آشنایی با تاریخچه شب یلدا

 آشنایی با تاریخچه شب یلدا
شب یلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود.
ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش‌تر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود. مراسم شب یلدا (شب چله) از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و جشن «ساتورن» خوانده می‌شد.

 

واژه «یلدا» به معنای «زایش زادروز» و تولد است. ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند و از این رو به دهمین ماه سال دی (دی در دین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود.

 

یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.

آنان ملاحظه می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش‌اند.
مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی - هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آنرا شب زایش خورشید نامیده و آنرا آغاز سال قرار دادند.

بدین‌سان در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه Sareda, Saredha «سَرِدَ» یا «سَرِذَ» که مفهوم «سال» را افاده می‌کند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.

در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی، ص ۲۵۵، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده‌است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده‌ است.

 

 

در برهان قاطع ذیل واژه «یلدا» چنین آمده‌ است:

«یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌هاست در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک می‌باشد و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است».

سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوه‌های تر و خشک، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرک» Lork که از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید برگزار می‌شد.
روز پس از شب یلدا (یکم دی ماه) را خورروز (روز خورشید) و دی گان؛ می‌خواندند و به استراحت می‌پرداختند و تعطیل عمومی بود.

فردوسی به استناد منابع خود، یلدا و خور روز، را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران (کیانیان که از سیستان پارس برخاسته بودند) نسبت داده و در این زمینه از جمله گفته است:

که ما را ز دین بهی ننگ نیست     به گیتی، به از دین هوشنگ نیست
همه راه داد است و آیین مهر       نظر کردن اندر شمار سپهر

 

شب چله:
چهل روز از زمستان که آغاز آن برابر است با اول جَدی و هفتم دی ماه جلالی و بیست و دوم دسامبر فرنگی، و پایانش برابر است با شانزدهم بهمن ماه جلالی و سی ام ژانویه فرنگی که به آن چله بزرگ زمستان گویند.در ایران مرکزی چله بزرگ زمستان از آغاز زمستان که برابر است با آغاز دی ماه شروع می شود و مدت آن چهل روز است. و چله کوچک زمستان از شب دهم بهمن ماه تا پایان بهمن ماه که مدت آن بیست روز است.

چله بزرگ:
چهل روز از موسم زمستان که آغاز آن مطابق اول جَدی و هفتم دی ماه جلالی و بیست و دوم دسامبر فرانسوی و پایانش شانزدهم بهمن ماه جلالی و سی ام ژانویه فرانسوی است.

چله کوچک:
بیست روز از فصل زمستان که آغاز آن از هفدهم بهمن ماه جلالی شروع می شود و در پنجم اسفند ماه پایان می یابد. چله زمستان همان چله بزرگ است و گاه در تداول عامه کنایه از سرمای سخت باشد: چله زمستون.

منبع:hamshahrionline.ir

ویدیو مرتبط :
شب یلدا و تاریخچه آن در ایران باستان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آشنایی با تاریخچه ی حلقه ازدواج

 

 

در یونان مدرن دو حلقه مورد استفاده قرار میگیرد، حلقه ی طلایی برای داماد و نقره برای عروس كه به نشانه یگانگی و برابری مبادله می شود ولی در واقع ارزش بیشتر حلقه ی مردان نشاندهنده ی برتری موقعیت آنهاست.در دوره ای نیز حلقه ی آهنی مرسوم بود كه به نشانه ی تعهد برای نامزد (عروس) فرستاده می شد.

 

 

این حلقه ی آهنی به عنوان نماد دوام و پایداری پیمان ازدواج ساخته می شد. در دوره های قبل حلقه هایی از جنس برنج و مس نیز دیده شده است. از نظر شكلی نیز یك حلقه ی  ساده همیشه تنها شكل حلقه ی ازدواج نبوده و گاهی اشكال مختلفی روی آن تراشیده و كندهكاری شده مثل یك كلید برای نشان دادن اقتدار خانگی زن.

 

 

در قرنهای 15 و 16 ایتالیاییها از حلقه ی ازدواج استفاده میكردند كه عمدتاً از جنس نقره بوده و با مینای سیاه_مینا كاری می شد. اروپاییان قرون وسطی نیز از الماس برای حلقه ی ازدواج استفاده می كردند و قدرت آن را حافظ پیمان ازدواج میدانستند. دهقانان ایرلندی نیز بر این عقیده بودند كه ازدواج بدون حلقه ای از جنس طلا قانونی و مشروع نیست. در اركنی (منطقهای در اسكاتلند) دو میدان بزرگ به احترام ماه و خورشید وجود داشت.

 

 

قرنها پیش اگر دوشیزهای قصد ازدواج داشت به گردش دور سنگی میپرداخت كه به نام ماه نامگذاری شده بود و پسر نیز به دور حلقه ی خورشید میگشت سپس هر دو در محل سنگی كه به نام آدین (خدای خدایان) نامگذاری شده بود به یكدیگر ملحق شده و دستهای آنها در محل حلقه ی زناشویی كه سوراخی در سنگ بود، به یكدیگر میرسید و آنها به این وسیله وفاداری و تعهد نسبت به یكدیگر را اعلام كرده و زن و شوهر می شدند. مراسم طلاق بسیار ساده تر بود، به گونه ای كه زن و شوهر میتوانستند با یكدیگر وارد كلیسا شده و سپس هر یك از دری متفاوت بیرون بروند. در میان انگلونورمانها حلقه در انگشت میانی دست راست قرار میگرفت، اما در اواخر قرن 17 این رسم تغییر كرد. كویكرها یعنی اعضای كلیسای The Society of Friends حلقه ی ازدواج را به عنوان بقایای برتری مشركان و كافران رد كردند و اكنون نیز برخی پیوریتن ها سعی میكنند به همان دلیل، چنین رسمی را منسوخ كنند. اگرچه حلقه برای ازدواج در كلیسای انگلستان كاملا ضروری بود، اما جنس و سایز آن اهمیتی نداشت.

 

 

در ایسلند كه نامزدی و ازدواج هر دو به وسیله پول پذیرفته می شد، حلقه كمتر ضروری به نظر می رسید چرا كه انتظار میرفت دختر هدایای خود را نقدی دریافت كند. با این حال حلقه در این كشور استفاده میشد، اما به سختی حلقه ی انگشت نام می گرفت چرا كه به اشكال مختلف از استخوان، سنگ، كهربای سیاه، طلا و نقره ساخته می شد و گاهی اوقات به حدی پهن بود كه اجازه نمی داد دست از آن عبور كند. در مراسم نامزدی داماد چهار انگشت و كف دست خود را از این حلقه عبور می داد و با این روش می توانست دست عروس خود را بگیرد. انداختن حلقه در انگشت چهارم دست چپ بر اساس این اعتقاد قدیمی صورت می گیرد كه رگ این انگشت به طور مستقیم به قلب می رسد. البته این واقعیت هم وجود دارد كه فلز كم استقامت تر در انگشت و دستی كه كمتر از دست و انگشتان دیگر استفاده می شود، كمتر دچار صدمه و آسیب می شود . گفته می شود كه حلقه در میان انگلو نورمانها در دست راست انداخته می شد و بعدها به دست چپ تغییر كرد یعنی همان دستی كه از نظر رتبه پایین تر است.

 

 

همچنین عده ای معتقدند این انگشت به دلیل این رسم قدیمی بر دیگر انگشتها مرجح شده كه انگشت اول (شست) را به نام پدر، انگشت دوم به نام پسر و انگشت سوم را به نام روحالقدس نامگذاری كردهاند. بنابراین داماد پس از اینكه این سه انگشت را نام برد و از آنها گذشت حلقه را به دست عروس میاندازد. قدیمی ترین گزارش از تبادل حلقه ی ازدواج از مصر باستان به دست آمده كه مربوط به 4800 سال پیش است. برای رومیها پذیرش حلقه از جانب بانوی جوان پذیرش نوعی محدودیت بود و پذیرش این قانون كه دختر دیگر آزاد نیست. اكنون نیز حلقه و پذیرش آن بخشی از مراسم مذهبی در كلیساست. اكثر مردم اكنون حلقه ی ازدواج را در دست چپ خود میاندازند. گرچه برخی زنان اروپایی در دست راست هم از آن استفاده میكنند.

 

 

در اسكاندیناوی هم رسمی است كه برخی از زنان از سه حلقه استفاده میكنند. یكی برای نامزدی، یكی برای ازدواج و دیگری برای مادری. عروسهای یهودی نیز حلقه ی ازدواج را در انگشت سبابه میاندازند، انگشتی كه با آن طبق آنچه در تورات خواندهاند به این كتاب اشاره میكنند . آیا مردان از حلقه ی ازدواج استفاده میكنند؟ استفاده ی مردان از حلقه نسبتا جدید است.

 

 

تا میانه قرن 20 بیشتر زنان بودند كه حلقه در دست می كردند كه شاید یادآور روزهایی بود كه زنان جزیی از املاك و داراییهای همسر بودند. بعد از جنگ جهانی دوم، بسیاری از مردان با جداییهای طولانی مدت از همسران خود مواجه شدند و از آن زمان آنها نیز شروع به استفاده از حلقه به عنوان نشانه ای از تاهل خود كردند آنچه موجب می شود همواره به یاد همسران خود باشند.

 

 

برای دیدن عکس حلقه ها روی عکس آنها کلیک کنید.