تخت جمشید و نقش جهان در میان پربازدیدهای دنیا

ایسنا: تا به امروز 962 اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند که از این میان ۷۴۵ اثر جزو آثار فرهنگی؛ ۱۸۸ اثر جزو آثار طبیعی و ۲۹ اثر دیگر از نوع ترکیبی هستند و هرساله گردشگران مشتاق از سراسر جهان برای بازدید از این میراث بشری رهسپار ممالک دیگر می‌شوند.

در زیر نگاهی خواهیم داشت به فهرستی کوتاه از میراث جهانی یونسکو که بر اساس نظز کاربران سایت معروف «TripAdvisor» در زمره پربازدیدترین این آثار جهانی قرار دارند و از ایران دو نماینده سرشناس آن تخت جمشید و نقش جهان اصفهان در میان آنها حضور دارند.

«قصر پوتالا» صومعه مقدس بودائیان و اقامتگاه سابق دالایی لاما است که در شهر لهاسا در تبت قرار دارد. قبر هشت دالایی لاما در عمارت قصر سرخ این مجموعه قرار دارد که دارای بیش از یک‌هزار اتاق است. در قصر پوتالا بیش از بیست هزار مجسمه و آثار ارزشمند و بی‌نظیر هنری قرار دارد. قصر پوتالا شامل قصر سفید و قصر سرخ و ساختمان‌های الحاقی آن‌ها در سال 1994 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این قصر که نامش را از کوه پوتالا که کوهی مقدس در آئین بودایی است گرفته است بر فراز کوهستان سرخ در مرکز دره لهاسا و در ارتفاع ۳۷۰۰ متری از سطح زمین واقع شده است.


دره «آیرون بیریج» دره‌ای زیباست که توسط رودخانه سورون در منطقه شروپشایر انگلستان ایجاد شده است و اولین پل آهنی جهان در سال 1779 بر روی این دره برای متصل کردن شهر صنعتی «برازلی» به شهر کوچک «مادلی» ساخته شده است. این منطقه حاوی معادن غنی ذغال سنگ، سنگ آهن، سنگ آهک و خاک رس است و از دیرباز و به سبب عمق دره و پهنای رودخانه راه مناسبی برای انتقال مواد خام به سایر نقاط و از راه دریاست. منطقه «آیرون بیریج» در سال 1986 وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.

«قصر فانتینبلو» که در فاصله 55 کیلومتری پاریس در فرانسه واقع شده است یکی از قدیمی‌ترین ئو بزرگترین کاخ های سلطنتی فرانسه محسوب می شود و در قرن شانزدهم میلادی و درزمان فرانسیس اول ساخته شده است و در اطراف آن جنگل «فانتینبلو» قرار دارد که در زمان‌های دور شکارگاه سلطنتی بوده و امروزه میزبان بسیاری از گونه های در معرض خطر در اروپاست. این مجموعه در سال 1981 توسط یونسکو در فهرست میراث جهانی ثبت شد.


شهر تاریخی «گیمارش» در کشور پرتغال که با ظهور هویت ملی این کشور در قرت دوازدهم میلادی پیوند خورده است نمونه‌ای کامل از تکامل یک سکونتگاه قرون وسطایی به سکونتگاهی مدرن است و تنوع معماری ساختمان‌های آن نشانگر توسعه و تکامل معماری پرتغالی از قرن پانزدهم تا نوزدهم میلادی است. این شهر تاریخی در سال 2001 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

قلعه تاریخی «ماسادا» در منطقه جنوبی فلسطین اشغالی و بر روی یک فلات صخره‌ای مشرف بر دریای مرده واقع شده است. ماسادا در روزگارانی بسیار دور، کاخ هرود پادشاه باستانی فلسطین بود که بسیار دور از شهر قرار داشت. این کاخ سه اشکوبه، به دیواره های صخره عظیم ماسادا پیوسته و بر آن استوار شده بود. برخی امروز نیز معتقدند با این همه امکانات، هیج کس یارای آن ندارد که بنایی را در چنین نقطه ای برپا دارد. با این همه، هرود به افراد تحت فرمان خود دستور داد تا این کاخ را درآن جا بنا کنند.


شهر تاریخی و باستانی «بیبلوس» در لبنان را میتوان به عنوان یکی از کهن ترین مناطق در خاورمیانه و قدیمی ترین شهر زنده دنیا نامید، چرا که قدمت آن به 7000 سال می رسد. این شهر ساحلی در 37 کیلومتری شمال بیروت واقع گشته است. ن شهر از دو بافت قدیمی و جدید تشکیل شده است که در بافت قدیمی آن آثاری از دوران "عصر حجر" و پس از دوران "فنیقی ها" به چشم می خورد. بیبلوس یکی از بهترین جاذبه های گردشگری بیروت و دیدنیهای لبنان به شمار میرودو از سال 1984 در فهریت میراث جهانی یونسکو قرار دارد.


«تخت جمشید یا پرسپولیس» از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. در این شهر باستانی کاخ تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود ۲۰۰ سال آباد بوده است. این مکان که از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است در شمال شهرستان مرودشت، شمال استان فارس شمال شرقی شیراز قرار گرفته است. بنیانگذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با گسترش این مجموعه به گسترش آن افزودند. بسیاری از آگاهی‌های موجود که در مورد پیشینه هخامنشیان و فرهنگ آنها در دسترس است به خاطر سنگ‌نبشته‌ها و فلزنوشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حکاکی شده‌ است.


(قلعه درخشان ) دیواری است در اطراف مرکز سوون، مرکز گیونگی-دو، کره جنوبی، که در اواخر قرن ۱۸ به وسیله پادشاه سلسله چوسون، جیونگجو ساخته شده‌است . او این دیوار را برای احترام به پدرش شاهزاده سادو که توسط پادشاه یی اونگ جو، به علت عدم اطاعت شاهزاده از پادشاه برای خودکشی، در کیسه‌ای از برنج محبوس شد و به قتل رسید، بنا نهاده‌است . این مکان در ۳۰ کیلومتری ( ۱۹ مایلی ) جنوب سئول قرار داشته و در اطراف سوون مرکزی که شامل کاخ پادشاه جیونگجو نیز می‌شود، قرار دارد و در سال ۱۹۹۷ به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شده‌ است.


«میدان نقش جهان» هم‌چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام، نام میدان مرکزی شهر اصفهان است که در مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (اصفهان)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می‌باشند. میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ جزء نخستین آثار ایرانی بود که در سال 1979به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.

خبرگزاری مهر: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیرو انتشار مطلب مورخ 93/3/24 با عنوان «فرونشست در یک قدمی تخت جمشید/ پدیده فروچالی عظیم ترین بنای سنگی جهان را تهدید می کند» توضیحاتی را به مهر ارسال کرد.

متن جوابیه به این شرح است: "در حال حاضر هیچ خطری تخت جمشید و نقش رستم را تهدید نمی کند و شکافهای ایجاد شده در نزدیک نقش رستم به 2 سال قبل باز می گردد و تا کنون نیز تغییری در این شکافها ایجاد نشده است.

البته در این خصوص و طی سال های گذشته مطالعات گسترده ای با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان فارس و دانشگاه شیراز انجام شده و مقرر است نتایج این مطالعات به صورت عملیاتی در دستور کار نهادها و دستگاه های مرتبط قرار گیرد تا مانع گسترش احتمالی این رخداد شود.

نتایج مطالعات نشان می دهد که افت شدید سطح آب زیرزمینی در منطقه طی سال های 1386 تا 1388 همزمان با بروز خشکسالی رخ داده و چنین خشکسالی در 50 سال گذشته بی سابقه بوده است. لازم به ذکر است هرچند در تخت جمشید هیچگونه درز و شکافی مشاهده نشده  اما برداشت آب (از منابع زیرزمینی) در طولانی مدت می تواند باعث کاهش پایداری صفه شود.

در محدوده نقش  رستم نیز تا روستای شول، نشست تحکیم تا حداکثر 30 سانتی متر مشاهده شده که علت این نشست افت سطح آب زیرزمینی و لیتولوژی خاص منطقه است. بدون شک حفر چاه های عمیق در داخل آهک در طولانی مدت باعث ایجاد آبفروچاله خواهد شد.

در بعضی  از چاه ها آبرفت ریزدانه بر روی آهک قرار دارد که ضروری است هرگونه کف شکنی چاه های موجود با حفر چاه های جدید (که انتهای آن نزدیک و یا وارد آهک می شود) همچنین حفر چاه های جدید یا کف شکنی در حریم 2، 1 و 3 منطقه، ممنوع اعلام شود.

در ضمن لازم است نقشه برداری دقیق از محدوده با پتانسیل سیل خیزی انجام و سیل بند مناسب طراحی شود تا سیلاب رودخانه سیوند، محدوده آثار باستانی برزن را تحت تاثیر قرار ندهد.

لزوم پایش نشست زمین و همچنین حفر گمانه ژئوتکنیک در محدوده تخت جمشید و نقش رستم به منظور محاسبه دقیق نشست تحکیم و بررسی پتانسیل تشکیل آبفروچاله نیز از راهکارهای پیشنهادی در این مطالعات است، لذا باید با برگزاری جلسات متعدد بین دستگاه های مرتبط و ایجاد تعامل لازم به منظور بررسی و عملیاتی کردن مطالعات، اقدامات لازم در این زمینه صورت گیرد که البته در این راستا جلساتی برگزار شده و تداوم آن با حضور همه دستگاه های مسئول ضروری است."