زمان مناسب میوه ‌‌خوری بچه ها

---

كودكان از زمان تولد تا 6 ماهگی تنها نیاز به شیر مادر دارند. از 6 ماهگی و با آغاز تغذیه تكمیلی كه نوع غذا خوردن كودك از حالت مایع به لعابی، پوره، پوره سفت و غذای سفره تغییر می‌كند، تغییرات تكاملی برای دریافت مواد‌غذایی در كودك ایجاد شده و بنابراین تنوع مصرف خوراكی‌ها هم شروع می‌شود اما این تنوع با مقدار كم یعنی یك قاشق مرباخوری شروع می‌شود و تا 12 قاشق مرباخوری می‌رسد تا بدن نوزاد آنزیم لازم برای هضم را داشته باشد.  از آنجا كه ممكن است كودكان زمینه حساسیت به میوه داشته باشند، باید مصرف را با میوه‌هایی شروع كرد كه زمینه ایجاد حساسیت ندارند. بهترین میوه‌‌ای كه در چند هفته ابتدایی آغاز تغذیه تكمیلی می‌توان وارد برنامه غذایی كودك كرد، آبمیوه رقیق است كه به‌تدریج به غلظت آن افزوده می‌شود. در مورد سبزی‌ها هم بهتر است تغذیه با آب هویجی كه با آب سیب مخلوط شده آغاز شود. به‌تدریج و با بزرگ شدن كودك می‌توان میوه‌ها را به‌صورت پوره و بعد تكه‌های كوچك در روند افزایش جویدن و بلعیدن وارد برنامه غذایی كودك كرد. آخرین میوه‌ای كه در این روند باید وارد برنامه شود، مركبات است، زیرا مركبات ممكن است حساسیت‌زا باشند. تنها انتخاب موجود در میان مركبات آب لیمو شیرین است كه میزان حساسیت‌زایی آن از دیگر انواع مركبات كمتر است.

---

بهترنی زمان برای خوردن میوه وقتی است كه معده كودك خالی باشد. علاوه بر این، بهترین زمان خوردن میوه در صبحانه است. اگر آب مركبات هنگام صبح به كودك داده شود، موجب افزایش اشتهای كودك می‌شود. اگر هنگام صرف غذا میوه‌هایی كه حاوی ویتامین C هستند، به‌صورت آبمیوه به كودك داده شوند، موجب افزایش آهن خون می‌شوند. به جز صبحانه، میان وعده‌ها بهترین زمان استفاده از میوه هستند. با توجه به این‌كه كم‌خونی فقر آهن یكی از مشكلات تغذیه‌ای كودكان است و یكی از دلایل اصلی آن استفاده از برنامه غذایی نادرست است، انتخاب میان‌وعده مناسب مانند انواع میوه همراه با خشكبار می‌تواند موجب افزایش آهن دریافتی شود. به خاطر داشته باشید كه باید هنگام خوردن میوه در میان وعده به زمان صرف وعده اصلی دقت شود و دست كم 90 تا 120 دقیقه تا وعده اصلی فاصله داشته باشد. درمورد كودكانی كه به كودكستان می‌روند، مصرف میوه‌هایی مانند سیب می‌تواند در جبران افت قند خون نیز بسیار مفید باشد. به این ترتیب به قدرت یادگیری آن‌ها كمك كرده و آن‌ها با نشاط بیشتری بازی می‌كنند.

---

سرعت رشد كودكان در سال اول بسیار زیاد است و وزن یك كودك یك‌ساله تقریبا 3 برابر وزن او هنگام تولد است. از سال سوم به بعد سرعت رشد، كند اما مداوم می‌شود به‌طوری كه سالانه با توجه به دختر یا پسر بودن بین 2 تا 3 كیلوگرم به وزن و بین 6 تا 8 سانتی‌متر به قد كودك اضافه خواهد شد. به همین دلیل نیاز به غذا كمتر می‌شود اما مادران به اشتباه فكر می‌كنند، كودك دچار بی‌اشتهایی شده و با اصرار كودك را وادار به خوردن می‌كنند. این احتمال وجود دارد، وقتی آبمیوه یا میوه شیرین به كودك داده می‌شود، او آن را به‌صورت بافت چربی ذخیره كند. اگر‌چه دریافت 2 واحد میوه در تغذیه روزانه كودك معادل 12 كیلوكالری است، درحالی‌كه یك شیرینی گل‌محمدی معادل 150 كیلوكالری است. بنابراین توصیه می‌شود، در مورد كودكان چاق به جای منع مصرف میوه، خوراكی‌هایی مانند تنقلات، شیرینی‌ها و شكلات از برنامه غذایی كودك حذف شود.

---

پوست میوه، هم می‌تواند برخی مواد مغذی را به بدن كودك برساند و هم مواد سمپاشی شده را وارد بدن او كند. بنابراین برخی میوه‌ها كه پوست‌شان حاوی فیبرهای نامحلول است، به‌دلیل نفاخ بودن و نیز به‌دلیل آن‌كه كودكان نمی‌توانند آن‌ها را خوب بجوند، بهتر است پوست گرفته شوند. همچنین توصیه می‌شود، پوست میوه‌های وارداتی كه حاوی مواد نگهدارنده هستند، گرفته شود. باتوجه به فصل گرما و امكان رشد عوامل بیماری‌زا در میوه‌ها نیز بهتر است میوه‌ها در این فصل تا حد امكان بدون پوست مصرف شوند.

---

میزان مصرف میوه نه در میان كودكان و نه در میان بزرگسالان واحد دقیقی ندارد. كودك در یك سالگی روزانه هزار كیلوكالری دریافت می‌كند و به ازای هر سال، 100 كیلوكالری بر میزان دریافت انرژی‌اش افزوده می‌شود كه 50 تا 60 درصد از این انرژی از طریق منابع قندی مركب، 15 تا 20 درصد از طریق پروتئین‌ها و بقیه از طریق چربی‌ها باید تامین شود. بنابراین بخشی از قند دریافتی را می‌توان به‌صورت میوه به كودك داد كه به ازای 100 گرم میوه، 15 گرم ماده قندی وجود دارد و در هرگرم قند هم 4 كیلوكالری انرژی دارد. به هر حال مصرف میوه باید به حدی باشد كه كودك دچار مشكل نشود. نكته قابل اهمیت آن است كه باید از دادن نوبرانه‌ها به كودكان اجتناب كرد چون ممكن است سمپاشی آن‌ها درست انجام نشده باشد و ایجاد مسمومیت كند. از سوی دیگر، والدین می‌توانند برای ایجاد تنوع در خوردن میوه، آن‌ها را به‌صورت كوچك خرد كرده، به‌صورت سالاد میوه درآورده و با ریختن كمی آب لیمو، كشمش، دانه‌ها و مغزها یك میان وعده بسیار دلچسب تهیه كنند.

---

حساسیت در اثر عوامل ژنتیك -كه سیستم ایمنی بدن را دچار اختلال می‌كند- ایجاد می‌شود. در میان غذاهای مختلف حساسیت‌زا بخشی از میوه‌ها هم قرار دارند. برخی از این میوه‌ها عبارتند از: توت فرنگی، كیوی و‌ نارنگی. در مورد توت فرنگی به‌دلیل خلل و فرجی كه در این میوه وجود دارد معمولا شست‌و‌شوی آن درست انجام نمی‌شود و به همین دلیل ممكن است علاوه بر ایجاد حساسیت، مسمومیت نیز ایجاد كند. بنابراین در مصرف این میوه برای كودكان باید احتیاط كرد.

---

برای شستن میوه‌ها باید آب تمیزی در اختیار داشته باشیم. پس از چند بار شستن با آب، باید میوه را با ماده ضدعفونی‌كننده مورد تایید وزارت بهداشت شست‌وشو داد. كافی است یك قاشق مرباخوری از محلول ضد‌عفونی را در  10 لیتر آب مخلوط كرده و چند دقیقه‌ای صبر كنید، سپس میوه‌ها را بشویید. از آنجا كه میوه‌های تابستانی اغلب با پوست خورده می‌شوند، لازم است در شست‌و‌شوی آن‌ها دقت كافی داشته باشید.

---

با وجود آن‌كه درصد زیادی از بدن كودكان را آب تشكیل می‌دهد، ذخیره آب بدن‌شان كم است و با تعریق زیاد تابستانی و اسهال و استفراغ آب بدن‌شان از بین می‌رود و دچار كم آبی می‌شوند كه درصورت برطرف نشدن، مشكلات زیادی را برای كودك به‌وجود می‌آورد. بهترین راه رفع عطش برای كودكان آب و مخلوط آبمیوه و آب است چون وقتی بدن به آب نیاز دارد، دادن موادی حاوی قند مثل میوه‌ها عطش را به‌خوبی برطرف نمی‌كند و كودك تنها با خوردن آب می‌تواند الكترولیت‌های از دست رفته از طریق تعریق را به دست آورد.

---

فكرش را می‌كردید كه داشتن بچه به تناسب اندام‌تان كمك كند؟! و باعث اصلاح عادت‌های نادرست زندگی‌تان شود و شما را مجبور كند كه بهتر زندگی كنید؟

وقتی سرگرم تهیه مطالب این شماره بودم، مدام به مطالبی بر می‌خوردم كه در آن‌ها از پدر و مادر به‌عنوان الگو یاد شده و از والدین خواسته بود تا برای حفظ سلامت فرزندشان و برای كمك به اصلاح عادت‌های بد او، اول از خودشان شروع كنند. بله! از خودشان. آخر اگر بخواهید بچه‌ها را به كاری تشویق كنید، بهترین راه آن است كه خودتان آن كار را انجام دهید. اگر می‌خواهید كودك‌تان ورزش‌دوست بار بیاید، خودتان هم باید همراه او ورزش كنید و اگر می‌خواهید عادت تلویزیون دیدن از سرش بیفتد، باید این عادت را از سر خودتان بیندازید. اگر می‌خواهید پرخوری را كنار بگذارد، خودتان باید دست از پرخوری بكشید و خلاصه همه و همه باید بسیج شوند تا فضای خانه طوری تغییر كند كه جو سالم‌تری داشته باشد و سلامت را تشویق كند. به‌نظر شما این نوعی فداكاری است؟ شاید هم باشد اما به هر حال فوایدش اول از همه نصیب خودتان می‌شود. بد نیست امتحان كنید.

از صبح تا شب درباره فواید میوه و لزوم خوردن آن می‌شنویم و می‌خوانیم و می‌بینیم اما هنوز سوال‌های زیادی هست كه درباره این مواد مفید و مغذی نمی‌دانیم: چه موقع بهترین زمان مصرف میوه است؟ به بچه 9 ماهه چه میوه‌هایی می‌‌توان داد؟ چه طوری باید میوه‌ها را بشوییم تا خیال‌مان راحت باشد فرزند دلبندمان بعد از خوردن میوه بیمار نمی‌شود؟ اصلا با این همه سختی و دردسری كه میوه دادن به بچه‌ها دارد بهتر نیست از خیر آن بگذریم و نیاز بچه‌ها را با خریدن آبمیوه تامین كنیم؟ خب، آبمیوه هم همان میوه است دیگر!
اگر شما هم به همه این سوالات تا به حال فكر كرده‌اید و جواب درست آن‌ها را نمی‌دانید، در مصاحبه ما با دكتر سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی پاسخ‌ها را یافته‌اید.