راه های جاودانه کردن فرش دستباف

فرش دستباف یکی از صنایع یا بهتر است بگوییم، هنرهای ایرانی است که آوازه آن در سراسر جهان پیچیده است.کالایی که در خانه اکثر ما ایرانی ها یک نمونه از آن حتی در ابعاد بسیار کوچک روی دیوار یا روی زمین یا حتی در پستو و گنجه یافت می شود.

 

کالایی نفیس که همگان از ارزش مادی و معنوی آن آگاهند و در حفاظت از آن سنگ تمام می گذارند. اما گاه اتفاق می افتد که بنا به دلایلی فرش دستباف آسیب می بیند. در این صورت چه باید کرد؟این موضوع بهانه ای شده است تا ما این هفته ضمن اشاره به راه های نگهداری از فرش دستباف، نمونه های این کالا را نیز به شما معرفی کنیم.اگر به این موضوع علاقه مندید این مطلب را بخوانید:

 

تاریخچه فرش دستباف در ایران
طبق روایات شاهنامه فردوسی، آغاز فرش بافی، رشتن و بافتن به زمان تهمورث، یعنی زمان پیشدادیان باز می گردد.
در تاریخ طبری هم از فرش هایی که با مو و پشم حیوانات در این دوره بافته شده سخن رفته است.
اما قدیمی ترین نشانه از هنر قالیبافی به عصر مفرغ باز می گردد، این نشانه یک کارد قالیبافی است که از گورهای عهد مفرغ ترکمنستان و شمال ایران یافت شده است.

 

در شهرسوخته (دشت سیستان ـ جنوب شرقی ایران) نیز فرش های حصیری و پارچه و ابزارهای بافندگی به دست آمده که متعلق به ۲۸۰۰ ۲۵۰۰ پیش از میلاد است. در دوره هخامنشیان، به نقل از گزنفون، شهر کهن ساردیس به قالی های گره باف خود فخر می کرده که به نقش های حاشیه و هیکل های مردان آراسته بوده است.

 

اما بر اساس آنچه در ویکی پدیا ثبت شده است، قدیمی ترین نمونه قالی ایرانی که یافته شده، قالیچه ای است با نقوش اصیل هخامنشی که در گور یخ زده یکی از فرمانروایان سکایی در دره پازیریک در ۸۰ کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده و قالی پازیریک نامیده می شود. پژوهشگران این قالی را از دست بافت های پارت ها یا مادها می دانند.

 

قالی ایرانی از دیرباز معروف و مورد استفاده بوده. گزنفون تاریخ نگار یونانی در کتاب سیرت کوروش می نویسد: «ایرانیان برای اینکه بسترشان نرم باشد، قالیچه زیر بستر خود می گسترند.
سالنامه چینی سوئی سو در دوره ساسانی از فرش پشمی ایران به عنوان کالای وارداتی به چین نام می برد. فرش معروف بهارستان در کاخ تیسفون نیز به خاطر شکوهش بازتاب گسترده ای در ادبیات اسلامی داشته است.

 

 

طرح های قالی ایرانی
قالی و فرش ایرانی دارای طرح و نقوش متنوعی است که هرکدام حرفی برای گفتن دارند.
طرح و نقشی که گویای تاریخچه فرش و زادگاه فرش است.
به طور کلی فرش ایران در طرح های آثارباستانی و ابنیه اسلامی (این گروه شامل تمام طرح هایی است که از نقوش و اشکال تزیینی بناها، عمارات و کاشی کاری های آنها گرفته شده)، طرح های شاه عباسی (اساس تمامی طرح های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی است.

 

گل های شاه عباسی به همراه بندهای ختایی و گاه تلفیقی با اسلیمی ها، انواع مختلفی از نقوش فرش را ایجاد می کنند)، طرح های اسلیمی (فرم اصلی این طرح ها بر پایه گردش منظم و نقوش اسلیمی است)، طرح های اقتباسی (اغلب طرح های این گروه شباهت زیادی به طرح های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه دارد.به همین دلیل به طرح های اقتباسی معروفند)، طرح های افشان (اشکال و اجزای تشکیل دهنده بیشتر طرح ها به صورت پیوسته و بدون انقطاع ترسیم می شود درحالی که در طرح افشان اجزای تشکیل دهنده طرح به صورت پراکنده و جدا از هم، ولی با فاصله منظم از یکدیگر طراحی می شوند)، طرح های واگیره ای (هنگامی که جزء کوچکی از طرح در متن فرش در جهات طولی و عرضی تکرار شده و به وسیله گیره به یکدیگر متصل شوند، طرح بندی واگیره ای نامیده می شود)

 

طرح بته ای (از طرح های معروف و موفق در طرح قالی که علاوه بر ایران در هندوستان نیز رواج دارد)، طرح درختی (اشکال درختان و شاخ و برگ و بوته ها، عناصر اصلی این طرح هستند)، طرح ترکمن، طرح شکارگاهی، طرح گل فرنگ، طرح های قابی(متن فرش با اشکال هندسی، مربع و لوزی، شبکه بندی می شود و در داخل هر یک از این خانه ها نقش مایه هایی از قبیل گلدان گل، بته، شاخه گل، درختانی مانند سرو و بید، پرندگان و... به طور مجرد ترسیم می شوند)، طرح گلدانی، ماهی درهم، محرابی و... بافته می شود.

 

بر اساس اعلام برخی از کارشناسان طرح های بته ای، نقش ماهی و... محبوبیت بیشتری در این بین دارند.

 

 

چگونه فرش دستبافتمان را جاودانه کنیم؟
ساییدگی، پوسیدگی، بیدخوردگی و تداخل رنگ بیشترین آمار را در بین صدمات فرش دستباف دارند. به همین دلیل باید فرش را در مقابل این خطرات ایمن کنیم.

 

شاید بهتر باشد فرش دستباف را روی سطحی خشک، هموار و بدون درز مانند سنگ، سرامیک، موزائیک، و پارکت پهن کینم. همچنین بهتر است فرش را جایی بگستریم که در معرض گرد و غبار و رطوبت نباشد.

 

هرگز نباید فرش دستباف روی سطح گچی، خاکی یا آهکی گسترده شود، این مواد به علت قلیایی بودن باعث تجزیه پشم و ابریشم در فرش خواهند شد.

 

همچنین دقت کنید فرش را در معرض نور شدید آفتاب قرار ندهید، زیرا این کار موجب تغییر رنگ فرش می شود.

 

سعی کنید اشیای سنگین را روی فرش دستباف به ویژه نمونه های ظریف و ابریشمی نگذارید. همچنین از قرار دادن اشیای سنگین و دارای پایه های باریک مانند مبلمان روی فرش دستباف خودداری کنید، زیرا این امر باعث فشرده شدن فرش دستباف شده و در طولانی مدت ممکن است که اثر آن از بین نرود. در صورتی که به اجبار باید این کار انجام شود، بهتر است با قراردادن زیر مبلی (چوبی یا پلاستیکی) زیر پایه مبل نیروی وارده را پخش کرده تا آسیب کمتری ایجاد کند و حداقل ماهی یکبار محل پایه مبل را تغییر داده شود.

 

همچنین اشیایی نظیر گلدان را نزدیک فرش قرار ندهید، زیرا ممکن است هنگام آبیاری گلدان فرش خیس شود که در صورت تدام این اتفاق پوسیدگی فرش در پی است.

 

یادتان باشد که راه رفتن مداوم روی قسمت خاصی از فرش باعث ساییدگی فرش در آن محل خواهد شد. برای جلوگیری از این اتفاق حداقل هر ۶ ماه یک بار بسته به میزان تردد فرش را سر و ته کرده تا پرزهای فرش امکان یابند که به حالت اولیه برگشته و مقاومت بیشتری داشته باشند.

 

برخی از روفرشی هایی متناسب با رنگ فرش برای زمانی که رفت وآمد روی فرش زیاد است، استفاده می کنند که این اقدامی موثر برای جلوگیری از کثیف شدن فرش است.

 

برای جلوگیری از کثیف شدن ریشه فرش هم بهتر است از کاور یا لفاف های مخصوص ریشه فرش که در بازار موجود است، استفاده کنید.

 

استفاده از این لفاف ها علاوه بر اینکه موجب می شود ریشه فرش مدام به اطراف پخش نشود، بلکه از کثیف شدن آن جلوگیری می کند.

 

سعی کنید فرش را در مجاورت مواد خطرناکی نظیر لاک، اسیتون، پاک کننده های قوی و سفیدکننده ها و... قرار ندهید.

 

 

هرگز از مواد سفیدکننده برای شست وشوی فرش یا ریشه آن استفاده نکنید؛ چرا که این مواد باعث پوسیدگی زود هنگام فرش خواهد شد.

 

نظافت فرش از نظر گرد و خاک و آشغال کنترل شده و در صورت لزوم با استفاده از جاروبرقی ساده (بدون برس) آن را جارو کنید. توجه کنید هرچه فرش کمتر جارو شود، عمر آن بیشتر خواهد بود؛ بنابراین فقط در مواقع لزوم این کار انجام شود.

 

هر دو یا سه سال، فرش خود را کنترل و در صورت نیاز آن را بشویید. دقت شود هر قدر میزان شست وشوی فرش کمتر باشد، عمر فرش بیشتر خواهد شد و بنابراین فقط در مواقع لزوم فرش را بشویید، در صورت تمایل می توانید با استفاده از شامپوی مخصوص فرش البته با نام های معتبر و دارای پروانه ساخت استفاده کنید.

 

بهتر است برای شست وشوی خانگی فرش، از جاروهای برقی مخصوص که دارای قدرت کشندگی مواد خشک و مرطوب است، استفاده کنید تا رطوبت درون فرش باقی نماند، پس از شستن فرش لازم است که حداقل به مدت دوساعت پنجره ها باز گذاشته شود تا فرش کاملا خشک شود.

 

اگر سطح فرش در اثر آلودگی هوا سیاه و کثیف شده به جای شست وشوی کامل می توان مقدار کمی شامپو فرش را در یک ظرف آب ریخته با دست خوب به هم زده تا کف کند.

 

هرگز فرش نمدار را روی زمین پهن نکنید. این کار موجب چرک مرده شدن فرش می شود.

 

در صورتی که لکه ای روی فرش ظاهر شد، حتما برای برطرف کردن آن با مشاور صحبت کنید.
منبع:aftabir.com

ویدیو مرتبط :
فرش چینی معضل فرش دستباف ایرانی است

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

فرش دستباف خارجی در بازار ندیم