رازهای نهفته در سعی بین صفا و مروه

حاجی پس از انجام نماز طواف حج ، باید هفت مرتبه فاصله بین «صفا» و «مَروه» را كه امروزه به صورت سالنى ساخته شده و كنار مسجدالحرام قرار دارد بپیماید. در این عمل عبادی همانند سایر اعمال مذهبی ، معانی و مفاهیمی نهفته است که وقوف و علم به این معانی در انجام هر چه بهتر مناسک بی تأثیر نخواهد بود .

سرّ نامیدن صفا به نام «صفا» و مروه‏ به اسم «مروه»
حضرت ابى عبد اللَّه علیه السّلام، فرمودند:صفا را به این خاطر صفا خوانده‏اند كه: مصطفى و برگزیده شده آدم بود كه بر كوه صفا هبوط كرد لذا از اسم آدم (یعنى از كلمه مصطفى) نامى و اسمى براى كوه اتخاذ شد و دلیل بر این كه آدم مصطفى است آیه شریفه:

 

إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى‏ آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمِینَ‏ (خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برگزید) مى‏باشد و چون حوّا بر كوه مروه فرود آمد این كوه را به این نام خواندند چه آنكه مرأه یعنى (زن) كه حوّا باشد بر آن نازل گردید پس براى كوه نامى از اسم مرأه اتخاذ گردید. (علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى/ج‏2 /387  )
 
سرّ تشریع شدن سعى بین دو كوه صفا و مروه‏
حضرت ابى عبد اللَّه علیه السّلام، فرمودند: حضرت ابراهیم علیه السّلام وقتى اسماعیل را كه شیرخواره‏اى بود در مكّه گذارد وى تشنه بود و بین كوه صفا و مروه درختى بود، مادر اسماعیل از منزلش بیرون شد تا به كوه صفا رسید، كسى را در آن جا ندید پس گفت: آیا در این وادى انیس نمى‏باشد؟كسى جوابش را نداد، پس از آن جا گذشت تا به مروه رسید در آن جا نیز احدى را مشاهده نكرد باز گفت: آیا در اینجا انیسى نمى‏باشد؟هیچ جوابى نشنید، پس به صفا برگشت دوباره كلامش را تكرار كرد و جوابى نیامد سپس به مروه برگشت و این عمل هفت بار تكرار شد، پس حق تعالى آن را سنّت قرار داد كه حاجى‏ها از صفا به مروه و از مروه به صفا تا هفت مرتبه بروند. علاوه بر این سعى بین صفا و مروه به خاطر این تشریع شد كه ابلیس بر حضرت ابراهیم علیه السّلام ظاهر شد پس جبرئیل به حضرت فرمان داد بر او سخت بگیرد و از خود براندش ابراهیم علیه السّلام چنین كرد، یعنى به صورت هروله سر در عقب ابلیس گذارد، ابلیس فرار كرد لذا هروله در بین این دو كوه سنت گردید.

سعی بین صفا و مروه و درس بندگی
سعی بین صفا و مروه تنها پیاده روی ساده و به دور از درس و حکمت نیست بلکه با خود دریای عظیمی از معرفت را به همراه دارد. از آن جمله عشق و امید به خدا؛ اطاعت و بندگی، ایثار و گذشت.

 خوف و امید در صفا و مروه
سعى بین این دو كوه، تجسّم امیدوارى زنى است كه با امید به رحمت خداوند در بیابان بى آب و علف براى به دست آوردن آبى براى كودكش در تكاپوست، و با تلاطم درونى، از صفا به مروه و از مروه به صفا مى‏رود و به عبارت دیگر از صداقت به مروّت و مردانگى و از مردانگى به صداقت و صفا مى‏رود و سرانجام با خلوصش از نظر برون به آب زمزم و از جنبه درون به آب حیات مى‏رسد، و در اثر صبر و تحمل و كوشش و استقامت، خانه خدا را آباد و نسل خود را به وجاهت مى‏رساند. سعى صفا و مروه به ما مى‏آموزد در نومیدی ها بسى امیدها است، هاجر مادر اسماعیل در جایى كه آبى به چشم نمى‏خورد تلاش كرد خدا هم از راهى كه تصور نمى‏كرد او را سیراب نمود.

امام سجاد علیه السلام فرمودند: آیا مى‌دانى معناى تردّد بین دو كوه صفا و مروه چیست؟ یعنى خدایا! من بین خوف و رجا به سر مى‌برم، نه خوف محض دارم و نه رجاء محض. نه آنچنان است كه فقط بترسم و هیچ امید نداشته باشم و نه آنچنان است كه همه امید باشد و هیچ ترس نباشد. این تردّد بین صفا و مروه همان تردد بین خوف و رجاء است.

 

مۆمن و مسلمان تا زنده است بین خوف و رجاء بسر مى‌برد؛ خوف دارد از كارهاى خود و امید دارد به لطف حقّ. آنگاه كه روى به جانب صفا دارد سعى مى‌كند خود را تصفیه نماید و وقتى به سوى مروه مى‌رود، سعى مى‌كند مروّت و مردانگى به دست آورد؛ چرا كه مروه یادآور مروّت و مردانگى است و صفا یادآور تصفیه و  تهذیب روح، آرى، هر یك از اینها سرّى دارد.

 گذشتن از همه جز خدا
کسی که سعى‏بین صفا و مروه كند و هنوز روح خودیّت و منیّت، در او زنده باشد، به حقیقت سعى نرسیده است. اگر برابر برخى از روایات در این مكان شیطان بر ابراهیم علیه‏السلام مجسّم گشته و حضرتش با سعى خود او را تعقیب كرده تا از ساحت مقدّس بیت اللَّه دور سازد( علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، جلد 2، 391) پس حاجى سالك نیز با این عمل، حركت ابراهیم خلیل را تكرار مى‏كند و شیطان را از قلب خود كه نه تنها خانه خدا كه « عرش قدس الهى » است مى‏راند و با هروله كردن، از هوا و هوس خود فرار مى‏كند و از قدرت و شخصیت خود، تبرّى مى‏جوید؛ و به این وسیله روح و درون خود را براى لقاء و دیدار یار، پاك و پاكیزه و آماده مى‏گرداند  حضرت امام  صادق علیه السلام می فرمایند:

در وقت هروله كردن در میان صفا و مروه، قصد كن دور شدن از خواهشهاى نفسانى را، و برى بودن از حول و قوّت خود را. یعنى: كه به مدد و یارى جناب عزّت، و به حول و قوّت او، گذشتم از همه خواهشهاى نفسانى، و دورى نمودم از همه اغواهاى شیطانى. (مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان / 168)

 

  سعى صفا و مروه به ما مى‏گوید: قدر این آئین و مركز توحید را بدانید افرادى خود را تا لب پرتگاه مرگ رساندند تا این مركز توحید را امروز براى شما حفظ كردند. به همین دلیل خداوند بر هر فردى از زائران خانه‏اش واجب كرده با لباس و وضع مخصوص و عارى از هر گونه امتیاز و تشخص هفت مرتبه براى تجدید آن خاطره‏ها بین این دو كوه را بپیماید.  كسانى كه در اثر كبر و غرور حاضر نبودند حتى در معابر عمومى قدم بر دارند و ممكن نبود در خیابانها به سرعت راه بروند در آنجا باید بخاطر امتثال فرمان خدا گاهى آهسته و زمانى" هروله‏كنان" با سرعت پیش بروند و بنا به روایات متعدد، اینجا مكانى است كه دستوراتش براى بیدار كردن متكبران است!. (تفسیر نمونه، ج‏1، ص: 543)

مراسم حج در حقیقت یک دوره كامل از صحنه‏هاى مبارزات ابراهیم و منزلگاه هاى توحید و بندگى و فداكارى اخلاص را در خاطره‏ها مجسم مى‏سازد. اگر مسلمانان به هنگام انجام این مناسك به روح و اسرار آن واقف باشند و به جنبه‏هاى مختلف" سمبولیك" آن بیندیشند یک كلاس بزرگ تربیتى و یک دوره كامل خداشناسى و پیامبرشناسى و انسان‏شناسى است.

منابع:
1. عرفان حج / آیت الله جوادی آملی
2.اسرار حج / آیت الله حسین مظاهری
3.تفسیر نمونه / آیت الله مکارم شیرازی
4. مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان
5.علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، جلد 2
tebyan.net

ویدیو مرتبط :
صفا و مروه

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

فاخر ترین آثار معماری در جهان با رازهای نهفته +تصاویر

1-تاج‌محل، هند

می‌گویند شاه‌جهان بعد از اتمام ساخت تاج‌محل، دستور داد تا دست معماران این بنا قطع گردد تا دیگر هرگز بنایی چنین زیبا و باشکوه نسازند.برای این‌که تاج‌محل چنین حالت عمودی نسبت به سطح زمین یابد، معماران مناره‌ها را با شیب کمی به بیرون ساختند.

 

 

۲- برج خلیفه، امارات
برای ساختش، چیزی حدود ۱٫۵ میلیارد دلار صرف شد. با ارتفاع ۸۲۸ متری که ۲٫۵ برابر طول برج ایفل است و در حال حاضر، بلندترین بنای جهان محسوب می‌گردد. برای این که با چنین ارتفاعی در برابر باد و زلزله مقاوم باشد، یک هسته‌ی پایه‌ای برایش در نظر گرفته شده که شامل ۳ بال در زوایای ۱۲۰ درجه نسبت به یک‌دیگر است که اطراف ساختمان مرکزی را در بر گرفته‌اند و هر بال، بال‌های دیگر را تقویت می‌کند، مثلاً اگر دو بال تحت وزش باد قرار گیرد، بال سوم نقش مقاوم در برابر نیروی وزش باد را ایفا خواهد نمود.

 

 

۳- موآی، پلینزی
گفته می‌شود که این بناهای باستانی، برای گرامیداشت یادبود اهالی وفات‌یافته‌ی اهل جزیره شرقی ساخته می‌شد. انتقال آن‌ها روی کنده‌ها، مستلزم ویرانی جنگل‌ها بود و از طرفی، نبود درخت باعث شویش خاک‌های منطقه می‌شد که در نتیجه تباهی محصولات، قحطی، جنگ و آدم‌خواری را در پی داشت. اما تصاویر ماهواره‌ای که در سال ۲۰۰۵ از منطقه‌ی جزیره‌ی شرقی ثبت گردیده، شیارهای خاک را در دنباله توده‌ای از سنگ در فواصل طی‌شده برای انتقال این بناهای ۱۰ متری رمزآلود نشان می‌دهد، با این ایده، می‌شد ریسمان‌هایی به سر این مجسمه‌ها متصل نمود و با گروه‌هایی متشکل از چند نفر، این بناها را به محل مورد نظر رساند.

 

 

4- استون‌هنج، انگلستان
حدود ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، سنگ‌های به کار رفته در این بنا از دره‌های پرسلی واقع در غرب ولز، با جریان اب رودخانه ها به محل می‌رسیدند. مطالعات رادیواکتیو نشان می‌دهند که جریان‌های بهمن، سنگ‌ها را از ۴۰هزار سال قبل در یک زمان، به منطقه نیاورده‌است. در محل، پایه‌ی هر سنگ با کمک اهرمی به یک چاله فرو می‌رفت و سنگ سردر با داربست روی سنگ‌های پایه قرار می‌گرفت.

 

 

۵- برج ایفل، فرانسه
آقای ایفل آن را در سال ۱۸۸۹ بنا کرد و خود، نخستین کسی بود که از آن به‌طور رسمی بالا رفت. آمار می‌گوید از فروش بلیط برای بازدید از بنا، تنها در سال اول ساخت آن ۱ میلیون دلار ایجاد درآمد شد. در ارتفاع ۳۲۴ متری، این برج مانند آنتنی مؤثر عمل می‌کرد که می‌توانست پیام‌های رادیویی نیروهای المانی را در جنگ جهانی دوم، دریافت کند. هر ۷ سال، ۵۰ تن رنگ برای رنگ‌آمیزی برج به جهت جلوگیری از زنگ‌زدگی سطح آن، صرف می‌شود.

 

 

6- دیوار بزرگ چین، چین
در زمان امپراتوری جیاجینگ در قرن شانزدهم، این دیوار عظیم به شکل یک اژدهای سنگی، از سنگ و گِل ساخته‌شد. میلیون‌ها نفر از سوی ارتش برای ساخت این دیوار و باروهای آن به کار گماشته شدند.

 

گفته می‌شود یک بخش سه کیلومتری از دیوار، در طی ۶۰۰ روز با نیروی کار ۳۰۰۰ نفره ساخته می‌شد. با وجود این‌که گفته می شد دیوار بزرگ چین تنها ساخته‌ی بشری است که از فضا با چشم غیر مسلح قابل رؤیت است، برای دیدن این بنا از مدار زمین، به یک لنز قوی نیاز است.

 

 

7- آنکور وات، کامبوج
این مجموعه معابد برای شهری با یک‌میلیون سکنه، توسط ۳۵۰هزار کارگر ۶۰۰۰ فیل در طول ۳۵ سال ساخته‌شد. باور بر آن است که این بنا، بزرگ‌ترین مجموعه بنای مذهبی در جهان است. خندق این بنا چنان عظیم است که از فضا هم قابل رؤیت است. تک‌تک بیش از ۳۰۰۰ الهه این معبد، منحصراً بر دیواره‌های معبد تراشیده شده‌اند و ۳۷ ارایش موی مختلف دارند.

 

 

8- ماچو پیچو، پرو
بر یکی از بلندی‌های دورافتاده در آند، شهر باستانی ماچوپیچو ساخته‌شد، اما در کمتر از ۱۰۰ سال خالی از سکنه گردید. در طول ساخت شهر، اینکاها از چرخ برای حمل و نقل سنگ‌ها استفاده نمی‌کردند، بلکه روی زمین‌های شیب‌دار، تنها با دست آن‌ها را بالا می‌کشیدند و این را، برآمدگی‌هایی روی برخی از سنگ ها تأیید می‌نماید.

 

مهندسی هوشمندانه‌ای در مقاوم سازی این بنا در برابر زلزله دیده می‌شود، مثلاً بلوک های سنگی L شکل که به هم قلاب شده‌اند، درها و پنجره‌هایی که با انحراف به سمت داخل ساخته شده‌اند و از آن‌جا که ملاتی مابین سنگ ها به کار گرفته نشده، در صورتی که قسمتی از سنگ می شکست بدون خراب شدن بنا، می‌شد آن را جدا و تعویض نمود.

 

 

۹- پترا، اردن
ساختمان «خزنه» در شهر باستانی پترا، همچون نگینی سرخ بود و به عنوان لوکیشن در فیلم‌های مختلفی، از جمله «ایندیانا جونز» به‌کار گرفته شده. احتمال داده می‌شود که این معبد تقریباً ناتمام، از بالا به پایین در صخره تراشیده شده‌باشد، بنابراین، حفره‌های هر طرف نمای خارجی گمراه کننده اند و ممکن است بعدها توسط خرابکاران ایجاد شده‌باشد تا چهره‌ی این بنای زیبا را مخدوش سازند.

 

 

۱۰- اهرام ثلاثه، مصر
تنها بنای باقیمانده از عجایب هفت‌گانه‌ی دنیای باستان، همین اهرام هستند و از لحاظ ارتفاع سازه، در دنیا بی‌رقیب بودند تا زمانی که در سال ۱۸۸۹ آقای ایفل برج‌ش را در پاریس ساخت. این بناها ساخته شدند تا تنها سه اتاقک تدفین را در میان خود، در بر گیرند، اما ۳۰ هزار نفر بخاطر ساخت بناهای این هدف، به کار گماشته شدند.

 

به‌طرز جالبی، ترتیب زندگی، تکنولوژی پخت نان، نگهداری از حیوانات و نقاشی‌های باستانی نشان می‌دهد که کارگران سازنده‌ی بنا، چنان که پیش‌تر تصور می‌رفت، به‌عنوان برده کار نمی‌کردند، بلکه کارگرانی با مهارت فوق‌العاده بودند.

 

 

اخبار گوناگون - اشگاه خبرنگاران