دیدنی های دشت مغان

 دشتی که از سمت شرق و شمال به جمهوری آذربایجان و از غرب به ارسباران و از سمت جنوب به شهرستان مشکین شهر محدود شده است. قسمتی از دشت مغان شمالی ترین بخش استان اردبیل و اکثر بخشهای آن در جمهوری آذربایجان قرار دارد.

مغان از سال ۱۳۵۵ از توابع توابع مشکین شهر در تقسیمات کشوری خارج شد و شامل سه شهر گرمی،بیله سوار و پارس آباد می شود و در حال حاضر بعنوان یک شهرستان مستقل به مرکزیت شهر گرمی محسوب می شد. قسمت شمالی دشت مغان به دشت همیشه بهار ایران معروف است. دشت مغان  از قطبهای مهم دامپروری و کشاورزی ایران است. اقسام غلات، حبوبات و علوفه درسراسر دشت مغان زیر کشت می رود به همین خاطر مغان را انبار غله آذربایجان می گویند. 

 دشت مغان به سه قسمت کوهستانی، کوهپایه ای و جلگه ای قابل تقسیم است:

نواحی کوهستانی:
ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب که از ارتفاع حداقل ۱۰۰متر به سمت جنوب و غرببا شیب بیش از۱۰درصد برمیزان ارتفاع افزوده شده وتا حدود۷۰۰متر می رسد. قسمتهایی از بخش اصلاندوز،دهستان قشلاق غربی، بخش مرکزی و دهستان قشلاق شمالی جزو این نواحی هستند. 

 نواحی کوهپایه ای :
زمین هایی با ارتفاعی کمتر از۱۰۰متر متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه که شیب زمین حدود ۱ تا ۱۰ درصد می باشد و برای کشاورزی ودامپروری وحتی سکونت مناسب و مساعد به حساب می آید. قسمتهایی از بخش تازه کند، بخش مرکزی، دهستان قشلاق شمالی و بخش اصلاندوز جزو نواحی.

نواحی جلگه ای:
درشمال دشت با شیب کمتر از ۵ درصد تا سواحل رود ارس که تاارتفاع حداقل ۳۰متر از سطح دریا در منتهی الیه شمال شرق منطقه در دهستان ساوالان ادامه می یابد، گسترش دارد که به علت خاک هایحاصلخیز و آبرفتی دانه ریز و رسوبی کلا زمینهای کشاورزی را تشکیل داده و جمعیت زیادی سکونت دارند.

 

  محیط زیست دشت مغان:
در تالاب های دشت مغان انواع پرندگان کوچنده آبزی مثلقوی فریادکش، قوی کوچک،قوی گنگ، پلیکان خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، مرکوس سفید، غاز خاکستری و بالکان کوچک قابل مشاهده است.

تپه نادر اصلاندوز، قلعه اولتان ،گورستان اصلاندوزمغان، گورستان کورلار کورعباسلوی مغان، برج قارلوجا، تپه خرمن،  پل تاریخی خمارلو – مغان، زیستگاه خروسلوی مغان، زیستگاه آقابابا ، زیستگاه حسن دره سی،  دریاچه سد شهرک مغان، سواحل زیبای آراز چایی (رود ارس)، جنگل های مغان از آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی  این منطقه هستند.

 

  تپه نادری (نادرشاه افشار) اصلاندوز:
در جنوب غربی شهر اصلاندوز مغان در تلاقی رودخانه آراز (ارس) و قره سو (دره رود) قرار دارد. در تپه نادری ، نادرشاهسران کشور و بزرگان را به دشت مغان فرا خواند وانجمن بزرگی تشکیل داد که منجر به خلع شاه طهماسب دوم صفوی و رسیدن وی به تخت سلطنت شد.

قلعه اولتان:
قلعه اولتان در ۵۰۰ متری روستای اولتان، کنار رودخانه آراز (ارس) قرار دارد. دور تا دور قلعه اولتان  دیوار بزرگ خشتی و آثار خندق بزرگی سه سمت آن را فرا گرفته، دیده می شود. بانیان نخستین قلعه اولتان، اشکانیان بوده اند و به واسطه استحکام و موقعیت مناسبی که این قلعه داشته تا قرن دوازدهم هجری از آن استفاده شده است.

 

 گورستانهای قدیمی:
گورستان های قوش اوتران، قلی بیگلو، افجی، گدایلو و کرار کورعباسلو واقع، که مربوط به هزاره اول پیش از میلاددر نزدیکی اصلاندوزوجود دارند.

قیز قلعه سی:
دژ مستحکم و بزرگی در کنار رودخانه برزند در ۱۷ کیلومتری شمال گرمی مغان و یکی از قلعه های متعددیست که با نام قلعه دختر در سرتاسر کشور شناخته شده است.  تاریخ این دژبه دوران اشکانی و ساسانی نسبت می دهند.

 

 چشمه طبیعی مازافا و آب شفابخش سنگ کلیه و چوبان سنگی :

۲۰ کیلومتر پس از روستای صلوات بطرف مشگین شهر، تابلوی آبی ناخوانایی نام روستای مازافا را بر روی آن نوشته شده است. بعد از عبوراز وسط روستای مازافا،  دو کیلومتر راه خاکی به چشمه آب معدنی مازافا میر سیم که به گفته خیلی ها درمان سنگ کلیه است.

عشایر مغان :
انسان های کوچ نشین، مهمان نواز، معصوم و سختکوش که در دامنه کوهها و پهنه دشتها پس از سپری شدن قرنها تبدیل به مردمانی خودکفا با فرهنگی اصیل شده اند و امروزه نیز مثل کوه استوار خود را حفظ کرده اند.

 

منبع:agencytravel.ir

ویدیو مرتبط :
دشت مغان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

باغ ارم یکی از مکان های دیدنی شیراز

باغ ارم شیراز به طور مسلم از دوره سلجوقیان و در تمام دوره آل اینجو و آل مظفر و گوركانیان وجود داشته و با توجه به اینكه سیستم فئودالی به طور كامل بر جامعه آن دوره حاكم بوده بدون تردید بانیان و صاحبان باغ ارم كه باغی ارزشمند بوده، در آن زمان حكام وقت بوده‌اند. ‌احتمال می‌رود اتابك قراچه كه از طرف سنجر سلجوقی به حكومت فارس منصوب بوده دستور احداث این باغ را داده باشد.

 

 

 

 

بعد از وی تا جلوس شاه شیخ ابواسحاق اینجو كه احتمالاً باغ ارم را در تصدی داشت، اطلاعی از نحوه مالكیت این باغ در دست نیست.شاه شیخ ابواسحاق اینجو در سال 742 ه.ق جلوس نموده و در سال 757 ه.ق كشته شد.

 

پس از انقراض سلسله آل اینجو به وسیله آل مظفر، احتمالاً باغ ارم به مالكیت سلاطین آل مظفر در آمده و در عهد شاه منصور آخرین پادشاه این خاندان كه به دست گوركانیان كشته شد، باغ در نهایت آبادانی و شكوه بوده است.

 

از عصر صفویه به بعد، باغ ارم در نوشته‌های جهانگردان، آباد و باشكوه توصیف شده است. در عهد كریم خان زند احتمالاً باغ ارم در مالكیت سران سلسله زندیه بوده و مانند سایر ابنیه و باغ های شیراز مرمت گردیده است.

 

 

 

 

 

از اواخر دوره زندیه تقریباً بیش از هفتاد و پنج سال باغ ارم در تصاحب سران ایل قشقایی بود. خاندان جانی خان قشقایی كه از دوره فتحعلی شاه قاجار با سمت ایلخانی و ایل بیگی بر ایل قشقایی فرمانروایی می‌كردند، مدت مدیدی این باغ را در اختیار داشته و از آنجا به عنوان مقر فرمانفرمایی خود در شهر شیراز استفاده می‌كرده‌اند.

 

نخستین ایلخان این خاندان یعنی جانی خان و پسرش محمد قلی خان عمارتی باشكوه در این باغ بنا نهادند. در اوایل دوره قاجاریه بعضی از سران ایل قشقایی كه مالكین سابق باغ ارم بوده‌اند در گوشه‌ای از این باغ به خاك سپرده شده‌اند كه در حال حاضر نشانی از این قبور در دست نیست.

 

ساختمان عمارت این باغ در دوره ناصرالدین شاه قاجار هنوز مرغوب و قابل توجه بوده است. در دوره سلطنت ناصرالدین شاه، حاج نصیرالملك شیرازی باغ را از خاندان ایلخانی خریداری نموده و ساختمان فعلی موجود در باغ را به جای عمارت ایلخانی بنا نمود ولی احتمالاً اساس ساختمان قبلی را حفظ كرده است. پس از درگذشت حاج نصیرالملك در سال 1311 ه.ق تزئینات بنا و بعضی قسمت های ناتمام به وسیله ابوالقاسم خان نصیرالملك، مالك این باغ اتمام یافته است.

 

 

 

 

 

در آن زمان توصیفی توسط فرصت‌الدوله شیرازی راجع به این باغ داده شده كه به شرح زیر می‌باشد:

 

"... بستانی است بی مثال و گلشنی است بهشت تمثال ...، سروهایش سر به افلاك كشیده، عماراتی دارد شاهانه مشتمل بر تالاری كه به واسطه دو ستون قوی پیكر برپاست و ارسی‌ها، گوشواره‌ها و اتاق ها و رواق های دیگر را از فوقانی و تحتانی داراست. آبشارهای متعدده از هر جانب آن روان است و سبزه‌های اطراف جویش چون خط بر گرد عارض نوش لبان. بنای اول آن را محمد قلی خان ایلخانی نهاده سپس مرحوم حاجی نصیرالملك خریده و حكم به بنیاد عمارات مذكور داده. حاجی محمد حسن معمار... آن بنا را برآورده باغی دیگر برآن افزوده‌اند. آن نیز هوایش معطر است...، خلوتی دیگر دارد كه نارنجستانش نام نهاده‌اند. باربند و كوشكی هم برای آن قرار داده‌اند."

 

دونالد ویلبر درباره باغ ارم شیراز چنین نگاشته است:

 

"... برای مدت لااقل 75 سال این عمارت در تصاحب خان‌ها و یا سران قبیله قشقایی بود. همین ساختمان هسته مركزی باغ به شمار می‌رود. در این موقع دیواری در وسط باغ احداث كردند و بدین ترتیب باغ به دو قسمت تقسیم گردید.

 

باغ ارم محبوبیت فراوان خود را مدیون درختان مركبات و خیابان طویلی است كه در دو طرف آن سروهای باشكوه غرس گردیده و ساختمان جالب توجهی كه شاهد مهمان ‌نوازی بی دریغ ایل قشقایی بوده است. هرچند سال یك بار مقداری از درختان مركبات بر اثر سرمای سخت از بین می‌روند درحالی كه سروها در عرض پنجاه سال اخیر همچنان جذابیت خود را حفظ كرده‌اند ... ." در تهیه طرح باغ، محور طولانی آن مشخص گردیده است.

 

 

امروز كوشك اصلی، هسته مركزی این باغ و جالب‌توجه ‌ترین جنبه آن را تشكیل می‌دهد. اطاق های طبقه زیرین تقریباً زیرزمین است و تالار مركزی آن را برای استراحت در روزهای گرم تابستان در نظر گرفته‌اند. نهر آب مستقیماً از این تالار می ‌گذرد و در سر راه خود قبل از اینكه به حوض بزرگی فرو ریزد استخر را پر می‌كند. دیوارها و كف این تالار از كاشی‌های رنگین پوشیده شده است.

 

پلكانی این طبقه را به طبقه بالاتر و به راهروهایی كه به تالار بزرگ منتهی می‌گردد متصل می‌سازد. منظره جنوبی آن همان ادامه محور اصلی است و از طرف شمال چشم انداز آن را تپه‌هایی تشكیل می‌دهد كه در حاشیه رودخانه قرار گرفته است.

 

 

در این محل نیز مانند بسیاری دیگر از ساختمان های شیراز كاشی های براق و سنگ های تراش میراث قدیم را از نو رواج می‌دهد. این قسمت سه گوش (سنتوری) منظره‌ای را متعلق به دوره ساسانیان كه با كاشی های رنگی زینت ‌شده نشان می ‌دهد درحالی كه در طبقه‌ای كه هم‌سطح زمین ساخته شده تخته سنگ های آهكی نسخه‌های تحریف شده‌ای است از نقوش برجسته دوره هخامنشیان كه در تخت جمشید دیده می‌شود. در سراسر این ناحیه وسیع بوته گل سرخ كمتر دیده می‌شود و به جای آن در گلخانه كه داخل آن را با چوب به طرز پلكانی ترتیب داده‌اند انواع گلها را در گلدان نگاهداری می‌كنند تا آنها را در نقاط اصلی در داخل كوشك و خارج آن قرار دهند."

 

 

 

باغ ارم پس از فوت ابوالقاسم خان نصیرالملك به فرزندش رسید و پس از چندی به یكی از سران ایل قشقایی فروخته شد. سپس به تصرف دولت درآمد و به دانشگاه شیراز واگذار شد. دانشگاه شیراز مدتها به عنوان كاخ پذیرایی از آنجا استفاده می ‌نمود. در سال های 1350_1345ه.ش این باغ با اعتبار واگذاری از طرف سازمان برنامه و بودجه و زیر نظر مسئولین وقت دانشگاه، تعمیر اساسی شده و زمین وسیعی نیز در حاشیه بلوار ارم و بلوار آسیاب سه‌ تایی به آن افزوده شده است. امروزه باغ ارم همچنان در اختیار دانشگاه شیراز می‌باشد و در حقیقت به تمام مردم تعلق دارد.