فضایی‌ها به ملاقات ما می‌آیند؟

وب سایت مجله دیجی کالا - صالح سپهری فر: شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳، یک شی نورانی پرنده در آسمان بعضی شهرهای شمال غرب ایران مشاهده شد.

 خیلی زود تعداد زیادی از تصاویر آماتوری گرفته شده در خبرگزاری‌ها و سایت ها قرار گرفت و شایعات مختلفی نیز بین مردم رد و بدل شد. سئوالی که برای خیلی ها در آن شب به وجود آمد این بود که «آیا این هم یک بشقاب پرنده است؟»

شاید نخستین تصویری که پس از شنیدن عبارت «بشقاب پرنده» در ذهن بسیاری از ما شکل می‌گیرد، موجودات فضایی، حمله به سیاره زمین و چیزهایی از این دست باشد که بیشتر در فیلم های علمی-تخیلی با آن روبرو می شویم. اما بالاخره این «بشقاب پرنده» چیست؟

یوفو: اشیاء ناشناس پرنده

امروزه از عبارت یوفو برای تشریح پدیده‌هایی این چنینی استفاده می شود. یوفو مخفف عبارت «اشیای ناشناس پرنده» است و به طور کلی برای هر گونه جسم پرنده که علت آن نمی تواند به آسانی و یا بلافاصله توسط ناظر شناسایی شود به کار می رود.

عبارت «یوفو» نخستین بار در سال ۱۹۵۲ توسط ارتش ایالات متحده به کار رفت و بعدها به تدریج وارد ادبیات عامه مردم شد.

سوژه‌ای برای جنجال‌های رسانه‌ای

در طی چند دهه اخیر، بارها و بارها شاهد بوده‌ایم که گزارش‌ها و حتی عکس‌هایی از اشیایی ناشناخته در آسمان منتشر شده‌اند.

بسیاری از رسانه‌ها برای جذب مخاطب بیشتر، بر این حس اسرارآمیز بودن یوفوها دامن زده‌اند و در نتیجه گاهی شناسایی منشا و ماهیت دقیق این اشیاء دشوار شده است.

تحقیقات گوناگونی تاکنون در مورد ماهیت یوفوها به انجام رسیده است. بسیاری از یوفوهای مشاهده شده در واقع اجسامی نظیر بالون یا هواپیما و یا حتی برخی اجرام فضایی نظیر شهاب‌سنگ بوده‌اند.

همچنین برخی از گزارش‌ها و عکس‌های منتشر شده درباره‌ی یوفوها جعلی از آب در آمده اند و تنها درصد اندکی از یوفوهای گزارش شده، همچنان مبهم باقی مانده‌اند.


در اواخر دهه ۱۹۴۰ و نیز دهه ۱۹۵۰، مبحث یوفوها جدی شد. در این دوران بسیاری از نشریات انگلیسی زبان از عبارت «Flying Saucer» برای توصیف این اجسام استفاده می‌کردند.

 ظاهرا یک خلبان غیرنظامی به نام کنت آرنولد در توصیف ۹ شی غیرعادی که در آسمان مشاهده کرده بود، گفت که این اجسام شبیه به یک نعلبکی بودند و به همین ترتیب بود که این واژه نیز توسط نشریات به کار برده شد.

در همان زمان، نشریات فارسی زبان ایران نیز از ترجمه این عبارت که «نعلبکی پرنده» بود بهره گرفتند و البته پس از چند سال، این عبارت جای خود را به واژه مانوس‌تر امروزی یعنی «بشقاب پرنده» داد.

چند روز پس از مشاهده شی نورانی در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ در شمال‌غرب ایران، کارشناسان اعلام کردند که این شی نورانی پرنده در واقع حاصل تخلیه سوخت یک موشک فضایی یا موشک دوربرد روسیه بوده است که به خاطر بازتاب نور خورشید از گازهای رها شده از مخزن سوخت، به صورت یک شی پرنده نورانی در آسمان ایران مشاهده شد.

عبارت یوفو نخستین بار توسط سرهنگ ادوارد روپلت به کار رفت. سرهنگ روپلت مدیریت «پروژه‌ی کتاب آبی» را بر عهده داشت. پروژه‌ی کتاب آبی، سومین و جدی ترین پروژه ای است که توسط نیروی هوایی ارتش آمریکا برای شناسایی ماهیت دقیق یوفوها انجام شده است.


یکی از عواملی که سبب داغ شدن بازار اخبار و گزارش‌های مربوط به یوفو در دنیا شد، جنگ سرد یا همان رقابت پر فراز و نشیب بین دو ابرقدرت شرق و غرب آن دوران یعنی آمریکا و شوروی بود.

وضعیت به گونه ای بود که شهروندان این کشورها، هر نوع شی پرنده ناشناس را به ابرقدرت رقیب خود نسبت می دادند که برای خرابکاری و یا جاسوسی وارد سرزمین آنها شده است.

جالب اینجاست که حتی برخی ادیان ساختگی نیز بر اساس این باور که موجوداتی فضایی به زمین فرود آمده و حیات را بر روی آن ایجاد کرده اند در طی چند دهه اخیر شکل گرفته است!

در تاریخ

البته یوفو پدیده جدیدی نیست و شاید قدمتی چند هزار ساله داشته باشد. برای نمونه در یکی از مدارک تاریخی برجای مانده از ۲۴۰ سال پیش از میلاد در چین باستان، منجمان از مشاهده جسمی عجیب در آسمان گزارش کرده‌اند.

 بررسی های امروزی نشان می دهد که این جسم عجیب که در این مدرک تاریخی توصیف شده به احتمال زیاد دنباله دار هالی بوده که در آن دوران از آسمان زمین قابل مشاهده بوده است.


همچنین در نگاره های باستانی به دست آمده از برخی آئین‌ها، تصاویری وجود دارد که شباهت‌های زیادی به تصویری که از یوفو توسط رسانه‌ها گزارش می شود دارد.

تاکنون مطالعات گوناگونی برای پی بردن به راز یوفوها توسط کشورهای مختلف دنیا به انجام رسیده است. با این وجود این مطالعات اکثرا توسط دولت‌ها به انجام رسیده است و به همین دلیل با رویکرد علمی رایج که در آن پژوهشگران مستقل به بررسی یک مفهوم می پردازند تفاوت‌هایی دارد.

به همین دلیل بسیاری از کارشناسان علوم فضایی در میزان درستی برخی از این تحقیقات تردید دارند، زیرا دولتها معمولاً ملاحظات گوناگونی را در تحقیقات خود مد نظر قرار می دهند و به همین دلیل نتایج اعلام شده شاید همه واقعیت نباشد.

منشا یوفو

بسیاری از مطالعات انجام شده بر روی یوفوها نشان داده که منشا این اجسام یا صحنه های مشاهده شده اموری ملموس و قابل توضیح است.

برای نمونه، موشک های پرتاب شده از زمین و یا هواپیماهایی که در آسمان پرواز می کنند، در ارتفاعی خاص ممکن است نور را به شکلی مشخص بازتابش داده و به این ترتیب به شکل یک شی عجیب و نورانی به نظر برسند.


موشک‌هایی که فضاپیماها را حمل می کنند معمولاً دارای چند طبقه (قسمت) هستند که هر یک پس از رسیدن به ارتفاعی خاص از آن جدا می شوند و برخورد نور به آنها سبب مشاهده تصاویری عجیب بر روی زمین می شود.

حتی گاهی روشن شدن ابرهایی که در ارتفاع کمی از زمین قرار دارند نیز چنین مناظری را به وجود می آورند.

افزون بر اینها انواع هواپیماهای بدون سرنشین، سراب الکترونی یونوسفری، سراب نوری جو و ده ها مورد دیگر می تواند افرادی که این مناظر را می بینند به این فکر اندازد که یک شی بیگانه را مشاهده م یکنند.

 با این وجود، درصد کمی از اشیا پرنده ناشناس (که بین ۵ تا ۲۰ درصد تخمین زده می شود) همچنان ناشناخته می مانند و در واقع عنوان یوفو را همچنان با خود به همراه خواهند داشت.

وب سایت لاپلاس: حدود ۶۰ سال پیش ۴ فیزیکدان امریکایی در حین قدم زدن به سمت سالن نهارخوری لابراتوار ملی و سری  لس آلاموس به طور غیرجدی در باره بشقاب پرنده ها حرف می زدند. هیچکدام هم اعتقادی به وجود آنها نداشتند.

صحبت شان به امکان سفر در کهکشانها با سرعت سریعتر از نور و امکان وجود حیات در این فضای بیکران کشیده شد  یکی از فیزیکدان ها به نام انریکو فرمی به این تتاقض اشاره کرد که به وجود آمدن حیات اتفاق نادری در این میلیاردها کهکشان نباید باشد پس پس بقیه کجا هستند؟


بر اساس the Fermi paradox منطقی می تواند باشد که در این فضای نامتنهاهی، تعداد زیادی از انواع حیاتِ بسیار پیشرفته وجود داشته باشند اما چرا تماس و ملاقاتی با آنها صورت نگرفته است؟

محافظه کارترین جواب می تواند این باشد که جهان آنقدر وسیع است که حتی اگر موجودات پیشرفته ای باشند امکان عبور از یک سو به سوی دیگر عملا ناممکن است. چیزی شبیه اینکه دو کودک ساکن کوبا و چین بادباکی را در هوا رها کنند و شانس اینکه این دو بادبادک به هم برسند ناممکن است.


البته صدها نظر و ادعای جذاب هم وجود دارد که به سئوال بالا پاسخ می دهد. مثلا اینکه، موجودات فضایی،  زمین را  می شناسند و ما را زیر نظر دارند، یا اینکه خیلی وقت است در بین ما هستند و تصمیمات ما را کنترل می کنند. شاید هم ما در یک محیط مصنوعی، ساخته شده توسط آدم فضایی ها زندگی می کنیم.


ادبیات علمی تخیلی حتی موضوع را به تحول آدم ماشینی ها هم می کشانند و به تئوری تناقض انریکو فرمی اینگونه واکنش نشان می دهند که اغلب موجودات پیشرفته جهان بعد از تحول سریع تکنولوژی، ناگزیزند که به ایجاد ماشین های هوشمند سرعت ببخشند.

 مسیری که کمپانی های بزرگ نظیر گوگل مثلا با خرید شرکت های سازنده آدم ماشینی هوشمند  deep mind می پیمایند. چون می دانند که در آینده نزدیک، آدم ماشینی ها حرف اصلی را در زمینه تکنولوژی خواهند زد.


اما طبق این سناریو، دیر یا زود، ماشین های با شعور شده، ما را وحشی و معیوب و مضرِ تشخیص می دهند و تمدن حیات  طبیعی ولی هوشمند را منقرض می کنند. بنابر این در کهکشان ها، موجود هوشمند فضایی فرصت نمی یابند به قدرتِ انتقال سریع به نقاط دیگر دست یابند چون قبل از آن، توسط ماشین های خود تسخیر  و منهدم می شوند.

به عبارت دیگر،  موجودات هوشمندِ غیرارگانیک که توسط تمدن های پیشرفته در سیارات مختلف و از جمله خودمان ساخته می شوند آنقدر پیچیده می گردند که وظیفه خود می بینند که در کهکشانها به دنبال تمدن های حیات طبیعی نظیر ما بگردند و آنها را نابود سازند. نویسنده مقاله نمونه ای از یک بازی کامپوتری را که بر اساس این ایده ساخته شده است وصف می کند.


در بازی کامپیوتری mass effect سه نوع نقش برای فردی که وارد این بازی می شود وجود دارد. یا نقش موجودات هوشمند طبیعی را ایفا کند که با آدم ماشینی ها می جنگد ( آدم ماشینی های که معتقدند موجودات طبیعی، وحشی و مضر جهان هستند) یا از گروه آدم ماشینی شود و در سیارات به دنبال حیات طبیعی بگردد تا نابودشان سازد. یا موجود بینابینی ( انسان ماشینی) شود و مسیرمستقلی را بپیمایید و …


نویسنده مقاله بعد از معرفی انواع سناریوها مبنی بر اینکه پس چرا آدم های فضایی نمی آیند سعی می کند در پایان مقاله، یک پاسخ همه جانبه تر معرفی کند از اینکه چرا ما شاهد موجودات بسیار پیشرفته فضایی نیستیم؟

در سناریوی آخر، موجودات پیشرفته در سیارات این فضای پهناور، دیر یا زود ( بعد از تحول بی نظیر تکنولوژی، کنترل مرگ و رسیدن به جاودانگی) به این نتیجه با شکوه می رسند که به هیچ چیزی در در بیرون از سیاره خود، محتاج نیستند.


به تعبیر دیگر، کنجکاوی برای کشف دنیاها و موجودات دیگر، همواره به خاطر استعمار، تهیه انرژی جدید، ذخایر، جا و هوای بیشتر می چرخد. اما از دید این نظریه نهایی، موجود پیشرفته فضایی در هر جای جهان و از جمله خودمان، وقتی به بی نهایت شعور و دانش برسد و تبدیل به موجودی خداگونه شود هیچ دلیل و نیازی به اکتشاف جهان ندارد.


برای همین، خبری از موجودات فضایی بسیار پیشرفته که با سرعت خیلی بیشتر از نور جابجا شوند نیست چون اگر در سطحِ تکنولوژی  سفر بین کهکشانها باشند بی نیازتر از آن هستند که ضرورتی برای تماس و کشف ما داشته باشند.