چگونه فرزندانمان را برای امتحانات پایان سال آماده کنیم؟

 اواخر اردیبهشت و اوایل تا اواسط خرداد برای دانش‌آموزان یادآور امتحانات پایان سال و نتیجه یک سال تحصیل است. بسیاری از والدین که کسب نمرات بالا را تنها نشانه موفقیت فرزندان می‌دانند در این روزها با محدود کردن بسیاری از تفریحات و برنامه‌های خانوادگی توجه شان را به امتحانات فرزند معطوف کرده و با محدود کردن او تصور می‌کنند همه شرایط را برای کسب بهترین نمره و موفقیت او فراهم کرده‌اند. اما با اعلام نتایج امتحانات کاخ آرزوهای والدین خراب می‌شود.

در ایام پایانی سال تحصیلی و نزدیک شدن به روزهای امتحان، والدین به عنوان افرادی که تأثیر زیادی در آرامش فرزندان و کاهش خستگی آن‌ها و حضور با آمادگی کامل در جلسات امتحان داشته باشند باید نکات روانشناسی مهمی را مد نظر بگیرند.

دکتر کرامتی-  با تأکید بر این‌که  والدین نباید روی نمرات درسی و بخصوص نمرات پایان سال تأکید زیادی داشته باشند می‌گوید: «نمره ملاک خوبی برای سنجش معلومات کودک نیست مهم یادگیری او است. خوشبختانه در چند سال گذشته با حذف نمرات از پایه ابتدایی و جایگزینی آن با ارزشیابی توصیفی گام مهمی در کاهش استرس دانش‌آموزان برای امتحانات برداشته شده است.

محبت های بی قید و شرط
نکته بعدی که والدین باید به آن توجه داشته باشند محبت کردن بدون قید و شرط به فرزندان است. یعنی این‌که آن‌ها باید در هر شرایطی عشق و محبت خود را به فرزندان ابراز کنند. نباید این عشق و محبت مشروط به کسب نمرات خوب در امتحانات باشد. متأسفانه بسیاری از والدین زمانی که فرزندشان نمرات عالی کسب می‌کند محبت و علاقه زیادی به او نشان می‌دهند و همین امر باعث می‌شود کودک در زمان امتحانات نگران از دست دادن محبت والدین شود و تصور کند در صورتی که نتواند نمره‌ای عالی کسب کند محبت پدر و مادر را از دست خواهد داد.» مترجم کتاب «5 زبان عشق در تربیت کودکان»

با اعتقاد به این‌که  برای عشق ورزیدن به فرزندانمان باید آن‌ها را بخوبی بشناسیم و بر اساس آن، زبان عشق را پیدا کنیم و حرف بزنیم می‌گوید: « وعده دادن یکی از رفتارهایی است که والدین در فصل امتحانات به فرزند می‌دهند و تصورشان این است که با این کار انگیزه او را در کسب نمرات عالی بیشتر خواهند کرد درحالی که این کار استرس زیادی به فرزند وارد می کند. برخی والدین هم متأسفانه علاوه بر وعده دادن به آن عمل نمی کنند و این شدت آسیب‌پذیری دانش‌آموز را بیشتر می‌کند.»

کارنامه والدین در فصل امتحانات
بیاموزیم که بچه‌ها باید در حال زندگی کنند نه در گذشته و نه در آینده. نتیجه زندگی در آینده نگرانی است و زندگی در گذشته نیز افسوس به همراه دارد؛ باید به بچه‌ها بیاموزیم انجام کارهای خود را به تعویق نیندازند و هیچ وقت درس خواندن را به شب‌های قبل از امتحان موکول نکنند. خواندن یک کتاب در شب امتحان علاوه بر خستگی مفرط قدرت یادگیری را کاهش می‌دهد و دانش‌آموز فقط به حفظ کردن درس بسنده می‌کند.

دکتر بیگدلی- روانشناس بالینی نحوه برنامه‌ریزی برای دانش‌آموزان در فصل امتحانات و همچنین نوع عملکرد والدین در این فصل را با چند فاکتور مهم مرتبط می‌داند و می‌گوید:‌ «نخستین فاکتور سن است. یعنی این‌که نوع رفتار والدین باید متناسب با سن  کودک باشد. برای دانش‌آموز مقطع تحصیلی ابتدایی نباید در درس و کسب نمره و همچنین فعالیت‌های ورزشی سختگیری کرد. هدف از تحصیل باید یادگیری باشد و نباید از همان ابتدای تحصیل کسب نمره بالا را شرط موفقیت دانست. همچنین باید جنسیت را نیز در نظر گرفت و در نوع برخورد با فرزندان دختر و پسر باید ظرافت‌های رفتاری بیشتری به کار برد و در نوع گفتار باید دقت داشت. باید شخصیت فرزند را به خوبی شناخت و از دخالت غیرهوشمندانه پرهیز کرد. این دخالت‌ها روند مطالعه او را مختل می‌کند. والدین باید بدانند رقابت گاهی تخریب‌کننده است و این ما هستیم که گاهی به این رقابت‌ها دامن می‌زنیم. باید به فرزند گوشزد کرد تلاش او است که اهمیت دارد و هر نتیجه‌ای که به‌دست بیاید چیزی از ارزش کار او کم نمی‌کند.

آماده سازی خانه
وی درباره آماده کردن محیط خانه برای امتحانات پایان سال می‌گوید:‌ «آماده کردن محیط خانه برای فصل امتحانات اهمیت دارد. نوجوانان زیادی برای مشاوره به من مراجعه می‌کنند و از رفت و آمدها و مهمانی‌های والدین در روزهای پایانی سال تحصیلی گلایه دارند. والدین آن‌ها توجهی به این‌که زمان امتحانات باید مهمانی‌ها را کم کنند ندارند. والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که آن‌ها نقشی اساسی در موفقیت فرزند در فصل امتحانات دارند. باید با کاهش دفعات مهمانی از کسانی که می‌خواهند برای مهمانی به خانه آن‌ها بیایند خواهش کنند تا آن را به زمان دیگری موکول کنند. در این ایام باید با فرزندمان همراهی کنیم و به تغذیه و خواب  او نیز توجه ویژه‌ای داشت. همچنین والدین باید ارتباط سازنده‌ای با مدرسه داشته باشند و از برنامه امتحانات او آگاهی پیدا کنند و نیز با آگاهی از برنامه امتحانی برنامه‌ریزی مناسبی برای او انجام دهند.»

اما دنیای اینترنت و بازی‌های رایانه‌ای یکی از مهمترین موانع تمرکز دانش‌آموزان بر دروس است. دکتر محمدرضا کرامتی در این ارتباط می‌گوید:‌ «تحقیقات نشان داده است به هر میزان که دانش‌آموز در ایام امتحانات با اینترنت و بازی‌های کامپیوتری کمتر سر وکار داشته باشد موفقیت بیشتری در درس و امتحانات کسب می‌کند. نکته دیگری که والدین باید آن را به فرزندشان بیاموزند تأکید بر اولویت‌ها است، یعنی این‌که فرزندان باید فعالیت‌های روزانه خود را اولویت بندی کنند. با این کار فرزندان برنامه‌ریزی در زندگی را آموزش می‌بینند و برای آینده تحصیلی و زندگی شان برنامه‌ریزی می‌کنند.

نقش اولیاء مدرسه
در کنار خانواده، مربیان و معلمان نیز نقش زیادی در آماده‌سازی دانش‌آموز برای فصل امتحانات و کاهش استرس‌های آن‌ها دارند. نخستین و مهمترین کاری که معلمان و مربیان باید مدنظر داشته باشند این است که نباید بچه‌ها را با هم مقایسه کنند. دهه‌های قبل این روش برای ترغیب دانش‌آموزان در مدارس معمول بود و بسیاری از ما خاطرات خوبی از این نوع رفتار نداریم و بررسی‌های روانشناسی نشان می‌دهد این شیوه تربیتی نامناسب‌ترین روش است و رقابت به هرشکلی برای آن‌ها مخرب است. باید روی افزایش قدرت یادگیری دانش‌آموز تأکید کنیم تا بازخوردهای مناسبی بگیریم.»

دکتر بیگدلی نیز با تأکید بر حساس بودن روحیه دانش‌آموزان مقاطع تحصیلی بعد از دوران ابتدایی می‌گوید: « در مقاطع مختلف تحصیلی فرزندان والدین باید مراقب رفتار خود باشند. نوجوانان از روحیه بسیار حساسی برخوردارند، بطوری که اگر در زمینه تحصیل آن‌ها سختگیری کنیم باعث می‌شود که از درس زده شده و با تصور این‌که می‌توانند با کار کردن آینده بهتری برای خود دست و پا کنند درس و مدرسه را رها می‌کنند.. در روزهای امتحان که والدین شاهد تلاش بیشتری از سوی دانش‌آموز هستند باید بپذیرند که شرایط با چند ماه قبل تفاوت کرده است و در ابتدا باید توکل کردن را به فرزندان یاد داد. پس از آن باید به آن‌ها آموخت هر درس، روش مطالعه خاصی دارد و برای پیدا کردن آن می‌توان از مشاوران تحصیلی و معلمان کمک گرفت. مشکل بسیاری از دانش‌آموزان این است که با روش صحیح مطالعه کتاب‌های درسی آشنایی ندارند و نمی‌توانند برای خواندن کتاب درسی و نحوه استراحت بین ساعت‌های مطالعه برنامه‌ریزی داشته باشند.»

درس خواندن در رأس هرم فکری ما قرار دارد، اما باید در آن تنوع نیز وجود داشته باشد و در کنار آن درس، تفریح  و ورزش هم باشد. یادمان باشد درس همه چیز نیست و یاد بگیریم که تلاش مهم است. بسیاری از والدین فرزندشان را در روز کنکور همراهی می‌کنند و متأسفانه با گفتن این جمله که امروز روز مهمی برای تو و ما است عملاً به او استرس وارد می‌کنند. این دانش‌آموز با این استرس در جلسه کنکور حاضر می‌شود و تصور می‌کند اگر قبول نشود زندگی خود و خانواده‌اش را نابود خواهد کرد. والدین باید با آرامش دادن به فرزند به او اطمینان دهند با تلاش زیادی که کرده و زحماتی که آن‌ها شاهد آن بوده‌اند حتماً در امتحان موفق خواهد شد.

والدین باید بدانند فرزندان ابزاری برای رسیدن به آرزوهای ازدست رفته شان نیستند و اصرار و سخت گیری های آن‌ها اضطراب بچه‌ها را بیشتر می‌کند.

منبع:روزنامه ایران

برترین ها

ویدیو مرتبط :
خداحافظ همه تا پایان امتحانات :((

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

پایان سكوت چندساله سیروس ناصری : آمریكا ازدو سال پیش آماده مذاكره بود

 

اخبار سیاست خارجی - پایان سكوت چندساله سیروس ناصری :

آمریكا ازدو سال پیش آماده مذاكره بود 

وقتی دكتر ظریف و مذاكره‌كنندگان خبر كند شدن مذاكرات را می‌دهند، برخی از فعالین سیاسی و رسانه‌ای اینگونه به مخاطبان القا می‌كنند كه توافق ژنو به پایان خود نزدیك شده است.

 

گاهاً این كارشناسان صحبت از تحریم‌هایی را مطرح می‌كنند كه هنوز تصویب نشده و به اجرا در نیامده است؛ پس به دلیل داشتن اطلاعات نادرست آنها تحلیل‌های نادرستی را مطرح می‌كنند؛ متاسفانه برخی از این تحلیل‌های نادرست و زود هنگام توسط برخی رسانه‌ها در اختیار افكار عمومی قرار می‌گیرد.

 

این روند برخورد با تیم مذاكره‌كننده مخاطب را به یاد مذاكرات هسته‌ای ایران در دوران دكتر حسن روحانی می‌اندازد؛ مذاكراتی كه ایران با موفقیت پشت سر گذاشت؛ این را سیروس ناصری عضو تیم مذاكره‌كننده هسته‌ای ایران در دوران مسئولیت دكتر حسن روحانی بر شورای عالی امنیت ملی می‌گوید اما روند تبلیغات برخی از رسانه‌ها در داخل كشور به گونه‌ای دیگر بود. چنان كه برخی اوقات از یك روند موفق، در ذهن مخاطب یك شكست ساختند.

 

پس از آن بود كه سیاست مقاومت جایگزین سیاست‌های قبلی شد. امابه عقیده كارشناسان در دو زمان چرخ تندروی كندتر شد؛ اینكه آمریكا از دوسال پیش آماده مذاكره شد. ودرسوی دیگر با انتخاب دكترحسن روحانی مذاكره‌كننده اسبق، امید‌ها به توافق، بیشتر از گذشته شد.

 

اكنون كه در میانه راه هستیم، آرمان تصمیم گرفت پس از بیش از چهار سال سكوت سیروس ناصری، عضو اسبق تیم مذاكره‌كننده هسته‌ای و سفیر اسبق ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با وی گفت‌وگو كند تا از چند و چون پیشرفت هسته‌ای ایران و روند مذاكرات هسته‌ای كشور اطلاع پیدا كند. بی‌تردید یك مذاكره‌كننده باتجربه بهتر از هر كسی می‌تواند روند توافق ژنو را بررسی كند. سیروس ناصری بعد از سال‌ها سكوت پای گفت‌وگو با آرمان نشسته است.

 

مشروح گفت‌وگوی عضو اسبق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با آرمان را در ادامه می‌خوانید:

 

چند سال بود كه هیچ مصاحبه‌ای را در رسانه‌ها درباره سیاست خارجی وحتی مسائل داخلی كشور نداشتید. چطور شد كه اكنون حاضر به مصاحبه شدید؟

علت اینكه مدتی بود حاضر به مصاحبه نبودم خیلی ساده است. چون هیچ مسئولیتی ندارم و جایگاهی كه معمولا برای كسی كه می‌خواهد مصاحبه كند را نداشتم ولی اینكه اخیراً به این فكر افتادم، احساس می‌كنم یك اتفاق بسیار مهم برای كشور افتاده است.

 

یك توافقنامه اولیه بسیار بزرگ شكل گرفته‌ و برداشت من این است كه شاید به‌عنوان یك كار‌شناسی كه سی و سه سال سابقه‌ مذاكراتی در همه زمینه‌ها و نه فقط مذاكرات دیپلماسی و سیاسی دارم، مسئولیت دارم كه من هم به‌عنوان عضوی از جامعه‌ نظر خودم را مطرح كنم.

 

سال‌ها عضو تیم مذاكره‌كننده هسته‌ای كشورمان بودید. با توجه به تجربیات شما مذاكرات ژنو چطور بود؟

آنچه در مدت این سه، چهار ماهه اتفاق افتاده است فوق انتظار است. بنده با‌شناختی كه از تیم جدید و از قابلیت‌ها و توانایی‌های حرفه‌ای و تخصصی شان دارم، این انتظار را داشتم كه بتوانند این مذاكرات را به صورت موفق اداره كنند و جلو ببرند. ولی اینكه در این مدت به این كوتاهی بتوانند چنین دستاوردی داشته باشند در دامنه پیش‌بینی من نبود.

 

اگر درست برداشت كرده باشم شما معتقدید عملكرد دستگاه دیپلماسی در جریان توافق ژنو موفق بود. چرا؟

علل متعددی دارد. اول از همه فكر می‌كنم لطف خدا بود. چون واقعاً در محاسبات عادی از دید بنده با آن سوابقی كه از مذاكرات دارم، نمی‌گنجید كه بشود چنین دستاوردی را در این مدت كوتاه داشت. اما عواملی كه در این مساله نقش داشتند شاید مهم‌ترینش این بود كه این مذاكرات در واقع برای نخستین‌ بار با طرف اصلی دعوا انجام شد.

 

پیش از این عمدتا مذاكرات یا با واسطه‌ها بوده است یا ‌‌نهایت اینكه طرف اصلی دعوا هم در مذاكرات حضور داشته است. اما این‌ بار بخش اصلی مذاكرات با طرف اصلی انجام گرفت؛ لذا امكان اینكه بشود مواضع طرف مقابل را بطور روشن ارزیابی كرد و تشخیص داد كه كجا‌ها زمینه‌هایی برای مصالحه‌ای كه حقوق ما را حفظ كند وجود دارد فراهم شد.

 

این تغییر به نظر من نقشی اساسی در این امر داشت. این را هم باید اضافه كنم كه به هر حال 10 سال مقاومت و حفظ برنامه هسته‌ای و پیشبرد آن با وجود همه فشارهای بین‌المللی كه بر ایران وارد می‌شد، طرف مقابل را حداقل دچار این تردید كرده‌ بود كه صرف ادامه این فشار‌ها نتیجه‌ای برای آنها حاصل نخواهد كرد و آنچه برای آنها به‌دست می‌آید این است كه با وجود همه مشكلات، ایران در صحنه هسته‌ای هر روز جلو‌تر می‌رود.

 

من فكر می‌كنم این دو عامل، عوامل مهمی بودند در اینكه این مذاكرات این‌بار بتواند به نتیجه‌ برسد. البته در كنار این‌ها، حماسه سیاسی كه در انتخابات سال 92رخ داد باعث شد كه به واسطه همین حضور مردم، زمینه‌های جدیدی فراهم شود كه با نگاه مثبت‌تری به مجموعه ساختارهای ایران و اظهارات و مواضع آن نگاه كنند. مسلماً این هم نقش عمده‌ای داشته است.

 

اكنون كه به قول دكتر ظریف مذاكرات كند شده است و برخی از كشورها تهدید‌هایی را درباره تحریم‌های جدید مطرح می‌كنند، برخی از فعالین سیاسی و رسانه‌ای تحلیلشان این است كه در ژنو به غرب بی‌جهت امتیاز دادیم. آیا ایران امتیازی به غرب در ژنو داده است؟ منتقدان بحث اجبار ایران به توافق 5درصد را یكی از این امتیازات می‌دانند.

 

مذاكره بدون رد و بدل شدن امتیاز كه مذاكره نیست و صرفاً اظهار مواضع است. مسلماً ما امتیازاتی دادیم و در مقابل امتیازاتی گرفته‌ایم. نظر قاطع بنده این است كه امتیازاتی كه از طرف اصلی دعوا یعنی آمریكا و شركای غربی آن در این توافق اولیه گرفتیم، امتیازات كیفی و ماهوی است. در صورتی كه امتیازاتی كه از طرف ما ارائه شد، شكلی و كمی است. این دو اصلاً قابل مقایسه نیستند و حتماً وزنه تعادل در این توافق به سمت ایران است.

 

یكی از این امتیازات كمی كه ایران گرفت بحث لغو یا كاهش تحریم‌ها بود. اكنون كه بحث تحریم‌های یكجانبه آمریكا و اروپا علیه ایران مطرح می‌شود، منتقدان ژنو مدعی‌اند كه توافق ژنو كم اثر یا بی‌اثر شده است. نظر شما در اینباره چیست؟ آیا توافق ژنو موضوعیتش را از دست داده است ؟ این امتیازات كمی كه شما می‌گویید چه مواردی هستند؟

توافق ژنو پایدار است. از ابتدای مذاكرات، در ده سال گذشته، دو هدف تعقیب می‌شد. یك اینكه به هر شكل ممكن غنی‌سازی ادامه پیدا كند.

 

دوم اینكه مواد غنی‌سازی‌شده در ایران بماند. این دو موضوع و موضع بسیار اساسی، ماهیتی و ورای همه اقدامات دیگری هستند كه در این برنامه عمل مشترك پیش‌بینی شده است. هر دوی این مواضع در این توافق اولیه آمده است.

 

برخی بر این عقیده هستندكه توافق سعد آباد و توافقات بعد از آن شكست خورده است. دستگاه سیاست خارجی چه كاری را باید انجام دهد تا سرنوشت آن توافقات دامنگیر توافق ژنو نشود؟

بنده توافق سعدآباد، توافقات بعد از آن در بروكسل و پس از آن توافق پاریس، همه را منطبق بر برنامه هسته‌ای و منطبق بر همین اهداف می‌دانم و اگر جای آن باشد كه روزی توضیح دهم، لایه‌های زیرین مواضعی كه در آن موقع در مذاكرات اتخاذ می‌شد، روشن می‌شود كه آن مسیر مذاكرات مسیر بسیار موفقی بوده است.

 

یعنی معتقدید كه از جریان مذاكرات آن سال‌ها دستاوردهای زیادی داشته ایم؟ آن مذاكرات را شكست خورده نمی‌دانید؟!

آن زمان هدف ما چه بود؟ ما داشتیم با چه کسانی مذاكره می‌كردیم؟ با اروپایی‌ها. واسطه بودند. ما می‌دانستیم واسطه هستند و شانس بسیار كمی قائل بودیم كه در مذاكره با اروپایی‌ها به یك تفاهم جامع و كامل برسیم. همین شانس كم را هم محاسبه كرده بودیم و البته با حسن نیت هم مذاكره می‌كردیم. ولی اینكه طرف مقابل این جایگاه و توانایی را داشته ‌باشد كه راجع به مساله اصلی و عمده كه غنی‌سازی است، با ما مذاكره كند، در این مورد هیچ خوش‌خیالی نداشته و می‌دانستیم این توان را ندارد.

 

پس چرا مذاكره می‌كردیم؟

به دلیل اینكه این سه كشور در آن زمان، این پیشنهاد را به ما كردند و كشور دیگری به ما پیشنهاد نكرد. بعد از آن وزیر امور خارجه وقت روسیه هم نامه‌ای نوشت. در ارزیابی كلی كه انجام دادیم، نامه سه كشور اروپایی بهتر از نامه روسیه بود و لذا این مسیر را پیش رفتیم. بنابراین در واقع این انتخاب طرف مقابل بود.

 

این طور هم نبود كه كاملاً كار لغوی باشد. در عین حال كه ما می‌دانستیم اینها واسطه هستند، اما این را هم می‌دانستیم كه به دلیل نوع برخوردی كه آمریكا با دنیا داشت، این احتمال بود كه تلاش كنند راه‌حلی مرضی الطرفین كه در آن مواضع طرفین تا حد معقولی حفظ شود، پیدا و سعی كنند آن را برای دو طرف جا بیندازند.

 

بنابراین شاید حدود ۲۰ درصد احتمال توافق می‌دادیم. اما اصل موضوع این بود كه در زمان ما، برنامه هسته‌ای ایران درست در میانه راه بود كه با بین‌المللی شدن موضوع و تبدیل شدن آن به یك بحران مصنوعی از كمر شكسته شده ‌بود. ما فرصتی می‌خواستیم كه این برنامه را بدون تحمل فشار بین‌المللی برسانیم به نقطه‌ای كه در واقع نقطه توانایی غنی‌سازی واقعی باشد و سپس تولید مواد غنی‌شده و بعد از آن تولید سوخت.

 

یعنی شما معتقدید كه حركت تیم مذاكره‌كننده ایران در آن زمان برنامه‌ریزی شده و برای حصول نتیجه خاصی بود؟

كاملاً برنامه‌ریزی‌شده بوده است. در واقع برنامه‌ای كه سازمان انرژی اتمی در آن زمان داشت، بررسی بازتعریف و زمان‌بندی شد. اهدافی كه سازمان انرژی اتمی در آن موقع داشت شاید با یك اختلاف 10 درصدی از نظر كمی و یك اختلاف بیست درصدی از نظر زمانی تامین شد و پس از آن، تازه آن وقت ما خواستیم وارد مراحل بعدی مذاكره شویم كه دیگر بعد از آن ما مسئولیتی در قبال آن كار نداشتیم.

 

اما خلاصه اینكه در این مدت توانستیم با تحركات حساب شده سیاسی از میانه راه به آن‌جایی كه مقدمه رفتن به سوی غنی‌سازی و تولید سوخت است، برسیم و نه تنها هزینه‌ای ندادیم بلكه امتیازات سیاسی و اقتصادی هم گرفتیم. بنابراین اینكه شما اكنون ادعا می‌كنید كه توافق پاریس یا سعد آباد شكست خورده است، در اشتباه هستید چون آن زمان اهدافی تعریف شد و با برنامه‌ریزی حساب شده به همه آن اهداف رسیدیم. اما این گذشته است و بهتر است به وضعیت امروز بپردازیم.

 

اینها بحث مربوط به گذشته است. به عقیده كارشناسان به واسطه تهدید به تحریم‌های جدید، توافق ژنو سخت شكننده شده است. شما چه نظری دارید؟ و اكنون باید چه كار كرد؟

به نظر بنده و با‌شناختی كه از این موضوع دارم، اهدافی كه در این مقطع از مذاكرات تعریف شده، قاعدتا این بوده است كه ما غنی‌سازی را حفظ كنیم و مواد غنی شده را نگه‌داریم. تحریم را هم بشكنیم. هم غنی‌سازی در این توافق حفظ شده، هم حفظ مواد در این توافق آمده است و هم تحریم فعلا یك ترك اولیه خورده است.

 

بنابراین به تمام اهدافمان با یك ضریب متعارف رسیده‌ایم. این مذاكرات برای این اهداف موفق بوده و مذاكرات دوره‌های قبل هم برای اهدافی كه در آن زمان داشت موفق بوده است.

 

روند مذاكرات را چگونه پیش بینی می‌كنید؟ دكتر ظریف چندی پیش گفته بود كه مذاكرات به كندی پیش می‌رود. چرا؟

راه دشواری است. شاید بزرگ‌ترین نقدی كه من نسبت به این توافق دارم، این است كه متاسفانه این توافق، توافق اولیه است.‌ كاش مذاكرات می‌توانست باز هم به صورت محرمانه ادامه پیدا كند تا به توافق نهایی برسیم و در آن مقطع توافق نهایی به بحث گذاشته می‌شد. چون علنی شدن این توافق، همانطور كه می‌بینید تمام دشمنان را كه عمدتاً دشمنان ایران هم هستند، بیداركرده است. لذا كار خیلی سخت‌تر شده است.

 

اما برداشت بنده این است با وجود مشكلاتی كه در پیش راه خواهد بود، در طول یك سال آتی به توافق جامع خواهیم رسید. ممكن است مسیر خیلی سخت باشد، گاهی ممكن است تند شود، ممكن است ما یا طرف مقابل، مذاكرات را ترك كنیم؛ ولی بنیانی كه ریخته‌شده در این توافق اولیه به نظر بنده به اندازه كافی محكم است كه بتواند این ضربه‌های بعدی را تحمل كند.

 

چرا مذاكرات به كندی پیش می‌رود؟ به‌عنوان یك كارشناس مذاكره تحلیلتان چیست؟

شما تا حالا قرارداد تجاری بستید؟

خیر

 

خانه خریدید یا فروختید؟

نه، متاسفانه

 

اصلاً اجاره كردید؟

بله

 

مثلاً شما قرار است خانه‌ای را اجاره كنید. بعد قرارداد می‌بندید و همه‌چیز هم كاملاً روشن است. ولی وقتی می‌خواهید خانه را تحویل بگیرید، می‌بینید خانه ایراداتی دارد، جلوی نقد شدن چكتان را می‌گیرید، كار پیچ می‌خورد، سخت می‌شود؛

 

ولی قرارداد به این آسانی فسخ نمی‌شود. حالا فكر نمی‌كنید برای قراردادی به این بزرگی، برای توافقی به این بزرگی كه می‌خواهد یك بحران البته مصنوعی ولی متاسفانه بحران بزرگ بین‌المللی را بعد از ۱۰ سال حل كند، نباید با یك سلسله سختی‌ها و موانع در صحنه اجرا مواجه شود؟ مسلماً همین طور است.

 

شما هر قراردادی را هر چه قدر دقیق بنویسید بالاخره وقتی طرفین یك قرارداد به هم اعتماد كامل نداشته‌باشند، حتماً در صحنه اجرا با مشكلات متعدد مواجه خواهند شد اما اگر نیت و اراده طرفین بر حفظ توافق و اجرای نهایی آن باقی بماند، كار پیش خواهد رفت. به نظر من این نیت و اراده امروز از هر دو طرف وجود دارد ولی باید مراقب ترفند‌های طرف مقابل بود كه تیم مذاكراتی این توانایی را دارد.

 

اکنون سوالاتی مطرح می‌شود. یكی اینكه چرا توافق ایران و 1+5 در فرصت‌های قبلی به‌دست نیامد؟ مثلا ما در دوره آقای جلیلی بارها مذاكره كردیم ولی به توافقی هر چند كوتاه‌مدت هم نرسیدیم. چرا؟ دوم اینكه چه عواملی باعث شد طرف آمریكایی نسبت به توافق نظرمثبتی داشته باشد؟ به هر حال منتقدان مذاكره معتقدند ایران می‌توانست امتیاز محدود شدن غنی‌سازی اورانیوم را ندهد و با مقاومت به نتیجه برسد. به‌عنوان یك كارشناس معتقدید ایران می‌تواند با این نوع برداشت به نتیجه برسد؟

زمزمه‌های آمادگی طرف اصلی دعوا، یعنی آمریكا برای اینكه به نوعی با ایران در بحث هسته‌ای به یك راه‌حل معقول برسد شاید از حدود دو سال پیش شروع و از یك سال پیش به تدریج جدی‌تر شد.

 

اما اینها به صورت بحث‌های داخلی در دولت آمریكا بود. مشكل این بوده است كه در طی این 10 سال در هیچ مقطعی، نه در اظهارات خصوصی و نه در اظهارات شفاهی طرف‌های مذاكره حاضر نبودند اعلام كنند كه ما توافقی را با شما تنظیم و تدوین خواهیم كرد كه بر اساس آن شما بتوانید غنی‌سازی را حفظ كنید یا ادامه دهید. این برای نخستین بار رخ داده است.

 

بنابراین به نظر بنده اراده از طرف ایران در طول ۱۰ سال برای رسیدن به راه‌حل منطقی و معقول همیشه وجود داشته و طرف مقابل این آمادگی را نداشته است. یعنی بطور مشخص آمریكا حداقل تا ۲ سال گذشته موضعش مطلقا این بود كه ایران به هیچ‌وجه نباید غنی‌سازی داشته ‌باشد و این به معنی این است كه آمادگی برای مذاكره و توافق وجود نداشته است. این آن چیزیست كه تغییر كرده است و این تغییر ماهوی و اساسی است. دلیل اصلی آن هم مقاومت و استمرار در برنامه هسته‌ای است. ضمناً غنی‌سازی محدود یا نامحدود ملاك نیست. ملاك این است كه اهداف برنامه هسته‌ای كشور حاصل شود كه به نظر بنده این اهداف تاكنون حفظ شده‌اند.

 

ادامه مذاكرات به بعد از تعطیلات سال نو میلادی موکول شده است. دو طرف چرا نمی‌توانند مانند گذشته مذاكرات را ادامه دهند؟ برخی تحلیلگران بر این باورند كه غرب درصدد است برداشت خود را از توافقنامه بر روح مذاكرات حاكم كند. آیا این تحلیل درست است؟

مطمئنم كه هیچ‌كدام از طرفین در جایگاهی نیستند كه بخواهند مواضعی را در باب اجرا مطرح كنند كه خارج از این توافق باشد. آنچه احتمالاً باعث شده كه مذاكرات كند شود (باز هم تاكید می‌كنم كه این برای توافقی به این اهمیت اصلا غیرمنطقی نیست) قاعدتا باید مسائلی باشد. مثل نحوه اجرای این بند‌ها، اینكه فرض كنید زمان بندی تعهدات به چه شكلی باشد؟

 

آیا مقدم و موخر است یا همه‌چیز بطور همزمان رخ می‌دهد؟ به چه شكلی تناسب بین اقداماتی كه طرف غربی (1+5) و آنچه ایران باید انجام بدهد و در كنار هم قدم به قدم چطور جلو بروند؟ و نیز تفسیر برخی بندهای عملیاتی و دامنه شمول آنها، موضوعات مربوط به تایید آژانس و تایید رفع تحریم‌ها، یا بحث‌های مربوط به تحقیق و توسعه (R&D)، اینها مستلزم یك كار دقیق و جزئی است و مسلماً این می‌تواند مسیر كندی را پیش روی ما بگذارد. اما اینگونه نكات در صورت حسن نیت طرفین حل خواهد شد.

 

با این همه مسائلی كه اشاره كردید باز هم فكر می‌كنید توافق اجرا خواهد شد؟

در جایی ممكن است ما دچار مشكل شویم كه دو طرف یا یكی از طرفین اقداماتی بكند یا خواسته‌هایی داشته‌ باشد كه منطبق با متن توافقنامه حتی با تفسیر موسع آن نیست.

 

برداشت من این است كه با وجود برخی ادعاها از طرف مقابل هنوز چنین چیزی از دو طرف ندیدیم و چون این نیست باز به نظر بنده این كندی فعلی ایرادی ندارد و اتفاقاً باعث می‌شود كه اقدامات اجرایی با دقت بیشتری تنظیم شود. بنده اصلاً نگران نخواهم شد اگر كه این مذاكرات مربوط به اجرا به جای چند روز، چند هفته به درازا بكشد و چندین بار طرفین مذاكره به پایتخت‌هایشان بروند، موارد را مشورت كنند و برگردند چون آنچه در ‌‌نهایت در اجرا به ویژه در قدم‌های اولیه‌ توافق می‌كنند، حتماً با یك صلابت، اطمینان واعتماد كامل همراه خواهد بود.

 

تحریم ایران یا تهدید ایران به تحریم چه تاثیری می‌تواند بر روند مذاكرات داشته باشد؟

ببینید پیامی را آمریكایی‌ها باید بگیرند و این را مستمراً باید از جانب ما بگیرند. این پیام نباید فقط در كلام و حرف باشد، بلكه باید آثار و تبعات عملی هم در صورت لزوم داشته‌ باشد و آن پیام این است که آمریكا و اروپا ظاهراً بر این باورند كه بعضی اقدامات و تحریم‌ها، خارج از توافق ژنو هستند. بنابراین مجاز به ادامه، استمرار و تقویت آنها هستند.

 

اینها باید به وضوح بدانند كه اگر آنها محدوده كوچكی از اقدامات دارند كه بر این مبنا می‌توانند تعریف كنند، برای ایران 10 برابر بیشتر از آنها این امكان وجود دارد كه اقداماتی انجام دهد كه اصلاً تحت توافق ژنو نیست ولی كار را برای آنها بسیار دشوار‌تر می‌كند. بنابراین اگر به این مسیر ادامه دهند، در‌‌نهایت بازنده خواهند شد. این را باید بفهمند.

 

مثلاً چه اقداماتی؟

من الان نمی‌خواهم اظهارنظر مشخصی در این مورد بكنم ولی من شخصاً با سوابقی كه دارم، می‌دانم كه همین الان درزمینه برنامه هسته‌ای اقدامات متعددی هست كه جزو برنامه ما نبوده است و چون نبوده، در توافق ژنو هم نیست و ما می‌توانیم اینها را شروع كنیم. اگر اینها را شروع كنیم، آمریكایی‌ها، نگران می‌شوند، دردشان خواهدآمد و خواهند فهمید اینگونه اقدامات ایذایی خارج از توافق ژنو در نهایت گریبان خودشان را خواهد گرفت.

 

این درباره آنچه خارج از توافق ژنو است. اما درباره خود توافق ژنو، مسلماً هر عملی عكس‌العملی دارد. این منطق مذاكراتی است كه در هر نقطه كه طرف مقابلمان اقداماتی انجام دهد كه در ‌‌نهایت از طریق آنها بطور مستقیم یا غیرمستقیم توازن فعلی را به هم بزند و بخواهد كفه را به نفع خودش بچرخاند یا این مسیر را همراه با تهدید و ارعاب ناهموار كند، باید انتظار داشته‌ باشد كه اقدامات متقابلی را از طرف ما ببیند.

 

طرح غنی‌سازی 60 درصد كه توسط نمایندگان مجلس قرار است در صحن علنی مجلس مطرح شود، به نظر برخی از كارشناسان این طرح نوعی تندروی است. شما به‌عنوان فردی آشنا به روند مذاكرات هسته‌ای اقدام مجلس را چگونه ارزیابی می‌كنید؟

اصلاً تندروی نیست. ولی به نظر من عكس‌العملی ضعیف است. من اصولاً ترجیح می‌دهم كه ما كارهای عكس‌العملی و انفعالی نكنیم. ببینید اینها كشورهایی هستند كه در صحنه جهانی دارای قدرت و نفوذ هستند اما موضوع این كار در حیطه و قلمرو ما دارد اتفاق می‌افتد. هر تهدیدی كه آنها تصور كنند كار را برای ما سخت می‌كند، ما 10 برابر آنها امكان داریم كه حركاتی بكنیم كه آنها را تحت فشار قرار دهد. این پیغامی است كه آنها باید دریافت كنند و فكر می‌كنم این پیغام را آمریكاییها به مرور دریافت می‌كنند.

 

پس چه اقدام مشخصی می‌شود در مقابل تهدید آمریكا كرد؟

نظر شخصی من این است كه اگر آمریكاییها این توافق را بر هم بزنند و در پی تشدید تحریم‌ها باشند، غنی‌سازی 60 درصدی اصلاً كافی نیست. اصولاً لازم و مصلحت نیست كه آنها از عكس‌العمل ما پیشاپیش مطلع باشند. می‌توانیم به تناسب اقدامات آنها بخشی یا همه بازرسی‌های آژانس را تعلیق كنیم و غنی‌سازی را تا هر درصدی كه برای برنامه صلح آمیز خودمان لازم می‌دانیم، بدون اطلاع آنان انجام دهیم.

 

معتقدم كه دلائل و مستندات كافی حقوقی و سیاسی برای تعلیق بازرسی در چنین شرایطی را خواهیم داشت. اگر آمریكا و اروپایی‌ها این توافق را كه خودشان به آن متعهد شده‌اند نقض یا فسخ كنند دیگر در جایگاهی نخواهند بود كه از برنامه و اقدامات بعدی صلح آمیز هسته‌ای ما اطلاعی داشته باشند ولی تكرار می‌كنم كه بعید است آمریكاییها چنین ریسكی بكنند و توافق را به هم بزنند چون می‌دانند كه در آن صورت محدودیت و نظارت بر برنامه هسته‌ای، جاری نخواهد بود.

 

اكنون به واسطه كند شدن روند مذاكرات انتقاداتی به تیم مذاكره‌كننده هسته‌ای كشورمان وارد می‌شود. آیا این انتقادات را وارد می‌دانید؟ بالاخره افرادی هستند كه روش مذاكره به شیوه قبل از آقای ظریف را قبول دارند. معتقدند ما باید در مقابل خواسته‌های غرب مقاومت كنیم. روش آنها در مذاكرات جواب می‌دهد؟

من در سطح كلان می‌توانم بگویم، اینكه توافقی با آثار و تبعات در این سطح برای كشور، توسط افراد معمولی، كار‌شناسان، مسئولین، سیاسیون و شخصیت‌های مختلف مملكتی مورد نقد قرار بگیرد، كاملاً طبیعی و به حق است. اینكه رسانه‌ها به این موضوع بپردازند و هر چه موشكافانه‌تر و دقیق‌تر زوایای این توافق و قدم‌های بعدی را بررسی كنند، این هم مثبت است.

 

تا جایی كه بنده هم از آقای روحانی شناخت دارم، ایشان نه تنها تایید می‌كنند این نقد را، بلكه مشوق آن هستند. بنابراین به نظر بنده هیچ ایرادی ندارد. تنها نكته‌ای كه امید بنده است و فكر می‌كنم امید هر ایرانی است، این است كه منافع ملی در جریان این نقدها باید حفظ شود. این یك مساله بزرگ ملی است.

 

مسیری كه برای نیل به این توافق طی شده، یك مسیر پیوسته است. در هر مقطع، مجموعه‌ای تا آن‌ جایی كه توانسته‌اند در این مسیر نقش‌آفرینی كرده‌اند و به هر حال تركیب این مجموعه اقدامات بوده است كه كمك كرده كه یك توافق بسیار مثبت برای ایران حاصل شود. اگر با این دید، نگاه شود به این مساله و منافع ملی و آنچه دستاورد ملی است، بازیچه حركت‌های سیاسی و جهت‌گیری‌های سیاسی داخلی نشود، این مسیر نقد مسیر بسیار خوبی است و باید حفظ شود.

 

پس همه نقد‌ها را به تیم هسته‌ای منصفانه می‌دانید؟

خیر، معتقدم برخی از افراد بسیار غیرمنصفانه درباره توافق ژنو و روند كنونی قضاوت می‌كنند. یكی از مشكلات این است كه دست منتقدین برای هرگونه نقدی باز است در حالی كه اعضای تیم مذاكره به دلیل اینكه درگیر مذاكره‌ هستند، نمی‌توانند به همه مطالب با صراحت و وضوح پاسخ دهند و گرنه بنده و افرادی مثل من كه جایگاه رسمی نداریم، می‌توانیم نسبت به كلان و جزئیات توافق با منتقدینی كه حسن نیت دارند گفت‌وگو و رفع شبهه كنیم.

 

طرح نظرات موافق و مخالف در رسانه‌ها تا به حال متوازن نبوده و مخالفین میدان هموارتر و وسیع‌تری برای انتقادات خود داشته‌اند و توضیحات و پاسخ‌های موافقین هم دقیق و جامع نبوده‌اند. صحبت‌های ضد و نقیض و بی‌مایه آمریكایی‌ها هم به این تردیدها دامن زده است. هنوز جای مناظره عمیق و پخته در رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی خالی است. ولی به هر حال، بحث هسته‌ای فعلاً در قدم نخست است و تا انتهای راه فرصت كافی برای بحث‌های دو طرفه باقی است.

 

شما آماده‌اید وارد این مناظره شوید‌؟

این چیزی كه دارم می‌گویم عین واقعیت است. كسانی كه در آن دوره شدیداً مخالف بودند و برداشتشان این بود كه ما قدم به قدم داریم عقب‌نشینی می‌كنیم، خوش خیالیم و خوشبینیم و... زمانی كه با بعضی از آنها كه به نظر من آدم‌های صادقی بودند، نشستیم و صحبت كردیم و تا آن حدی كه مجاز بودیم لایه‌های پشتی این را مطرح كردیم خودشان گفتند یعنی شما اینقدر دقیق عمل می‌كنید؟

 

چرا نمی‌گویید اینها را؟ ولی ما كه نمی‌توانستیم این حرف‌ها را در حال مذاكرات بزنیم. ما باید این انتقادهایی كه می‌شد را به جان می‌خریدیم تا بهانه به‌دست طرف مقابل ندهیم. فكر می‌كردیم بالاخره زمانی كه به نتیجه رسیدیم فرصت این هست كه برگردیم یك سری مطالب را بیان كنیم. اگر بخواهد مذاكرات آن دوره موشكافی شود، یكی از پیچیده‌ترین، بابرنامه‌ترین، دقیق‌ترین و حساب‌شده‌ترین مذاكرات بوده است. ذره‌ای هم در آن خوش‌بینی وجود نداشت، ذره‌ای هم در آن ساده‌انگاری وجود نداشت.

 

كاملاً برنامه‌ریزی شده بود. نمی‌گویم كه در هر مقطعی آنچه پیش آمد صددرصد‌‌ همان چیزی بود كه پیش‌بینی می‌شد ولی این ماجرا كاملاً طراحی شده بود. كدام نقطه را بزرگ كنیم؛ الان كجا را كوتاه بیاییم كه بتوانیم كار دیگرمان را انجام بدهیم و خیلی بحث‌های ریز و پیچیده. اینها را نمی‌توانستیم بگوییم. الان هم من نمی‌توانم بگویم.

 

همین را بگویم ما مواد اولیه كه نداشتیم، می‌خواستیم یك كارخانه داشته باشیم. خوراك را نداشتیم. می‌خواستیم غنی‌سازی كنیم، كارخانه‌اش را نداشتیم؛ خوراكش را نداشتیم، ماده اولیه آن خوراك را نداشتیم. حتی ساختمان و تجهیزاتش را نداشتیم. اما قطعا می‌خواستیم غنی‌سازی كنیم. بنابراین می‌بینید كه ما موفق شدیم به مرور زمان حقوق ملت را استیفا كنیم. الان هم باید گفت روند بدین صورت است.

 

یعنی بالاخره همه این روند را بدون عیب می‌بینید و هیچ انتقادی ندارید؟

نگفتم بدون عیب،گفتم همه آنچه در این 10 سال انجام شده قابل دفاع است. هم دوران آماده‌سازی، هم دوره مقاومت و هم مقطع مصالحه. درباره متن توافق شده هم نكاتی دارم. ولی به‌عنوان توافق اولیه آن را بیشتر به نفع ایران می‌دانم تا آمریكا.

 

انتقاد عمده‌ای كه دارم راجع به برخی گرایش‌ها در بین برخی افراد است كه بیش از حد، چشم انتظار تغییر فضای سیاسی و باز شدن درهای غرب به روی ایران هستند. در حالی كه هنوز تا توافق نهایی راه دشواری باقی است. اتفاقاً ضریب موفقیت ما در توافق نهایی زمانی بالا می‌رود كه دولت و مردم كمرها را محكم ببندند و به طرف مقابل در كلام و در عمل نشان بدهند كه عطشی برای رسیدن به توافق ندارند و تنها زمانی توافق خواهند كرد كه مطمئن باشند اهداف، منافع و نظرات ایران تامین شده باشد.

اخبار سیاست خارجی - آرمان