غار آبی شگفت‌انگیز سهولان مهاباد

فرارو: یکی از شگفت‌انگیزترین جلوه هاى طبیعت استان آذربایجان غربی غار سهولان است، غاری که یکی از مهمترین و کم نظیرترین غارهاى طبیعی کشور است.

روستای سهولان در شهر مهاباد شاید تا همین ده سال پیش جزو یکی از روستاهای محروم استان آذربایجان غربی بود اما امروز به برکت وجود یک غار نه تنها به مهمترین جاذبه گردشگری استان تبدیل شده است بلکه در این روستا تقریبا یک نفر از هر خانواده در صنعت گردشگری فعال شده است.


غار سهولان را که یک غار آبی است را برای نخستین بار ژاک دمورگان جهانگرد فرانسوی در سال ١٨٩٦ با راهنمایی اهالی روستای سهولان در نزدیکی شهرستان مهاباد استان آذربایجان غربی کشف کرد و تا عمق ٢٠٠ متری آن پیش رفت.

پس از آن نیز در سال 1350 هجری شمسی یک هیئت غارنورد از دانشگاه آکسفورد در روستا اردو زده و با تجهیزات کاملی از غار دیدن کردند. با این حال این غار تا سال 1379 آماده پذیرایی از گردشگران نشد تا اینکه شهردارى مهاباد با ساماندهى، بخش هاى درونى و بیرونى آن را براى بازدید گردشگران از دومین غار آبی کشور بعد از غار علی صدر در همدان آماده كرد.


مسیر دسترسی

غار آبى و تاریخى « سهولان » در ۴۳ كیلومترى جنوب شرق مهاباد و در مسیر جاده میانبر مهاباد به بوكان (جاده برهان) واقع شده كه از شهر بوكان نیز نزدیك به ۳۵ كیلومتر فاصله دارد. براى رسیدن به این غار از شهر سرسبز مهاباد، باید تپه ماهورهاى جاده برهان را پشت سرگذاشت تا در نقطه اى به روستاى «عیسى كند» رسید.

در روستاى عیسى كند جاده به دو مسیر تقسیم مى شود كه مسیر مستقیم به بوكان و مسیر دست راست گردشگران را به روستای سهولان و غار معروف آن مى برد. غار سهولان نام خود را از روستایى که در آن قرار دارد گرفته است.

هر چند مردم محلی به این غار «لونه كوتر» یعنى لانه كبوتر مى گویند. کلمه سهول در زبان محلی کردی به معنای یخ است که شاید وجه تسمیه این غار مربوط به یخ بندان های طولانی زمستانی و خنکای تابستانی آن باشد.


قرار گرفتن این غار در میان رشته كوه هاى بلند با قله هاى سر به فلك كشیده و دره هاى عمیق كاملاً بكر و دست نخورده بر عظمت و زیبایى این پدیده شگفت طبیعت افزوده است.

به گفته كارشناسان این غار از قدیم الایام مورداستفاده مردم قرار گرفته و دراین رابطه سفال هایی مربوط به دوره اشكانی و جام مسی ایلخانی كشف شده است.

مردم روستا به یاددارند كه درقسمت خشك غار گورهایی وجودداشته كه به زمان حمله روس ها به منطقه و پناه گرفتن مردم به آن جا برمی گردد.


مسیر داخل غار

غار سهولان داراى دو دهانه است كه به سمت جنوب باز شده اند و چند درخت تنومند جنگلى كه از میان صخره ها سربرآورده اند سایه خود را بر دهانه اصلى غار انداخته اند كه علاوه بر تأمین سایه براى گردشگران به طبیعت خشن و سرد محیط طراوتى دو چندان بخشیده اند.

حركت در قسمت آبى دریاچه با قایق هاى پارویى امكانپذیر است ولى بخش خشكى را با پاى پیاده نیز مى توان مشاهده كرد. اسكله اى كه گردشگران را به داخل تونل ها، دالان ها و دریاچه هاى غار مى برد ۴۵ متر پایین تر از دهانه اصلى قرار دارد كه با ۱۰۶ پله بتونى پیچ درپیچ به كف دریاچه درون غار مى رسد.


هواى درون غار بسیار مرطوب و تاریك است كه با كار گذاشتن صدها نورافكن امكان دید فراهم شده است. درجه حرارت در فصل تابستان و زمستان بین ۱۰ تا ۱۳ درجه سانتیگراد در نوسان است و رطوبت حاكم بر غار نیز بین ۷۰ تا ۸۰ درصد متغیر است كه در اثر رطوبت بالا روى سنگ ها و صخره ها با خزه هاى سبز و قهوه اى پوشیده شده و گاهى قطرات آب از بالاى ایوان ها به روى سطح آب مى چكد.

در بدو ورود به درون غار بوى رطوبت همراه با بوى خفیف گوگرد به مشام مى رسد. در سفر آبى درون غار هر یك از گردشگران پس از دریافت یك جلیقه نجات در قایق ها قرار مى گیرند و حركت آغاز مى شود. نخستین دریاچه پیش روى گردشگران حدود ۲۰۰ متر وسعت دارد كه داراى آبى زلال و صاف است.

دالان بالاى سر این دریاچه افزون بر ۵۰ متر ارتفاع دارد و در انتهاى آن دو دالان باریك به عرض دو متر دیده مى شود كه به دریاچه ها و دالان هاى بعدى باز مى شوند.

گردشگران در این سفر پر از رمز و راز با گذشت از دالان هاى تنگ و باریك سه حوضچه آبى بزرگ و كوچك را پشت سر مى گذارند تا به چهارمین و بزرگترین دریاچه برسند. این دریاچه حدود ۵۰۰ مترمربع وسعت دارد و در ۲۵۰ مترى اسكله قرار گرفته و آخرین نقطه اى است كه بازدیدكنندگان بوسیله قایق طى مى كنند. متوسط عمق آب این دریاچه ۲۵ متر است و دالانى با ارتفاعى بیش از ۳۰ متر روى آن قرار گرفته كه از چند تكه صخره عظیم یكپارچه تشكیل شده است.


به گفته قایقرانان از دریاچه چهارم به بعد حدود ۲۰۰ متر دیگر نیز توسط غارنوردان كشف شده ولى بدلیل باریك بودن تونل ها و نداشتن روشنایى ورود گردشگران به آن منطقه ممنوع اعلام شده است. در پایان سفر آبى، گردشگران از میان تونل ها و دالان هاى تنگ و باریك راه خود را به دهانه فرعى (دهانه خروجى) غار ادامه مى دهند. دهانه فرعى كه به «لونه مالان» مشهور است با ارتفاعى حدود ۵۰ متر از سطح آبى غار با ۱۷۰ پله سنگى پیچ درپیچ به همان محوطه باز مى شود كه دهانه اصلى نیز در آن قرار دارد.

مساحت كل این غار حدود دو هكتار تخمین زده مى شود كه تاكنون ۳۰۰ متر از مسیر آبى و ۲۵۰ متر از مسیر خشكى آن كشف و ساماندهى شده است.

تسنیم: غار آبی سهولان دومین غار بزرگ آبی طبیعی کشور بعد از غار علی صدر همدان است که در 30 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مهاباد در استان آذربایجان غربی واقع گردیده است.