گرما چیست؟

گرما چیست؟

گرما چیست؟

دانشمندان از حدود سه قرن پیش،‌مطالعه ی درباره گرما را آغاز كردند. در آن زمان، مردم معتقد بودند كه گرما یك ماده ی نامرئی است.اعتقاد بر آن بود كه وقتی یك ماده گرم در كنار یك ماده سرد قرار می گیرد، ماده ای نامرئی به نام كالریك از ماده ی گرم خارج می شود و به ماده سرد منتقل می شود. به همین دلیل ماده ی گرم سرد می شود و ماده سرد، ‌گرم می شود.

امروزه می دانیم كه گرما ماده نیست بلكه یكی از صوت های انرژی است. همانطور كه انرژی مكانیكی، الكتریكی و انرژی شیمیایی نیز صورت های دیگری از انرژی هستند و می توانند به هم تبدیل شوند.

انرژی درونی:  (گرما چیست؟)

هر ماده از ذرات بی شماری ساخته شده است و هر ذره مقداری انرژی دارد. به مجموعه انرژیهای ذرات سازنده هر ماده انرژی درونی آن ماده می گویند. هر چه ذرات سازنده ماده بیشتر و انرژی هر ذره آن زیادتر باشد. انرژی درونی آن ماده بیشتر است .

انرژی درونی هر ماده ، هم به انرژی جنبشی ذرات آن ماده (یعنی سرعت حركت آن ها) و هم به انرژی پتانسیل (ذخیره شده) ذرات سازنده ی آن ماده بستگی دارد. انرژی پتانسیل هر یك از ذرات سازنده هر ماده در اثر نیرویی كه از طرف ذرات اطراف به آن وارد می شود، بوجود می آید.

هنگامی كه یك جسم گرم در كنار یك جسم سرد قرار می گیرد،‌مقداری انرژی از جسم گرم به جسم سرد منتقل می شود. درواقع گرما، مقدار انرژی منتقل شده از جسم گرم به جسم سرد است. در اثر انتقال گرما از جسم گرم به جسم سرد، انرژی درونی جسم گرم كاهش و انرژی درونی جسم سرد افزایش می یابد.

دما و گرما:

گرما و دما دو كمیت مرتبط به یكدیگر هستند، اما این به معنای آن نیست كه گرما و دما یك كمیت و یك معنا هستند. دمای یك جسم در واقع نشان دهنده ی سرعت حركت ذرات تشكیل دهنده آن است. هر چه سرعت حركت ذرات یك ماده بیشتر باشد دمای آن جسم بالاتر است.به همین دلیل می توان گفت كه افزایش دمای یك جسم به معنی افزایش انرژی جنبشی ذرات آن جسم است.  

گرما چیست؟

گرمای نهان :

گرمای نهان ذوب عبارت است از مقدار گرمایی كه باید به ماده جامد در دمای نقطه ی ذوب آن بدهیم تا در همان دما از حالت جامد به مایع تبدیل شود.

علت نامگذاری گرمای نهان ذوب

علت این است که این انرژی به انرژی درونی جسم تبدیل می شود بدون آنكه دمای جسم تغییر كند.

روشهای انتقال گرما انتقال گرما :

گرما به روش های مختلفی از یك جسم به جسم دیگر منتقل می شودکه عبارت است از رسانایی،همرفت،تابش

رسانایی :

یكی از راههای انتقال گرما ، رسانایی است. ذره های تشكیل دهنده ی هر ماده دائماً در حال جنبش و نوسان هستند و هر چه ماده بیشتر باشد سرعت نوسان مولكول های آن بیشتر است.

در انتقال گرما به روش رسانایی، انرژی گرمایی از طریق جنبش مولكول های ماده و ضربه زدن هر مولكول به مولكول های مجاور خود،‌به تدریج به تمام ماده منتقل می شود.روشن است كه هر چه فاصله های مولكول ها از هم كمتر باشد، یعنی مولكلول ها به هم نزدیكتر باشند گرما با سرعت بیشتری در ماده منتقل می شود. به همین دلیل است كه رسانایی گرمایی جامدات بیش از مایعات و مایعات بیش از گازها است.در بین مواد جامد، رسانایی گرمایی فلزات از دیگر مواد جامد چون شیشه، لاستیك و چوب بیشتر است. در بین فلزات نیز رسانایی گرمایی بعضی از فلزات از بعضی دیگر بیشتر است.  

گرما چیست؟

تابش :

سومین راه انتقال گرما تابش است. در انتقال گرما به روش تابش ، نیازی بوجود ماده نیست. گرمای خورشید به همین شیوه در فضای خالی از ماده (خلاء) منتقل می شود و به زمین می رسد. اگر تا به حال در مقابل یك بخاری برقی یا هیزمی قرار گرفته باشید، انتقال گرما به این روش را بخوبی حس كرده اید.

همرفت :

یكی دیگر از راههای انتقال گرما همرفت یا جا به جایی است. در انتقال گرما به روش همرفت قسمتی از ماده كه گرم شده است به طرف بالا حركت می كند و قسمت های اطراف آن كه هنوز گرم نشده اند جای آن را می گیرند.به این ترتیب انرژی گرمایی از یك نقطه به نقطه دیگر منتقل شده و به تدریج تمام ماده گرم می شود.  

علت بوجود آمدن جریان همرفتی:

علت پیدایش جریان همرفتی مربوط به چگالی ماده است. چگالی هر ماده، جرم یك سانتی متر مكعب از آن ماده است.اكنون می توان علت بوجود آمدن جریان همرفتی را توضیح داد:

می دانید كه وقتی ماده ای گرم می شود منبسط می شود یعنی فاصله ی مولكول های آن از هم بیشتر می گردد. در نتیجه چگالی آن كاهش می یابد. به همین دلیل است كه وقتی یك قسمت از مایع را گرم می كنیم چگالی آن قسمت از مایع كمتر می شود و آن قسمت به طرف بالا حركت می كند. در این هنگام مایعات اطراف جای آن را پرمی كند. این روال ادامه می یابد و بتدریج تمام مایع گرم می شود.

برای ایجاد جریان همرفتی در یك ماده سه شرط لازم است.

1 – ماده باید مایع یا گاز باشد.

2 – بین دو نقطه ای آن اختلاف دما وجود داشته باشد. یعنی قسمتی از آن گرم و قسمتی دیگر سرد باشد.

3 – قسمت گرم پائین تر از قسمت سرد باشد.  

منبع:تلخیص ازgdo.igl.ir

مطالب مرتبط:

گرمازدگی و راههای درمان آن هنگام گرمازدگی نوشابه نخورید گرمازدگی در نوزادان

ویدیو مرتبط :
‫فیزیک به زبان ساده - گرما قسمت 4 تولید گرما‬‎

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

گرما زدگي در نوزادان

 

 

 

من شنيده ام كه اگر نوزاد زياد گرمش بشود ممكن است دچار گرمازدگي شود. اين چه حالتي است؟

 

گرمازدگي اختلال خطرناكي است كه هنگاميكه شخص درمعرض گرماي بيش از حد قرارگيرد به او دست مي دهد و در جريان آن درجه حرارت بدن بالا مي رود و بدن توانايي خود را دركاهش آن از دست مي دهد. نوزادان و خردسالان خيلي نسبت به گرمازدگي حساس هستند.

 

اگر نوزاد شما بيش از حد در هواي خيلي گرم قرارگيرد ممكن است دچار گرمازدگي شود بخصوص اگر آب بدن را ازدست بدهد و يا لباسهاي گرمي به او پوشانده شود. سواركردن او در اتومبيل خيلي گرم و يا قراردادن او در اتومبيل پارك شده - كاري كه هرگز نبايد انجام دهيد - نيز او را در معرض خطر قرار مي دهد.

 

(در حقيقت از آنجائيكه درجه حرارت اتومبيل بسرعت مي تواند بالارود و خيلي از دماي بيرون گرمتر شود، گرمازدگي در عرض چند دقيقه رخ مي دهد).

 

 

 

چطور مي توانم بفهمم كه نوزاد من دچارگرمازدگي شده است؟

نوزاد شما ممكن است در ابتدا علائم افزايش درجه حرارت را نشان دهد كه علائم خفيف تري است. ممكن است متوجه شويد كه بيش از حد تشنه يا خسته است و يا پوستش سرد و مرطوب است. اگر كودك درسني باشد كه قادر به حرف زدن باشد ممكن است از انقباض ساق پا يا شكم شكايت داشته باشد، اگر افزايش درجه حرارت بدن به گرمازدگي بيانجامد ممكن است هريك از علائم زير ديده شود:

* درجه حرارت 4/39 درجه حرارت سانتيگراد يا بيشتر بدون تعريق خشكي ، قرمزي و داغي پوست

* نبض سريع

* بيقراري

* گيجي

 

* سردرد (كه ممكن است اورا تحريك پذير سازد)

* استفراغ

* تنفس سريع با دامنه كوتاه

* خستگي (عدم پاسخگويي نسبت به صدا زدن نامش يا قلقلك پوست)

* عدم هوشياري

ممكن است علائم كاهش آب بدن نيز ديده شود.

 

 

 

 

اگر مشكوك به گرما زدگي شوم بايد چه كنم؟

بايد هرچه سريعتر درجه حرارت بدن كودك را پايين آوريد. زمان اهميت زيادي دارد – كودكي كه دچار گرمازدگي شده است ممكن است براحتي به كما برود.

ابتدا با اورژانس تماس بگيريد. سپس لباسهاي كودك را از تنش خارج كنيد و او را در يك محل خنك بخوابانيد. (اگر خارج از منزل در زير آفتاب قرار داريد يك محل سايه بيابيد ويا او را به يك محل خنك منتقل سازيد.

 

درمدتي كه منتظر آمبولانس هستيد بدن او را با اسفنج يا پارچه نرمي كه به آب سرد آغشته كرده ايد ماساژ داده او را جلوي پنكه بگذاريد (مي توانيد از يك پنكه برقي استفاده كنيد و يا او را باد بزنيد). با او صحبت كنيد و سعي كنيد او را آرام سازيد. به او چيزي ننوشانيد و عليرغم آنكه ممكن است وسوسه شويد كه به او استامينوفن بدهيد بايد بدانيد كه استامينوفن افزايش درجه حرارت بدن در اثر گرمازدگي را برطرف نمي كند.

 

اگر كودك شما تنها علائم افزايش درجه حرارت بدن را دارد ولي دچار گرما زدگي نشده است او را به داخل منزل و درصورت امكان به اتاقي ببريد كه كولر داشته باشد. مقدار زيادي شير به او بخورانيد و اگر 4 ماه يا بيشتر دارد كمي آب نيز به او بدهيد. مي توانيد از حمام سرد نيز استفاده كنيد. درتمام طول روز او را داخل منزل نگاه داريد. اگر بنظر نمي رسد كه علائمش سريعا بر طرف شود به بخش اورژانس يا پزشك مراجعه كنيد.

 

 

چگونه مي توانم از گرمازدگي نوزاد پيشگيري كنم؟

 

بخاطر داشته باشيد كه درجه حرارت بدن ممكن است سريعا بالا رود بخصوص اگر نوزاد شما به هواي داغ عادت نداشته باشد (مثلا دراوائل تابستان). به نوزاد لباسهاي سبك و آزاد بپوشانيد. سعي كنيد وقتي او را از منزل خارج مي كنيد درسايه نگهداريد و وقتي او را سوار اتومبيل مي كنيد دقت كنيد كه هواي داخل اتومبيل خنك باشد. در روزهاي فوق العاده گرم بيشتر از حد معمول به او مايعات بدهيد و وقتي دماي هوا شديدا بالاست حتي الامكان او را از منزل خارج نسازيد.