کریستین ساینس مانیتور: آیا فرار مغزها از ایران برعکس شده است؟

اسکات پیترسون در مقاله ای در کریستین ساینس مانیتور به بررسی علل فرار مغزها از ایران و امکان معکوس شدن این روند پرداخت.

به گزارش «تیک»، این روزها در تهران جوانان زیادی را می بینید که زندگی در غرب را رها کرده اند و برای کار به ایران بازگشته اند، زیرا شرایط را در ایران برای سرمایه گذاری بهتر می بینند. در واقع از زمانی که روحانی رئیس جمهور ایران شده است، فضا در ایران به ویژه تهران بازتر شده است.

از نظر کسانی که از خارج به ایران بازگشته اند، دولت روحانی دولتی میانه رو است. او قول داده است مسئله هسته ای ایران را با قدرتهای جهانی حل و اقتصاد ایران را دوباره احیاء کند. البته هنوز جوانان متخصصی که برای کار و سرمایه گذاری به ایران بازگشته اند چندان زیاد نیست اما در مقایسه با گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. سیاست روحانی طرفدار درهای باز در قبال کسانی است که به ایران باز می گردند. اما هنوز مقامات امنیتی ایران که با رئیس جمهور مخالف هستند، نگذاشته اند فضا به قدر کافی باز شود و این خود تا حدودی ناامیدی را برای بسیاری از تحصیلکرده ها و متخصصان ایجاد کرده است به ویژه این فضا پس از بازداشت افرادی سرشناس و برخی از کسانی که به ایران بازگشته بودند، اندکی به شرایط گذشته بازگشت.

روزبه پیروز، فارغ التحصیل دانشگاه هاروارد و موسسه دانشگاه بازرگانی ایرانیان در تهران گفت: انتخاب روحانی و گشایش فضای گفتگو با آمریکا تاثیر روانی عظیمی بر اقتصاد کشور دارد. به پایان دوره احمدی نژاد که نزدیک می شدیم، من این احساس را داشتم که دیگر مردم به کل امید خود را از دست داده اند.

برخی کارشناسان معتقدند فرار مغزها از ایران از سال هزار و نهصد و هفتاد و نه که در این کشور انقلاب شد، هزینه زیادی برای این کشور داشته است. آمارهای موسسه سیاست مهاجرت که در پایگاه اینترنتی آی آر اکونومی چاپ شده است نشان می دهد حدود شصت و هفت هزار ایرانی در دهه هزار و نهصد و هفتاد و دویست و هشتاد و یک هزار نفر دیگر در دهه هزار و نهصد و هشتاد ایران را ترک کردند.

این روند در دهه های بعد نیز ادامه یافت و در دهه هزار و نهصد و نود این رقم به دو میلیون و یکصد هزار نفر رسید. در دهه دوهزار شرایط مهاجرت راحت تر شد. صندوق بین المللی پول اغلب ایران را تقریبا در راس کشورهایی قرار می دهد که نخبگان دانشگاهی خود را از دست می دهند و زیان می بینند. مقامات دولت ایران در سال دوهزار و شش برآورد کردند هر سال از این بابت چهل میلیارد دلار زیان می بینند. ارقام بانک جهانی نشان می دهد خالص مهاجرت از ایران یعنی تعداد کسانی که به خارج مهاجرت می کنند، منهای کسانی که به کشور وارد می شوند، از سال دوهزار و ده تا دوهزار و چهارده سیصد هزار نبود بوده است.

روزبه پیروز ادامه داد: جوانان زیادی که در ایران بزرگ شده اند و هرگز از کشور خارج نشده اند، بسیار مایل به رفتن هستند. آنهایی که آماده رفتن هستند اغلب از طبقه متوسط هستند که فرصتهای کمی در ایران داشته اند و تصوری تخیلی و رویایی از زندگی در غرب دارند. برعکس، ایرانیهایی از خانواده های متمول هم هستند که در خارج درس خوانده و بزرگ شده اند و به کشورشان باز می گردند، زیرا آنها به این نتیجه رسیده اند که غرب محسنات و بدیهای خود را دارد اما صد درصد خوب یا صد در صد بد نیست.

با این اوصاف بزرگترین چالش برای کسانی که می خواهند به ایران بازگردند بلاتکلیفی و نبود اطمینان از اوضاع و آینده است. در واقع فرصتهای اقتصادی صرف نمی تواند فرار مغزها را برعکس کند.

پیروز ادامه داد: فقط کافی نیست مردم را با زبان خوش دعوت کرد و حرفهای خوب به آنها زد بلکه باید شرایط باید درست باشد.

ایجاد چنین شرایطی کار ساده ای نیست و بازار ایران نیز بازاری چالش برانگیز است حتی برای کسانی که متخصص مسائل مالی هستند، زیرا بسیاری از مسائل اقتصادی و مالی در ایران را سیاست و تحولات سیاسی تعیین می کند.

 اخبار سیاست  خارجی  -  تیک 

کریستین ساینس مانیتور: دو ایراد حقوقی توافقنامه احتمالی ۱+۵ با ایران

کریستین ساینس مانیتور:

دو ایراد حقوقی توافقنامه احتمالی ۱+۵ با ایران

با وجود اعلام موفقیت آمیز بودن دور اخیر مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 در آلماتی، مقامات آمریکایی بار دیگر بحث مطرح بودن همه گزینه ها، از جمله گزینه نظامی را علیه ایران مطرح می کنند. کریستین ساینس مانیتور از جنبه حقوقی به بررسی این موضوع پرداخته و می نویسد این اقدام، اعتبار نهادهای بین المللی مسئول در موضوع هسته ای ایران را زیر سوال می برد.

به گزارش «تابناک»، در جریان کنفرانس اخیر لابی صهیونیستی آمریکا (آیپک)، جو بایدن، معاون رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد اوباما در زمینه استفاده از گزینه نظامی علیه ایران بلوف نمی زند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل نیز خواستار یک «تهدید نظامی آشکار و معتبر» علیه ایران شده و ادعا کرد تحریم ها به تنهایی ایران را به پای میز مذاکره نمی کشاند.

نشریه آمریکایی «کریستین ساینس مانیتور» با اشاره به این موضوع می نویسد این تهدیدها درست در زمانی مطرح می شوند که دور اخیر مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 در قزاقستان مثبت توصیف شده و حتی از آن با عنوان «نقطه عطف» یاد شده است. دور بعدی مذاکرات نیز برای ماه آوریل برنامه ریزی شده است.

به اعتقاد تحلیلگر این نشریه، اگر همه استلزامات سیاسی و اخلاقی تهدید یک طرف مذاکره در جریان مذاکرات را کنار بگذاریم (به ویژه در زمانی که گفت و گوها بالاخره در مسیری صحیح جریان یافته)، دستکم دو مسئله حقوقی عمده درباره این تهدیدات وجود دارد که به نظر می رسد از سوی آمریکا نادیده گرفته شده است. 

نخست اینکه «تهدید به استفاده از زور» علیه یک دولت دارای حاکمیت عضو سازمان ملل، از نظر حقوق بین الملل غیرقانونی است. این اقدام در تخطی از ماده 2 منشور سازمان ملل قرار دارد که بدون هیچ گونه ابهامی از اعضا می خواهد از تهدید به استفاده از زور در روابط خود اجتناب کنند.

واژه «تهدید»، به اعلام انجام یک اقدام خشونت آمیز به منظور مرعوب کردن یک دولت دیگر و واداشتن آن به تغییر سیاست هایش اشاره دارد. بر اساس منشور، تنها سازمان ملل حق اعلام چنین تهدیداتی را دارد و هرگونه تهدید دیگری غیرقانونی است. 

علاوه بر این، باید خاطرنشان کرد که واژه «تهدید» در ماده 2 باید از جنبه ای محدودکننده موردتوجه قرار گیرد. بیانیه های خصومت آمیزی که میان کشورهای متخاصم رایج است، به ویژه زمانی که از سوی مقامات فاقد اختیار قانونی اعمال آن تهدید بیان می شود، از نظر حقوقی با تهدیدات نظامی که مستقیماً با هدفی خاص (مثلاً تأثیرگذاری بر مذاکرات) و از سوی مقامات عالیرتبه دارای قدرت اجرایی مطرح می شوند، برابر نیست.

با این مقدمه، صرف مشاهده اینکه مقامات سیاسی آمریکا و رژیم اسرائیل این گونه به جد اقدام به نقض یک قاعده حقوق بین الملل می کنند، به خودی خود بسیار هشداردهنده است. پیامی که این اقدام به ایران و جامعه بین المللی ارسال می کند، این است که غرب نمی خواهد بر اساس قواعد بازی کند. این امر همچنین به طور گسترده ای اعتبار و بی طرفی همه نهادهای بین المللی درگیر در فرایند مذاکرات را زیر سوال می برد.

می توان گفت اگر هر دولت دیگری این چنین آشکار و علنی اقدام به نقض یک اصل اساسی و محوری نظم بین المللی مبتنی بر سازمان ملل می کرد، شورای امنیت و یا دستکم دبیرکل این سازمان قطعاً به شدت اقدام به محکوم کردن آن می نمودند.

اما نکته دوم و مهمتر اینکه بر اساس یک قاعده شناخته شده حقوق بین الملل، توافقی که از طریق اکراه و اجبار به دست آید، هیچ گونه اعتباری ندارد. کنوانسیون وین مصوب سال 1969 درباره قانون معاهدات که شماری از مهمترین هنجارها را در این زمینه معرفی کرده، درباره این موضوع کاملاً صراحت دارد.

ماده 52 این کنوانسیون، هرگونه توافقنامه ای که از طریق تهدید به استفاده از زور و بر خلاف قواعد حقوق بین الملل حاصل شود را بی اعتبار دانسته است. 

به عبارت دیگر، حتی اگر ایران به واسطه «تهدید نظامی آشکار و معتبر» که نتانیاهو خواستار آن است، به توافقی بر سر موضوع هسته ای تن دهد، بعدها می تواند با استناد به ماده 52 آن را لغو نماید. در حقیقت، تهدید نظامی که آیپک، نتانیاهو و حامیان آمریکایی وی از آن به عنوان یک «ابزار» ارزشمند علیه ایران در مذاکرات یاد می کنند، می تواند به پاشنه آشیل هرگونه ترتیبات آتی با ایران تبدیل شود.

آمریکا و رژیم اسرائیل که در پی طرح تهدیدات نظامی هستند، باید مراقب باشند به توافقی نرسند که بذر الغای آن در دل خودش نهفته باشد./تابناک