طریقه خواندن نافله صبح

نافله به كار مستحبی، كار نیكو، كه بر انسان واجب نیست. اطلاق می شود. هم چنین به معنی نوه، غنیمت و عطاء نیز آمده است.[ المنجد ج2، ص 1986، مولف: لویس معلوف مترجم: محمّد بندریگی] و در اصطلاح فقهاء: به نمازهای مستحبی در شرع مقدس اسلام نافله می گویند. بیشترین استعمال نافله در نمازهای مستحبّی است.[مصطلحات الفقه ص 528 ؛ آیت‌ الله مشكینی]

معنای اصطلاحی نافله اخصّ است و فقط شامل نماز مستحبّی می شود. ولی معنای لغوی اعّم است. هم شامل نماز مستحبّی و هم شامل غنیمت و عطاء می شود.  بین معنای لغوی و اصطلاحی عموم و خصوص من وجه است.
 
اهمیّت نافله
در دین اسلام تأكید فراوانی بر انجام نمازهای مستحبّی شده و ثوابهای فراوان برای آن منظور گردیده است. و در میان نمازهای مستحبّی نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است. و در روایات رسیده از معصومین (علیهم السلام) كه نماز شب به خاطر عظمت شأن آن خداوند ثوابش را آشكار نكرده است.

روایات در مورد اهمیّت نافله فراوان از معصومین (علیهم السلام) است كه برای تبرّك چند نمونه ذكر می‌شود.

امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: بر شما باد دوری از تنبلی و كسلی! همانا پروردگار شما مهربان است. كه چیز كم را سپاس و شكر می‌گوید. همانا مردی برای رضا و خشنودی خدا دو ركعت نماز مستحبّی بجا آورد خداوند به خاطر خواندن این دو ركعت مستحبّی او را داخل بهشت می‌كند.[ وسایل الشیعه ج 4، ص 44،باب 12 حدیث 4 مولف: شیخ حر عاملی (ره)]
 
مشروعیت نافله
ادله متعدّدی بر مشروعیّت آن دلالت دارد. روایات موجود در مورد نمازهای نافله كه در كتب حدیثی فراوان است كه به چند نمونه از آن اشاره می‌شود.

1)بالاسناد عن فضیل بن یسار عن ابی عبدالله (علیه السلام) قال:

«الفریضةُ والنافلةُ احدی و خمسون ركعةً. منها ركعتان بعد العتدیةِ جالساً تعدّان بركعةٍ وهو قائمٌ الفریضةُ منها سبع عشرة ركعةً والنافلةُ اربعُ و ثلاثون ركعةً»[ وسایل الشیعه، ج 4، ص 46 باب 13 حدیث 3: همان آدرس شماره 3]

«نمازهای واجب و نافله پنجاه و یك ركعت هستند. از نافله دو ركعت بعد از عشاء نشسته خوانده می‌شود و ایستاده بخواند یك ركعت محسوب می‌شود نمازهای واجب هفده ركعت می‌باشد. و نمازهای نافله سی و چهار ركعت می‌باشند».

2)خود پیامبر (صلی الله علیه وآله) و معصومین (علیهم السلام) كه در تاریخ نقل شده است.  نمازهای مستحبّی فراوان می‌خواندند و قول و فعل آنان برای ما حجّت است و این نافله خواندن آنان دلیل بر مشروعیّت نافله است.

محمد بن حسن از امام صادق (علیه السلام) نقل كرده‌اند. كه امام فرمودند:

«حضرت علی (علیه السلام) در آخر عمرش در هر روز و شب هزار ركعت نماز می‌خواندند»[وسایل الشیعه، ج، ص 97 باب 30 حدیث 1: همان آدرس شماره 3.]

نافله در باب صلاة دارای دو قسم می‌باشد. 1- نافله رواتب روزانه 2- نافله غیر رواتب. نافله رواتب روزانه: نافله‌های شبانه، در غیر روز جمعه سی‌وچهار ركعت می‌باشند؛ كه هشت ركعت از آنها نافله ظهر و هشت ركعت نافله عصر و چهار ركعت نافله مغرب و دو ركعت نافله عشاء و یازده ركعت نافله شب و دو ركعت نافله صبح می‌باشد و چون دو ركعت نافله عشاء نشسته خوانده می‌شود یك ركعت حساب می‌شود. و در روز جمعه بر شانزده ركعت نافله ظهر و عصر چهار ركعت اضافه می‌شود[ تحریر الوسیله ج 1، ص 123 و ص 124، مولف: حضرت امام خمینی (ره)]

 طریقه خواندن نافله
نمازهای نافله مثل نماز صبح به صورت دو ركعتی خوانده می‌شوند همراه با تشهد و سلام.[ جواهر الكلام ، ج 7 ص 52، مولف: شیخ محمد حسن نجفی (ره) چاپ هفتم بیروت 19810] و می‌توان آن را هم نشسته و هم ایستاده خواند. ولی بهتر است نماز گزار دو ركعت نافله نشسته را یك ركعت حساب كند. مثلاً كسی كه می‌خواهد نافله ظهر را كه هشت ركعت است نشسته بخواند شانزده ركعت بخواند.[ تحریر الوسیله ج 1، ص 124، همان  آدرس شماره 9.]

چگونگی نماز نافله صبح
دو ركعت است:در ركعت اول پس از سوره حمد سوره قل یا ایّها الكافرون و در ركعت دوم پس از سوره حمد سوره توحید را بخواند،و چون سلام‏ داد،به طرف قبله به صورت مرده در قبر به پهلوى راست بخوابد،و گونه راستش را بر روى دست راست بگذارد و بگوید:

اِسْتَمْسَكْتُ بِعُرْوَةِ اللّهِ الْوُثْقىَ الَّتى لاَانْفِصامَ لَها وَاعْتَصَمْتُ بِحَبْلِ اللّهِ الْمَتینِ وَ اَعُوذُ بِاللّهِ مِنْ شَرِّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ وَ اَعُوذُ بِاللّهِ مِنْ شَرِّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ

چنگ زدم به دستاویز محكم‏تر خدا،كه گستنى نیست برایش،و تمسّك جستم به رشته استوار خدا،و پناه مى‏برم به خدا،از شرّ فاسقان عرب و عجم،و پناه مى‏برم به خدا از شرّ بدكاران جنّ و انس‏.

آنگاه سه مرتبه بگوید:

سُبْحانَ رَبِّ الصَّباحِ فالِقِ الاِْصْباحِ
منزّه است پروردگار بامداد،شكافنده سپیده.

و پنج آیه آل عمران را كه در سطور قبل ذكر شد بخواند،سپس برخیزد و بنشیند و تسبیح حضرت زهرا علیها السّلام را بگوید.

پنج آیه سوره آل عمران
اِنَّ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ لاَ یاتٍ لاِ وُلىِ الاَْلْبابِ الَّذینَ یَذْكُروُنَ اللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَكَّرُونَ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النّارِ رَبَّنا اِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ اَخْزَیْتهَ وَ ما لِلظّالِمینَ مِنْ اَنْصارٍ رَبَّنا اِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادى لِلاْیمانِ اَنْ امِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُ نُوبَنا وَ كَفِّرْ عَنّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الاَْبْرارِ رَبَّنا وَ اتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِكَ وَلاتُخْزِنا یَوْمَ الْقِیمَةِ اِنَّكَ لاتُخْلِفُ الْمیعادَ

به درستى كه در آفرینش آسمانها و زمین،و رفت‏وآمد شب و روز،نشانه‏هایى است براى صاحبان خرد،آنان‏كه خدا را در حال‏ ایستاده و نشسته و پهلو خفته یاد مى‏كنند،و در آفرینش آسمانها و زمین اندیشه مى‏نماید،پروردگارا این‏ همه را به ناحق نیافریدى،منزّهى تو،ما را از عذاب دوزخ حفظ كن،پروردگارا هركه تو وارد آتش دوزخ كنى به یقین او را رسوا نموده‏اى،و براى ستمكاران یاورى نیست.پروردگارا شنیدم فریاد كننده‏اى براى ایمان فریاد مى‏زند به پروردگارتان ایمان‏ بیاورید،پس ما ایمان آوردیم،پروردگارا گناهان ما را بیامرز،و بدى‏هاى ما را بپوشان،و ما را همرا نیكان بمیران،پروردگارا آنچه بر رسولانت‏ وعده كردى به ما عنایت كن،و در قیامت ما را رسوا مكن،كه تو هرگز خلف وعده نمى‏كنى.

برای خود خانه ای در بهشت بسازید
در كتاب(من لا یحضره الفقیه) فرموده: روایت شده: هر كه بین دو ركعت نافله صبح و نماز صبح، صد مرتبه بر محمّد و آل محمّد صلوات فرستد، حق تعالى چهره او را از حرارت آتش حفظ كند، و كسى ‏كه صد مرتبه بگوید: سبحان ربّى العظیم و بحمد استغفر الله ربّى و اتوب الیه‏ حق تعالى خانه‏اى در بهشت براى او بنا كند،و كسى‏ كه بیست‏ و یك مرتبه قل هو اللّه احد بخواند،خداى تعالى در بهشت خانه‏اى براى‏ او بنا كند،و اگر آن را چهل مرتبه بخواند،حق تعالى او را بیامرزد.

 بنده من به سبب نوافل به من نزدیک می شود
آیت الله العظمی سیداحمد خوانساری (ره) تا آخر عمر نوافل را ایستاده به جای می آوردند. پیرمردی در حرم امام رضا(علیه السلام) بود که حدود 100 سال عمر داشت ولی نسبت به نوافلش مقید بود و ایستاده هم می خواند. در ارشادالقلوب آمده است که حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند: خداوند متعال می فرماید پیوسته بنده من به سبب نوافل به من نزدیک می شود در حالی که خالص برای من است تا این که او را دوست می دارم، پس هنگامی که او را دوست داشتم گوش او می شوم که با آن می شنود و چشم او می شوم که با آن می بیند و دست او می شوم که با آن انتقام می گیرد و اگر از من حاجتی بخواهد به او می دهم و اگر از چیزی به من پناه آورد، او را پناه می دهم.

منابع:
erfan.ir
hawzah.net

motahar.ac.ir

ویدیو مرتبط :
‫وقت خواندن نافله ظهر و عصر چه موقعی است؟‬‎

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

ثواب خواندن نماز شب و نافله‌ی صبح

و اصبر لحكم ربّك فانّك باعیننا و سبّح بحمد ربّك حین تقوم، و من اللّیل فَسَبِّحهُ و ادبار النّجوم.
در طریق ابلاغ حكم پروردگارت صبر و استقامت كن چرا كه تو در حفاظت كامل ما قرار دادی و هنگامی كه برمی‌خیزی پروردگارت را تسبیح و حمد گوی و (همچنین) به هنگام شب او را تسبیح كن و به هنگام پشت كردن ستارگان و طلوع صبح.

«طور ، 48 و 49»

در این آیه پیامبر را در مقابل این همه كارشكنی‌ها و تهمت‌ها و ناسزاها دعوت به صبر و استقامت می‌كند، می‌فرماید: (در طریق ابلاغ حكم پروردگارت صبر و شكیبایی و استقامت كن.
اگر تو را كاهن و مجنون و شاعر می‌‌خوانند صبر كن و اگر آیات قرآن را افتراهایی می‌پندارند كه به خدا بسته شده است شكیبایی نما و اگر در برابر این همه براهین منطقی باز به لجاج و عناد ادامه می‌دهند استقامت به خرج ده، مبادا دلسرد و یا ضعیف و ناتوان شوی.

و از آنجا كه راز و نیاز با خدا و نیایش و عبادت او و تسبیح و تقدیس ذات پاك او، به انسان آرامش و نیرو می‌بخشد به دنبال دستور صبر می‌فرماید:

و سبح بحمد ربك حین تقوم.
هنگامی كه برمی‌‌خیزی تسبیح و حمد پروردگارت را بجا آور.

هنگامی كه در سحرگاه برای عبادت و نماز شب برمی‌‌خیزی و هنگامی كه از خواب برای ادای نماز واجب برمی‌‌خیزی و هنگامی كه از هر مجلس و محفلی برمی‌خیزی، حمد و تسبیح او كن.
مفسران در این آیه تفسیرهای گوناگونی دارند ولی جمع میان همه‌ اینها نیز ممكن است، چه در سحرگاه برای نماز شب، و چه بعد از خواب برای ادای فریضه، و چه بعد از قیام از هر مجلس باشد.

آری روح و جانت را به تسبیح و حمد خدا نور و صفا ببخش، زبانت را به ذكر او خشبو كن، از یاد او مدد بگیر و برای مبارزه با كار شكنی‌های دشمن آماده شو.

در روایات متعددی آمده است كه پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ هنگامی كه از مجلس برمی‌خاست تسبیح و حمد به جا می‌آورد و می‌فرمود:

انّه كفّارة المجلس.
این تسبیح و حمد كفاره‌ مجلس است![1]

و من اللّیل فسبّحه و ادبار النّجوم.
همچنین در شب او را تسبیح كن و به هنگام پشت كردن ستارگان و طلوع صبح.

بسیاری از مفسران جمله‌ (و من اللّیل فسبحه) را به (نماز شب) تفسیر كرده‌اند، (و ادبار النجوم) را به دو ركعت نافله‌ صبح كه در آغاز طلوع فجر و به هنگام پنهان شدن ستارگان در نور صبح انجام می‌شود.

به هر حال عبادت و تسبیح و حمد خدا در دل شب و در آغاز طلوع فجر لطف و صفای دیگری دارد و از تظاهر و ریا دورتر است و آمادگی روحی برای آن بیشتر می‌باشد چرا كه كارهای مشغول كننده‌ زندگی روزانه تعطیل است استراحت شبانه به انسان آرامش بخشیده،‌ قال و غوغا فرو نشسته و در حقیقت همزمان با وقتی است كه پیامبر به معراج رفت و در مقام (قاب قوسین) در آن خلوتگه راز قرار گرفت و با خدای خود به راز و نیاز پرداخت.

و به همین دلیل در آیات مورد بحث روی این دو وقت تكیه شده است.

و در حدیثی از پیغمبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌خوانیم:

ركعتا الفجر خیر من الدّنیا و ما فیها.
دو ركعت نافله‌ صبح برای تو بهتر است از دنیا و آنچه در دنیاست.[2]

 

[1] . تفسیر المیزان، ج 19، ص 24.

[2] . تفسیر نمونه، ج 22، ص 467 الی 469.

منبع:andisheqom.com