فرهنگ و هنر


2 دقیقه پیش

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس | برگزاری مراسم عروسی | باغ عروسی تشریفات ۵ ستاره بهبود با مدیریت بهبود اصلانی صاحب سبک در اجرای دیزاین های ژورنالی و فانتزی ، اجرا ...
2 دقیقه پیش

خواندنی ها با برترین ها (81)

در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدید دکتر صادق زیباکلام، اثری درباره طنز در آثار صادق هدایت، تاریخ فلسفه یونان و... آشنا شوید. برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره ...

او صدای سرزمین خورشید بود



 

او صدای سرزمین خورشید بود

 

گفتگو با فریبرز لاچینی درباره زنده یاد محمد نوری . زمستان ۱۳۷۰ بود كه با آلبوم «آواز های سرزمین خورشید» با صدای محمد نوریمانوس شدم. پیش از آن صدای گرم و گیرای او را در تك آهنگ های پیش از انقلابش اینجا و آنجا شنیده بودم، اما آوایش در ترانه هایی چون دیار خوب من، مارال، ای وطن، بخفته دل، لالایی و دیگر قطعات این آلبوم، آشنایی مرا با صدایش به الفت و همنشینی تبدیل كرد.

از شبانگاه شنبه كه خبر درگذشت محمد نوری پخش شد، اهالی رسانه ها و خبرگزاری ها به سراغ موسیقیدانان مختلف رفتند و از آنان درباره این صدای جاودان پرسیدند كه در این میان جای ۳ آهنگساز اصلی كارهای بعد از انقلابش خالی بود. محمد سریر كه در خارج از كشور به سر می برد و دسترسی به او ناممكن بود، از شهرام گلپریان كسی خبری نداشت و محمد لاچینی نیز طبق معمول كمتر دوست داشت خودش را نشان دهد. در این میان اشتیاق من برای گفتگو با لاچینی بیشتر از دیگر آهنگسازان كارهای نوری بود، چرا كه ۲ آلبوم در شب سرد زمستانی و آوازهای سرزمین خورشید از ساخته های او بودند. گفتگو با فریبرزلاچینی در شرایطی انجام شد كه او سخت گرفتار كارهای هنری اش و بستری شدن یكی از بستگانش در بیمارستان بود. اگر نبود نام بلند و بزرگ محمد نوری، شاید هیچ گاه این مصاحبه انجام نمی شد.

كی با صدای محمد نوری آشنا شدید؟

دهه ۴۰ خورشیدی بود كه در رادیو با او آشنا شدم. آن زمان من تازه شروع به كار كرده بودم و نوری ۱۰ سالی می شد كه می خواند. از همان زمان دوست داشتم با او همكاری كنم كه البته ۲۳ سال بعد این فرصت دست داد.

 

منظورم این بودكه چه زمانی آواز نوری به گوشتان خورد و برای اولین بار صدایش را شنیدید؟

خب این برمی گردد به سال های دهه ۳۰ و ابتدای دهه?۴۰. از همان زمان نوری سبك ویژه و زیبای خودش را داشت و بسیاری از جوانان و نوجوانان از جمله من را جذب صدایش كرده بود. در آن سال ها موسیقی پاپ تازه جایش را در ایران باز كرده بود و خوانندگان انگشت شماری فعالیت می كردند. در این میان نوری چون به سراغ سبك های جاز، بلوز یا مشابه آنها نرفته بود، با دیگران تفاوت داشت.

 

سبكش از كجا سرچشمه می گرفت؟

نوری به زبان انگلیسی تسلط داشت و برخلاف خیلی ها آثار غربی را گوش می كرد و بخوبی می شناخت. می توان گفت بیشتر تحت تاثیر كارهای اروپایی بود تا آمریكایی. البته این تنها یك وجه كارش بود. آنچه به ترانه های او شخصیت می داد، ریشه های ایرانی اش بود.

 

چه ریشه هایی؟

نوری موسیقی ردیف دستگاهی را می شناخت، روی موسیقی نواحی و فولكلوریك ایران كار كرده بود و با ادبیات كلاسیك و معاصر ایران بویژه شعر آشنایی عمیق و گسترده داشت كه همه اینها دست به دست هم داده و از او چهره ای خاص ساخته بود.

جدای از همه اینها، نوری همیشه تشنه دانستن بود و پیش استادان گوناگون عرصه موسیقی و ادبیات تحصیل كرده و چیزهای بسیاری یاد گرفته بود. از سوی دیگر مطالعات بسیاری در زمینه های مختلف هنری و فرهنگی داشت كه به كارش عمق می داد.

 

هنوز این پرسش جدی هست كه كار محمد نوری را در چه گروه و نوع موسیقی باید قرار داد. آیا او یك هنرمند پاپ بود؟

وقتی از پاپ صحبت به میان می آید، بیشتر وجه مردمی و عامه پسند آن است كه درباره كارهای نوری صدق می كند. برای مثال ترانه جان مریم یك موسیقی مردمی است كه از همان سال ها شهرت پیدا كرد و امروز هم بسیاری آن را گوش و زمزمه می كنند

. دیگر كارهای او نیز چنین شرایطی دارند. اما از سوی دیگر، او موسیقی پاپ سبك و غیر علمی را نمی پسندید. كارش آنچنان قوام و استحكام هنری و فرهنگی داشت كه علاوه بر عامه مردم، اساتید موسیقی و مخاطبان فرهیخته و نخبه جامعه نیز ترانه هایش را دوست داشتند. در واقع او آموزه های پاپ اروپایی را با دانش موسیقی و پیشینه نغمه های فولكلور و بومی ایرانی در هم آمیخته و سبكی فاخر را پدید آورده بود.

پیش از آن كه به سال های دهه های ۶۰ و ۷۰ خورشیدی و همكاری شما با آن زنده یاد برسیم، بهتر است از ویژگی های زندگی هنری اش در پیش از انقلاب بیشتر بدانیم.

یكی از ویژگی های منحصر به فرد نوری پیش از انقلاب این بود كه هیچ علاقه ای به كار در محیط های غیر هنری مثل كافه ها یا جاهای شبیه آن و مجالس آنچنانی نداشت.

با این كه پول خوبی به او پیشنهاد می دادند، اما هرگز پا به این جور جاها نگذاشت. در عوض بارها برای امور خیریه روی صحنه رفت و بی هیچ چشمداشتی خواند. كسب پول هیچ جایی در هنرش نداشت. خودش می گفت كه موسیقی كسب و كارش نیست و قرار نیست از آن پول در بیاورد. نوری راه خودش را در موسیقی رفت و این هم در سبك خواندن و هم شكل زندگی هنری اش دیده می شد.

 

كم كاری نوری در دهه ۵۰ خورشیدی به چه دلیل بود؟

در آن سال ها چون خوانندگان زیادی می خواندند و رسانه ها به دنبال انواع دیگر موسیقی پاپ بودند، او بشدت كم كار شد. شاید عرصه برای موسیقی فاخر او تنگ شده بود و شرایط كار آن گونه كه او دوست داشت، برایش فراهم نبود. برای همین ۲ دهه كناره گرفت و سال های ۶۸ و ۶۹خورشیدی بود كه دوباره شروع كرد.

و اولین كارهایش با شما بود.

این افتخار را پیدا كردم كه با او ۲آلبوم «در شب سرد زمستانی» و «آوازهای سرزمین خورشید» را كار كنم.

در موقعیت یك همكار او را چگونه هنرمندی دیدید؟

استاد بسیار متبحری بود كه كار كردن با او نشاط خاصی داشت. هنرش پدیده ویژه ای بود كه دیگر تكرار نمی شود. صدایش، تسلطش بر شعر و ترانه و سبك خاصش در تاكید بر حروف و واژگان مثال زدنی بود و هست. صدایش حجمی خاص و گیرایی بسیار قوی داشت.

بهترین ساز، صدای انسان است و این در نوری تجلی پیدا كرده بود. او پلی میان موسیقی پاپ غربی و محلی ایران بود و برای همین كارش رنگ و بوی اینجا را داشت.

 

آیا این دو كار را بر اساس سبك ویژه خواندن او آهنگسازی كردید؟

غیر از این نمی شد. نوری سنجیده، دقیق و با وسواس كار می كرد. او از آن خوانندگانی نبود كه شعر، ترانه و ملودی را انتخاب كنی و از او بخواهی تا بیاید و كار را بخواند. نوری در تمام مراحل انجام یك كار حضور داشت.

در ۲ آلبومی كه باهم انجام دادیم، آهنگسازی من بر اساس صدای او شكل گرفت. احساس عجیبی در آوایش بود كه نمی شد بدون توجه به آن كار كرد و آهنگ ساخت.

درباره وسواس و دقت در كارش توضیح بیشتری بدهید.

روی ادای هر واژه ترانه و شعر حساس بود. برای مثال وقتی می خواستیم آهنگی تركی را اجرا كنیم، او روی تلفظ تك تك واژه ها و حرف ها كار می كرد و در این راه از بسیاری كمك می گرفت. برای همین تلفظ هایش همیشه صحیح بود.

در خواندن دیگر ترانه های محلی نیز همین تسلط را از خودش نشان می دهد.

درست است. او براحتی از پس خواندن ترانه های تركی، كردی، گیلكی، شیرازی و... با لهجه درست و دقیق بر می آمد.

 

راز این موفقیت چه بود؟

سختكوشی، سختگیری، سواد موسیقایی، نظم و انضباط و دقت در كار. در ضبط آثارش بارها پیش می آمد كه پس از اتمام مراحل فنی دوباره می آمد و می گفت آن طور كه می خواسته از كار در نیامده و ترانه را تكرار می كرد.

بسیار سختكوش بود. برای مثال در آلبوم در شب سرد زمستانی كه ملودی بسیار مشكلی روی اشعار نیما یوشیج داشت، هر روز ساعت ها كار می كرد و خسته نمی شد. فقط ۲ ماه اول سر این وقت گذاشت تا به جایی برسد كه به گفته خودش احساس شعر را بتواند بخوبی بیان كند.

محمد نوری با صدای خود به اشعار نیما طنین دیگری بخشید و گویی آنها را از وادی خاموش واژه ها به قلمرو باشكوه و پرفراز و نشیب اصوات رهنمون شد. این همكاری موفق در آلبوم مشترك آوای سرزمین خورشید ادامه یافت. به خاطر دارم كه نوری دقت و حساسیت خاصی در كار خود داشت و گاهی ماه ها كار می كرد تا لهجه ترانه را به بهترین وجهی ارائه نماید.

پس شما را به عنوان یك همكار حسابی خسته می كرد.

و چه خستگی شیرینی. چرا كه علاقه و جدی گرفتن كار از سوی او، به ما هم انگیزه و توان بیشتری می داد. در تولید آن دو آلبوم، از صبح تا عصر بی وقفه كار می كردیم. كار روی این آلبوم ها یكی از بهترین تجربه هایم است و یكی از افتخارات حرفه ای ام به حساب می آید كه هنوز پس از گذشت سال ها گویا كهنه نشده است.

 

و چرا این همكاری ادامه پیدا نكرد؟

از سال گذشته قصد همكاری برای ترانه های فولكلور در آلبوم جدیدی با محمد نوری را داشتم كه قرار بود پس از رفع كسالت ایشان شروع شود كه افسوس بخت با من یار نبود. روحش شاد و یادش گرامی باد..../ مهدی یاورمنش.مصاحبه : جام جم آنلاین 

 



ویدیو مرتبط :
خورشید. حمید عبیری و خورشید فردا با صدای محمد اصفهانی

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

عکس: ماراتن زنان «سرزمین خورشید»


اولین دوره ماراتن زنان بهبود یافته موسسه سرزمین خورشید صبح امروز جمعه در محله شوش تهران برگزار شد.