كمك به پیشرفت تخیل كودك

نی نی سایت:

مغز در حال رشد كودك شما

مغز كودك شما در زمان تولد، حدودا صد میلیارد سلول داشت. این مطلب به خودی خود شگفت انگیز و جالب توجه است، اما آنچه در مغز او در این دوران اتفاق می افتد، شگفت انگیزتر است.

هر كدام از آن سلولها در حال ارسال و دریافت سیگنالهای الكتریكی است و همچنین این سلولها با یكدیگر پیوندهایی ایجاد می كنند كه با تكرار و تمرین، نهایتا منجر به تشكیل شبكه هایی از سلولهای عصبی خواهد شد. این شبكه ها (كه معمولا مدارهای عصبی نامیده می شوند)، امكان فكر كردن و یادگیری را برای كودك فراهم می سازند. هنگامی كه سه سال از تولد او بگذرد، هزار هزار میلیارد پیوند عصبی در مغز او تشكیل شده است.


اكنون، مغز كودك شما در حال ایجاد مسیرهای عصبی است كه در تمام طول عمر او مورد استفاده قرار خواهند گرفت. هر كدام از این پیوندها و مسیرها كه مرتب مورد استفاده قرار گیرد به یك پیوند یا مسیر دائمی تبدیل می شود، در حالی كه اگر برخی از این پیوندها مرتب مورد استفاده قرار نگیرند، ممكن است از بین بروند. به همین دلیل، متخصصین بر اهمیت سه سال اول زندگی، بسیار تاكید می كنند: هركاری كه شما به همراه كودك خود انجام دهید، از بازی كردن تا خوردن و راه رفتن و كتاب یا شعر و آواز خواندن، به مغز او كمك می كند تا فعالیت بیشتری انجام دهد.

هرگاه كودك خود را در برابر تصاویر، صداها و حسهای جدید قرار دهید، در واقع مغز او را در برابر دنیایی بزرگتر و هیجان انگیزتر قرار داده اید. هنگامی كه تخیل خود را به همراه او به كار بگیرید؛ مثلا بگویید: «نگاه كن! من یك ببر هستم توی یك جنگل بزرگ!» یا «فرض كن می خواهیم به خانه مادربزرگ برویم»، در واقع مغز او را وادار می كنید تا پیوندها و مسیرهایی تشكیل دهد كه به ایجاد خلاقیت و تخیل در او منجر خواهد شد.

---

تخیل كودك چگونه كار می كند؟

از آنجا كه مهارتهای كلامی كودك شما هنوز چندان پیشرفت نكرده اند، به سختی می توان فهمید كه او دقیقا به چه چیزی فكر می كند. اما شما می توانید نشانه های تخیل او را در تقلید كردن های او از آنچه كه در اطرافش می بیند، تشخیص دهید؛ این رفتار عموما بین هجده تا بیست ماهگی شكل می گیرد. كودك شما ممكن است دقیقا كارهایی را كه شما انجام می دهید تقلید كند؛ برنامه روزانه ای را كه برای او ریخته اید، بر روی عروسكهایش پیاده كند، به آنها غذا بدهد یا آنها را بخواباند.

---

خیال پردازی های كودكانه چه كمكی به او می كند؟


تخیل قوی در كودك می تواند بسیار بیشتر از آنچه شما فكر می كنید، در مسیر زندگی به او كمك كند.

وسعت دامنه لغات: معمولا دامنه لغات كودكانی كه به بازیهای تخیلی علاقه نشان داده یا به داستانها و كتابهایی كه دیگران برایشان می خوانند گوش می دهند، بسیار وسعیتر و بهتر است. البته شما ممكن است نتایج چشمگیر این مطلب را سال آینده ببینید، هنگامی كه تعداد لغات مورد استفاده كودك شما جهشی ناگهانی پیدا خواهد كرد؛ اما سنگ بنای این پیشرفت چشمگیر را باید در این دوره بریزید.

به دست آوردن كنترل: "نقش بازی كردن" و "وانمود كردن" این امكان را برای كودك فراهم می كنند تا آن كسی باشد كه دوست دارد. احساسات منفی اش را كشف و بررسی كند، چیزهایی را كه تا كنون یاد گرفته تمرین كند و اوضاع را به آن صورتی كه دوست دارد در بیاورد. داستانهایی كه مثلا در آن سه بره باهوش، جلوی گرگ بد را می گیرند، یا بازیهای تخیلی كه در آنها عروسكش را به زور به حمام می برد، این حس را به او منتقل می كنند كه او حتی در شرایط نا آشنا یا ترسناك نیز می تواند كنترل اوضاع را به دست گیرد.

حل كردن مسائل: رویاپردازی پیرامون موقعیتهای تخیلی، نحوه تفكر خلاقانه را به كودك شما آموزش می دهند و می تواند یك ابزار بسیار مفید در فرآیند حل مساله توسط كودك باشد. مطالعات نشان می دهد افرادی كه در زمان خردسالی از تخیل قوی برخوردار هستند، معمولا این قابلیت را در بزرگسالی نیز حفظ می كنند و در نتیجه، نتایج بهتری در فرآیندهای حل مسائل به دست می آورند. آزمایشهای بعدی در طول زندگی افرادی كه در كودكی تخیل قوی تری داشتند مشخص كردند كه این افراد هنگام برخورد با چالشها یا مشكلات غیرمترقبه (مثلا جا گذاشتن كتابی كه برای مدرسه لازم دارند)، می توانند از منابع و گزینه های بیشتری برای پیدا كردن راه حل مناسب، استفاده كنند.

---

شما برای كمك به پیشرفت تخیل كودك خود چه می توانید بكنید؟

برای او كتاب بخوانید: كتاب خواندن برای كودك، یكی از بهترین راههایی است كه می تواند مغز او را به خوبی تغذیه كند. كتابهایی را انتخاب كنید كه عكسهای رنگی و بزرگ به تعداد زیاد داشته باشند و از این فرصت (تا زمانی كه هنوز كودك شما خواندن را یاد نگرفته و اصرار نمی كند كه دقیقا متن كتاب را برای او بخوانید)، استفاده كنید؛ چون می توانید هر داستانی كه دوست دارید برای او سر هم كنید! عكس چیزهای مختلف، از سوسك گرفته تا فرفره را به او نشان بدهید؛ صدای حیوانات یا وسائل مختلفی را كه در داستان به آنها اشاره شده، برای او در بیاورید؛ صداهای خاصی را برای شخصیتهایی كه در داستان هستند، ابداع كنید؛ و درباره اینكه چه اتفاقاتی برای آدمها یا حیوانات كتاب داستان افتاده یا ممكن است بیفتد، صحبت كنید.


برای همدیگر داستانهای جدید بسازید و بگویید: می توانید از خودتان یك داستان بسازید و برای كودك بگویید؛ این كار به اندازه خواندن یك كتاب داستان می تواند برای او مفید باشد. همچنین اگر بتوانید از خود او به عنوان شخصیت اصلی داستان استفاده كنید، به كودك كمك خواهد كرد تا درك و احساسش را پیرامون خودش به عنوان یك موجود مستقل، پرورش دهد. البته او هم به زودی قادر خواهد بود كه از خودش داستان بسازد و برای شما بگوید.

از موسیقی بهره بگیرید: هرچند سن كودك شما اجازه نمی دهد كه بتوانید از كلاسهای منظم موسیقی برای او استفاده كنید، اما می توانید دنیای او را پُر از موسیقی كنید. با همدیگر به موسیقیهای مختلف گوش بدهید و او را تشویق كنید كه با آواز خواندن، رقصیدن و یا نواختن موزیك به كمك پیانوی اسباب بازی یا وسایل خانگی دیگر، شما را همراهی كند.

كودك را تشویق كنید تا نمایش بازی كند: كودكان از تبدیل وقایع روزمره و یا تخیلاتشان به نمایشهای جالب و بازی كردن در این نمایشها، چیزهای زیادی می آموزند. هنگامی كه كودك شما یك نمایشنامه ساده را طراحی می كند، افراد و شخصیتها را درون آن می چیند و نهایتا در این نمایش كوچك بازی می كند، مهارتهای كلامی و اجتماعی او افزایش می یابند. او با بازی كردن دوباره یا چندباره نمایشهایی كه موضوع غم، شادی، ترس یا امنیت را در خود دارند، بر روی احساسات و عواطف خود تمرین می كند. هنگامی كه او خود را به عنوان یك پدر، دكتر و یا معلم تصور می كند، احساس قدرت كرده و همچنین مسوول بودن را تمرین می كند.

لوازم نمایش را برای او فراهم كنید: تقریبا هر چیزی می تواند در یك نمایشنامه تخیلی مورد استفاده قرار گیرد و البته برای كودكان، هر چقدر این وسایل ساده تر باشند، بهتر هستند. یك جعبه مقوایی می تواند ماشین، كشتی یا قطاری باشد كه كودك با آن به این سو و آن سو برود و یك حوله حمام هم می تواند نقش لباس سوپرمن را بازی كند. از آنجا كه بخش عمده ای از این نمایشهای تخیلی در ذهن و مغز كودك اتفاق می افتد، او به لباسهای پر زرق و برق و مفصل (مثلا لباسهای شخصیتهای كارتونی) چندان نیاز ندارد.


اگر یك جعبه یا چمدان برای كودك خود آماده كنید تا ابزار و وسایل نمایشهای تخیلی اش را درون آن بگذارد، این بازی برای او هیجان انگیزتر خواهد شد. اگر هر از چند گاهی، وقتی كودك شما متوجه نیست، چیزهای جدیدی داخل جعبه بگذارید می توانید او را شگفت زده كنید: «بذار ببینیم امروز چی توی جعبه است؟».

مدت زمان تماشای تلویزیون را محدود كنید: و اما در مورد تماشای تلویزیون، بهتر است میانه روی را پیش بگیرید. متخصصین توصیه می كنند كه كودكان زیر دوسال نباید تلویزیون ببینند، اما برخی از والدین نهایتا مجبور می شوند به كودكان اجازه دهند كه مدت كوتاهی را به تماشای تلویزیون بگذرانند. هنگامی كه كودك، برنامه های تلویزیون را تماشا می كند، سعی كنید كه بیش از ده تا پانزده دقیقه به طور مداوم پای تلویزیون ننشیند. شاید دچار این وسوسه شده باشید كه از تلویزیون به عنوان پرستار مجانی برای كودك خود استفاده كنید، چون هنگامی كه او تلویزیون می بیند، دردسر درست نمی كند، معمولا به كارهای خطرناك نیز نمی پردازد و شما می توانید به كارهای خودتان برسید؛ اما از این كار به شدت خودداری كنید. در عوض، هر وقت او می خواهد تلویزیون ببیند، با او به تماشای تلویزیون بنشینید؛ برای او سوالاتی را مطرح كنید؛ در مورد آنچه در نمایش یا فیلم گفته می شود با هم صحبت كنید؛ و سعی كنید پاسخ و واكنش او را به این موارد، بفهمید.
چگونه می توانید با خیالپردازی های كودكتان زندگی كنید؟

محدودیتهایی برای او تعیین كنید: تعریف و اجرای برخی قوانین (به عنوان مثال اینكه اجازه ندارد با شمشیر اسباب بازی اش، كسی را بزند)، جهت دستیابی به شادی و خوشحالی پایدار برای خود و كودكتان، ضروری است. اما هر وقت كه می توانید اجازه دهید كودكتان با تخیلاتش زندگی كند. ممكن است كودك شما از میز ناهارخوری به عنوان كلبه اسكیموها استفاده كند! در نتیجه شما می توانید شام یا ناهار را روی زمین و در اطاق نشیمن صرف كنید.

دوست تخیلی كودك خود را قبول كنید: متخصصان بر این باورند كه داشتن یك دوست تخیلی، نشانه خلاق و اجتماعی بودن كودكی است كه راهی را برای غلبه بر ترسها و نگرانیهایش پیدا كرده است. برخی مطالعات نشان می دهند كه تقریبا نیمی از كودكان در دوره ای از زندگی شان، یك دوست تخیلی داشته اند.

با این حال، اگر كودك شما یك اشتباه انجام داد و پس از آن دوست تخیلی اش را مقصر دانست و سرزنش كرد، شما باید با وارد شدن به این صحنه، سعی كنید حقیقت را به او نشان بدهید. البته نباید او را به دروغگویی متهم كنید، بلكه آن رفتار یا عمل را مورد توجه قرار دهید. كودك خود و دوست تخیلی اش را وادار كنید تا آن اشتباه را جبران كنند (مثلا آشغالها را از روی زمین جمع كنند، یا عذر خواهی كنند، یا هر چیز دیگر) و برای او روشن كنید كه آن عمل یا رفتار، به هیچ وجه قابل قبول نیست.

از كارهای عجیب و غریب یا خنده دار او لذت ببرید: وقتی كودك شما برای سومین روز متوالی اصرار می كند كه لباس آدم فضاییها را در مهدكودك بپوشد، ممكن است فكر كنید با یك مشكل جدی مواجه شده اید. افراد بزرگسال به قدری با اجتماع ارتباط داشته اند كه قادر هستند مرز مشخصی بین محیطهای عمومی و محیطهای خصوصی قائل شوند (مثلا شما می دانید كه پیژامه و دمپایی راحتی برای استفاده در داخل منزل مناسب است، اما برای رستوران مناسب نیست)، اما كودكان به این صورت فكر نمی كنند. هرگاه در اینگونه مواقع می خواهید كودك را مجبور به انجام كاری بكنید (مثلا بگویید: "لباسهای سیندرلا را همین حالا در بیاور")، به یاد بیاورید كه كودك شما هنوز قادر به درك این محدودیتها نیست و البته لازم هم نیست كه چندان نگران طرز لباس پوشیدن كودك خود باشید.a