دانش و فناوری


2 دقیقه پیش

گرفتن ویزای انگلیس در ایران

از زمانی که اخذ وقت سفارت انگلیس در تهران ممکن شد، بسیاری از مشکلات متقاضیان این ویزا نیز به فراموشی سپرده شد. اگر چه هنوز هم بعضی از متقاضیان این ویزا، به جهت تسریع مراحل ...
2 دقیقه پیش

دوره مدیریت پروژه و کنترل پروژه با MSP

پروژه چیست؟ پروژه به مجموعه ای از فعالیتها اطلاق می شود که برای رسیدن به هدف خاصی مانند ساختن یک برج، تاسیس یک بزرگراه، تولید یک نرم افزار و … انجام می شود. در همه پروژه ...

زندگی در مریخ امكان‌پذیر است



اخبار,اخبار علمی ,سفر بی‌بازگشت مریخ

گفت‌وگو با مسوول انتخاب مسافران سفر بی‌بازگشت مریخ

پروژه سفر بی‌بازگشت به مریخ حالا وارد مراحل حساسی برای نامزدها شده است.

صد نفری كه قرار است به زودی چالش‌های زیادی را پشت سر بگذارند.

 

الهه نوری، سعید قندهاری و صادق مدرسی سه ایرانی هستند كه در فهرست صد مسافر مریخ قرار دارند و شاید یكی از آنها هم به این سفر كه قرار است در سال ٢٠٢٣ و پس از ده سال آزمایش و چالش انجام شود، برسد.

 

این صد نفر از میان ٢٠٠ هزار نفر انتخاب شده‌اند آنها اطلاعات خوبی از مریخ و به علوم مختلف داشته‌اند و توانسته‌اند به سوالات دكتر این پروژه پاسخ‌های صحیحی بدهند.

 

در سال ٢٠٢٣ فقط چهارنفر به مریخ سفر می‌كنند و اگر شرایط برای سفر بی‌بازگشت به مریخ فراهم باشد، گروه دیگری هم پس از دو سال ارسال می‌شوند.

 

این چهار نفر و به‌طور كلی تمام كسانی كه به مریخ می‌روند، توسط دكتر نوربرت كرافت كه بیش از ١٧ سال تجربه كاری در مهم‌ترین آژانس‌های فضایی جهان را دارد، انتخاب می‌شوند.

 

نوربرت كرافت مهم‌ترین انگیزه زندگی خود و تجربه حرفه‌ای‌اش را پروژه سفر به مریخ می‌داند و انتخاب كسانی كه شایسته این سفر هستند.

 

او دكترای پزشكی دارد و در سال ٢٠١٠ به عنوان بهترین پژوهشگر فضایی دنیا انتخاب شد، این جایزه كه معادل نوبل فضایی است و از سوی سازمان‌هایی مثل ناسا و سازمان فضایی روسیه داده می‌شود به كرافت به خاطر دستاورهای جشمگیر در حوزه روانشناختی و فضا داده شده است. او بیش از ده سال با ناسا همكاری كرده است. «اعتماد» در گفت‌وگو با نوربرت كرافت، جزییات بیشتر این سفر را جویا شده است.این مصاحبه از طریق اسكایپ با كرافت گرفته شده است.

 

سفر بی‌بازگشت به مریخ كه براساس مدارك و تخمین‌های مارس وان برای چهار نفر اولی كه به مریخ می‌روند نزدیك به ٦ بیلیون دلار هزینه دارد.

 

رقمی نزدیك به ٢٠ میلیارد تومان فقط برای چهار نفر. انگیزه مسوولان این پروژه ادامه حیات انسان بر روی مریخ و ساختن تمدن بشری است. مارس وان از سال ١٩٩٧ توسط چند دانشجو با هدف سفر به مریخ راه‌اندازی شده و از سال ٢٠١١ به صورت رسمی این پروژه را آغاز كرده‌اند. براساس اطلاعاتی كه مارس وان برای «اعتماد» ارسال كرده است این فضا نوردان می‌توانند آب را از خاك مریخ استخراج كنند و سپس از طریق تبخیر اكسیژن بیشتری در این سیاره ایجاد كنند. آنها باید برای خود غذا و دیگر ملزومات زندگی را فراهم كنند و هر مریخ نورد می‌تواند روزانه نزدیك به ٥٠ لیتر آب را استخراج كند.

 كمی از تجربه‌های كاری خود بگویید؟ در كدام پروژه‌های مهم فضایی حضور داشته‌اید؟
من دكترای پزشكی از دانشگاه وین اتریش دارم ولی نزدیك به ١٧ سال سابقه كاری در صنعت هوافضا دارم. در آژانس فضایی روسیه و ژاپن چند سالی روی مسائل روانشناسی و پزشكی كسانی كه قصد سفر به فضا دارند مطالعه و تحقیق كرده‌ام همچنین چند سالی در ناسا كار كرده‌ام. بیشتر مطالعاتم روی وضعیت روحی و روانی افرادی بوده كه قصد سفر به فضا داشته‌اند و اینكه دقیقا چه كسانی برای این سفر مفید هستند.

 

زمانی در آژانس فضایی ژاپن كار می‌كردم؛ حدود پنج سال آنجا بودم و باید در میان نامزدهایی كه قصد سفر به فضا داشتند بهترین‌شان را انتخاب و بررسی می‌كردم كه دقیقا كدام یك از آنها به درد سفر به فضا می‌خورند و می‌توانند مفید  باشند. تمام فعالیت‌های من محدود به تحقیق نبوده و سعی می‌كردم خودم هم در این آزمون‌ها شركت كنم و پا به پای تمام كسانی كه مراحل سفر را پشت سر می‌گذاشتند حركت كنم.

 

به همین خاطر زمانی كه در آژانس فضایی روسیه بودم مدت ١١٠ روز در فضای ایزوله زندگی كردم و در طول این مدت، این فرصت را پیدا كردم كه به تحقیقات خودم ادامه دهم زیرا در فضای ایزوله به اینترنت دسترسی داشتم و توانستم این تجربه را به افراد دیگری منتقل كنم. پس از كار در آژانس فضایی روسیه و ژاپن به ناسا رفتم.

 

مدت ١٠ سال در ناسا كار كردم و وظیفه‌ای كه آنجا به عهده داشتم به این مربوط می‌شد كه انسان در آینده به كدام سیاره می‌تواند برود و دقیقا كدام سیاره برای انسان به درد می‌خورد و چگونه می‌توانیم در آن سیاره به كلونی‌سازی و پرورش تمدن انسانی بپردازیم. من تحقیقات زیادی روی این زمینه كردم تا اینكه پروژه مارس‌وان و سفر بی‌بازگشت به مریخ به من پیشنهاد كار دادند و من امروز با آنها همكاری می‌كنم زیرا یكی از آرزوهای من در زندگی رسیدن به این پروژه و كار كردن روی چنین پروژه‌ای بوده است. اینكه بتوانم افرادی را انتخاب كنم كه شایسته سفر به مریخ هستند و می‌توانند تمدن انسانی را آنجا رشد دهند، بزرگ‌ترین اتفاق زندگی‌ام بوده است.

 پس هم‌اكنون در ناسا كار نمی‌كنید؟
نه، الان در ناسا نیستم و همكاری من با ناسا در سال ٢٠١١ تمام شد. زیرا به پروژه مارس وان آمدم.

  شما ترجیح می‌دهید كه روی زمین زندگی كنید یا در مریخ ؟ فكر می‌كنید كدام برای زندگی بهتر است؟
این مساله‌ای نیست كه من بگویم كدام را ترجیح می‌دهم زیرا بستگی به عواملی دارد، زندگی در مریخ یك رویا برای بشر است تا بتواند نسل خود را ادامه دهد و در صورتی كه دیگر زندگی روی زمین ممكن نباشد او این كار را انجام می‌دهد، سفر به مریخ بیشتر یك اكتشاف برای بشر به حساب می‌آید.

 

خیلی از امكاناتی كه روی زمین برای بشر وجود دارد در مریخ نیست و كسانی كه می‌خواهند به این سفر بروند به جایی می‌روند كه همه‌چیز را باید از ابتدا در آنجا به وجود بیاورند. این بیشتر یك تجربه و ماجراجویی است و نمی‌توان از زندگی در آنجا به این راحتی حرف زد. البته بستگی به خود انسان‌ها هم دارد هر كسی با فرد دیگری فرق دارد. شما در مریخ در باكس یا سفینه‌ای زندگی می‌كنید كه از صبح تا شب باید به تحقیق و مطالعه مشغول باشید و اینكه چگونه می‌توانید زندگی انسانی را درآنجا پرورش دهید.

 

اما زمین تمام این امكانات را در اختیار ما قرار داده است و واقعا كسانی هستند كه زندگی در زمین را فقط ترجیح می‌دهند و عده‌ای دیگر زندگی در مریخ را دوست دارند. اما سفر به مریخ بسیار خطرناك است همانطور كه زندگی در برخی نقاط زمین هم خطرناك است و عده‌ای با سختی زندگی می‌كنند اما هر كسی نوعی از زندگی را انتخاب می‌كند و من هر دوی اینها را می‌پسندم. باید ببینیم هر كسی در كجا مفید‌تر است، مهم بشریت است.

 پروژه سفر به مریخ یكی از عجیب‌ترین و مهم‌ترین اتفاقاتی است كه قرار است روی دهد و از همه مهم‌تر مساله بی‌بازگشت بودن این سفر است، نظر شما درباره این پروژه و بی‌بازگشت بودن آن چیست؟
دقیقا همین طور است، این یك سفر بی‌بازگشت است. این یك پروژه بین‌المللی و تمام مردم دنیا تمام این اتفاقات را لحظه به لحظه می‌توانند چك كنند، اینكه در یك كلونی افراد مختلفی از كره زمین با همدیگر به مریخ می‌روند و باید در آنجا با هم كار كنند.

 

بی‌بازگشت بودن این سفر به دلیل امكانات است اما این یك انگیزه بسیار خوب برای كسانی است كه به مریخ می‌روند تا در آنجا نخستین تمدن‌های انسانی را به وجود آورند، اینكه كلونی بسازند و دیگر برای آنها بازگشت به زمین مهم نباشد زیرا همان جا در حال زندگی كردن هستند. اینكه هر فردی از كدام سرزمین یا كشور انتخاب می‌شود مهم نیست اینكه باید در تمرینات سخت و آموزش‌هایی كه در طول این مدت به آنها داده می‌شود بتوانند موفق باشند مهم است. برای مثال اگر فردی تمام مهارت‌های لازم را داشته باشد اما به خوبی انگلیسی حرف نزد این اتفاق خیلی مهمی است و ما نمی‌توانیم آن فرد را انتخاب كنیم؛ تمام مهارت‌ها باید در این افراد وجود داشته باشد.

   اگر دختر و پسر خودتان در این فهرست صد نفر برای سفر به مریخ قرار داشته باشند شما با رفتن آنها موافقت می‌كنید یا خیر؟
بگذارید من ابتدا یك مساله دیگر را توضیح دهم. در این پروژه از میان صد نفر ٢٤ نفر كه ١٢ نفر مرد و ١٢ نفر زن هستند انتخاب می‌شوند اما از این تعداد فقط برای نخستین سفر ٤ نفر به مریخ می‌روند و بازهم باید این افراد چالش‌هایی را پشت سر بگذارند و زمانی كه گروه اول توانست كارهای زیادی در مریخ انجام دهند و ما بررسی كردیم كه وضعیت زندگی در آنجا چگونه است گروه‌های دیگر را می‌فرستیم و دوباره با توجه به نیازهای آن زمان افراد را انتخاب می‌كنیم.

 

اما هیچ تضمین و گارانتی برای این ٢٤ نفر نیست زیرا ممكن است فقط ٤ نفر بروند یا همه آنها بروند. من با رفتن دختر و پسر خودم مخالفتی ندارم اما آنها باید بدانند كه برای چه به این سفر می‌روند و چه اندازه می‌توانند مفید باشند.

 چرا مریخ برای انسان سیاره‌ای حیاتی به حساب می‌آید؛ دقیقا چه نكاتی دارند؟
از مهم‌ترین دلایلی كه وجود دارد این است كه در مریخ اتمسفر وجود دارد. همچنین اكسیژن هم هست، در واقع شرایطی نزدیك به زمین دارد اما نكته دیگری كه بسیار مهم است تنوع و فراوانی حیاتی در مریخ است كه البته باید تمام این موارد دقیقا توسط این افرادی كه به مریخ سفر می‌كنند بررسی شود، از مریخ می‌توانیم آب استخراج كنیم و مریخ هم دارای جاذبه است. پیش بینی ما این‌گونه است كه ٦٠ سال زمان می‌برد تا دقیقا متوجه شویم كه چه نقاطی از مریخ برای زندگی مناسب است و چه اندازه می‌توانیم شرایط آن را با زمین برای خودمان یكی كنیم.

 

این زمانی كه من گفتم به این خاطر است كه باید یك نسل انسان در آن جا زندگی كنند و ببینیم كه شرایط چگونه است، ما اطلاعاتی از وضعیت اكسیژن و دیگر موارد در مریخ داریم اما تا اینكه خود انسان‌ها آن جا زندگی كنند و نتایج را بررسی كنیم متوجه نخواهیم شد. ما باید خیلی از چیزها را اندازه‌گیری كنیم و با زمین مقایسه كنیم.

 

اینكه شرایط كلی زندگی، خوابیدن و بیدار شدن اینكه اصلا چه اندازه این انسان‌ها توانستند با مریخ ارتباط بگیرندو خیلی چیزهای دیگر. ممكن است در مریخ منابع عظیمی از نفت و گاز یا هرچیزی باشد اما اینكه چه زمانی بشر می‌تواند به آن پی ببرد مهم است، این سفر و زندگی در مریخ یك پروژه عظیم و بزرگ به حساب می‌آید كه واقعا خطرناك است.

 دقیقا چه سوالاتی از نامزدهای سفر به مریخ پرسیده‌اید، مثلا ما می‌دانیم كه یكی از سوالات این بوده كه اگر پس از چند سال تكنولوژی بازگشت به زمین فراهم شود شما برمی‌گردید یا خیر، دقیقا چه نكاتی برای شما مهم بوده است؟
بله این یكی از سوالات بسیار مهم برای من بود. اگر گروهی می‌گفتند خیر از آنها می‌پرسیدم چرا؟ و به آنها توضیح می‌دادم كه آنجا خطرات بسیار زیادی دارد و هیچ تضمینی درباره زندگی نمی‌توانیم به آنها بدهیم. اگر گروه دیگری می‌گفتند بله بازهم از آنها می‌پرسیدم چرا؟ چرا نسبت به زندگی در مریخ از الان ترس یا... دارند.

 

بگذارید به شما بگویم كه مهم‌ترین ملاك ما برای انتخاب افراد چه بوده است؛ «اطلاعات». این مهم‌ترین مساله بوده كه بدانیم هر فردی چه اندازه اطلاعات درباره مریخ و سایر علوم دارد كه بتوانیم از تجربه‌های او استفاده كنیم. اینكه فردی با تمایل خیلی زیاد علاقه به بازگشت به خانه خودش را داشته باشد نمی‌تواند برای ما مطلوب باشد و انگیزه برای ادامه زندگی در مریخ مهم است.

 

سوالات ما و نكاتی كه برای ما اهمیت دارد مربوط به این می‌شود كه دانش آن فرد از این سفر و زندگی در زمین چه اندازه بوده است. اما من از همه خواستم كه به‌طور كامل انگیزه خودشان را از این سفر به من بگویند و ما سپس انگیزه‌های آنها را بررسی می‌كردیم.

 آیا شما كتاب «سفر به ماه» ژول ورن را خوانده‌اید؟ چه سنی داشتید؟
به‌طور كامل یادم رفته بود، من خیلی بچه بودم كه این كتاب را خواندم و تنها چیزی كه یادم می‌آید این است چندین بار این كتاب را خواندم اما چیزی دیگر یادم نمی‌آید.

 برای این ٢٤ نفری كه احتمال دارد به مریخ سفر كنند چه كتاب‌ها یا فیلم‌هایی مفید است و باید در این مدت مطالعه كنند؟
چیزی كه بسیار مهم است خود«مطالعه كردن» است. آنها نباید هیچ مساله و موردی كه مربوط به این سفر می‌شود و به‌طور كلی برای آنها و این سفر مهم است جا بیندازند و به همین خاطر می‌گویم كه مطالعه كردن آن هم درباره همه‌چیز بسیار مهم است، آنها هیچ فقدانی نباید داشته باشند. همه مسائلی كه یك پزشك، مهندس و... باید بدانند آنها هم باید بدانند. آنها باید همه این علوم را با توجه به تمام نقاط زمین بدانند فرق نمی‌كند كه فردی مهندسی را در امریكا بلد باشد یا در هر كشوری باید به تناسب فرهنگ‌ها و گرایش‌های مختلف بتواند از علم خودش استفاده كند.

 

دلیل اصلی این مساله این است كه آنها اگر در زمینه‌ای بی‌اطلاع باشند در مریخ نمی‌توانند زندگی را ادامه دهند آنها باید بدانند كه این سفر نوعی سفر به مرگ است اگر در زمینه علومی فقدان داشته باشند. البته آنها در مریخ امكاناتی دارند كه ما می‌توانیم لحظه به لحظه به آنها آموزش‌هایی را كه می‌خواهند بدهیم. زیرا از جمله كارهای مهم آنها در مریخ ساختن كلونی و تمدن بشری است. مثلا یكی از نكاتی كه برای ما مهم است این مساله است كه چه اندازه دفترچه تلفن‌های خودشان را حفظ هستند زیرا این یك مساله بشری است و برای ادامه زندگی است باید حافظه این افراد مداوم در مریخ كار كند. بنابراین هر چیزی كه می‌توانند باید بخوانند و هر علمی را باید یاد بگیرند.

  تصور كنید كه یكی از این چهار نفر كه جزو نخستین مسافرین سفر به مریخ است، زمانی كه در مریخ است یكی دیگر را به قتل برساند، مارس وان و شما چه پیش بینی را برای مشكلات روحی این افراد در مریخ كرده‌اید؟
این قطعا می‌تواند بدترین اشتباه ما باشد در انتخاب افراد و این مسوولیت را من باید به عهده بگیرم. ببینید این افرادی كه توسط ناسا و همین مارس وان قرار است به فضا یا مریخ بروند قبل از اینكه به این سفر بروند هر روز و هر لحظه زیر میكروسكوپ ما قرار دارند و تمام رفتار آنها را بررسی می‌كنیم، تحقیق می‌كنیم كه برای این افراد چه اندازه بشریت اهمیت دارد و به فعالیت‌های از قبیل، مطالعه، اكتشاف، تحقیق و بشریت عشق می‌ورزند. زندگی و ادامه بشریت و بررسی این دو عامل در افراد از وظایف ما است كه باید به خوبی انجام شود.

 در میان این صد نفر سه ایرانی وجود دارند، دقیقا این افراد در مقایسه با سایر نامزدها چه ویژگی‌هایی داشتند كه توسط شما انتخاب شدند؟
من هیچ‌وقت به این مساله كه نامزدی كه با او صحبت می‌كنم از كدام كشور است توجه نكردم و بیشتر شایستگی‌ها و اطلاعات شركت‌كنندگان برای من اهمیت داشته است. اینكه زمانی كه از آنها می‌پرسم برای بازگشت به زمین چه نظری دارند چه جوابی می‌دهند، بنابراین برای من مهم نبوده كه آنها ایرانی هستند، امریكایی یا آلمانی. تمام این انتخاب‌ها براساس لیاقت و شایستگی افراد بوده كه این ویژگی‌ها با ملاك‌هایی كه ما در نظر داشتیم باید تطبیق پیدا می‌كردند، بنابراین ملیت افراد اهمیتی نداشته است. قطعا تمام این كسانی كه انتخاب شدند توانسته‌اند جواب‌های بهتری به سوالات ما در زمان محدود بدهند و اطلاعات خوبی هم داشته‌اند.

 چهار نفر ابتدایی كه برای سفربه مریخ انتخاب می‌شوند باید چه مهارت‌ها یی داشته باشند؟
این افراد باید به‌شدت به علم علاقه‌مند باشند. ما این افراد را حدود ١٠ سال در چالش‌های مختلفی قرار می‌دهیم و روی آنها مطالعه می‌كنیم، در واقع كاملا بررسی می‌شوند كه چه اندازه می‌توانند خودشان را در شرایط سخت و دیگران را نجات بدهند و در همین شرایط سخت با همدیگر كار كنند و همواره آرامش خودشان را حفظ كنند.

 

در چهارنفر اول دو مرد و دو زن قرار دارند، اینكه چگونه آنها می‌توانند مشكلات خودشان را برطرف كنند و راه‌های جدیدی را برای خودشان به وجود آورند بسیار مهم است. این افراد باید انسان‌های خلاقی باشند كه می‌توانند به سرعت و در كوتاه‌ترین زمان ممكن از برابر یك مشكل عبور و راه‌های تازه‌ای را برای خودشان خلق كنند.

 شما دو مرد و دو زن را برای این سفر می‌فرستید، ممكن است كه یكی از این دو بخواهند با همدیگر ازدواج كنند و این اتفاق در مریخ صورت گیرد، شما چه پیش‌بینی برای احساسات و عواطف انسانی آن هم در مریخ داشته‌‌اید؟
ما این مساله را می‌پسندیم و خیلی خوب است. به این خاطر كه این افرادی كه انتخاب شده‌اند قطعا خیلی به همدیگر شبیه هستند و هدف تمام آنها سفر به مریخ برای ادامه حیات بشریت است و اهداف كاملا یكسان دارند. ما این عوامل را بررسی خواهیم كرد و این مساله می‌تواند كمك زیادی به آنها برای زندگی در مریخ كند و تجربه زندگی كردن آن هم به صورت مشترك در مریخ می‌تواند در اختیار بشر قرار گیرد.

 

این یك روی ماجراست البته شاید هم این اتفاق اصلا نیفتاد و آنها آنجا تصمیم به این كار نگرفتند؛ در هر دو صورت اینكه این چهارنفر چه تصمیمی برای زندگی و ادامه حیات بشریت در مریخ می‌گیرند را خودشان می‌توانند پیش بینی كنند.

 این افرادی كه به مریخ می‌روند چه سرگرمی‌هایی در مریخ دارند، در واقع چه پیش‌بینی‌ای برای آنها و برنامه‌های‌شان كرده‌اید؟
آنها در تمام طول شبانه‌روز به اینترنت دسترسی دارند و می‌توانند تمام برنامه‌های تلویزیونی مورد علاقه‌شان را پیگیری كنند و دسترسی به تمام كتاب‌ها و موسیقی و فیلم‌های در زمین دارند و همه‌چیز برای آنها از طریق یك پرتال آپدیت خواهد شد. علاوه بر این آنها باید ساعت‌های زیادی در روز را به كار و تحقیق در مریخ بپردازند و با ما و با تمام مردم باید در ارتباط باشند این یكی از مهم‌ترین كارهای آنهاست.

 

آنها باید بیشتر وقت خودشان را روی كشف و به وجود آوردن زندگی در مریخ بگذارند. غذایی كه از اینجا با خودشان می‌برند برای دو سال كافی است و باید تلاش كنند تا غذای خودشان را پس از این مدت درست كنند به همین خاطر مطمئن باشید زمان زیادی را باید برای تحقیق و مطالعه به كار ببرند؛ شما می‌دانید كه دو سال به سرعت سپری خواهد شد و آنها همین طور باید تحت مراقبت‌های پزشكی قرار بگیرند و مداوم چكاپ شوند.

 در بخش آخر مصاحبه به مردم ایران بگویید كه چه اندازه زندگی در سیارات دیگر امكان‌پذیر است و واقعا روزی می‌رسد كه در مریخ زندگی كنند؟
من می‌توانم بگویم كه این یك تجربه تازه برای ما است و باید ببینیم كه چه اتفاقی می‌افتد اما این خبر خوب برای ما است كه مردم ایران هم پیگیر این سفر هستند و شاید هستند كسانی كه از این كشور دوست دارند به مریخ بروند. اینكه روزی همه بتوانند در كنار همدیگر برای ساختن یك سیاره جدید كار كنند بهترین خبری است كه می‌توانیم بشنویم. مهم‌ترین چیز «كار گروهی» است كه باید آن را یاد بگیریم. امیدوارم ایرانی‌ها از نخستین كسانی باشند كه به سفر مریخ می‌روند و آنجا زندگی می‌كنند.

اخبار علمی - اعتماد


ویدیو مرتبط :
آیا زندگی در مریخ امکان پذیر است؟

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

رویش مجدد موها امكان‌پذیر است؟



رویش مجدد موها, شایع‌ترین ریزش مو,علت‌های ریزش مو

 

 شایع‌ترین ریزش مو، نوع ارثی است كه در 50 درصد آقایان و 20 تا 30 درصد خانم‌ها دیده می‌شود و تنها داروی موثر آن هم ماینوكسیدیل است كه علاوه بر توقف ریزش مو، حدود 20 تا 40 درصد افراد به رویش مجدد مو هم می‌انجامد. علاوه بر آن، داروی فیناستراید یا پروپشیا هم تا زمانی كه مصرف ‌شود، آنزیم خاصی را كه باعث ریزش مو می‌شود، مهار می‌كند.

 

آیا امكان دارد موهایی كه ریخته‌اند دوباره رشد كنند؟

اول باید ببینیم موها در اثر چه مشكلی دچار ریزش شده‌اند تا بتوانیم بگوییم با رفع علت زمینه‌ای امكان حل مشكل ریزش و حتی امكان رویش مجدد مو وجود دارد یا نه. این سوال كاملا فردی است و باید پس از بررسی موهای هر فرد، به آن پاسخ داد.

 

پس با این همه تنوع در علت‌های ریزش مو، چطور محصولات مختلفی وجود دارد كه ادعا می‌شود در رویش مجدد موها موثرند؟

شركت‌ها، با علم به اینكه مردم نمی‌دانند تا علت زمینه‌ای ریزش‌مو مشخص نشود، نمی‌توان در مورد توقف ریزش یا رویش مجدد موها صحبت كرد، محصولات خود را تبلیغ و در بازار توزیع می‌كنند. اغلب این شركت‌ها، بنا را بر علت شایع ریزش مو، یعنی ارثی‌بودن آن می‌گذارند. به هر حال تاثیر بیشتر این محصولات فقط در حد حرف است و داروها، دستگاه‌ها، شانه‌ها و قطره‌های مختلف بدون شناخت و درمان علت زمینه‌ای، باعث رویش مجدد موها نمی‌شوند.

 

برای كسانی كه دچار ریزش موی ارثی هستند و هر روز شاهد خالی شدن سرشان هستند، راه‌حلی وجود دارد؟

همان راه‌های علمی و ثابت‌شده، یعنی درمان استاندارد ریزش مو كه استفاده از ماینوكسیدیل و قرص فیناستراید است. اگر هم ریزش مو‌ ارثی نباشد، حتما باید به محض دچارشدن به ریزش مو، به متخصص پوست مراجعه كرد چون برخی بیماری‌های مزمن، كم‌خونی‌ها، مشكلات تیرویید، دیابت و بیماری‌های دیگر می‌توانند باعث ریزش مو شوند. اگر بیماری به موقع كشف شود، با درمان مشكل زمینه‌ای، مشكل ریزش مو هم حل خواهد شد و موهای از دست رفته‌، دوباره می‌رویند.

 

به هر حال استرس از دست دادن موها خیلی آزاردهنده‌ است. اینكه می‌گویند استرس هم باعث ریزش مو می‌شود درست است؟

بله. امروزه تحقیقات ردپای استرس‌های مزمن را در انواع بیماری‌های جسمی و روانی اثبات كرده است. به‌خصوص اینكه استرس و شیوه زندگی ناسالم می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف كند و باعث ابتلا به بیماری‌هایی كه با درگیری سیستم ایمنی بروز می‌كنند مانند لیكن‌پلان، ریزش موی سكه‌ای یا آلوپسی آره‌آتا و لوپوس شود. حتی شانس عودشان را زیاد كند و همین عود مكرر و پاسخ ندادن به درمان‌ها در بیمارانی كه مدام استرس دارند، وضعیت را بدتر می‌كند و پزشك مجبور می‌شود برای بهبود ریزش مو، سیستم ایمنی را مهار كند كه این كار بیمار را مستعد ابتلا به بیماری‌ها می‌كند.

 

خیلی از مصرف‌كنندگان ماینوكسیدیل، از اینكه به محض قطع مصرف این دارو دوباره موها می‌ریزد، ناراضی‌اند و به استفاده از دستگاه‌ها یا داروهای جدید به امید اثربخشی تمایل پیدا می‌كنند.

 

متاسفانه هیچ‌كدام از این روش‌ها، درمان اصلی نیستند و فقط محلول موضعی ماینوكسیدیل و قرص فیناستراید باعث توقف ریزش موها می‌شوند. شایع‌ترین ریزش مو، نوع ارثی است كه در 50 درصد آقایان و 20 تا 30 درصد خانم‌ها دیده می‌شود و تنها داروی موثر آن هم ماینوكسیدیل است كه علاوه بر توقف ریزش مو، حدود 20 تا 40 درصد افراد به رویش مجدد مو هم می‌انجامد. علاوه بر آن، داروی فیناستراید یا پروپشیا هم تا زمانی كه مصرف ‌شود، آنزیم خاصی را كه باعث ریزش مو می‌شود، مهار می‌كند. از ماینوكسیدیل باید تا آخر عمر استفاده كرد. فردی كه ریزش مو دارد باید به خود بقبولاند كه این ژن را به ارث برده و آنزیمی كه باعث نازك شدن و ریختن موهایش شده، با این دارو مهار می‌شود. اگر این موضوع را قبول كند، استفاده از ماینوكسیدیل مانند مسواك‌زدن برایش عادی می‌شود. البته تکنیک‌های جراحی هم می‌تواند در مواردی که درمان دارویی چاره‌ساز نیست و ناحیه دهنده پشت سر تراکم خوبی دارد، مفید باشد.

 

می‌گویند تا چند سال آینده با استفاده از سلول‌های بنیادی می‌توان به كسانی كه ژن ارثی ریزش مو دارند، كمك كرد. این اخبار درست است؟

این پروژه‌ها در دنیا در مرحله تحقیقات و هنوز در حد گزارش علمی‌اند و تا به مرحله درمان علمی و استاندارد برسند، زمان زیادی وجود دارد. ما هم این تحقیقات را در فاز حیوانی با همکاری پژوهشکده رویان و ISHRS روی موش‌هایی كه ژن طاسی مادرزادی دارند، انجام داده‌ایم و متوجه شدیم موهای این موش‌ها درآمده است اما به هر حال اجرای فاز انسانی و تولید سلول‌های بنیادی هزینه‌بر است و در هیچ جای دنیا هنوز به نتیجه قطعی نرسیده. علاوه بر این، باید بررسی‌‌های 10 ساله و بیشتر انجام داد تا دریابیم آیا این دستكاری عوارضی خواهد داشت یا نه. خوشبختانه امروزه با روش‌های پیشرفته پیوند مو، بسیاری از انواع ریزش موهای ارثی قابل‌ درمان هستند.

 

اگر كسی تحت‌نظر پزشك تحت‌درمان اصلی ریزش مو قرار بگیرد و در كنار آن از این قطره‌ها یا دستگاه‌ها استفاده كند، تا شانس رویش موها را با این روش‌ها بیازماید، امكان دارد دچار مشكل شود؟ 

افرادی كه دنبال این محصولات هستند، گمان می‌كنند درمان اصلی‌ را یافته‌اند و برای خود دردسر درست می‌كنند. درست است كه یك تركیب گیاهی ممكن‌است به رویش مجدد موها كمك كند اما نمی‌تواند مهار آنزیم را انجام دهد، پس درمان استاندارد نیست. آیا واقعا در مورد دستگاه‌هایی كه ادعا می‌‌شود با گرما، خونرسانی پوست سر را بهتر و به رویش مجدد مو كمك می‌كنند، تحقیق انجام و اثر آنها اثبات شده است؟ آیا تضمینی وجود دارد كه یك تركیب گیاهی پوست فرد را دچار درماتیت نكند؟ آیا ماندگاری اثر آن روی

300-200 نفر مطالعه شده؟ قطعا نه، برخی افراد به ماینوكسیدیل هم حساسیت نشان می‌دهند و پوست سرشان خشك می‌شود. برای این گروه بلافاصله اشكال فوم‌مانند ماینوكسیدیل تجویز می‌‌شود تا به دلیل زمینه درماتیت، مشكلی برایشان ایجاد نشود.

دکتر محمدعلی نیلفروش زاده/رییس مرکز تحقیقات سلول های بنیادین

منبع: هفته نامه سلامت