چرا هنگام بیماری بی‌حال می‌شویم؟

بدترین قسمت یک بیماری شاید همیشه درد عضلانی و سرفه کردن نباشد. بلکه گیجی و منگی، بی‌تعادلی، بی‌تفاوتی نسبت به اتفاقات محیط اطراف و خستگی مفرط می‌تواند بیشتر آزاردهنده باشد. محققان این موارد را به طور خلاصه «رفتار بیماری» (sickness behavior) می‌نامند.

مجله دیجی کالا - زهرا غلامی: بدترین قسمت یک بیماری شاید همیشه درد عضلانی و سرفه کردن نباشد. بلکه گیجی و منگی، بی‌تعادلی، بی‌تفاوتی نسبت به اتفاقات محیط اطراف و خستگی مفرط می‌تواند بیشتر آزاردهنده باشد. محققان این موارد را به طور خلاصه «رفتار بیماری» (sickness behavior) می‌نامند. یک مطالعه‌ی جدید مکانیسم‌های مولکولی دخیل در این علایم را آشکار کرده و توضیح می‌دهد که چرا ما وقتی مریض می‌شویم، احساس بی‌حالی و ناخوشایندی داریم.

با اینکه رفتار بیماری مثل بی‌حالی و کسلی ناخوشایند است، اما محققان معتقدند این علایم هنگام آلودگی به ویروس یا باکتری سودمند هستند و باعث می‌شود بدن انرژی‌اش را صرف مبارزه‌ با عوامل‌ بیماری‌زا کند. اما رفتار بیماری در بیماران سرطانی یا بیماران خودایمنی می‌تواند از عوارض جانبی ناخواسته‌ی مولکول‌هایی به نام «اینترفرون» باشد. سلول‌های ما برای مقابله با عوامل بیماری‌زا این مولکول‌ها را آزاد می‌کنند.

این وضعیت سوالی را در ذهن محققان ایجاد کرده چون آنها می‌دانند که «سد خونی مغز»، سیگنال‌های سیستم ایمنی را مسدود می‌کند. سد خونی مغز یک سیستم محافظتی است که از ورود اکثر پاتوژن‌ها و مولکول‌های ایمنی به مایع برون‌سلولی مغز جلوگیری می‌کند. البته دانشمندان چندین مکانیسم را شناسایی کرده‌اند که نشان می‌دهد پیغام‌ها چگونه از این سد رد شده و بر رفتار تاثیر می‌گذارند. اما هنوز به طور دقیق نمی‌دانند که دستگاه ایمنی و مغز چگونه با هم ارتباط برقرار می‌کنند.

«مارکو پرینز»، یک آسیب‌شناس عصبی و همکارانش از دانشگاه فریبرگ در آلمان، یک ویروس بیماری‌زا را به بدن یک موش آزمایشگاهی وارد کردند. محققان میزان تاثیر این پاتوژن را بر بدن موش اندازه‌گیری کردند. آنها برای این کار از تست استاندارد افسردگی جوندگان استفاده کردند. در این آزمایش جانور جونده درون یک ظرف آب قرار داده می‌شود. جوندگان معمولا تلاش می‌کنند از آب بیرون بیایند، اما جانوران افسرده زود تسلیم شده و در آب می‌مانند. در این پژوهش، موش‌هایی که به ویروس آلوده شده بودند، دو برابر مدت زمان بیشتری در آب باقی می‌ماندند.

محققان پی بردند که این ویروس باعث شد که موش نوع خاصی از اینترفرون به نام اینترفرون بتا را تولید کند. اینترفرون بتا هم به نوبه‌ی خود گیرنده‌ی مولکول‌ها را در قسمت غشای محافظ مغز تحریک کرد.

پرینز و همکارانش می‌خواستند بفهمند که آیا این گیرنده‌ها باعث ایجاد رفتار بیماری می‌شود یا خیر. به همین منظور، موش‌های عادی را با جانورانی مهندسی شده مقایسه کردند که این گیرنده‌ها را نداشتند. محققان ابتدا مولکول‌هایی را به موش‌ها تزریق کردند که مثل ویروس‌ها، واکنش‌های ایمنی مشابهی را به دنبال داشتند. سپس دانشمندان برای سنجش توانایی‌های ذهنی و حالت روحی جوندگان دو آزمایش روی آنها انجام دادند. در آزمایش شناور کردن در آب، موش‌های عادی در مقایسه با موش‌های مهندسی شده، 50 درصد مدت زمان بیشتری در آب غوطه‌ور ماندند. این نشان می‌دهد که اگر جانوران آن گیرنده‌ها را داشته باشند، آسیب‌پذیری بیشتری در مقابل افسردگی و بی‌حالی دارند. محققان آزمایش دیگری هم انجام دادند که در آن جانوران باید مکان سکویی در آب را به خاطر می‌سپردند. تزریق مولکول‌ها تاثیر بر عملکرد موش‌های فاقد گیرنده نداشت، اما عملکرد موش‌های عادی 50 درصد ضعیف‌تر شد.

پرینز و همکارانش دو بخش از مکانیسمی را مشخص کردند که سیگنال‌های ایمنی را از سد خونی مغزی رد می‌کند، اما آنها هنوز نمی‌دانستند کدام مولکول در مغز تغییر ایجاد می‌کرد. آنها متوجه شدند که سلول‌های رگ‌های خونی در واکنش به اینترفرون بتا مولکول دیگری را به نام CXCL10 را تولید کردند. مولکول CXCL10 واکنش‌های عصبی را تغییر داد و ظرفیت یادگیری حیوان را پایین آورد.

این پژوهش اهمیت زیادی دارد چون یک راه ارتباطی جدید بین دستگاه ایمنی و مغز را شناسایی می‌کند. داده‌های این تحقیق با مطالعه‌ی دیگری که سال گذشته انجام شده بود، همخوانی دارد. در این پژوهش هم گیرنده‌ی اینترفرون بتا به عنوان عاملی در رفتار بیماری معرفی شده بود. اما حالا محققان فراتر رفته و نقش CXCL10 را هم آشکار کرده‌اند.

محققان فکر می‌کنند آنها در مسیر درست قرار دارند. حالا یک سوال بزرگی که ذهن محققان را درگیر کرده این است که آیا می‌توان راه‌هایی برای جلوگیری از بروز رفتار بیماری در بیماران سرطانی یا بیماران خودایمنی پیدا کرد.

چطور متوجه بیماری جنین در رحم مادر شویم؟

آمنیوسنتز آزمایشی است که پزشک با بررسی مایع آمنیوتیک در رحم مادر، اختلالات و بیماری‌های جنین را قبل از به دنیا آمدن و در زمان بارداری مشخص می کند.


آمنیوسنتز، یک نوع آزمایش قبل از تولد برای جنین می باشد که این امکان را به پزشک می دهد تا اطلاعات مفیدی را راجع به وضعیت جنین و سلامت او، از طریق بررسی مایع آمنیوتیک به دست آورد.

 
مایع آمنیوتیک مایعی است که اطراف جنین را در داخل رحم مادر احاطه کرده است.مایع آمنیوتیک وظیفه محافظت از جنین را در طول دوران بارداری بر عهده دارد. این مایع حاوی سلول‌ها و موادشیمیایی مختلف تولید شده توسط جنین می باشد.

 
هدف از بررسی مایع آمنیوتیک چیست؟

1- کشف اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی در جنین مثل سندرم داون و بیماری اسپینا بیفیدا

2- بررسی اینکه آیا ریه های جنین به حد کافی رشد کرده اند یا نه؟

3- تشخیص یا رد عفونت رحم در مادر باردار

4- بررسی وضعیت سلامت جنین ، مثلا اگر جنین حساسیت خونی داشته باشد، مانند حساسیت به  rh خون (اگر rh خون جنین مثبت باشد و rh خون مادر منفی باشد، پس از آمنیوسنتز ممکن است خون مادر پادتنی علیه خون جنین تولید کند. برای این منظور به این مادران، دارویی به نام ایمونوگلوبین rh داده می شود تا علیه خون جنین، پادتن تولید نکند)

البته امروزه متخصصان زنان و زایمان به جای این روش (به دلیل بروز یک سری مشکلات احتمالی که برای جنین و مادر ممکن است رخ دهد)، با استفاده از سونوگرافی داپلر،rh  خون جنین را بررسی می کنند.

روش آمنیوسنتز به دلیل استفاده از سوزن و ایجاد جراحت های هرچند جزیی، روشی تهاجمی محسوب می شود. بنابراین در برخی موارد از روش های جایگزین مثل سونوگرافی داپلر استفاده می شود.

 
زمان انجام آمنیوسنتز

آمنیوسنتز معمولا روی مادران بارداری که بین هفته 16 تا 22 حاملگی هستند انجام می گیرد، یعنی بهترین زمان برای انجام آمنیوسنتز، سه ماهه دوم بارداری است. در این زمان رحم و جنین بزرگ شده و به اندازه کافی مایع آمنیوتیک وجود دارد که بتوان میزان مایع مورد نیاز را از آن گرفت و مشکلی هم برای جنین پیش نیاید.
همه زنان باردار می توانند این آزمایش را انجام دهند، اما بیشتر به مادران بارداری که نوزادان آنها در معرض خطر مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی هستند توصیه موکد می شود که حتما این آزمایش را نجام دهند

اگر با آزمایش آمنیوسنتز مشخص شود که جنین اختلالی دارد، چه باید کرد؟

آمنیوسنتز آزمایشی است که پزشک با بررسی مایع آمنیوتیک در رحم مادر، اختلالات و بیماری‌های جنین را قبل از به دنیا آمدن و در زمان بارداری مشخص می کند.

اگر بعد از انجام آمنیوسنتز مشخص شد که جنین دچار مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی می باشد و پس از قطعی شدن آن توسط آزمایش های دیگر، به مادر مجوز سقط جنین داده می شود.

 
آمنیوسنتز چگونه انجام می شود؟

- پس از تجویز آمنیوسنتز برای مادر باردار در سه ماهه دوم باردار ی، متخصص رادیولوژی با انجام سونوگرافی، محل دقیق جنین را در داخل رحم مادر مشخص می کند.
آمنیوسنتز

- پزشک متخصص، شکم مادر باردار را برای تعیین محل دقیق جفت و جنین، سونوگرافی می کند.

- بعد سطح شکم مادر در ناحیه روی رحم، ضدعفونی و بی‌ حس می‌ شود.

- پزشک متخصص یک سوزن را از روی شکم وارد رحم می کند و مقداری از مایع آمنیوتیک رحم را با سرنگ بیرون می کشد. سپس خیلی آرام، سوزن را از شکم خارج می کند.

- هم‌ زمان با ورود سوزن، مسیر سوزن به وسیله سونوگرافی کنترل می‌ گردد.

- آزمایش های مختلفی روی مایع آمنیوتیک انجام می گیرد.

- مقدار مایع آمنیوتیک استخراج شده از رحم، به تعداد هفته های بارداری بستگی دارد .معمولا 30 میلی لیتر مایع بیرون می کشند.

- مادر باردار در طی مدتی که سوزن وارد شکم او می شود، باید آرام و بدون حرکت، به پشت بخوابد و از انجام حرکات اضافی جدا خودداری کند.

- کل این روش حدود یک ساعت طول می کشد و در اغلب موارد نمونه گیری از مایع آمنیوتیک یک الی دو دقیقه به طول می انجامد.

 
پس از انجام آزمایش آمنیوسنتز ...

- پس از انجام عمل آمنیوسنتز، دوباره سونوگرافی توسط پزشک انجام می گیرد تا وضعیت جنین بررسی شود (وضعیت ضربان قلب جنین).

- مادر باردار ممکن است مشکلاتی از قبیل گرفتگی عضلانی و یا کمی خونریزی از ناحیه واژن را تجربه کند.

- پزشک مدت زمانی استراحت را برای مادر تجویز می کند تا این مشکلات برطرف شوند .پس از اندک استراحتی می توانید به فعالیت های روزمره خود ادامه دهید.

- اگر بعد از آمنیوسنتز مشکلات شما بیش از چند روز طول کشید و با مشکلاتی از قبیل تب، خونریزی از ناحیه واژن، از دست دادن مایع واژینال، درد رحم و یا مشکلاتی از این قبیل روبرو شدید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید و مشکلات مربوطه را مطرح کنید تا پزشک شما ، جهت برطرف کردن این مشکلات اقدام کند.


منبع:tebya.net