چرا قطر با ایران قطع رابطه نکرد؟

دوحه در راه استقلال از ریاض
چرا قطر با ایران قطع رابطه نکرد؟

با افزایش فرقه گرایی در خاورمیانه و گسترش رقابت های ژئوپلتیکی عربستان و ایران به دنبال اعدام شیخ نمر، رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس به طور مداوم بحث شورای همکاری خلیج فارس و اهمیت آن را پیش می کشند. با این وجود، تحلیل های دقیق نشان می دهد که اقدامات دیپلماتیک کشورهای کوچک حاشیه خلیج فارس علیه تهران وجهی محتاطانه داشته و بیشتر از آن که با هدف ایجاد وحدت در شورای همکاری خلیج فارس صورت گرفته باشد، با هدف پیشبرد منافع ملی این کشورها انجام شده است.

قطر در ششم ژانویه سفیر خود را از تهران فراخواند، اما اقدام به قطع روابط دیپلماتیک با ایران نکرد. این اقدام می تواند مثال مناسبی در این زمینه باشد. به نظر می رسد که قطر خود را متعهد به پیگیری استراتژی بهره برداری از تعارضات و رقابت های دو قدرت بزرگ خلیج فارس و پیشبرد منافع شیخ نشین های خلیج فارس در این فضا می داند.

در دوران حکومت امیر شیخ حمد بن خلیفه ثانی (2013-1995) روابط قطر و ایران به شکل قابل توجهی گسترده شد. نزدیکی دوحه به تهران، حمایت قطر از اخوان المسلمین و سرپرستی الجزیره مقامات عربستان را به خشم آورد. عربستان همواره قطر را با وجود وسعت کم آن، به مثابه چالشی مقابل جایگاه خویش به عنوان محور اصلی نظم در خلیج فارس می بیند. با ظهور بهار عربی در منطقه، تحلیلگران به تناوب به موضوع رقابت عربستان و قطر اشاره کردند. در آن زمان دوحه و ریاض هر یک تلاش کردند تا خلاء ایجاد شده را در کشورهای مختلف، مانند سوریه و مصر با توجه به نگاه متفاوت خود از آینده جهان عرب، پر کنند.

اگرچه افزایش روابط ایران و قطر، تنش ها را میان قطر و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بیشتر کرده است، اما قطر از منطقی خاص برای گسترش روابط با تهران پیروی می کند. سابقه تاریخی عدم اعتماد در روابط قطر و عربستان شامل تنازعات سرزمینی و دخالت های عربستان در امور سلطنتی قطر در دهه 1990 باعث شده است که قطر استقلال از عربستان را بر قرار گرفتن در مدار ژئوپلتیکی عربستان ترجیح دهد.

روابط عمیق تر با ایران می تواند وسیله ای باشد که توسط آن قطر به استقلال از عربستان دست یابد. اقلیت شیعه مذهب قطر همواره ارتباط خوبی با سنی های این کشور داشته اند. مقامات قطری بر خلاف عربستان هیچ گاه نگران انقلاب شیعیان به تحریک ایران نبوده اند.

قطر بر خلاف سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، همواره ایران را جزئی از حل معمای امنیتی منطقه می دیده است. به طور مثال، در سال 2010، دوحه قراردادی را با تهران در زمینه مبارزه با تروریسم و افزایش همکاری های امنیتی به امضاء رساند. چهار سال پیش نیز قطر تنها عضو شورای امنیت بود که به قطعنامه 1969 علیه ایران رای منفی داد.

روابط اقتصادی قوی با ایران نیز در محاسبات استراتژیک دوحه جایگاه ویژه ای دارد. با اجرای پروژه مشترک کریدر گازی شمال – جنوب، قطر از انگیزه لازم برای حل مشکلات میان ایران و اعراب برخوردار است. بدون تردید، تعارض نظامی در خلیج فارس می تواند توسعه پروژه کریدور گاز شمال-جنوب را تحت تاثیر قرار دهد.

در مارس 2014 عربستان، بحرین و امارات متحده عربی سفرای خود را از دوحه باز خواندند. این اقدام در پاسخ به تنش های به وجود آمده میان قطر و شورای همکاری خلیج فارس صورت گرفت. در آن زمان عربستان، قطر را تهدید به تحریم دریایی و زمینی کرد. در نوامبر 2014 سرانجام پس از تلاش های بسیار امیر قطر برای بهبود روابط، سه کشور سفرای خود را به دوحه بازگرداندند. اشتراک نظر قطر و عربستان در مورد بحران سوریه و یمن توانست به کاهش این تنش ها کمک زیادی کند.

در مقطع حساس کنونی، دوحه مصمم است که با برقراری توازن، ضمن کاهش تنش ها با عربستان، از حداکثر منافع افزایش ارتباط با ایران بهره مند شود.

تلاش قطر برای برقراری این توازن را به خوبی می توان در واکنش قطر به حمله به سفارت عربستان در تهران مشاهده کرد. قطر با ژستی دیپلماتیک، سفیر خود را از تهران فراخواند ولی برخلاف بحرین و سودان روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع نکرد.

افزایش فرقه گرایی در خاورمیانه به دنبال گسترش تنش ها میان ایران و عربستان کشورهای کوچک خلیج فارس مانند قطر را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اینکه تا چه میزان قطر بتواند به حفظ توازن میان این دو قدرت بپردازد و از جانبداری بپرهیزد، با گذر زمان ثابت خواهد شد.

اخبار سیاست خارجی - دیپلماسی ایرانی

ویدیو مرتبط :
مسئله قطع رابطه ایران با آمریکا

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

متن کامل طرح قطع رابطه دولت جمهوری اسلامی ایران با انگلیس

 

 

 

دولت موظف است از تاریخ تصویب این قانون کلیه روابط سیاسی خود با دولت انگلستان را متوقف و به حالت تعلیق درآورد.

طرح یک فوریتی الزام دولت به قطع رابطه با انگلستان منتشر شد.

طرح قانونی«یک فوریتی» الزام دولت جمهوری اسلامی ایران به قطع رابطه کامل سیاسی با دولت انگلستان به شرح زیر است.

ریاست محترم مجلس شورای اسلامی

احتراما طرح ذیل که به امضا 35 نفر از نمایندگان رسیده است جهت طی مراحل تصویب تقدیم می‌گردد:

مقدمه (دلایل لزوم تهیه و پیشنهاد)

1- سوابق طولانی دخالت‌های مستقیم و غیرمستقیم دولت انگلستان در امور ایران به ویژه نسل کشی در جنگ جهانی اول، کودتای رضا خان، سرنگونی دولت مصدق، حمایت از رژیم صدام بر علیه جمهوری اسلامی ایران و...

2- اظهارات مکرر و صریح مقامات رسمی دولت انگلستان بر حمایت از فتنه‌گری‌های قبل و بعد از انتخابات دولت دهم و پشتیبانی مالی، تبلیغات رسانه‌ای و اعزام جاسوس.

ماده واحده- دولت موظف است از تاریخ تصویب این قانون کلیه روابط سیاسی خود با دولت انگلستان را متوقف و به حالت تعلیق درآورد.

تبصره 1- دولت موظف است هم زمان با توقف ارتباطات سیاسی، دعاوی خود مبنی بر ضرر و زیان‌های مادی و معنوی به ملت ایران در طول سالیان گذشته را در مجامع داخلی و بین‌المللی دنبال نموده و هر شش ماه از نتیجه اقدامات خود مجلس شورای اسلامی را مطلع کند.

تبصره 2- چنانچه دولت انگلستان از اقدامات خود علیه دولت و ملت ایران عذرخواهی رسمی و علنی نماید، برقراری ارتباط مجدد موکول به نظر مجلس شورای اسلامی است.

نمایندگان امضا کننده طرح به شرح ذیل هستند؛

-سید محمد جواد ابطحی نماینده خمینی‌شهر

- حمید سعادت نماینده نجف‌آباد

- علیرضا سلیمی نماینده محلات

- حسین فدایی نماینده تهران

- عبدالمحمد بابااحمدی نماینده لردگان

- جبار کوچکی‌نژاد نماینده رشت

- کریم شهرزاد نماینده اصفهان

- نادر قاضی‌پور نماینده ارومیه

- سید ناصر موسوی لارگانی نماینده فلاورجان

- رضا آشتیانی نماینده قم

- سید علی محمد موسوی نماینده مبارکه

- سید مصطفی طباطبایی‌‌نژاد نماینده اردستان

- روح‌الله حسینیان نماینده تهران

- محمد تقی رهبر نماینده اصفهان

- سید عنایت‌الله هاشمی نماینده سپیدان

- جواد کریمی نماینده مشهد

- عباسعلی نورا نماینده زابل

- عبدالحسین ناصری نماینده گرگان

- غلامرضا دهقان نماینده کازرون

- سید رمضان شجاعی نماینده ساری

- علی کریمی نماینده بابل

- سید محمدرضا حاجی‌اصغری نماینده میانه

- محمد علی رضایی نماینده تربت حیدریه

- نصرالله کمالیان نماینده قوچان

- ابوالقاسم رحمانی نماینده اقلید

- حسین گروسی نماینده شهریار

- الیاس نادران نماینده تهران

- یعقوب جدگال نماینده چابهار

- مهدی کوچک‌زاده نماینده تهران

- بیژن نوباوه نماینده تهران

- اکبر رنجبرزاده نماینده اسدآباد

- سید سلمان ذاکر نماینده ارومیه

- علی بنایی نماینده قم

- حسین ابراهیمی نماینده بجنورد

- علی شاهرخی نماینده کوهدشت