کودکان
2 دقیقه پیش | با بطری نوشابه برای پسر کوچولو هواپیما بسازیدبه جای خریدن اسباب بازی های گران قیمت ، می توانید با استفاده از ابزاری که در خانه در اختیار دارید اسباب بازی هایی با کمک فرزندان خود بسازید که هم در هزینه ها صرفه جویی می ... |
2 دقیقه پیش | از رایحه درمانی نوزادان بیشتر بدانیدآیا شما می خواهید برای مراقبت از نوزاد خود، یک رویکرد جامع تری را انتخاب کنید؟ آیا شما به عنوان یک پدر و مادر به دنبال درمان های طبیعی برای بچه های کوچک خود هستید؟ آیا می ... |
با بازی «لیلی» رشد حرکتی کودک را بسنجید
متاسفانه آپارتمانهای كوچك و فضاهای نامناسب برای بازی کودکان یا مشغله كاری والدین برای بردن كودكان به فضاهای باز، باعث ایجاد کمتحرکی و اختلالهایی در رشد حركتی شده است.
رشد از 3 حوزه رشد شناختی-ذهنی، رشد عاطفی-اجتماعی و رشد حركتی-جسمی تشكیل شده و همه این حوزهها در رشد و تكامل كودكان نقش مهمی ایفا میكنند، بنابراین تكبعدیكردن رشد، كودك را دچار اختلال میکند؛ چیزی كه متاسفانه امروزه شایع شده. به همین بهانه در گفتوگو با دكتر فرهاد قدیری، دكترای تربیتبدنی با گرایش رفتار حركتی و عضو هیاتعلمی دانشگاه خوارزمی به این موضوع پرداختهایم.
رشد حركتی تا چه حد اهمیت دارد؟
متاسفانه یكی از كارهای اشتباهی كه امروزه والدین انجام میدهند، این است كه فقط به پرورش رشد شناختی میپردازند و از 2 حوزه دیگر (حرکتی و عاطفی) غافل میشوند. اگر محیطی پویا و غنی برای ظهور استعدادهای حرکتی کودک فراهم نشود در 2 حوزه شناختی و عاطفی هم دچار مشكل خواهد شد. مثلا یكی از ابعاد رشد حركتی، رشد حركات ظریف است که معمولا ما با دستانمان انجام میدهیم.
از مهمترین این حركات، میتوان به قلم دست گرفتن برای نوشتن یا نقاشی اشاره كرد. اگر كودكی در 7 سال ابتدای زندگی خود به قدرت و مهارت كافی برای در دست گرفتن قلم نرسد، وقتی وارد مدرسه میشود، مهارت نوشتن خوبی نخواهد داشت. حال هر چقدر این كودك باهوش و با سطح یادگیری بالایی باشد، چون نمیتواند خوب بنویسد، از سایر دانشآموزان عقب خواهد ماند. این اتفاق باعث افت تحصیلی، ضعف اعتماد بهنفس و در نهایت عزت نفس پایین او خواهدشد.
چه كنیم تا كودكان رشد حركتی مناسبی داشته باشند؟
در دوران کودکی، رشد حرکات درشت اهمیت زیادی دارد. حركتهایی مانند دویدن، پریدن، جهیدن، لیلی، دریافت و پرتاب توپ که بهعنوان حرکات بنیادی معروف هستند. ظهور این مهارتها به عوامل محیطی مانند فضای بازی، تشویق والدین و همسالان بستگی دارد. متاسفانه برخی والدین فكر میكنند همه مهارتهای مذکور به شكل طبیعی در كودك شكل خواهد گرفت. مثلا خیلیها بر این باورند مهارت دویدن در کودکان بدون هیچ محدودیتی ظهور پیدا میکند. اگر چنین است پس چرا بسیاری از دختران دبیرستانی ما توانایی 100 متر دویدن اصولی را ندارند؟
چرا؟
چون این مهارت را از کودکی نیاموختهاند. دویدن باید در فضای باز بررسی شود، نه در خانه. وقتی كودك میدود، باید مرحله پرواز را داشته باشد. اگر به دویدن دوندهها توجه كرده باشید، میبینید بعد از هر قدم بلندی كه برمیدارند، زمانی را در هوا هستند و هیچكدام از پاهایشان روی زمین نیست. به این حالت مرحله پرواز میگویند. کودکان 4-3 ساله باید بتوانند از این الگو به همراه استفاده از دستها پیروی كنند.
به جز دویدن، رشد چه حرکتی از نظر شما مهم است؟
لیلی کردن. لیلی از این جهت اهمیت دارد که شاخصی از سلامت ساختارهای مغزی است زیرا یک قسمت از بدن در حال فعالیت و قسمت دیگر تقریبا غیرفعال است. حرکت دیگری هم وجود دارد که در متون علمی به آن تاخت یا یورتمه گفته میشود که حرکتی شبیه اسب است. مورد بعدی، پرش جفت است و لازم است همه کودکان تا قبل از سن مدرسه تمام این مهارتها را درست انجام دهند. میتوان با تشویق کودکان به اجرای متنوعی از فعالیتها مثل بازیهای توپی، دوچرخهسواری، شنا و.... شرایطی مهیا کرد که فرزند در رشد حرکتی درشت و ظریف به تمام ظرفیتهای خود برسد.
آیا اختلال در رشد حركتی روی نمو جسمانی كودكان هم تاثیر میگذارد؟
بله، حركت، محرك رشد جسمانی است. البته نمو جسمانی در دوره كودكی و نوجوانی مثلا در شاخص قد تحتتاثیر ژنتیك است اما برایاینكه كودك به حداكثر قد ممكن كه از لحاظ ژنتیكی برسد، باید فعالیت بدنی داشته باشد. از طرفی حركت و فعالیت بدنی در فضاهای مناسب، انرژی كودك را مصرف و ساعت خوابش را تنظیم میكند.
از سوی دیگر، فعالیت بدنی کافی و كامل در محیطهای مناسب اشتهای او را باز میكند و بهتر غذا میخورد. اگر كودك فقط در خانه یا محیطهای بسته و كوچك حضور داشته باشد، دچار استرس و اضطراب میشود، اشتهایش كاهش مییابد و مواد غذایی كافی به بدنش نمیرسد و در نهایت نمو جسمانی او آنطور كه باید اتفاق نمیافتد یا اسیر چرخه خطرناک چاقی – بیتحرکی خواهدشد.
اگر کودکی تا قبل از سن مدرسه به تواناییهای فوق دست نیافت، چه؟
تا سن 9 سالگی زمان برای یادگیری این تواناییها هست و میشود با اعمال برخی مداخلات این تاخیر را جبران کرد. انتظار ما از والدین این است که اجازه ندهند کودکشان آنقدر بیتحرک باشد که حتی بعد از 9 سالگی هم در انجام فعالیتهای بدنی لازم برای رشد دچار مشکل شود. اگر این مشکل به نوجوانی کشیده شود، یادگیری مهارتهای پیچیدهتر ورزشی مانند بسکتبال غیرممکن خواهد شد. این معضلی است که امروز در دختران و پسران دبیرستانی زیاد میبینیم. دخترانی که با یک دور دویدن دور زمین به شدت خسته میشوند و علتش یاد نگرفتن الگوی مناسب در دوران کودکی است.
از كجا بدانیم فرزندمان به رشد حركتی مطلوب دست یافته؟
ارزیابی رشد حركتی یك كار تخصصی است كه با ابزارهای رشدی و زیر نظر متخصصان رفتارحركتی انجام میشود. الگوهای حركتی از راه مشاهده و فیلمبرداری از حركات كودك بررسی و سپس با هنجارهای موجود مقایسه میشود. متاسفانه این موضوع در جامعه ما هنوز جا نیفتاده اما اینكار در برخی مهدكودكها آغاز شده است و اطلاعات لازم در اختیار والدین قرار میگیرد.
ویدیو مرتبط :
ترانه کودکانه شاد و بسیار زیبا "لی لی، لی لی، حوضک"
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
رشد حرکتی دست کودک
حرکات کودک در بدو تولد فقط به یک سری لولیدنها و وول خوردنهای ناهماهنگ و غیر ارادی محدود میشود، اما او کم کم و تا 18 ماهگی، مهارتهایی را بطور ناخودآگاه یاد میگیرد که به کمک آنها در مدت زمانی کوتاه به کوچولویی کار کشته و ماهر مبدل خواهد شد.
اگر به دستهای کودکتان پس از تولد دقت کنید، میبینید که او آنها را دائما به صورت یک مشت محکم جمع میکند، بطوری که اگر انگشت دستتان را داخل مشت او کنید، چنان آن را محکم میچسبد که گویی پنجههایی فولادین انگشت شما را به دام انداخته! ...
از تولد تا سه ماهگی
تمام کودکان با آن مهارت و فن "گرفتن" شگفت انگیز به دنیا میآیند که به آن "رفلکس مشت" میگوییم. این رفلکس تا حدو که کودک پس از آن قادر به باز و بسته کردن انگشتان دستهایش میشود، ادامه دارد.
در این مرحله میتوانید اسباب بازیهای سبک را به دستش بدهید تا او به آنها چنگ زده و در دست خود نگاهشان دارد.
کودک زمانی دستهایش را کشف میکند و کمی به آنها توجه نشان میدهد که کم کم شروع به باز کردن مشتهایش میکند و تازه این موقع است که او به وجود انگشتان دست پی برده و با باز و بسته کردن آنها و چنگ زدن و آنها ، احساسشان میکند.
البته این نکته را هم بدانید که کودک در این مرحله قادر نیست با دقت به انگشتان دستش نگاه کند و آنها را به درستی تشخیص دهد، چون هنوز آن هماهنگی لازم بین "دیدن" و "دسترسی پیدا کردن به چیزی" در او بوجود نیامده است.
در این سن ، کودک یک شی را به خوبی در دستش نگه میدارد، اما تلاش چندانی برای خوب تماشا کردن آن انجام نمیدهد.
دانشمندان مدتی است به این نتیجه رسیدهاند که صدای یک اسباب بازی در جلب نگاه یک کودک به سوی دستهایش نقش مهمی را ایفا میکند.
به عنوان مثال اگر یک جغجغه به دست کودکتان بدهید، چشمان او صدای جغجغه را دنبال کرده و باعث میشود او دستهایش را کشف کند و همین کشف ، شروع هماهنگی میان چشم و دست است.
طبق گفته "پنه لوپه لیچ" کارشناس مراقبتهای کودکان ، در این مرحله استفاده از اسباب بازیهای خوش دست آنهایی که میتوان آسان بدست گرفت.
سبک و صدادار از اهمیت بیشتری برخوردارند چرا که این نوع اسباب بازیها چشمهای کودک را مستقیما به سوی دستهایش جلب میکنند و باعث میشوند رابطه قوی میان کودک و دستهایش ایجاد شود.
سه تا شش ماهگی
کودک در این سن به خوبی با دستهایش آشنا شده و آنها را میشناسد، حتی موقعیت مکانی انگشتان دست را تشخیص داده و میداند که کارشان چیست. گرچه حرکات دستهای کودک در قاپیدن و نگهداری اسباب بازیهای آویزان و متحرک هنوز تا حدودی ناهماهنگ و نامتعادل است. در این مرحله از رشد ، دستهای کودک کم کم راه خود را به سوی دهان نیز پیدا میکند.
در حدود چهار ماهگی ، کودک شروع به کسب هماهنگی لازم ما بین حرکات دست و چشم میکند، به عبارت سادهتر ، او دستهایش را به خوبی میشناسد و میداند چطور آنها را بکار بیندازد و کجا از آنها استفاده کند.
استفاده از دستها برای یک فرد بزرگسال کار ساده و پیش پا افتادهای است، اما برای یک کودک کنجکاو شیوه و عملکردی پیچیده است.
کودک وقتی شیئی را میبیند و تصمیم میگیرد آن را در دست بگیرد، اول فاصله آن را تخمین میزند، بعد دستهایش را به سوی آن دراز میکند تا وسیله مورد نظر را به چنگ آورد.
در مراحل اولیه ممکن است در انجام این کار موفق نشوید، اما با تمرین و ممارست زیاد بالاخره کارایی لازم را به دست میآورد و حتی پس از گذشت چند ماه میتواند با قاطعیت پیش خودش حدس بزند که آن شی قابل دسترسی هست یا نه! ... .
شش ماهگی تا یک سالگی
کودک در این بلند کردن اسباب بازی و در دست گرفتن آنها را به خوبی یاد گرفته است، اگر به حرکات دستش توجه کنید میبیند که او انگشتان دستش را بازی میکند و وقتی اسباب بازی را لمس کرد، انگشتان دستش را دور آن حلقه کرده و جمع میکند، پس یاد گرفته که اجسام را چگونه از زمین بلند کند. علاوه بر آن، به خوبی یاد گرفته که اشیا را در دستانش به گردش در آورده و از این دست به آن دست بدهد حتی با دستش اسباب بازیها از روی زمین بردارد.
در این مرحله، حس و انگیزه لمس کردن اجسام در کودکان به صورت یک بازی مهیج و تحریک کننده در میآید و از آنجایی که دنیایی از ناشناختهها مقابل رویش قرار دارد او باید آنها را کشف کند، پس تعجبی ندارد که کودکتان در خانه شروع به گشت و گذار کرده و به تمام سوراخ و سنبهها سرکشی کند، بلکه چیز تازهای پیدا کند و آن را در دست بگیرد، از اینرو بهتر است اجسام متفاوت با بافتهایش مختلف در اختیارش بگذارید تا حس کنجکاوی اش ارضا شود.
یک سالگی تا 18 ماهگی
حرکات دست در سنین ما بین 13 الی 15 ماهگی وارد مرحله جدیدی میشود که ما اسم آن را "رفلکس گازانبری" گذاشتهایم، یعنی کودک با اصلاح مرحله "قاپیدن ساده اجسام" از انگشتان دستش برای برداشتن اجسام بسیار ریز مثل تیله استفاده میکند. به عبارت بهتر، او میتواند به کمک شستشو و یکی دیگر از انگشتانش، تیله را از روی زمین بردارد. این شیوه کم کم به او کمک میکند تا لباسهایش را خودش بپوشد و دکمه هایش را ببندد، مداد یا خودکار را در دست بگیرد، کشوها را باز و بسته کند و به مرور با قاشق و چنگال غذا بخورد.
رشد