چگونه رئیس جمهور تازه را به کاخ بفرستیم؟

هفت صبح: جاشو آ ای. کیتینگ، از سردبیران مجله آمریکایی فارن پالیسی، به بهانه انجام مراسم تحلیف ریاست جمهوری دور جدید ریاست باراک اوباما در آمریکا در گزارشی به بررسی شکل های گوناگون انجام این مراسم در جای جای دنیا پرداخته است.

او در گزارشی در وب سایت این مجله پس از اشاره به مراسم عمومی تحلیف ریاست جمهوری باراک اوباما که با حضور 700 هزار نفر انجام شد، می نویسد:

بعضی از سنت های مراسم تحلیف ریاست جمهوری ریشه در قانون کشورها دارند، مثل مراسم رسمی اصلی تحلیف رئیس جمهور تازه در آمریکا که در نزدیکترین زمان ممکنبه ظهر روز پیش از مراسم عمومی انجام می شود، یعنی زمانی که طبق قانون اساسی آمریکا دوره ریاست رئیس جمهور پیشین رسما پایان می گیرد. در حالی که سنت های دیگری هم هستند که در طول زمان به این مراسم افزوده شده اند؛ برای مثال سنت قدم زدن آهسته رئیس جمهور در طول بلوار پنسیلوانیا که دیگر به سنتی اجباری برای تحلیف رئیس جمهور تازه آمریکا تبدیل شده قدمت چندانی ندارد و به سال 1977 یعنی زمانی که جیمی کارتر به عنوان حرکتی پوپولیستی از آن بهره گرفت بازمی گردد. سنت حضور شاعر تحلیف هم با دعوت رابرت فراست در سال 1961 از طرف جان اف کندی به این مراسم افزوده شد. اما ببینیم کشورهای دیگر جهان چطور رئیس جمهور جدید را به دفتر کارش می فرستند.

بیشتر کشورهای دارای نظام ریاست جمهوری مراسم باشکوهی برای تحلیف دارند. نخست وزیرها معمولا در مراسمی با هیاهو و نمایش کمتر در پارلمان سوگند یاد می کنند. بسیاری از رئیس جمهورهای دنیا هم سوگندی یاد می کنند، که در جاهایی بعد مذهبی اش از جاهای دیگر بیشتر است، و سخنرانی تحلیفی را خطاب به ملت ایراد می کنند. رژه در خیابانی در پایتخت و سان دیدن از ارتش هم از سنت های معمول این مراسم در جهان هستند اما بعضی کشورها سنت های نامتعارف عجیبی هم دارند.

مسابقه کشتی و نان و نمک برای رئیس جمهور!

یک نمونه، تحلیف رئیس جمهور مغولستان است که مراسمی چند روزه را شامل می شود و مسابقات کشتی بخشی از آن است؛ البته متاسفانه خود رئیس جمهور کشتی نمی گیرد. در سال 2009 انتقادات بسیاری از هزینه این مراسم شد و احتمالا این المپیک باشکوه تحلیف ریاست جمهوری دیگر برگزار نشود. در ترکمنستان هم رئیس جمهور معمولا بر روی حصیری سفید و سنتی، به نشانه اقبال نیک، سوگند یاد می کند و به نشانه شکوفایی و موفقیت و رفاه نان و نمک هدیه می گیرد.

همچنین رئیس جمهور تازه ترکمنستان تیردانی پر از تیرِ کمان هدیه می گیرد که نشان از وحدت مردم دارد و در برابر قرآن سوگند یاد می کند. در تانزانیا در زمان ادای سوگند نیزه و سپری در دست می گیرد. بیشتر رهبران کشورهای آمریکای لاتین هم أرسی های ریاست جمهوری را که در زمان تحلیف بهشان می دهند، در زمان ادای سوگند بر تن می کنند.

رئیس جمهورها هم یادگارهای خود را در این مراسم به جای می گذارند. در سال 2006 او مورالِس، رئیس جمهور بولیوی که نخستین رهبر بومی کشور لقب گرفت، یک روز پیش از ادای رسمی سوگندش مراسمی سنتی را در یک مکان مقدس باستانی متعلق به دوران پیش از اینکاها به جای آورد. او در این مراسم با پای برهنه و در لباس یک روحانی خورشید پرست، عصایی طلاکوب و مزین به نقره و برنز دریافت کرد که سمبل رهبری بومی او بود. ادای احترام به قهرمان های ملی هم از بخش های معمول و جدانشدنی مراسم تحلیف به شمار می رود.

 کاروان خودروییِ پراناب موخرجی، رئیس جمهور هند، در مسیر جایگاه ادای سوگندن در برابر یادمان مهاتما گاندی توقف کرد تا او به پدر هند ادای احترام کند. رئیس جمهور تایوان هم در حالی سوگندش را یاد کرد که در برابر پرتره بزرگی از سون یات سِن، بنیانگذار این کشور، ایستاده بود.

---

کیف اتمی و فوتبال هسته ای!

مراسم تحلیف در روسیه هم به سبب مراسم تحویل دادن «کیف هسته ای»، حاوی کُدها و رمزهای دسترسی به زرادخانه کشور، به رئیس جمهور تازه اهمیت یافته است.

در فرانسه رئیس جمهور پیشین در آستانه ترک دفترش در روز تحلیف جلسه ای خصوصی با جانشینش برگزار می کند که در آن رمزهای هسته ای را به او می دهد. در ایالات متحده تحویل دادن رمز رها کردن قدرت ویرانگر هسته ای سنت خاص خود را دارد؛ همزمان با ادای سوگند رئیس جمهور، مشاور نظامی که کیف حاوی کُدهای هسته ای، موسوم به «فوتبال هسته ای» را حمل می کند و شب و روز در کنار رئیس جمهور است سن برگزاری مراسم را می پیماید تا در کنار رهبر جدید بایستد.

اوباما هم تنها رئیس جمهوری نیست که چهره های معروف عالم هنر و سرگرمی را به مراسم تحلیفش دعوت می کند. جان درامانی ماهاما، رئیس جمهور غنا امسال بعضی از مشهورترین بازیگران سینمای نیجریه را به مراسم تحلیفش دعوت کرده بود (فیلم های «نالیوود» در غنا از محبوبیت زیادی برخوردار هستند). در ایران هم سرمربی تیم ملی فوتبال و وزنه بردار مشهور به «هرکولِ ایرانی» از جمله چهره های محبوب دعوت شده به مراسم تحلیف محمود احمدی نژاد بودند.

---

تحلیف، ابزار دهن کجی سیاسی!

سنت های مراسم تحلیف بعضی اوقات هم به صحنه های رویارویی های سیاسی تبدیل می شوند. محمد مُرسی، نخستین رئیس جمهور منتخب مصر پس از سقوط حسنی مبارک، سال گذشته در ابتدا خواسته بود که در مقابل پارلمان و نه طبق سنت در برابر دادگاه عالی منصوب از طرف حسنی مبارکح، سوگند یاد کند. تسلیم شدن او در نهایت نشان از نفوذ و قدرت پابرجای ارتش در مصر دارد.

وقتی اولانتا هومالا، رئیس جمهور پرو در سال 2011 قدرت را در دست گرفت در حرکتی معنی دار به التزام و وفاداری به قانون اساسی سال 1979 سوگند خورد و نه قانوناساسی کنونی این کشور؛ قانون اساسی که آلبرتو فوجیموری، رئیس جمهور سابق و رقیب او، جایگزین قانون پیشین کرده بود.

شرکت کنندگان در مراسم تحلیف هم همیشه مودب و خوشحال نیستند.

سال گذشته که انریک پنیانیتو در مقال پارلمان مکزیک سوگند یاد کرد و در حالی که معترضانی پرشمار در بیرون درهای مجلس علیه تقلب او در انتخابات و رأی خریدن ها اعتراض می کردند، نمایندگان چپ گرای مجلس پارچه نوشته سیاه رنگی را در داخل مجلس باز کردند و روی دست گرفتند که رویش نوشته شده بود: «مکزیک عزادار است» که اشاره به هزاران نفری دارد که در زمان دولت پیشین در خشونت های مربوط به مواد مخدر کشته شده اند.

---

تهدید مردم در آغاز ریاست جمهوری!

سخنرانی های تحلیف هم معمولا نطق های شورانگیزی در ستایش اتحاد ملی و روزهای خوبِ پیش رو هستند، که البته این قاعده استثناهایی هم دارد. وقتی یحیی جمعه، رئیس جمهور عجیب و غریب و قدرتمند گامبیا در سال 2012 برای چهارمین دوره ریاست جمهوری اش سوگند یاد کرد، ملت کشورش را به تنبلی و تن پروری متهم کرد و وعده داد که «حدود 82 درصد از نیروی کار کشور را بیرون می اندازم.» او در سخنرانی خود خطاب به ملتش هشدار داد که «در پنج سال آینده خطرناک تر خواهم بود.»

درست است که جان رابرتس، رئیس دادگاه عالی آمریکا، در تکرار کلمه به کلمه سوگند ریاست جمهوری برای اوباما در سال 2009 گافت داد اما اشتباه او به پای رویدادِ عجیبی که در سوگند ریاست جمهوری گینه نو در سال 2012 رخ داد نمی رسد؛ وقتی که حاکم کل کشور، که در واقع نماینده ملکه بریتانیا در این کشور است، از پذیرش سوگند نخست وزیر پیتر اونیل، که در حرکتی جنجالی در زمان بیماریِ نخست وزیر سابق قدرت را در دست گرفت، خودداری کرد و به عمد مراسم را ترک کرد تا «اسناد را دوباره مطالعه کند.» او سه ساعت بعد برای ادای سوگندِ نخست وزیر بازگشت.

تحلیف هوگو چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا در چهارمین دوره ریاستش هم در غیاب او انجام شد که کشور را به قصد مداوای سرطان ترک کرده بود و در واقع سوگندی یاد نکرد.

با این وجود، حامیان او و همچنین دیپلمات ها و سه رهبر خارجی، با وظیفه شناسی کامل در مراسم تحلیف او شرکت کردند.

---

پوتین 600 هزار دلاری تا اوبامای 150 میلیونی!

تحلیف ریاست جمهوری در بعضی کشورها نسبت به دیگر کشورها با تجملات بیشتری همراه است. ولادیمیر پوتین در سراسری باشکوه کاخ کرملین، که زمانی مسند حکومت سزارهای روسیه بود، ادای سوگند کرد. گزارش ها می گویند که این مراسم 664 هزار دلار هزینه داشت که نیمی از آن صرف ساخت مدال های یادبود این مراسم برای میهمانان شده است.

پس از مراسم هم ضیافتی با هزینه 400 هزار دلار داده شد. این میزان هزینه با توجه به معیارهای بین المللی بسیار بالاست و بهانه انتقاد شدید مخالفان پوتین شد، اما در مقایسه با هزینه 150میلیون دلاری تحلیف دور نخست ریاست جمهوری اوباما رقم اندکی محسوب می شود.