فرهنگ و هنر


2 دقیقه پیش

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس | برگزاری مراسم عروسی | باغ عروسی تشریفات ۵ ستاره بهبود با مدیریت بهبود اصلانی صاحب سبک در اجرای دیزاین های ژورنالی و فانتزی ، اجرا ...
2 دقیقه پیش

خواندنی ها با برترین ها (81)

در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدید دکتر صادق زیباکلام، اثری درباره طنز در آثار صادق هدایت، تاریخ فلسفه یونان و... آشنا شوید. برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره ...

صنایع دستی استان ایلام / هگبه



زندگی عشایری, هگوه بافی

هگبه از موهای تابیده شده بزهای نر دو سال به بالا تهیه شده می‌بافند.

 

هگوه یا هگبه از ظروف جابجایی و بارگیری غلات و اسباب زندگی عشایری و روستایی است كه قدمت بافت و بهره‌گیری از آن در مناطق مختلف زاگرس و به ویژه استان ایلام به بیش از 5000 سال می‌رسد.

 

در كاوش‌های باستانی در مناطقی از كهره هلیلان، دهستان بولی و نیز كوه‌های شرزیول ایوان در گورها و دخمه‌های بسیار قدیمی قطعاتی از این دستباف مویین دوام‌دار و بسیار محكم یافته‌اند كه صحه‌ای بر ادعای ما هستند.

 

هگوه یا هگبه از موهای تابیده شده مویین كه از موی بزهای نر دو سال به بالا تهیه شده می‌بافند. موی بزهای نر به سبب ضخامت و خاصیت كش‌سان یا الاستیك هنگام بافت بسیار شكیل و محكم است زیرا این ظرف بر گرده‌ی چهارپایان و به ویژه اسب و قاطر انداخته شده و ظرفیت آن برای هر گونه بار متفاوت است.

 

مثلاً اگر بخواهند گندم با آن جابجا كنند، در هر لنگه یا تای آن 30 كیلو معادل 10 من ریخته شده و در مجموع 60 كیلو ظرفیت دارد. اما اگر وسایل ظریف و قابل استفاده زندگی عشایری را هنگام كوچ در آن جای دهند، شرایط متفاوت است. هر تابستان پس از چیدن موی بزهای گله، زنان باتجربه موی بزهای نر را جدا كرده و پس از شانه زدن و جدا كردن كرك از مو، با دوكی مخصوص به نام سیوزیرگ یا دوك زیرگ می‌بافند و چون موی بزهای نر بسیار زبر و خشن است، برای هر دوك نخ‌ریسی، زنان ایل دست خود را با موم و روغن چرب می‌كنند. پس از بافت مو، نخ‌ها را به هم تابیده و نخ‌های سفید و رنگی را جدا از نخ‌های سیاه به صورت كلاف درمی‌آورند. آنگاه در زمینی مسطح همانند كار جاجیم‌بافی، تارهای هگوه را به دار مخصوص خود می‌تنند.

 

آنگاه زنان خبره با طرح و نقش‌های ذهنی یك تخته بافته شده به طول 3 الی 4 متر درهم می‌تنند و پس از پایان كار از دو طرف لبه‌ها را روی هم تا كرده و با مویی چهار لایه و بسیار محكم جوال‌دوزی می‌كنند تا دو لنگه هگوه یا هگبه مشخص شوند. كار قفل‌گذاری و مهار درهای هر لنگه را مردان ایل با رسن‌های بسیار زیبا و بافته شده انجام می‌دهند. از این وسیله سالیان متمادی استفاده می‌شود به گونه‌ای كه روزهای بارانی، رطوبت در آن نفوذ نكرده و محتویات آن سالم جابجا می‌شود. اگر هگوه درست نگهداری شود و جلوی نور مستقیم آفتاب به مدت فراوان نماند، حداقل 20 سال قابل استفاده است. گاه در میان خانوارهای عشایر، هگوه‌هایی پیدا می‌شود كه حداقل سه نسل خانواده از آن استفاده می‌كنند.
منبع:negahmedia.ir


ویدیو مرتبط :
صنایع دستی مسگری ( استان زنجان )

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

كریان یا كره‌دان (صنایع دستی استان ایلام )



صنایع دستی ایران , ساخت کریان

کریان ظرفی است که برای نگهداری کره استفاده می شود.

 

كره‌ی حیوانی بخصوص در فصل بهار مهم‌ترین فرآورده‌ی لبنی در بین مردم عشایر و دامدار است. عشایر استان ایلام برای نگهداری كره تا هنگام ذوب كردن و گرفتن روغن آن ظرفی محلی از پوست بره درست می‌كنند كه به آن كَریان یا كره‌دان می‌گویند.

 

برای درست كردن كریان، پوست بره یا بزغاله‌ی شیرخوار را هنگام ذبح كنده و پس از نمك‌سود كردن و عمل‌آوری آن در شیره‌ی گیاهان معطر كوهی برای دباغی كردن در قیماق یا كاچی آرد جو حرارت می‌دهند و پس از دباغی آن را به مدت چند روز در آفتاب می‌گذارند تا قوام نهایی یافته و برای استفاده آماده شود.

 

زنان ایل و دامداران هر روز مشك‌زنی كرده و پس از جدا كردن كره از دوغ، آن را فشرده تا دوغ آن خارج شده و در كریان می‌گذارند. كریان به ستونی چوبی دور از دسترس جانوران موذی و حشرات آویخته می‌شود تا به تدریج دوغ و رطوبت آن از منافذ كریان خارج شود. كره در این ظرف تا حدود 10 روز سالم و تازه می‌ماند و معمولاً كریان را در خنك‌ترین جای چادر یا آلاچیق نگهداری می‌كنند.

 

این نكته را هم یادآوری می‌كنیم كه كره به خاطر مواد قندی و پروتئینی اگر در معرض هوا باشد فاسد، بدبو و غیرقابل استفاده می‌شود. كره‌ی بهار از شنبه تا پنج‌شنبه در كریان نگهداری می‌شود و روز پنج‌شنبه طبق سنتی دیرینه، زن خانه پس از برآمدن آفتاب آتشی مختصر افروخته و دیگ سیاه مسی را روی آتش ملایم گذاشته و با ذكر دعا و صدقه دادن، كریان را از ستون جدا می‌كند.

 

این نكته را نیز بگوییم كه روز پنج‌شنبه هیچ مقداری از كره به بیرون خانه برده نمی‌شود و هرگز در این روز كره و روغن خرید و فروش نمی‌شود زیرا معتقداند تمام بركات خانه با آن از منزل خارج می‌شود. هنگام خالی كردن كره از كریان، اسپند در آتش ریخته تا به قول مردم محلی چشم حسود و بلا از بركت خانه دور شود و پس از ذوب شدن كره، باقیمانده‌ی دوغ و رطوبت آن را كه ته‌نشین می‌شود گرفته و روغن را پس از خنك شدن در خیك یا هیز می‌ریزند و به آن گل خوشبوی چویر می‌افزایند تا عمل‌آوری شده و برای مصرف یا فروش آماده شود. كریان را هرگز خالی خالی نمی‌كنند و همواره از كره‌ی آخرین روز مشك‌زنی مقداری به عنوان چین یا مایه در آن نگه می‌دارند تا به قولی بركت و روزی اهل خانه تداوم داشته باشد.

منبع:negahmedia.ir