اسباب‌ بازی مناسب کودک از تولد تا 5 سالگی

مجله سیب سبز: بازی که اغلب با فعالیت بدنی همراه است، با رشد و تربیت‌پذیری اندام‌های کودکان، مهارت‌های جنبشی مناسب و آمادگی بدنی آنها ارتباط نزدیک دارد. کودکان با فعالیت‌های جسمانی به مهارت‌های حرکتی می‌رسند. در نتیجه آنها می‌توانند از نظر جسمانی، اطمینان، ایمنی و اتکا به نفس پیدا کنند.  ارزش و اهمیت بازی از جنبه‌های گوناگون در نظر گرفته می‌شوند مانند جنبه جسمانی، اجتماعی، اخلاقی و شناختی اما بسیاری از والدین نمی‌دانند چطور اسباب‌بازی‌ها را برای کمک به رشد کودک به کار گیرند. طاهره ثانوی،‌ کارشناس ارشد روانشناسی بالینی درباره انواع اسباب‌بازی‌هایی که کودک از تولد تا 5 سالگی می‌توانداستفاده کند، توضیح می‌دهد.

به تخیلش پرو بال بدهید

کودک نوپا از گذاشتن قطعات لگو روی هم لذت می‌برد. او می‌تواند آنها را به هم بکوبد، روی هم قرار دهد، درون یکدیگر بگذارد، برج بسازد، چیزهایی را زیر آنها پنهان کند و آنها را به ترتیب شکل یا رنگ از هم جدا کند. با این وسیله کودک با مفاهیمی مانند بزرگ، کوچک، گرد، چهارگوشه، انواع رنگ‌ها و... آشنا می‌شود. به مرور و همزمان با کسب مهارت‌های حرکتی دستان و انگشتان دامنه تخیلات کودک هم وسیع‌تر می‌شود و او می‌تواند اشکال معناداری مانند خانه یا ماشین بسازد. آنچه در استفاده از این اسباب بازی اهمیت دارد این است که کودک حق انتخاب و آزادی عمل داشته باشد.


اسباب‌بازی‌های کنترلی آنها را مهندس می‌کند!

با افزایش سن کودک کنجکاوی او نسبت به محیط بیشتر می‌شود. بنابراین اسباب‌بازی‌هایی را دوست دارد که علاوه بر تولید صدا، قسمت‌های متحرکی داشته باشد تا او بچرخاند، بپیچاند، فشار دهد، ضربه بزند یا آن را کنترل کند. این ویژگی‌ها باعث جذابیت این گونه وسایل برای کودکان می‌شود. گاهی نیز کنجکاوی آنها را تا حدی تحریک می‌کند که می‌خواهند قطعات اسباب‌بازی را باز کنند و از اجزای آن و نحوه کارکردش با خبر شوند.

هوشیاری را زیاد می‌کند

یکی از اولین اسباب‌بازی‌های کودکان که با تولید صدا کودک را به خود جذب می‌کند، جغجغه است. از آنجا که کودک آن را می‌گیرد و به دهان می‌برد جنس آن باید به گونه‌ای باشد که باعث بریدگی لب و دست او نشود و رنگ آن از مواد غیر سمی باشد. این وسیله به سبب تولید صدا، علاوه بر پرورش حس شنوایی دقت و هوشیاری کودک را افزایش می‌دهد و به دلیل داشتن رنگ‌های شفاف حس بینایی او را تحریک می‌کند. علاوه بر این، استفاده از این اسباب‌بازی مهارت انگشتان و دست‌ها را برای گرفتن و تکان دادن افزایش می‌دهد.


عروسک‌های شبیه بگیرید

عروسك یکی از قدیمی‌ترین وسایل بازی کودکان است و آنها بدون توجه به جنسیت خود از بازی با آنها لذت می‌برند. جنس عروسک‌ها می‌تواند از پارچه، پلاستیک نرم یا شکننده باشد. کودکان از عروسک‌های خود برای ایفای نقش‌های گوناگون استفاده می‌کنند. آنها با عروسک‌های خود حرف می‌زنند و احساسات خود را به نمایش می‌گذارند که این فرصت بسیار خوبی است که والدین در زمان بروز مشکلات به بازی کودکان با عروسک‌های خود توجه بیشتری داشته باشند. هرچه عروسک از نظر شکل و لباس با ساختار فرهنگی و خانوادگی کودک شبیه‌تر باشد، نزدیکی کودک به عروسک بیشتر می‌شود.

بهترین وسیله تخلیه انرژی

کودک زمانی که چهار دست و پا راه می‌رود به تعقیب توپ علاقه دارد  و در سن نوپایی دوست دارد توپ را قل دهد یا در گرفتن آن سعی کند و به تدریج که بزرگ‌تر می‌شود با ضربه زدن به آن می‌تواند در بازی‌های سازمان‌یافته و هدف‌دار دیگری شرکت کند. بازی با توپ در ایجاد و افزایش مهارت‌های حرکتی، تطابق چشم و دست و پا و تخلیه انرژی کودکان بسیار موثر است.


راندنی‌ها حرکات را هماهنگ می‌کنند

بعضی از اسباب‌بازی‌های هل دادنی قابل سوار شدن نیز هستند. این نوع اسباب‌بازی‌ها گاه در شکل وسایل نقلیه یا حیوانات از جمله اسباب‌بازی‌های مورد علاقه کودکان است. داشتن چرخ اضافه و فضایی مناسب برای نشستن و ایمنی این وسایل از موارد قابل توجه است. این وسایل از 18 ماهگی مورد علاقه کودکان است و باعث پیشرفت تعادل و تصحیح حرکات بازو، پا و بدن کودک می‌شود. یادتان باشدکودک در 3 سالگی پا زدن دوچرخه را می‌آموزد.

بازی که تمرکز می‌آورد

پازل‌ها علاوه بر افزایش توانایی تشخیص و تمرکز به شناخت اشکال و تطابق چشمی آنها نیز کمک می‌کند. جنس پازل‌ها می‌تواند چوبی، پلاستیکی، اسفنجی یا مقوایی باشد. صفحه پازل از 2 قطعه شروع می‌شود و تا چند هزار قطعه افزایش می‌یابد. تعداد قطعات با سن کودکان ارتباط دارد. پازل 2 تا 3 قطعه‌ای برای کودکان 18 ماهه، 3 تا 5 قطعه‌ای برای 18 ماهه تا 3 ساله و 9 تا 15 قطعه‌ای برای کودکان 3 تا 5 ساله مناسب است.


هیچ‌وقت کتاب را فراموش نکنید

هرچند کتاب جزو وسایل بازی نیست اما باید از همان کودکی جزو مجموعه ابزاری باشد که کودک در اختیار دارد. امروزه کتاب‌های مختلفی تولید می‌شود. کتاب‌های پارچه‌ای، مقوایی یا کتاب‌هایی که با فشار دادن یک تصویر به صدا درمی‌آید. بهترین سن کتابخوانی برای کودکان از 10 ماهگی است و قبل از آن نیز باید برایش لالایی خواند. کودکان در 2 سالگی کتاب‌های ریتم‌دار را دوست دارند و در سنین بالاتر کتاب‌هایی با شخصیت‌های ملموس می‌تواند مورد علاقه آنها قرار گیرد. استفاده از کتاب علاوه بر افزایش خزانه لغات کودکان تخیلات آنها را توسعه می‌دهد و چیزهای زیادی در مورد محیط پیرامون یاد می‌گیرند. شما می‌توانید در مورد تصاویر کتاب با کودکان گفت‌وگو کنید و از آنها بخواهید که داستان خود را بگویند، اینگونه به مهارت‌های کلامی و پرورش تخیلات و خلاقیت کودکان کمک شده است.

گوش کودک‌تان را تقویت کنید

کودک همیشه از شنیدن صدای موسیقی لذت می‌برد و این احساس به مرور توسعه می‌یابد و او یاد می‌گیرد با حرکات دست‌ها ریتم آهنگ را اجرا کند. این اسباب بازی در مراحل اولیه به پرورش حس شنوایی، قدرت تمرکز و شادی منجر می‌شود، به مرور در سنین بالاتر او را برمی‌انگیزد که از وسایل موسیقی استفاده کند. وسایل موسیقی مانند طبل، زنگوله، سنج، ریختن حبوبات در بطری پلاستیکی کودک را تشویق می‌کند که به موسیقی گوش دهد و آن را تقلید کند و زمینه آموزش‌های موسیقی در آینده برای او فراهم می‌شود.


اگر می‌خواهید دست‌هایش را تقویت کنید

حدود 2 سالگی کودک از تخیلات خود استفاده می‌کند و به اسباب‌بازی‌هایش جان می‌بخشد. او نسبت به محیط اطراف خود کنجکاو است و دوست دارد فعالیت‌های والدین را تقلید کند. بنابراین برای کودکان اسباب‌بازی‌هایی تهیه کنید که به آنها امکان بدهد به فعالیت‌هایی بپردازند که بزرگ‌ترها به آنها می‌پردازند مانند وسایل پزشکی، نجاری، مکانیکی و... این وسایل علاوه بر ارضای کنجکاوی باعث پرورش حرکات ظریف انگشتان، تقویت مهارت‌های هر دو  دست، تطابق چشم و دست و تمرکز و توانایی حل مسئله می‌شود.

هفت صبح: اسباب بازی ها شاید لذت بخش ترین دارایی های کودکان باشند. حتی وقتی بزرگ می شویم هم با دیدن اسباب بازی های قدیمی حس خوبی به ما دست می دهد و گاه تلاش می کنیم آنها را حفظ و نگهداری کنیم.


شاید به خاطر داشته باشید که چند سال قبل رنگ های سرطان زایی که در اسباب بازی های چینی به کار رفته بود باعث شد واردات این اسباب بازی ها به بسیاری از کشورها ممنوع شد.

درست از همان هنگام بود که مضر و حتی خطرناک بودن این وسایل رنگی و جذاب مورد توجه قرار گرفت. در حالی که تا قبل از آن رشد فکری و ایجاد خلاقیت در کودکان تنها انتظاری بود که از اسباب بازی ها می رفت.

یک گروه تحقیقاتی به تازگی، اسامی گروهی از اسباب بازی ها که برای کودکان خطرآفرین هستند را منتشر کرده است. این اسباب بازی ها مرگ های دردناک بر اثر خفگی با قطعات کوچک را در کودکان زیر پنج سال رقم زده اند. این گروه به والدین توصیه می کنند که نکاتی ساده اما مهم را هنگام انتخاب اسباب بازی ها در نظر داشته باشند.

1- استاندارد بودن، شکل ظاهری مناسب و تناسب اسباب بازی با سن کودک اصل اول در انتخاب شماست.

2- کودک برای بازی با وسیله ای که قصد خرید آن را دارید نیازمند توانایی فیزیکی است پس قوای جسمانی فرزندتان را در نظر بگیرید.

3- درک چگونگی بازی با اسباب بازی همان چیزی است که در تعیین گروه سنی کودک به آن اشاره می شود. بنابراین به توانایی کودک توجه داشته باشید.

4- انتخاب رنگ ها و وسایل جذاب برای کودکان در سنین مختلف از طریق مطالعه یا جست و جو در اینترنت به راحتی امکان پذیر است.

5- به ایمن بودن خود اسباب بازی و بخش هایی از آنکه می تواند به محل تجمع میکروب ها تبدیل شود نیز توجه کنید.

6- وجود سیم بلند، طناب یا روبان در برخی اسباب بازی ها و دسترسی کودکان به آنها، اسباب بازی ها را به وسایلی پرخطر تبدیل می کند. ممکن است کودک این وسایل را ببلعد یا درون گوش و بینی خود فرو ببرد.

7- شاید اسباب بازی هایی که صداهایی بلند تولید می کنند برای کودکان جذاب باشند اما می توانند به اعصاب شنوایی کودکان آسیب برسانند.

بنابراین دقت در انتخاب و خرید اسباب بازی مناسب می تواند علاوه بر رشد فکری و ایجاد خلاقیت در کودکان از بسیاری از وقایع تلخ و غیرقابل جبران جلوگیری کند.