پارک ملی گلستان ، قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور ایران

پارک ملی گلستان یا جنگل گلستان منطقهٔ حفاظت شده‌ای در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی است. پارک گلستان، قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور ایران و پناهگاهی کم‌نظیر برای حیات‌وحش است که ۱۳۵۰ گونهٔ گیاهی و ۳۰۲ گونهٔ جانوری، از جمله نیمی از گونه‌های پستانداران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت خود جای داده‌است.

تاریخچه پارک ملی گلستان
این جنگل در ۱۹ مرداد ۱۳۳۶ به نام «منطقه حفاظت شده آلمه وایشکی» تحت حفاظت کانون شکار قرار گرفت، در شهریور ۱۳۴۲ به «پارک محمدرضا شاه» تغییر نام داد، در ۲۲ فروردین ۱۳۴۳ «پارک وحش» نامیده شد. در شهریور ۱۳۵۰ محدوده‌ای در شرق پارک به نام «قرخود» با وسعت ۳۴ هزار هکتار به آن الحاق شد و در ۱۳۵۳ عنوان پارک وحش به «پارک ملی» تغییر داده شد. در سال ۱۳۵۴ اولین پارک ملی ایران شد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از ۵۰ ذخیره‌گاه زیست‌محیطی کره زمین به ثبت رسیده‌است. بعد از پیروزی انقلاب در بهمن ۱۳۵۷ دو منطقه قرخود و آلمه مجدداً از یکدیگر جدا شدند و پارک فعلی به «پارک ملی گلستان» تغییر نام داد.

 

 جغرافیای جنگل گلستان
گلستان، بزرگترین پارک طبیعی ایران است. مساحت آن در برخی منابع بیش از ۹۱ هزار هکتار و در برخی منابع ۸۷۴۰۲ هکتار ذکر شده‌است. محیط پارک حدود ۱۹۸ کیلومتر است. حد غربی پارک ملی گلستان از روستای تنگراه در استان گلستان شروع می‌شود و حد شرقی آن در روستای رباط قره‌بیل واقع در استان خراسان شمالی پایان می‌یابد. بیشتر پارک در استان گلستان، حدود ۳۴ درصد آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی نیز در استان سمنان قرار دارد.

اختلاف ارتفاع در پارک حدود ۲۰۰۰ متر است (از ۲۴۱۱ متر تا ۴۰۰ متر از سطح دریا) که همین طیف ارتفاعی تنوع زیستگاه‌ها و ریزبوم‌های متعددی را ایجاد کرده‌است. میانگین بارندگی در مناطق مختلف این جنگل هم از حدود ۷۰۰ میلیمتر تا ۱۵۰ میلیمتر در سال متغیر است.

آبشار آق سو و آبشار جنگل گلستان با ارتفاع ۷۰ متر و آب‌دهی ۳۰ لیتر بر ثانیه از آبشارهای معروف این پارک‌اند.

همچنین در این پارک رودخانه‌های متعددی جریان دارد و بیش از ۲۱ دهنه چشمه در آن شناسایی شده‌است که مهمترین آنان را می‌توان رودخانه مادرسو، زاو، قرتو، چشمه‌های گلشن، گلستان، جانو، سردارخانه، دوشان، آق سو، کرکولی نام برد.

از مهمترین کوه‌ها و دره‌های این بوستان می‌توان به ارتفاعات قره قون، تنگه گل، شاخا، یکه قدم، المه، قره قاشلی، قوفی قورچی و دره‌های آلمه، آنسر، قرغون، آق سو، آلی دالی، آدنس، جمشیدآباد، قزقلعه، آلوباغ و خشک اشاره کرد.

 

  حیات وحش
یک‌هشتم گونه‌های گیاهی، یک‌سوم گونه‌های پرندگان و بیش از ۵۰ درصد از گونه‌های پستانداران کشور در این پارک زندگی می‌کنند.

۶۹ گونه پستاندار وابسته به ۶ راسته، ۲۱ خانواده و ۵۰ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است. پلنگ و خرس قهوه‌ای از گوشت‌خواران بزرگ پارک ملی هستند. سمور جنگلی از گوشتخوارانی است که احتمالاً فقط در پارک ملی گلستان زندگی می‌کند و بر ارزش ژنتیکی پارک افزوده‌است. دیگر پستانداران مهم ساکن این جنگل شامل مرال، شوکا، گراز، گربه جنگلی، تشی، آهوی ایرانی، گوسفند وحشی (قوچ و میش)، گرگ، روباه، روباه ترکمنی و بز کوهی (کل و بز) می‌شود. از راسته خفاش‌ها تاکنون ۱۸ گونه در این پارک شناسایی شده‌است.

این منطقه از بهترین زیست‌گاه‌های گوسفند وحشی اوریال بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین زیرگونهٔ گوسفند وحشی ایران است و یکی از خالص‌ترین جمعیت‌های قوچ و میش اوریال را در خود جای داده‌است. جمعیت این حیوان در جنگل گلستان در دهه ۱۳۵۰ حدود ۱۵۰ هزار رأس برآورد شده‌بود که معادل نزدیک به سه‌چهارم کل جمعیت گوسفندان وحشی اوریال دنیا می‌شد.

۱۴۹ گونه پرنده متعلق به ۱۵ راسته، ۴۲ تیره و ۸۹ سرده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است که از این تعداد پرنده ۴۸ نوع در فصل بهار و تابستان در منطقه مشاهده می‌شود و ۶۲ گونه بومی پارک ملی هستند. مهمترین این پرندگان شامل قرقاول، کبک، تیهو، جغد خال‌دار، زنگوله‌بال، کوکر سینه سیاه، ابیا، بلدرچین، قرقی، دلیجه، سارگپه پابلند، سارگپه، عقاب دوبرار، دال سیاه، دال، عقاب دریایی دم‌سفید، بالابان، هما، دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، سهره‌ها، زردپره‌ها، مگس‌گیرها، زنبورک‌ها و دم‌سرخ‌ها می‌شوند.

گیاهان اصلی پارک بدلیل وجود اقلیم‌های مختلف متنوع است. مهمترین گونه‌های گیاهی شامل بلوط، بلند مازو، ممرز، انجیلی، افرا، نمدار، خرمندی (از خانوادهٔ آبنوس)، زبان گنجشک، پلت، شیردار، کرکو، آزاد، اوری، توسکا، شیردار، بارانک، انجیر، توت، ملچ، داغداغان، ازگیل، ولیک، زالزالک، سیاه تلو، گوجه وحشی، شیر خشت، گردو، تمشک، انار وحشی، گلابی وحشی، زرشک، تاغ، گز، پرند، کاروان‌کش، کلاه میرحسن، گون، چوبک، درمنه، خار شتر و ارس می‌شود.

از مجموع جانوران موجود در این جنگل ۱۹ گونه در خطر انقراض است که هما، بالابان، گیلان‌شاه خال‌دار و روباه ترکمنی از جمله آن‌هاست. مرال، شوکا، کل و بز، و قوچ و میش هم از جمله گونه‌هایی اند که بیشتر مورد شکار غیرمجاز قرار می‌گیرند.

 

 تصاویری از پارک ملی گلستان

پارک ملی گلستان, تصاویری از پارک ملی گلستان

 پارک ملی گلستان, تصاویری از پارک ملی گلستان

 پارک ملی گلستان, تصاویری از پارک ملی گلستان

 پارک ملی گلستان, تصاویری از پارک ملی گلستان

 پارک ملی گلستان, تصاویری از پارک ملی گلستان

پارک ملی گلستان, تصاویری از پارک ملی گلستان

 

منابع :

wikipedia.org

tebyan.net

ویدیو مرتبط :
کل و بز های پارک ملی گلستان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آتش سوزی پارک ملی گلستان مهار شد

 

 

 آتش سوزی پارک ملی گلستان که از روز پنجشنبه آغاز شده بود، سرانجام با تلاش شبانه روزی نیروهای امدادی و مدیریت بحران استان شامگاه یکشنبه مهار شد.

به گزارش مهر، بیش از هزار نیروی مردمی، بسیج، سپاه، ارتش، لشگر 30 پیاده گرگان، ستاد مدیریت بحران، منابع طبیعی و ... برای مهار این حریق تلاش کرده اند.

همچنین سه دستگاه بالگرد برای مهار این حریق در روزهای اخیر در استان فعالیت داشتند و سرانجام با کوشش نیروهای عملیات، این بحران رفع شد.

جواد قناعت استاندار گلستان که روز یکشنبه از مناطق آسیب دیده جنگل گلستان و پارک ملی بازدید داشت، با انتقاد از عملکرد برخی رسانه ها برخی اخبار منتشر شده درباره این حادثه را تکذیب کرد.

وی که به همراه اعضای شورای تامین از مناطق حادثه دیده بازدید هوایی کرده بود، گفت:  آتش سوزی آنطوری که برخی رسانه های بیان کرده اند، نبوده است و این آتش سوزی در عرصه رخ داد و به صورت تاجی نبوده است.

وی اظهار داشت: به دلیل آنکه که در فصل پائیز و برگ ریزان هستیم، آتش سوزیها در سطح عرصه بوده است و این به آن معنی نیست که درختی آتش نگرفته ولی این آتش سوزی بسیار محدود جزیی بوده است.

وی یادآورشد: اینکه برخی دوستان در تهران نشسته اند و می گویند هزاران اصله درخت آتش گرفته است، بر چه اساس  و شاخصی مطرح می شود و کدام کارشناس و اهل فن این حرفها را مطرح می کند.

استاندار گلستان بیان داشت: تمامی این حرفها کذب محض بوده و تکذیب می شود و از همان ساعت اولیه مدیران مرتبط از جمله مدیران هلال احمر، ستاد مدیریت بحران، منابعه طبیعی، محیط زیست، ارتش، سپاه و .. برای اطفای حریق وارد عمل شدند.

جواد قناعت عنوان کرد: همه عوامل برای اطفای حریق بسیج شده بودند و حدود هزار نیروی مردمی و عملیاتی برای اطفای حریق در منطقه مستقر هستند.

 

آتش کامل مهار شد

وی افزود: اکنون آتش کاملا مهار شد و سه بالگرد نیز ساماندهی شد و فعال است و تا ساعات پایانی وقت امروز به شکل کامل و 100 درصد مهار شد.

استاندار گلستان عنوان کرد: به دلیل آنکه فصل، فصل برگ ریزان است و وزش باد در منطقه وجود دارد، برای پیشگیری از بروز آتش سوزیهای احتمالی، بالگردها در منطقه مستقر هستند و جای نگرانی وجود ندارد.

قناعت بیان داشت: اگر خدای نکرده باز به شکل نقطه ای آتش سوزی رخ  دهد، بالگردها و نیروها در منطقه مستقر هستند تا نسبت به عملیات اطفای حریق اقدام کنند.

وی از عملکرد برخی رسانه ها در تهران نسبت به حادثه حریق و تلاشهای صورت گرفته از مسئولان استان برای مهار آتش گلایه کرد و گفت: از تمامی مدیران و مسئولان مرتبط نظیر ستاد میریت بحران، بسیج، سپاه، ارتش، لشگر 30 پیاده گرگان، منابع طبیعی، هلال احمر و ... برای اطفای این حادثه تشکر می کنم.

وی یادآورشد: دستگاههای مرتبط در زمینه اطفای حریق جنگلها و پارک ملی خوب عمل کرده اند و به لطف الهی آتش مهار شد و جای هیچ نگرانی نیست.

وی گفت: اگر هزار اصله درخت آتش گرفته باشد، دیگر جنگل گلستانی باقی نمی ماند و معلوم نیست براساس کدام مستندات این گزارشها پخش شد.

 

بالگردها همچنان مستقر هستد

جواد قناعت عنوان کرد: آتش سوزی در عرصه بود، در تاج نبود و مهار شد و اکنون نیروهای امدادی و بالگردها در منطقه حضور دارند تا اگر حادثه ای رخ داد، مهار شود.

آتش سوزی پارک ملی گلستان از روز پنجشنبه آغاز شده بود و با پشتیبانی سه دستگاه بالگرد، مهار شد.

وجود پارک ملی گلستان در گلستان به غنای زیستی و جانوری منطقه افزوده است و این پارک، زیستگاه بسیاری از پرندگان و گنجشکان زیبا و پرتحرک آوازه خوان مانند دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، انواع سهره ها، زرده پره ها، مگس گیرها، زنبور خورکها و دم سرخها است.

دوزیستان و خزندگان با پیشینه زیستی بسیار زیاد در این زیست کره وجود دارند که تاکنون آن گونه که باید مورد توجه قرار نگرفته اند.

براساس مطالعات میدانی انجام شده سه گونه دو زیست، 24 گونه از خزندگان در پارک ملی گلستان شناسایی و گزارش شده است.

وزغ سبز، قورباغه جنگی، لاک پشت چهارچنگالی، آکامای صخره ای، مارمولک  بی پا، جکوی کاسپی، مار آبی و .. از دیگر دوزیستگاه و خزندگان موجود در این پارک ملی است.

یک هشتم گونه های گیاهی، یک سوم گونه های پردندگان، بیش از نیمی از گونه های پستانداران و شمار زیادی از گونه های جانوری و وحوش کشور در این پارک ملی و بین المللی زیست و زادآوری می کنند.

علاوه بر پرندگان، آهو، پلنگ، مرال، قوچ، میش، کل و بز، گرگ و.. از جمله گونه های موجود در زیستگاههای گلستان زیست و زاد می کنند.

گلستان تنها به دلیل اینکه یکی از زیستگاه های حیات وحش است بلکه به خاطر حفظ بخش قابل توجهی از تنوع زیستی کشور دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای است..../ مهر