چشمه‌ای سیاه در دل عروس زاگرس

خبرگزاری ایسنا:  پس از عبور از داخل بوستان در سمت راست جاده تابلویی وجود دارد که مسیر چشمه قیر را نشان می‌دهد و سپس از آن دیگر هیچ نشانی وجود ندارد و باید مسیر را با استفاده از حس گردشگری‌‌ات طی كنی، چشمه قیرروان که ریشه در تاریخ بلند سرزمین ایلام (آلامتو) دارد، از بی‌نظیرترین عجایب طبیعی این استان به شمار می‌رود.


در حدود 300 متری چشمه قیر، دیگر مسیری ماشین‌رو وجود ندارد و باید پیاده به سمت آن رفت و این فرصتی است برای دیدن درختچه‌های زیبایی که منطقه را پوشانده‌ است. با نزدیک شدن به چشمه بوی شدید قیر، به مشام می‌رسد، قطر دهانه چشمه نزدیک به 9 متر است و از زیر آن آبی گرم، مملو از ذرات ریز و درشت قیر سیال جاری است. پیرامون چشمه را با فنسی سقف‌دار پوشانده‌اند که این خود بهترین نشانی یافتن چشمه است.

یکی از دیدنی‌های منحصربه فرد استان ایلام که ایرانیان از دست کم سه هزارسال پیش از آن استفاده صنعتی، به ویژه در صنعت دریانوردی و ساختمانی، کرده‌اند چشمه قیر روان است. اثرطبیعی چشمه‌های قیر در منطقه حفاظت شده بوستان جنگلی آبگرم شهرستان دهلران قرار گرفته بوستان جنگلی با ویژگی‌هایی بی‌همتا ( چشمه‌های آب گرم، غار خفاش، ...) و همچنین زیست‌گاه منحصر به فرد گونه حمایت شده خفاش که در جهان بی‌مانند است.

شهرستان دهلران در دامنه جنوبی و جنوب‌غربی دینارکوه و در فاصله 228 کیلومتری ایلام و 100 کیلومتری شهرستان اندیمشک قرار دارد. این شهر بعد از بازسازی به صورت شهری توریستی درآمده و از نظر منابع عظیم نفت و اراضی مستعد کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان دهلران عبارتند از: تپه باستانی علی‌کَش با قدمت 9 هزار سال مربوط به دوران نوسنگی در نزدیکی شهر موسیان منطقه بیات، قلعه تاریخی شیاخ در بخش زرین‌آباد، غار حفاظت شده طبیعی خفاش در نزدیکی چشمه‌های آب گرم با داشتن صدها هزار خفاش، غار و استخر بیشه‌دراز، سنگ نوشته دوران قاجار در میمه زرین‌آباد، چشمه قیرروان، چشمه‌های آبگرم معدنی، آبشار آبتاف در مسیر میمه به پهله زرین‌آباد و سایت تفریحی بیشه‌دراز.


این اثر فرهنگی در جنوب شهر دهلران و در میان اراضی کشاورزی واقع شده است، در سال 1903 میلادی، گوتیر و لامپر به منظور حفر گمانه‌های آزمایشی در تپه‌های موسیان – خزینه و تپه علی‌کُش از دهلران بازدید به عمل آوردند و در سال 1960 میلادی رابرت بریدوود – مدیر طرح پیش از تاریخ دانشگاه شیکاگو به همراه ریچارد واتسون متخصص زمین‌شناسی از منطقه دهلران و تپه علی‌کش بازدید کردند. در سال1961 میلادی آقایان فرانک هول و کنت فلانری به دهلران آمدند و اقدام به حفر گمانه‌هایی در تپه علی‌کش کردند. تپه علی کش دارای 3 دوره فرهنگی به نام علی‌کش، بزمرده و محمدجعفر است. این اثر باستانی از اولین مکان‌هایی است که انسان در آن به استقرار و یکجانشینی اقدام كرده است. دانه‌های گیاهی به خصوص گندم و جو 2 ردیفه و حبوبات در این منطقه در دوران پیش از تاریخ و هزاره‌های هشتم قبل از میلاد کشت می‌شده است، برخی حیوانات از جمله بز در حال اهلی شدن بوده است.


بررسی اسناد به دست آمده از علی‌کش و به خصوص سنگ ابسیدین بدست آمده نشان دهنده ارتباط این اثر با دیگر مکان‌ها از جمله آناتولی در ترکیه و همزمان با استقرارهای پیش از تاریخ در قسمت بین‌النهرین از جمله جارمو بوده است.


قلعه شیاخ بزرگ‌ترین و منحصر به فردترین بنای استان و غرب کشور بوده که در روستای «بردی» بخش زرین‌آباد از توابع شهرستان دهلران واقع شده است، بنای مذکور مربوط به دوران ساسانی است که در قرون اولیه اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. باروی طویل و عظیم آن به طول 750 متر و کانال انتقال آب به داخل قلعه از ویژگی‌های منحصر آن محسوب می‌شود.



این غار در سه کیلومتری شمال‌شرقی شهر دهلران در دامنه کوهی مشرف به دره و چشمه‌های آبگرم دهلران واقع شده است، این غار به علت زندگی میلیون‌ها خفاش در داخل آن به غار خفاش معروف شده است. خفاش‌های آن از نوع دم‌دار و بزرگ هستند. این غار دهلیزهای وسیعی دارد که عمق بعضی از قسمت‌های آن به 400 متر می‌رسد.


ایلام در دوران ساسانی و اسلامی جزئی از ایالت «ماسبذان» بوده است، این منطقه تا قبل از ورود حسین‌قلی‌خان والی به «ده بالا» معروف بوده که همزمان با حکومت حسین قلی خان ابوقداره، حسین‌آباد نام گرفت و در سال 1309 شمسی با توجه به سابقه تاریخی منطقه و تصویب فرهنگستان ایران «ایلام» نامیده شد. شهر ایلام با واقع شدن در حصاری از کوه‌ها و ارتباط نزدیک شهر با جنگل دارای آب وهوای معتدل کوهستانی است.

مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان ایلام عبارتند از قلعه والی، کاخ فلاحتی، سنگ نوشته قوچعلی، تنگ ارغوان در 3 کیلومتری شمال شرقی شهر ایلام، روستای زیبای میش خاص، تنگ دالاهو در فاصله 25 کیلومتری شمال شهرستان ایلام، تفرجگاه تجریان، کوه قلاقیران در فاصله 5 کیلومتری غرب شهر ایلام، مسجد جامع شهر ایلام، امامزاده حاجی بختیار در بخش چوار، تپه قلا در بخش چوار و پارک تفریحی چغاسبز.


قلعه والی در ضلع‌شمالی خیابان پاسداران در شهر ایلام میان بافت شهر واقع شده است. این اثر تاریخی بر روی تپه‌ای باستانی به نام چغامیرگ ساخته شده است. بنای مذکور به سال 1326 هجری قمری در زمان حکومت محمدعلی شاه قاجار و در زمان غلامرضا خان والی به اتمام رسید.


وسعت این قلعه2500 متر مربع و مساحت زیر بنای1500 مترمربع است. بنا دارای حیاط مرکزی بوده که اماکن مسکونی آن در امتداد سه ضلع شرقی و غربی و شمالی ساخته شده و در ساخت آن از مصالح سنگ و آجر و گچ استفاده شده است.

آثار آینه‌كاری، گچبری در برخی از اتاق‌ها کاملا مشخص است و قلعه والی دارای تعداد زیادی اتاق کوچک و بزرگ، تالار، شبستان و پستو بوده که در هر ضلع آن دو زیرزمین و در مجموع شش زیرزمین تعبیه شده است. در ساخت این بنا از اشکال هندسی در پیشانی دیوارها با استفاده از آجرهای لعاب‌دار رنگی تزئیناتی صورت گرفته است و بنای مذکور در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در حال حاضر موزه مردم‌شناسی در آن قرار دارد.



عمارت کاخ فلاحتی یا کاخ کشاورزی در خیابان آیت‌الله حیدری شهر ایلام در محلی موسوم به باغ کشاورزی یا فلاحتی ساخته شده است. این بنا مربوط به اواخر دوران پهلوی است که جهت ساختمان اداری اداره کشاورزی ساخته شده است، در ساخت بنا از سنگ و آجر و گچ استفاده شده که ستون‌های منقوش آن به نقوش گیاهی و حیوانی و انسانی، زیبایی خاصی به آن داده است.عمارت کاخ فلاحتی در میان باغی بزرگ با درختان کهنسالی چون چنار ، توت و . . . محصور شده است.


در ورودی شهر ایلام بر روی صخره‌های تنگه قوچعلی، دو سنگ نوشته مربوط به والیان حسین قلی خان و غلام رضا خان والی پدر و پسر وجود دارد، که یکی به دستور حسین قلی خان و در زمان سلطنت ناصرالدین شاه و دیگری به دست غلامرضا خان پسر در زمان سلطنت محمد علی شاه قاجار ساخته شده است و هر دو سنگ نوشته یک متن داشته که اهم فعالیت‌های حسین قلی خان والی را بر شمرده است. نوشته‌های این سنگ نوشته به خط نستعلیق است.


دره پرآب و درخت مصفای میش خاص از روستای جعفرآباد در فاصله 30 کیلومتری ایلام شروع شده و تا ارتفاعات طولاب که در آن جنگل و باغ در هم آمیخته‌اند ادامه دارد، درختان گردو، انواع میوه‌ها، چندین روستا در مسیر ییلاقی دره با مردمانی فعال و مهربان، سرچشمه‌های خروشان چشمه‌ساران متعدد، نزدیک بودن این دره ییلاقی با تفرجگاه جنگلی گاوز و مزارع متنوع آن باعث نشاط و علاقه در بازدیدکنندگان از محل می‌شود، در دو کیلومتری این دره ییلاقی و در طول مسیر جاده اصلی ایلام به دره‌شهر جنگل انبوه و زیبای «مله پنجاو» زیبایی خاصی به این مجموعه بخشیده است، دره ییلاقی هفتاومیش خاص با باغات و مزارع، یکی از مناطق سرسبز و دیدنی و پردرآمد استان ایلام که محصولات آن کیفیت مطلوبی دارند و در داخل و خارج استان به فروش می‌رسد و باعث رونق اقتصادی منطقه می‌شود.


در فاصله سه کیلومتری شمال‌شرقی ایلام در مسیر تنگه قوچعلی، تنگ ارغوان در مسیر رودخانه‌ای با گل‌های ارغوانی، مخصوصا در فصل بهار زیبایی وصف‌ناپذیری را به طبیعت و جنگل‌های سبز آن بخشیده است و تنوع رنگ آنها چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند، این دره مصفا چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند.



در پنج کیلومتری غرب شهر ایلام قرار گرفته و مناظر آن دارای زیبایی‌های کم‌نظیر از جمله تفرجگاه جنگلی ششدار و منجل که اطراف کوه را احاطه کرده منظره زیبایی به وجود آورده است، این کوه به عنوان نماد شهر ایلام معروف و دارای ارتفاع زیادی است

خبرگزاری ایسنا: امسال آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای در جنگل‌های استان ایلام رخ‌ داده به‌طوری‌که تاکنون در ۴۱ مورد آتش‌سوزی هزار و ۲۱۱ هکتار از عرصه‌های جنگلی و مرتعی عروس زاگرس سوخته است.
 
امسال سال خوبی برای جنگلهای استان ایلام نبود چرا که متاسفانه به علل مختلف سطح آتش سوزی ها در جنگلها بسیار بالا رفته است.

از جنگلهای شلم گرفته که آغاز آتش سوزی های استان بود، تا سوختن بیش از ۱۲۰۰ هکتار از جنگلهای بکر در آتش. بعد از آتش سوزی منطقه شلم توجه رسانه های کشوری به آتش سوزی های ایلام جلب و حتی مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام هم برای آرام شدن فضا برکنار شد، ولی این پایان کار نبود و آتش همچنان می سوزاند و پیش می رفت.

جنگلهای مانشت و قلارنگ در شهرستان سیروان، دینارکوه آبدانان، دهلران، چوار، بدره، ایوان، متاسفانه امسال طعم آتش را چشیده و بارها طعمه حریق شده اند.

در بعضی آتش سوزی جنگلهای استان ایلام متاسفانه عوامل انسانی دلیل اصلی بوده به طوریکه در برخی حوادث شاهد هستیم که تاوان هر نوع اختلاف خانوادگی، قومی و قبیله ای را جنگل ها می دهند.

در این بین ضعفهای زیرساختی استان ایلام و نبود امکانات نظیر بالگرد بر شعله ور شدن آتش جنگلها افزود و باعث شد هر آتش سوزی بعد از چند روز مهار یا خاموش شود که در این بین از هواپیما و بالگرد آب پاش هم استفاده شد ولی متأسفانه این امکانات خیلی دیر به استان رسید.

آتش سوزی ها روند افزایشی دارد ولی امکانات همچنان نیست

مسئولان ارشد کشوری هم توجه چندانی به این مشکل جدی استان نکرده و باز هم شاهد ادامه آتش سوزی ها در بلوطستان های ایلام بودیم. در آتش سوزی های اخیر شاهد این بودیم که بعد از حریق گسترده ستاد بحران استان برای بالگرد آب پاش تقاضا داد و تا این بالگرد از تهران به ایلام اعزام شود کلی وقت تلف شد و آتش سوزی بخش زیادی از جنگل های استان را بلعید.

۴۱ مورد آتش سوزی در جنگلهای استان ایلام

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام در گفتگو با خبرنگار مهر  از وقوع ۱۱  فقره آتش سوزی در اردیبهشت ماه سال جاری خبر داد و گفت: در این راستا هشت فقره آتش سوزی در جنگلهای طبیعی استان بوده که ۱۲ هکتار از این عرصه ها طعمه حریق کرده و سه فقره مرتع بوده که ۴.۵ هکتار طعمه حریق شده است.

رضا احمدی افزود: در خردادماه سال جاری ۲۷ فقره آتش سوزی در مناطق مختلف استان به وقوع پیوست که از این تعداد جنگل طبیعی چهار فقره با ۱۵.۴ هکتار، جنگل دست کاشت یک فقره با ۴۶ هکتار، مرتع سه فقره با ۱۲ هکتار و مرتع مشجر ۱۹ فقره با ۱۵۷.۵ هکتار دچار حریق شد.

وی اظهار داشت: در تیرماه سال جاری دو فقره آتش سوزی به وقوع پیوسته که از این تعداد جنگل طبیعی یک فقره با ۲.۶ هکتار، مرتع سه فقره با ۵.۲ هکتار و مرتع مشجر چهار فقره با ۵۶.۲ هکتار طعمه حریق شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام با اشاره به اینکه در مجموعامسال ۴۱ مورد آتش سوزی در مناطق مختلف استان به وقوع پیوسته است امسال ۴۱ مورد آتش سوزی در مناطق مختلف استان به وقوع پیوسته است، تصریح کرد: از این تعداد آتش سوزی نزدیک ۱۰ درصد جنگلهای بلوط استان دچار آتش سوزی شده است.

۱۲ نفر دستگیر شده است

احمدی با اشاره به اینکه جمع آتش سوزی در جنگل حداکثر ۱۰ درصد بوده است، تصریح کرد: در این رابطه بیش از ۱۲ نفر دستگیر شده که آتش سوزیها را سهوی عنوان کرده انددر این رابطه بیش از ۱۲ نفر دستگیر شده که آتش سوزیها را سهوی عنوان کرده اند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام از مردم استان، سپاه پاسداران، هلال احمر، نیروی انتظامی، محیط زیست، مدیریت بحران، فرمانداری و نیروهای خدوم منابع طبیعی به خاطر مهار آتش سوزیهای استان تقدیر و تشکر کرد.

احمدی استفاده از بالگرد به مدت شش روز در استان و یک دستگاه هواپیمای ایلوشین با هدف مهار حریق را از جمله اقدامات انجام شده برای مهار آتش سوزی های اخیر عنوان کرد.

وی اظهار داشت: در حال حاضر استقرار گشت در عرصه های طبیعی استان، به کارگیری موتورسواران در مناطق حساس استان، به کارگیری دیده بان از اقدامات انجام شده برای جلوگیری از مهار آتش سوزی در مناطق مختلف استان است.

بنابراین گزارش وسعت جنگل های استان ایلام ۶۴۰ هزار هکتار است و حدود ۹۰ درصد آن را جنگل های بلوط تشکیل می دهد که ۱۷۰ هزار هکتار آن در وضعیت بحرانی قرار دارند.

احتمال آتش سوزی در جنگلهای استان ایلام بازهم وجود دارد

البته باید گفت با توجه به اتفاقات ماه های گذشته احتمال آتش سوزی در جنگلهای استان بسیار زیاد است و انتظار می رود مسئولان کشوری حداقل برای این چندماه یک بالگرد آب پاش به صورت دائم در استان مستقر کنند.

یادمان نرود جنگلهای استان ایلام بر اثر خشکسالی و خشک شدن طی چند سال اخیر چه خسارتهای فراوانی به خود دیده اند، حال آتش سوزی هم بر پیکره بی جان این درختان افتاده است و استمرار این روند، سرمایه ارزشمند زاگرس را به نابودی می کشاند.