4 عامل تاثیرگذار در آینده بازار ارز

حملات سوداگرانه متوقف می‌شود؟

عوامل اثرگذار بر بازار ارز

وقفه در مسیر بازگشت قیمت‌ها

در روزهای پایانی سال، باز هم بازگشت به قیمت‌های متعادل در بازار ارز و سکه با وقفه روبه‌رو شده است. از طرفی سال 91 در حالی به پایان می‌رسد که از همان ابتدای سال، حملات سوداگرانه ادامه داشته است.

در بررسی چشم‌انداز ارزی کشور در سال آینده، عوامل خاصی هست که به عنوان متغیرهای مهم در پیش‌بینی چشم‌انداز بازار ارز مطرح است. فراتر از این عوامل خاص، این تقاضای سفته‌بازی است که به دلیل اثرگیری از تحولات بین‌المللی، در صورت تداوم، می‌تواند زمینه‌ساز بروز حملات سوداگرانه ارزی در آینده شود.

آیا می‌توان حملات سوداگرانه را متوقف كرد؟

4 عامل تاثیرگذار در آینده بازار ارز

 نوسان‌های ارزی که در یک سال گذشته در اقتصاد کشور به وقوع پیوسته، نشان داد بازار ارز ایران همچنان مستعد حملات سوداگرانه ارزی است. اقتصاددانان یکی از مهم‌ترین پیش‌زمینه‌های تلاطم‌های ارزی را وقوع حملات سوداگرانه ارزی می‌دانند.

کارشناسان اقتصادی حمله سوداگرانه به بازار ارز را وقتی می‌دانند که «فروش عظیم پول داخلی یك كشور توسط سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در ازای خرید ارزهای خارجی» رخ دهد. برخی از اقتصاددانان وقوع بحران را زمانی می‌دانند كه ارزش پول ملی حداقل 30 درصد كاهش یافته و نسبت به سال گذشته 10 درصد افزایش در نرخ كاهش ارزش پول ملی اتفاق بیفتد. نشریه «تازه‌های اقتصاد» در گزارشی، چشم‌انداز آینده بازار ارز در کشور را بررسی کرده است.

زمینه‌های حملات

بازار ارز ایران در سال‌های 1390 و 1391 درگیر نوسانات و تلاطم‌های ارزی بوده است كه دلایل اصلی آن را می‌توان در مبانی ضعیف و شكننده اقتصادی و فراهم بودن زمینه وقوع بحران‌های ارزی، وقوع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و اخبار مرتبط با آن و كاهش درآمدهای نفتی كشور دانست.

در چند سال گذشته، عواملی مثل افزایش شدید حجم نقدینگی در كشور، بالاتر بودن مستمر تورم داخلی نسبت به تورم بین‌المللی و عدم توجه به این امر در تعدیل نرخ ارز، كسری شدید تراز تجاری غیرنفتی، كسری شدید بودجه بدون در نظر گرفتن درآمدهای نفتی و اتكای شدید بودجه دولت به درآمدهای نفتی و بزرگ شدن آن، ارزش‌گذاری بیش از حد پول ملی و تعدیل نشدن نرخ ارز برای سال‌های متوالی، اقتصاد ایران را مستعد وقوع تلاطم‌های ارزی کرده بود.

نوسانات ارزی اخیر را، می‌توان در شمار تلاطم‌های ارزی كلاسیك به وقوع پیوسته در جهان ارزیابی كرد. البته شرایط این دو سال در طول سالیان قبل نیز وجود داشت ولی عرضه ارز از محل درآمدهای نفتی و افزایش این درآمدها به دلیل افزایش قیمت نفت در چندین سال اخیر باعث شده بود دولت و بانك مركزی بتوانند اثر این مبانی ضعیف بر بازار ارز را خنثی كرده و با پاسخگویی سریع به تقاضای موجود در بازار، قیمت ارز را حول و حوش یك مقدار ثابت حفظ كنند.

پیش‌بینی فعالان بازار ارز از شرایط پس از کاهش فروش نفت، باعث شد یك سری حملات در بازارارز اتفاق بیفتد كه با انتشار هر خبر ناخوشایندی، با وجود آنكه در همان زمان عرضه ارز در بازار دچار كاهش خاصی نشده بود، هجوم خریداران باعث افت شدید ارزش پول ملی و تشدید بحران ارزی شود.

فشار نیروهای بازار

در دو سال اخیر بازار ارز، هم از طرف عرضه و هم از طرف تقاضا تحت فشار قرار گرفت. كاهش عرضه دلار عمدتا به دلیل محدود شدن درآمدهای ارزی دولت به‌عنوان بزرگ‌ترین عرضه‌كننده ارز در كشور رخ داد.از طرف دیگر در سمت تقاضا به دلایلی مثل به وجود آمدن حملات سوداگرانه به خاطر شكل‌گیری انتظارات و تجربه‌های سوداگران و فعالان بازار، كاهش سودآوری در بازار طلا به عنوان بازار موازی ارز به دو دلیل افت قیمت جهانی طلا و اشباع بازار و وجود سرمایه‌های خرد فراوان در دست مردم؛ تقاضا برای خرید ارز افزایش پیدا كرد.

در نتیجه نوسانات ارزی در عمل حاصل فشار نیروهای بازار بودند. در پاسخ به تلاطم‌های ارزی، بانك مركزی و دولت اقداماتی را از قبیل افزایش نرخ سود بانكی در زمستان سال1390، استفاده از ذخایر ارزی برای مهار حملات سوداگرانه تا حد امكان، كنترل تقاضا از طریق طبقه‌بندی گروه‌های كالایی وارداتی و كنترل سفته‌بازی در بازار ارز از طریق برخورد قهری، برای مهار نیروهای بازار در پیش گرفتند.

نقش مرکز مبادلات در آینده

معرفی مركز مبادلات ارزی و تعیین نرخ ارز بین 2400 تا 2500 برای هر دلار، اقدام دیگری بود كه بانك مركزی در راستای كنترل نوسانات ارزی انجام داد. این مركز تا حد زیادی توانست نیازهای مبادلاتی برای ارز را پاسخگو بوده و حتی در مقطعی موجب كاهش قیمت بازار آزاد شده و نرخ دلار را در كمتر از 3000 تومان در اواخر پاییز 1391 نگه دارد.

به عبارت دیگر، اگر تقاضا برای ارز را به دو بخش تقاضای مبادلاتی و سفته‌بازی تقسیم كنیم، مركز مبادلات ارزی از توان مناسبی برای برآورده كردن تقاضای نوع اول برخوردار است و اگر سایر عوامل دخیل در نوسانات ارزی بالاخص انتشار اخبار مربوط به تحولات بین‌المللی و خارج از اراده بانك مركزی تحت كنترل درآید، این مركز می‌تواند در از بین بردن فاصله بین نرخ ارز بازار آزاد و سایر نرخ‌های موجود و احتمالا تك‌نرخی شدن ارز در آینده نقش موثری ایفا کند.

تاثیر نوسانات بر روند آتی

با توجه به آسیب‌پذیری خارجی اقتصاد كشور، افت ارزش پول ملی در اثر كاهش درآمدهای نفتی اجتناب‌ناپذیر بود و اگر از مضرات سرعت زیاد افت ارزش پول ملی صرف‌نظر شود، حتی می‌توان افزایش نرخ ارز را به نفع برخی از بخش‌های اقتصادی نیز دانست.

به‌ویژه به وجود آوردن امكان افزایش صادرات و كاهش واردات در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند منجر به تقویت تولید ملی شود. اما صرف‌نظر از آثار كاهش ارزش پول داخلی، تحلیلگران اقتصادی بر این نكته اتفاق‌نظر دارند كه منفعتی از محل نوسانات ارزی نصیب كشور نخواهد شد و این نوسانات با ایجاد نااطمینانی در اقتصاد، به شدت محیط كسب و كار را ملتهب كرده و به تولید ضربه می‌زند. بنابراین، در پویایی‌های آینده بازار ارز، روند و نوسانات نرخ ارز از اهمیت بسیاری برخوردار است.

تقویت مرکز مبادلات و مداخله مقطعی

به نظر می‌رسد اثر بستر مناسب تضعیف ارزش پول ملی با افزایش قیمت دلار از حدود 1000 تومان در ابتدای سال 1390 به بیش از 3000 تومان در ابتدای زمستان سال1391 در بازار ارز تخلیه شده است و آنچه احتمالا بالاترین اثرگذاری را در ماه‌های آینده بر ادامه روند فعلی كاهش ارزش پول ملی یا معكوس شدن آن و همچنین نوسانات نرخ ارز خواهد داشت، میزان اعتبار سیاست‌گذار ارزی، نوع عكس‌العمل فعالان بازار نسبت به اخبار، میزان كاهش درآمدهای نفتی و برنامه‌های بانك مركزی و دولت در برخورد با نوسانات بازار ارز خواهد بود.

با توجه به تحرکات صورت گرفته در چند ماه گذشته، می‌توان كاهش بیشتر درآمدهای نفتی در چند ماه آینده و استمرار اخبار مربوط به تحریم‌ها را قابل انتظار دانست. البته مركز مبادلات ارزی توانایی كنترل و جوابگویی نیازهای مبادلاتی ارزی را دارد و بانك مركزی می‌تواند در هنگام هجوم سفته‌بازان به بازار آزاد، با افزایش مداخله مقطعی، اثر این حملات را بر بازار ارز كنترل کند.

انتظار می‌رود تا پایان سال جاری و حتی در سال آینده، حملات سوداگرانه در بازار ارز و مدیریت نوسانات ارزی از دغدغه‌های اصلی نظام اقتصادی كشور باشد. در این بین، تقویت مركز مبادلات ارزی برای پاسخگویی به نیازهای مبادلاتی ارزی و دخالت مقطعی بانك مركزی در بازار به هنگام وقوع حملات ناگهانی، می‌تواند اثر قابل توجهی در دفع این حملات و ایجاد آرامش در این بازار ایفا کند./دنیای اقتصاد

 

ویدیو مرتبط :
علی طیب نیا: ثبات در بازار ارز مهمتر از نرخ ارز است

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

قول حسینی برای رفع التهاب بازار ارز در سه روز آینده/کمبود ارز نداریم

قول حسینی برای رفع التهاب بازار ارز در سه روز آینده/کمبود ارز نداریم

خبرگزاری فارس: عضو کمیسیون برنامه و بودجه از قول وزیر اقتصاد درباره تحولات مثبت بازار ارز در روزهای آینده خبر داد و گفت: به گفته حسینی هیچ مشکل و کمبودی در ذخایر ارزی کشور وجود ندارد.

عزت‌الله یوسفیان ملا در گفت‌وگو با فارس، در مورد جلسه غیرعلنی امروز نمایندگان مجلس با وزیر اقتصاد گفت: در این جلسه وزیر اقتصاد گزارش خوبی ارائه و صادقانه اعلام کرد، هیچ گونه کمبودی در ذخایر ارزی کشور وجود ندارد. اینکه در بازار شایعه شده دولت ارز کافی در اختیار ندارد، صحیح نبوده و شایعه‌ای بیش  نیست.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه افزود: در این جلسه وزیر اقتصاد قول داد ظرف  2 تا 3 روز آینده تحولات مثبتی در بازار ارز انجام شود و التهاب بازار برطرف خواهد شد.

وی گفت: گرچه نمی‌توانم عدد ذخایر ارزی که وزیر اقتصاد به نمایندگان گفت را اعلام کنم، اما اطمینان می‌دهم فروش نفت در سال جاری بسیار مناسب بوده و با توجه به ذخایر قبلی کشور از نظر داشتن ذخایر ارزی هیچ مشکلی وجود ندارد.

نماینده آمل در مجلس افزود: چون وزیر اقتصاد به عنوان مسئول اقتصادی کشور است به مجلس دعوت شد و در جلسه غیرعلنی توضیحاتی ارائه کرد که در روزهای آینده اتفاقات مثبتی در بازار ارز انجام خواهد شد.

یوسفیان ملا در پاسخ به این پرسش که چرا بانک مرکزی در سه هفته گذشته ارز به بازار تزریق نکرده، گفت: متأسفانه سوء مدیریت و تصمیم ناگهانی در عدم عرضه ارز به بازار باعث  ایجاد مشکلاتی در بازار ارز شده است، در حالی که از نظر داشتن ذخایر هیچ کمبودی وجود ندارد. وقتی عرضه متوقف شود عده‌ای فکر می‌کنند دولت ارز در اختیار ندارد و با کمال تأسف التهاب اخیر بازار اتفاق افتاده است.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه افزود: عده‌ای هم از التهاب بازار سوء استفاده می‌کنند،حالی که این ضعف مدیریت در بخش ارزی کشور است که به طور ناگهانی عرضه ارز به بازار قطع شده است. باید مسئولان بانک مرکزی بدانند هر تصمیم غلطی در مسائل اقتصادی جامعه را دگرگون می‌کند و باید جلوی این التهاب‌ها گرفته شود.

وی افزود: وزیر اقتصاد خیلی صادقانه صحبت، مشکلات ارزی کنونی را بیان کرد و به نمایندگان مردم امید داد که از نظر ذخایر ارزی هیچ مشکلی در کشور وجود ندارد.

یوسفیان ملا افزود: فقط این نکته را بگویم که وقتی 20 درصد درآمد نفتی در صندوق توسعه ملی جذب می‌شود منابع این صندوق به مرز بی‌سابقه  40 میلیارد دلار رسیده است، در حالی که کل درآمد ارزی فقط در این صندوق جمع نمی‌شود بلکه نزد خزانه کشور و بانک مرکزی نگهداری می‌شود.

وی افزود: قطع ناگهانی عرضه ارز در بازار به گونه‌ای وانمود کرد که انگار صندوق ذخیره رازی کشور خالی است در حالی که واقعیت امر نشان می‌دهد هیچ مشکلی در ذخایر ارزی کشور وجود ندارد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه در مورد وظیفه بانک مرکزی در حفظ ارزش پول ملی گفت: بانک مرکزی طبق قانون حافظ ارزش پول ملی است،اما ضعف مدیریت و عدم پیش‌بینی شرایط و نداشتن برنامه‌ریزی و آینده‌نگری و دچار روزمرگی شدن باعث التهاب بازار ارز و کاهش ارزش پول ملی شده است./فارس