ترس‌های بی‌خود با چاشنی فناوری

اگرچه ترس های بیخود فناوری‌ محور به طور معمول دارای واژه های بالینی رسمی نیستند اما در وجود آنها نمی توان تردید داشت.

عصر ایران - محمد مهدی حیدرپور: هنگامی که کلمه "فوبیا" یا "ترس بیخود" را می شنویم ممکن است مواردی مانند ترس از عنکبوت، ارتفاع و یا پرواز با هواپیما به ذهن ما خطور کند. اما واکنش های ترس بیخود ممکن است درباره هر چیزی شکل بگیرند و در این میان رایانه و تلفن همراه نیز مستثنی نیستند.

با توجه به گسترش استفاده از فناوری، اسامی این قبیل ترس ها و اضطراب های فناوری‌محور نیز بیش از پیش در مباحث و دنیای مجازی مشاهده می شوند. اگرچه ترس های بیخود فناوری‌محور به طور معمول دارای واژه های بالینی رسمی نیستند اما در وجود آنها نمی توان تردید داشت. افرادی در جهان هستند که از فناوری و یا نوع خاصی از ابزارک ها به دلایل مختلف هراس دارند. هر یک از این ترس های بیخود فناوری‌محور ممکن است به عنوان یک ترس بیخود خاص تشخیص داده شوند.

با وجود این واقعیت که فوبیاهای فناوری‌محور وجود دارند، تشخیص های بالینی در آینده نزدیک برای آنها انتظار نمی رود. داده های بسیاری در ادبیات علمی درباره ترس های بیخود و اضطراب های مرتبط با فناوری وجود ندارند اما در ادامه این مطلب فهرستی از فوبیاهای فناوری‌محور را ارائه می کنیم.

تکنوفوبیا: ترس از فناوری

"تکنوفوبیا" به نوعی پدربزرگ تمامی ترس های مرتبط با حوزه فناوری محسوب می شود. این اصطلاح گسترده طی انقلاب صنعتی مورد توجه قرار گرفت و تا به امروز به تکامل خود ادامه داده است. تکنوفوبیا به عنوان ترس غیر طبیعی و یا اضطراب درباره آثار فناوری تعریف می شود. افراد و یا گروه هایی که درباره فناوری پیشرفته احساس خوشایندی نداشته و یا مضطرب می شوند در این دسته قرار می گیرند و به عنوان "تکنوفوب"ها شناخته می شوند.

نوموفوبیا: ترس از در اختیار نداشتن تلفن همراه

اگر به استفاده از تلفن همراه اعتیاد دارید این نوع ترس ممکن است برای شما آشنا باشد. "نوموفوبیا" (نومو کوتاه شده "نو-موبایل" یا بدون تلفن همراه است) طی مطالعه ای در سال 2008 توسط اداره پست انگلیس ابداع شد و از آن پس در رسانه ها مطرح شد. فرد مبتلا به نوموفوبیا از عدم دسترسی به تلفن همراه خود دچار ترس و اضطراب می شود و این ناراحتی حتی با افکاری مانند چه می شود اگر تلفن همراه خود را گم کنم و یا شارژ باتری تلفن همراه من تمام شود، شرایط بغرنج‌تری به خود می گیرد.

سایبرفوبیا: ترس از رایانه ها

شاید باور این مساله دشوار باشد اما افرادی وجود دارند که دارای ترس غیر منطقی از رایانه ها و یا کار کردن با آنها هستند. نشانه های "سایبرفوبیا" که نوعی از تکنوفوبیا است شامل احساس اضطراب و یا پارانویا با هر چیز مرتبط با رایانه می شود. همانند بسیاری ترس های بیخود، سایبرفوبیا می تواند در اشکال مختلف ظهور یافته و از فردی به فردی دیگر متفاوت باشد.

تلفنوفوبیا: ترس از تلفن

این نوع ترس شامل ترس از خود دستگاه تلفن نمی شود بلکه ترس از پاسخگویی و دریافت تماس ها را در بر می گیرد. "تلفنوفوبیا" خیلی شبیه به "گلاسوفوبیا"، ترس از صحبت در مجامع عمومی، است. به صدا درآمدن زنگ تلفن احساس ترس را در افراد مبتلا به تلفونوفوبیا ایجاد می کند و در برخی موارد نفس نفس زدن و وحشتزدگی را موجب می شود. این نوع ترس به عنوان یک اختلال اضطراب اجتماعی می تواند توصیف شود.

سلفی‌فوبیا: ترس از عکاسی از خود

با توجه به روند افزایشی محبوبیت سلفی (عکاسی از خود)، مواجهه با "سلفی‌فوبیا" نیز چندان جای شگفتی ندارد. اگرچه سلفی‌فوبیا از سوی کارشناسان تایید نشده اما در اینترنت گسترش یافته است. دلایل مختلفی برای این که چرا افراد سلفی‌فوبیک هستند، وجود دارند. برخی ممکن است گمان کنند از چهره فتوژنیکی برخوردار نبوده و برخی دیگر ممکن است آن را روشی برای جلب توجه دیگران و یا اقدامی ظاهری و سطحی در نظر بگیرند.

چهارشنبه سوزی با چاشنی حادثه

سرخوشی و هیجان زدگی و صداهای مهیب این روزها خیلی ها را می ترساند، بازار ترقه و موشک، نارنجک و انفجار داغ است. دوباره "چهارشنبه سوزی" است...

سال ۸۸ در نقطه پایان است و مثل هر سال و همانند روال چندین ساله، جشن "چهارشنبه سوزی" در کار تکرار. مراسم چهار شنبه پایان سال یکی از سنتهایی است که سالها پیش با برگزاری جشن خانوادگی، مراسم پریدن از آتش و قاشق زنی، شال اندازی، خوردن آجیل مشگل گشا، آش مخصوص این روز و کوزه شکنی برگزار می شد و امروز محدود می شود به صدای چند ثانیه یکبار ترقه و نارنجک، به صدای ترسیدن مردم و خنده هایی از سر تمسخر و هیجان، به سفیر صدای انفجار و آمارهای ریز و درشت مصدومان، سوختگی و قطع عضو...

تمام شوق این مراسم انداختن دستمال به خانه همسایه و انتظار گرفتن عیدی و آجیل بود اما امروز ساختمان هرقدر بلندتر، صحنه مناسبتری برای مسابقه و خود نمایی، صداها هر قدر مهیبتر و آتش هر قدرعظیمترخوشایندتر و دست آخر لذتی که به لیست بلند بالایی از مصدومان و مجروحان بیمارستانی ختم می شود.

آمار دو هزار مصدوم در طول برگزاری سالانه این به اصطلاح جشن نه تنها نشانی از حفظ این آیین ندارد بلکه زمینه فراموشی و زشتی آن را نیز فراهم می کند. به منظور بررسی وقایع، آمار و ارقام تلخ این روز با جمعی از مسئولان به گفتگو نشستیم و سری به آرشیو اخبار قربانیان این مراسم حادثه ساز زدیم.

● لزوم فرهنگسازی در چهارشنبه پایان سال

سردار محسن بیگی رئیس پلیس پیشگیری در باره منشاء بروز این ناهنجاریها در این روز می گوید: متاسفانه در سالهای اخیر جامعه به جای اینکه از این روز به عنوان فضایی برای آسایش، آرامش و نظافت استفاده کند با روشهای اشتباه برخی چهارشنبه آخر سال را به محیطی ناامن و پرخطر برای خود و دیگران تبدیل کرده است.

بیگی ادامه داد: اگر مراسم چهارشنبه آخر سال به درستی معرفی شود دیگر تهدیدی برای جامعه محسوب نمی شود چرا که پلیس هیچگاه خواهان ایجاد فضای امنیتی در این روز نبوده و تنها از حوادث ناشی از شادمانیهای کاذب و حرکات خطرآفرین جلوگیری کرده است.

● ۲ هزار مصدوم؛ هدیه چهارشنبه سال ۸۷

سرپرست اداره پیشگیری از حوادث و ارتقای ایمنی وزارت بهداشت با اشاره به مراجعه یک هزار و ۸۱۷ مصدوم حوادث مرتبط با شب چهارشنبه آخر سال به بیمارستانهای سراسر کشور در اسفند ماه سال گذشته اینچنین می گوید: گروه سنی جوان و نوجوان همه ساله بیشترین قشر آسیب‌پذیر در این نوع حوادث بودند.

مرشیانه حدادی با بیان این که مراسم شب چهارشنبه آخر سال امروزه شکل سنتی خود را از دست داده و به بازیهای خطرناک با مواد منفجره و محترقه تبدیل شده گفت:سال گذشته شهر تهران با ۴/۲۷ درصد مصدومین بیشترین مراجعه کننده بیمارستانی این حوادث را به خود اختصاص داد.

وی با بیان این که بیش از۹۰ درصد حوادث مرتبط با شب چهارشنبه آخر سال گذشته در مناطق شهری رخ داد و کوچه و خیابان بیشترین مکان وقوع حوادث بودند افزود: گروه سنی ۱۵ تا ۱۹ سال با ۸/۲۵ درصد و گروه سنی ۲۰ تا ۲۵ سال با ۵/۲۰ درصد در مجموع ۴۶ درصد حوادث را به خود اختصاص دادند و بیش از ۴۲ درصد آسیب دیدگان در این حوادث دانش آموز بودند.

حدادی ۶۰ درصد آسیبهای وارده را ناشی از خرید وسایل محترقه از دستفروشان اعلام کرد و گفت: سال گذشته ۷/۵۹ درصد مصدومین حین بازی با ماده محترقه، ۹/۱۷ درصد حین گذر، ۲/۵ درصد حین تماشا، ۲/۱ درصد حین انجام وظیفه و ۳/۱ درصد در حال تهیه و ساخت این مواد دچار آسیب شدند.

وی گفت: در سال ۸۷ مشابه سه سال گذشته دستها با ۴۳ درصد بیشترین ناحیه آسیب دیده بود و پس از آن چشم با ۲۴ درصد در رتبه بعدی بیشترین عضو آسیب دیده قرار داشت.

● شوک ناشی از صدا احتمال سکته مغزی را تقویت می کند

شاید از نگاه نوجوانان علاقهمند به هیجان این آیین آن هم در صورتی امروزی جذابیتی خاص داشته باشند اما حادثه خاطره ای تلخ به قیمت اندکی شیطنت را بر جای می گذارد. مجید ابهری، کارشناس علوم رفتاری در این خصوص گفت: شوکهای ناشی از صداهای مهیب آتش بازی بر مغز و اعصاب اثر سوء می گذارد به طوری که حتی تا ۶ ماه ممکن است باعث سکته مغزی شود.

این کارشناس علوم رفتاری افزود: در بعضی از محلات برخی از جوانان و نوجوانان برای خودنمایی و ارضای حس خود بزرگ بینی کپسول گاز یا ظروف خالی پرشده با هوا را به میان آتش می اندازند که این کار باعث پرتاب ترکشهایی برنده و تیزتر از تیغ می شود.

وی با بیان اینکه اجرای این آیین ملی در کشور تاوان سنگینی دربر دارد افزود: خروج ارز و سرمایه از کشور برای وارد کردن مواد خطرناک و غیر استاندارد آتش بازی و ‌روشن کردن آتش در خیابانها و لطمه به آسفالت و سنگهای معابر نیز از طرف دیگر از تبعات منفی این روز است.

● پلیس ۸۰ هزار نارنجک کشف کرد

در روزهای پایانی سال جاری پلیس تلاش گستره ای به منظورجمع آوری مواد محترقه قاچاق و با هدف کاهش آسیب انجام داده تا زمینه استفاده مواد بی خطر را فراهم کند.

سردار حسین ساجدی نیا با اشاره به این اقدامات گفت: بیش از ۸۰ هزار عدد نارنجک دست ساز کشف و ضبط شده و این موضوع حکایت از کنترل و نظارت دقیق پلیس بر افراد متخلف دارد.

● روند افزایش تعداد مصدمان نیاز به بررسی و تحلیل دارد

رئیس اورژانس تهران با ارائه آماری مقایسه ای از آنچه در چهارشنبه آخرسال سه سال گذشته گفت: در سال ۸۵، ۸۱ مورد، در سال ۸۶، ۳۵ مورد و در سال ۸۷، حدود ۷۰ مورد مأموریت انجام شده که این آماررو به رشد نیاز به تحلیل دارد.

به طور کلی و استناد به اعلام رئیس ستاد عملیات بحران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حوادث چهارشنبه آخر سال ۸۷ تا ساعت ۲۲ شب این جشن در کل کشور۱۳۹ مصدوم برجای گذاشت.

گروه اندکی از چند روز پیش با انواع موادی که صداهایی مهیب تولید می کنند به پیشواز این روز رفته اند در حالی که بسیاری از شهروندان نگرانی و ترسی بزرگ در دل می پرورانند. با این حال همچنان خاطرات تلخ سال گذشته، گزارشهای انواع سوختگی از صداوسیما و ندامتهای بی ثمر در بی تفاوتی و غفلت کسانی حاصل می شود که شاید هیچگاه راهی برای بازگشت نداشته باشند.