تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیرهای آن ها الهام گرفته است . با این که در گذشته ساخت ورنی در این منطقه رواج زیادی داشته است ، اما متأسفانه گرانی این محصول رفته رفته از شمارمشتریان داخلی آن کاسته است . هم اكنون ورنی بافان مغان براساس نیاز بازارهای داخلی یا خارجی به تولید آن می پردازند ، به همین خاطر از تولید این محصول تا حد زیادی کاسته شده است .
غذاهای محلی استان اردبیل
استان اردبیل در زمینه غذاهای سنتی و محلی نیز دارای شهرت است . مردم این استان به كیفیت خوراک اهمیت زیادی قائل هستند و از تمام انواع خوراکی های رایج در ایران در این خطه نیز استفاده می شود .
برخی از خوراکی ها و غذاهای تهیه شده در این استان فقط خاص منطقه است که بسیار خوشمزه بوده و از جمله جاذبه های گردشگری این خطه به شمار می آیند .
آش دوغ معروف ترین غذای محلی اردبیل است که با ماست ، سبزی ، سیر ، کوفته ریزه و برنج تهیه می شود و طعم بسیار خوبی دارد . در بلندی های اردبیل که سرما ی زیادی وجود دارد خوردن آش داغ محلی اردبیل خوشمزه ترین قسمت خاطرات گردشگران را تشکیل می دهد .
عسل سبلان شهرت ملی دارد و در تمام ایران معروف است و لذا صبحانه های منطقه اردبیل با عسل ، نان تازه و کره محلی از جذابیت های خاص خود برخوردار است .
دیگر غذاهای آذری چون : پیچاق قیمه ، انواع كوكو ، رشته پلو قیسی ، اماج بایلدی ، خورش هویچ ، شیرپلو ، باسترپلو ، كوكوماه و ... نیز در این استان به فراوانی طبخ می شوند .
انواع ترشی های محلی ، انواع سالادها از قبیل سالاد فلفل سبز، انواع مرباها از قبیل مربای گل ، هویچ ، آلبالو ، بالنگ ، لیمو ، موز ، پوست پسته و ... برخی از مهم ترین چاشنی ها و دسرهای این منطقه هستند .
سوغات اردبیل
از مهمترین سوغات اردبیل میتوان آب نبات ، تخمهٔ آفتابگردان ، حلوای سیاه ، سرشیر، شیرینیهای محلی ، شكلات روسته ، عسل طبیعی سبلان ، عصارهٔ گلهای سبلان و کره را نام برد .
حلوای سیاه اردبیل معجونی است که از جوانهٔ گندم و کرهٔ طبیعی تهیه میشود و بسیار مقوی میباشد.
منبع:forum.parsiking.com