مذهبی
2 دقیقه پیش | دعای مشلول همراه ترجمهدعای مشلول همراه ترجمه موسوم به دعاى «الشاب المأخوذ بذنبه» [یعنى: جوانى كه به سبب گناهش گرفتار عذاب حق شده] این دعا از كتابهاى كفعمى و«مهج الدعوات» نقل شده، و دعایى ... |
2 دقیقه پیش | رمزی برای استجابت دعایکی از این دعاهای ارزشمند، مناجات شریف شعبانیه است بر اساس منابع روایی برترین و محبوب ترین کارها نزد خداوند متعال در بین بندگان خویش، دعا کردن معرفی شده است، از طرفی ... |
ثواب صله رحم
صله رحم یعنى پیوند با خویشاوندان، که گاه با دیدار آنها حاصل مى شود، و گاه با نامه، یا تلفن، یا دعوت از آنان، یا طرق دیگر. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) پیرامون آثار صله رحم و قطع رحم مى فرماید: کسی که از عمرش جز سه سال نمانده باشد، با صله رحم، خداوند عمرش را به سی و سه سال، امتداد می بخشد.
معنای صله رحم در لغت
رحم در لغت و عرف به معناى نزدیکان و بستگان است و در اصطلاح فقه نیز بر اساس قول بعضی از فقها همان معناى لغوى است؛ یعنى مطلق نزدیکان و بستگان البته با این قید که نسبی باشند نه سببی، چه مذکر باشند و چه مۆنث، جزء ورثه باشند یا نه، محرم باشند یا غیر محرم، مسلمان باشند یا کافر، از طرف پدر باشند یا مادر، یا هر دو. البته لازم است که از نظر نسبى بسیار دور نباشند تا مردم آنها را از اقوام و ارحام شخص بدانند و گرنه باید گفت همه انسانها از اقربا و بستگان هم هستند؛ بر اساس این نظر، میزان و معیار در تمامى این موارد عرف است.
صله رحم سفارش اکید پیامبر اعظم(ص)
در اهمیت صله رحم همین بس که پیامبر اکرم(ص)، همه انسانها را به صله رحم سفارش کرده است؛ هر چند که در این مسیر سختیهای فراوانی ببینند و راهشان از یکدیگر بسیار دور باشد. همچنین صله رحم را بخشی از دین دانسته و فرمودهاند که هر کس آن را به جا نیاورد دین او ناقص است. جابر از حصرت باقر(ع) روایت کرده که رسول خدا(ص) فرمودهاند:
«به حاضر و غایب امتم و به کسانی که در پشت مردان و رحم زنان هستند (آنهایی که هنوز به دنیا نیامدهاند) تا روز قیامت سفارش میکنم که صله رحم را به جا آورند، اگر چه راهشان به سوی همدیگر یک سال فاصله داشته باشد؛ زیرا صله رحم از دین است.»
چگونگی صله رحم
مرجع و معیار در چگونگی ابراز محبت و احسان، عرف است؛ زیرا به حسب عادات و رسوم افراد و نزدیک و دور بودن آنها فرق مى کند. نوع این ارتباط به نیاز افراد نیز بستگی دارد آنچنان که ممکن است بعضى نیاز مادى داشته باشند و بعضى نیاز مادى نداشته ولى به کمک دیگرى نیازمند باشند؛ مانند پیرمرد و پیرزن افتادهاى که باید آنان را رسیدگی نمود.
مقدار و حدود صله رحم نسبی است؛ یعنی نسبت به افراد و محیطی که در آن زندگی می کنند متفاوت است؛ مهم آن است که شخص در عرف خودشان قاطع رحم محسوب نشود.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که فرمودند:
لقمان به پسرش گفت: پسر جان! با همه مردم خوش خلق باش.
پسرم اگر مال دنیایى نداشتى که با آن صله رحم کنى، و بر برادران تفضل نمایى، حسن خلق و روى خوش داشته باش، چون کسى که حسن خلق دارد خوبان او را دوست مى دارند، و بدکاران از او دورى مى نمایند.
باز آن حضرت می فرماید: پیوند خویشاوندى خویش را حتى با جرعهاى از آب محکم کن و بهترین راه براى خدمت به آنان این است که(دست کم) از تو آزار و مزاحمتى نبینند.
ثواب صله رحم
یکی از افتخارات بزرگ برای انسان این است که شهید از دنیا برود و هر کس در طول زندگانی خویش یک بار میتواند شهید شود و حال آنکه ثواب شخصی که صله رحم را به جا میآورد علاوه بر اجر صد شهید، ثوابهای دیگری نیز شامل حال او میشود. پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: «هرکس به سوی خویشاوندانش با جان و مالش قدم بردارد تا صله رحم را به جا آورد، خداوند عزوجل به وی اجر صد شهید عطا میکند و برای هر قدمی که بر میدارد خداوند چهل هزار حسنه مینویسد و چهل هزار گناه از وی پاک میکند و چهل هزار درجه بالا میبرد و گویا خداوند را در حال صبر، صد سال عبادت کرده که عبادتش پذیرفته شده است.»
محدوده صله رحم
پیوند خویشاوندی تنها به بستگان خوب و با ایمان اختصاص ندارد، بلکه وظیفه ای اخلاق و الهی است که فراگیر است، از این رو چنانچه پدر و مادر و دیگر خویشاوندان، مۆمن نیز نباشند احترامشان لازم و بر رفع نیازهای آنان تأکید شده است؛ لیکن این ارتباط تا جایی است که به دیگر احکام دین آسیبی نرسد؛ ولی اگر بر اثر این ارتباط، دیگر احکام دین در خطر قرار گیرد نه تنها ارتباط با غیر متدیّنان لازم نیست بلکه جایز هم نیست.
خدای سبحان فرمود: سفارش ما به انسان این بود که به وی فرمان دادیم که پدر و مادرت را سپاسگزار باش، همان گونه که فرمانش دادیم که مرا شکرگزار باش؛ مبادا فرمان نبری و سپاسگزاری نکنی، که بازگشت همگان به سوی من است. و اگر پدر و مادرت تلاش کردند که چیزی را که بدان علم نداری شریک من سازی، از آنان پیروی مکن. البته در کارهای دنیا با آنان به نیکی معاشرت کن
امام صادق(علیه السلام) فرمود: مردی نزد رسول خدا(صلی الله علیه و آله) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا! خویشاوندانی دارم که جز ستم، قطع رحم و دشنام من، کاری نمی کنند، آیا آنان را رها کنم؟ فرمود: در این صورت خدا همه شما را ترک خواهد کرد. پرسید: پس چه کنم؟ فرمود: با کسی که پیوند خود را با تو گسسته پیوند برقرار کن و به آن که تو را محروم ساخته عطا کن و از آنچه که بر تو ستم کرده در گذر. هرگاه چنین کردی خدا در برابر آنان پشتیبان تو است.
اگر یکى از اقوام انسان مرتکب معصیت شود و نسبت به رعایت مسائل دینی لا أبالی باشد، تکلیف ما نسبت به او این است که با امر به معروف و نهی از منکر، او را هدایت کنیم. ولی اگر این کار تأثیری نداشت در صورتی می توانیم با او قطع رابطه کنیم که احتمال دهیم این کار موجب تنبه او و دوری از ارتکاب معصیت مىشود، و در غیر این صورت، قطع رحم جایز نیست؛زیرا چه بسا او از این قطع رابطه سوء استفاده کرده و مرتکب گناهان بیشتری شود.
آثار صله رحم
← زیاد شدن عمر انسان
یکی از فواید دنیوی صله رحم این است که خداوند به خاطر این کار، عمر انسان را زیاد میکند و دچار مرگ ناگهانی نمیشود. از محمد عبیدالله روایت شده که حضرت رضا(ع) میفرمایند: «مردی از عمرش ۳ سال مانده بود. وی صله رحم میکند و خداوند آن را به سی سال تبدیل میکند، که خداوند هر چه خواهد میکند.»
← دفع بلا و زیاد شدن دارایی
اگر بخواهیم از بلاهای فردی و اجتماعی در امان باشیم و در تیررس انواع بلاها قرار نگیریم یکی از بهترین راهها همان صله رحم است. حضرت امام باقر(ع) میفرمایند: «صله رحم اعمال را پاک، اموال را بسیار، بلاها را بر طرف میکند و حساب را آسان کرده و اجل را عقب میاندازد.»
← نیکویی اخلاق و پاکی جان
صله رحم باعث از بین رفتن کینهها میگردد. چرا که از نزدیک همدیگر را میبینیم و حس میکنیم و با هم رابطه برقرار میکنیم و این ارتباط، رفتارمان را نیکو جلوه میدهد و در سخن گفتنهاست که گرههای سوءظن و کینه باز میشود و جایش را صفا و صمیمیت پر میکند. حضرت امام صادق(ع) میفرمایند: «صله رحم اخلاق را نیکو، دست را بخشنده، جان را پاکیزه، روزی را افزون کرده و اجل را عقب میاندازد.»
← مرگ نیکو و راحتی حساب
اگر انسان بخواهد با نیکویی و خوبی از دنیا برود یکی از راههایش صله رحم است. چرا که صله رحم انسان را از انواع بد مردن و دچار شدن به انواع بیماریهای خطرناک و مرگ ناگهانی نجات میدهد و باعث میشود تا انسان در آخرت هم حسابش راحت باشد.
امام صادق(ع) میفرمایند: «صله رحم، حسابرسی را در قیامت آسان میکند و انسان را از بد مردن باز میدارد.»
گردآوری:بخش مذهبی صبح بخیر
منابع:
wikifeqh.ir
tebyan.net
ویدیو مرتبط :
صله رحم
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
6 برکت عظیم صله رحم!
كفر و فسق سبب سقوط حق خویشاوندى نمىشود، بلكه صله رحم در این گونه موارد نیز امرى پسندیده است و چه بسا موجب هدایت و نجات بستگان از گمراهى شود
اسلام تحكیم پیوندهاى خویشاوندى و استحكام روابط خانوادگى را به شدّت مورد تأكید و توجّه قرار داده چنانچه خداى متعال آن را در ردیف پرستش خویش قرار داده، مىفرماید: وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وِ بِذِى الْقُرْبى ... «1» و خدا را بپرستید و هیچ چیز را شریك او قرار ندهید و به پدر و مادر و خویشان نیكى كنید. در جاى دیگر مىفرماید: وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذى تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَیْكُمْ رَقیباً «2» بترسید از آن خدایى كه به نام او از یكدیگر درخواست مىكنید و درباره ارحام كوتاهى نكنید، همانا خداوند مراقب شماست.
خویشانت بال و پَرِ تو هستند.
امیر مۆمنان على علیه السلام نیز به فرزندش چنین سفارش مىكند: أَكْرِمْ عَشیرَتَكَ، فَإِنَّهُمْ جَناحُكَ الَّذى بِهِ تَطیرُ، وَ أَصْلُكَ الَّذى إِلَیْهِ تَصیرُ، وَ یَدُكَ الَّتى بِها تَصُولُ «3» خویشانت را گرامى بدار، زیرا آنان بال و پَرِ تو هستند كه با آنان پرواز مىكنى و اصل و ریشه تو مىباشند كه به ایشان باز مىگردى (از آنان كمك گرفته و به آنها سرفرازى) و دست (یاور) تو هستند كه با آنها (به دشمن) حمله مىكنى (و پیروز مىشوى).
حتی اگر خویشاوندانت مرتد یا كافر باشند ارتباط خود را با آن ها قطع مکن.
كفر و فسق سبب سقوط حق خویشاوندى نمىشود، بلكه صله رحم در این گونه موارد نیز امرى پسندیده است و چه بسا موجب هدایت و نجات بستگان از گمراهى شود. راوى مىگوید: به امام صادق علیه السلام عرض كردم: «كسانى با من خویشاوندىدارند، امّا با من همعقیده نیستند، آیا براى آنان بر عهدهام حقّى است؟ فرمود: بلى؛ حق خویشاوندى را چیزى قطع نمىكند و اگر با تو همعقیده باشند، براى آنان دو حق است؛ یكى حقّ خویشاوندى و دیگرى حقّ اسلام. «4»
روشهاى رسیدگى به خویشان
برخى از روشهاى صله رحم و حمایت از خویشاوندان عبارتند از:
1. كمك جانى: مىتوان گفت كه بزرگترین مرتبه صله رحم، رسیدگى جانى به خویشان است و آن در جایى است كه جان یكى از بستگان انسان در خطر باشد كه در این صورت وى باید تا پاى جان بایستد و از خویشاوندان خود- در چارچوب اسلام و معیارهاى مكتبى- دفاع كند، تا ضرر را از او دفع نماید. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: مَنْ مَشى إِلى ذى قَرابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطاهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَجْرَ مِأَةِ شَهیدٍ «5» هر كس با جان و مالش، صله رحم كند، خداى متعال اجر صد شهید به او مىدهد.
2. كمك مالى: اگر در مواردى میان بستگان انسان افراد نیازمند وجود دارد، رسیدگى مالى به ایشان لازم و از درجه اهمّیّت بالایى برخوردار است. امیر مۆمنان على علیه السلام نیز مىفرماید: فَمَنْ أَتاهُ اللَّهُ مالًا فَلْیَصِلْ بِهِ قَرابَتَهُ«6» كسى كه از سوى خدا ثروتى به دست آورد، باید بستگان خویش را به وسیله آن دستگیرى كند.
3. كمک فكرى: رسیدگى فكرى در جایى است كه یكى از بستگان انسان براى هدایتشدن نیاز به راهنمایى دارد. به عنوان مثال: یكى از اقوام انسان اهل نماز و روزه نیست، اگر رفتن نزد وى و راهنمایى او، سخنگفتن از فضیلت نماز و روزه و ترساندن از پیامدهاى ترك نماز و روزه در او مۆثّر مىشود، بر انسان لازم است كه نزدش رفته و به او كمك فكرى كند و این از مصادیق امر به معروف و نهى از منكر است. به استفتایى در این زمینه توجّه فرمایید:
«آیا انسان مىتواند از نظر شرعى با خویشاوندانى كه بىتقوا و بىنماز و ضدّ انقلابند از قبیل پدر، مادر، خواهر و غیره قطع رحم نماید؟ جواب: قطع رحم جایز نیست، ولى باید آنها را با مراعات موازین امر به معروف و نهى از منكر كند.» «7»
4.كمک عاطفى: گاهى رفتن به منازل خویشان، سلام و احوالپرسى، تلفنزدن و نامهنوشتن، محبّت ایجاد مىكند و سبب دلجویى از خویشان مىشود. امیر مۆمنان علیه السلام فرمود: صِلُوا أَرْحامَكُمْ وَ لَوْ بِالتَّسْلیمِ «8» با بستگان خود صله رحم كنید، گرچه با سلامكردن (به آنان) باشد. امام صادق علیه السلام نیز مىفرماید:
پیوند میان برادران آن گاه كه پیش هم هستند، دیدار همدیگر است و در مسافرت نامهنوشتن به یكدیگر. «9» گاهى نیز شركت در غم و شادى خویشان از موارد صله رحم است؛ شركت در مراسم تشییع جنازه و مجالس ترحیم و دلجویى از بازماندگان آنان، و نیز شركت در مجالس جشن و سرور ایشان، رسیدگى عاطفى به آنانبوده، در تقویت و تحكیم رابطه خویشاوندى نقش مۆثّرى دارد.
5. ترک آزار: یكى از برترین روشهاى صله رحم با خویشاوندان، ترك اذّیت و آزار آنان است. بدین معنا كه پرهیز از غیبت، تهمت، زخم زبان و شماتت آنان، دخالتنكردن در زندگى آنها به عناوین مختلف، عیبجویىنكردن از آنان و ... از برترین موارد صله رحم است. امام صادق علیه السلام دراین باره فرمود: أَفْضَلُ ما تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ كَفُّ الْأَذى عَنْها «10» برترین چیزى كه به آن صله رحم مىشود، خوددارىكردن از اذّیت و آزار آنان است.
صله رحم
آثار رسیدگى به خویشان
صله رحم آثار و فواید ارزندهاى براى انسان در بر دارد كه در اینجا به برخى از آنها اشاره مىكنیم:
1. طول عمر: یكى از مهمترین آثار صله رحم، طولانىشدن عمر است. امام رضا علیه السلام در این باره فرمود:
یَكُونُ الرَّجُلُ یَصِلُ رَحِمَهُ فَیَكُونُ قَدْ بَقِىَ مِنْ عُمْرِهِ ثَلاثُ سِنینَ فَیُصَیِّرُهَا اللَّهُ ثَلاثینَ سَنَةً وَ یَفْعَلُ اللَّهُ ما یَشاءُ «11» چه بسا مردى كه تنها سه سال از عمرش باقى مانده است، امّا خدا به خاطر صله رحم، باقىمانده عمرش را به سى سال مىرساند و خدا آنچه را مىخواهد، انجام مىدهد. شخصى به نام مَیسِر از امام باقر یا امام صادق علیهم السلام نقل كرده كه آن حضرت فرمود: اى مَیسر! گمان مىكنم به خویشان خود نیكى مىكنى؟ گفتم: آرى فدایت شوم! من در نوجوانى در بازار كار مىكردم و دو درهم مزد مىگرفتم، یك درهم آن را به عمّهام و درهم دیگر را به خالهام مىدادم. آنگاه امام فرمود: به خدا سوگند تا كنون دو بار مرگت فرا رسیده، ولى به خاطر صله رحم به تأخیر افتاده است. «12»
2.فراوانى روزى: حضرت سجّاد علیه السلام فرمود: مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَمُدَّ اللَّهُ فى عُمْرِهِ وَ أَنْ یَبْسُطَ لَهُ فى رِزْقِهِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ ... «13» هر كس دوست دارد، خدا عمرش را طولانى و روزىاش را افزایش دهد، باید صله رحم كند.
3.حسن خلق: امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَةُ الْأَرْحامِ تُحْسِنُ الْخُلْقَ «14» رسیدگى به خویشان، اخلاق را نیكو مىكند.
4. پاكى اعمال و دفع بلا: امام باقر علیه السلام فرمود: صِلَةُ الْأَرْحامِ تُزَكِّى الْأَعْمالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوى ... «15» رسیدگى به خویشان، اعمال را پاك مىكند و بلا را دور مىسازد.
5. آسانى حساب: امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَةُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الْحِسابَ یَوْمَ الْقِیامَةِ ... وَ تَقى مَصارِعَ السُّوءِ «16» رسیدگى به خویشان حساب روز قیامت را آسان كرده و از مرگ بد جلوگیرى مىكند.
6. آبادى شهرها: امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْجَوارِ یَعْمُرانِ الدِّیارَ صله رحم و خوشرفتارى با همسایه شهرها را آباد مىكند.
نفرین بر قطع کنندگان رحم
قطع رحم و ترك رسیدگى به خویشان و بستگان در اسلام سخت مورد نكوهش قرار گرفته است. خداوند تعالى كسانى را كه از خویشاوندان خود بریده، با آنان قطع رابطه مىكنند، در سه جاى قرآن مورد لعن و نفرین قرار داده است. «17» از جمله در آیهاى مىفرماید: فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِى الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَكُمْ أُولئِكَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ «18» اگر از فرمان خدا روىگردان شوید، آیا جز این انتظار مىرود كه در زمین فساد كنید و قطع رحم نمایید؟ آنها كسانى هستند كه خداوند آنان را لعنت كرده است. امام صادق علیه السلام در ضمن بیان خود به نقل از پدرش فرمود: پدرم حضرت سجّاد علیه السلام فرمود: إِیَّاكَ وَ مُصاحَبَةَ الْقاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإِنَّهُ وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فى كِتابِ اللَّهِ فى ثَلاثِ مَواضِعَ «19» از معاشرت و دوستى با كسى كه با بستگان خود قطع رابطه كرده بپرهیز، زیرا چنین كسى را در كتاب خدا (قرآن) در سه جا مورد لعن و نفرین یافتهام.
بارالها بحق محمّد و آله الطاهرین عمل به آموزه های معصومین علیهم السلام را توشه راهمان قرار بده. اللهم صل علی محمد و آل محمّد و عجّل فی فرج مولانا صاحب الزمان.
پی نوشت ها:
1.نساء (4) ، آیه 36 .
2. نساء (4) ، آیه 1 .
3.نهج البلاغه ، نامه 31 ، ص 939 .
4.بحارالانوار ، ج 74 ، ص 131 .
5. وسائل الشیعه ، ج 6 ، ص 287 .
6.نهج البلاغه ، خطبه 142 ، ص 432 .
7.استفتاآت ، ج 1 ، ص 488 .
8.اصول كافى ، ج 2 ، ص 155 .
9. همان ، ص 670 .
10.همان ، ص 151 .
11.اصول كافى ، ج 2 ، ص 150 .
12. بحارالانوار ، ج 6 ، ص 264 .
13.اصول كافى ، ج 2 ، ص 156 .
14.بحارالانوار ، ج 74 ، ص 114 .
15.اصول كافى ، ج 2 ، ص 152 .
16.بحارالانوار ، ج 71 ، ص 104 .
17. بقره (2) ، آیه 27 ، رعد (13) ، آیه 25 و محمد (47) ، آیات 22 ـ 23 .
18.محمد (47) ، آیات 22 ـ 23 .
19. سفینة البحار ، ج 1 ، ماده رحم .
darolhadith.net
tebyan.net