وقتی زیبایی شناسی ایرانیان زیر و رو شد

روزنامه ابتکار: لباس فروشی‌های لوکس پایتخت از کاسبی راضی به نظر می‌رسند. چند فروشنده اعتراف می‌کنند گاهی سودهای بالای دویست درصد نصیبشان می‌شود و روزی سه تا چهار مشتری برایشان کافی است. مغازه‌های معمولی و فروشگاه‌های بزرگ هم از فروش تابستانی راضی اند؛ با توجه به بحران اقتصادی پیش آمده، زنانه فروشی‌ها پر از البسه مد روز و در عین حال ارزان است.

لباس‌های تابستانه، به خاطر دمای هوا، بیشتر با پارچه‌های نازک و بی کیفیتی تولید شده اند که قیمت تمام شده شان خیلی بالا نیست. یک خانم برای به روزبودن لباسهایش لازم نیست خیلی دست به جیب شود؛ قیمت یک مانتوی کتی یا جلو باز با ساپورت و یک جفت کفشِ تخت، کمتر از صدهزارتومان می‌شود. البته همین پوشش ممکن است در همان فروشگاه تا پانصد هزار تومان هم فروخته شود. اصل یا بدل لباسی به اسم ساپورت بی معنی به نظر می‌رسد.

تولیدی ها، خیلی خوب نبض جیب مردم را در دست دارند و در زمانه بحران اقتصادی، با وارد کردن شلواری با قیمتِ تمام شده بسیار کم و در عین حالا محبوب، به بازار، فروش خود را بالا می‌برند. خانم‌ها در فروشگاه‌های 7 تیر دنبال شلوار جین، پارچه ای یا کتان نیستند. آنها دنبال ساپورت می‌گردند؛ هم ارزان تر است و هم مد روز. مانتو‌های قدیمی که پارچه بیشتری برایشان مصرف می‌شود، گران ترند و خریدار کمتری هم دارند. مانتو‌های جلو باز و کتی با قیمتی در حدود سی هزار تومان، بیشترین مشتری را دارند. همین مدل مانتو با پارچه و دوخت بهتر ممکن است تا سیصد هزار تومان هم قیمت خورده باشد، اما جا برای تخفیف هست. امسال مانتو‌های رنگی فروش زیادی ندارند و خانم‌ها بیشتر رنگ‌های تیره را انتخاب می‌کنند.

اوضاع برای آقایان اما خیلی مناسب نیست. در حال حاضر شلوار ارزان قیمتی معادل ساپورت در بازار برایشان وجود ندارد، اما گرمکن‌های ورزشی، که آقایان این روزها در محیط‌های عمومی می‌پوشند، قیمت کمتری نسبت به شلوارهای جین و یا کتان کلاسیک دارد. با کمتر ازچهل هزار تومان می‌توان شلوار مد روز پسران را خرید و یک تی شرت تابستانی هم در فروشگاه‌های بزرگ با قیمتی حدود سی هزار تومان در دسترس است؛ اما برای خرید شلوارهای کلاسیکِ جین یا پارچه ای خوب باید تا حدود دویست هزار تومان کنار گذاشت. اوضاع کفش کمی نامساعد است و آقایان باید نزدیک 200 هزار تومان هزینه کنند تا بتوانند نسخه تقلبی یکی از کتانی‌های فسفری مد روز را به پا کنند؛ یا با حدود هفتاد هزار تومان یک جفت کفش تخت مدل زنانه بخرند. کفش‌های کلاسیک قیمت‌های بیشتری دارند و در بازار فردوسی برای خرید یک کفش اسپرت یا چرم باید جیب پر از پولی داشت.

زیبایی شناسی ایرانی مدت‌ها به صورت متکی بود؛ این سنت از صدها سال پیش تا دوران ویدئو سی دی ادامه داشت. عکس‌های زنان سوگلی ناصرالدین شاه نشان می‌دهد که ایرانی‌ها تا حدود 100 سال پیش به چه کسانی"زیبا" می‌گفتند. کسب و کار آرایشگاه‌های زنانه و فروش لوازم آرایشی، در دوره ای که عرف اجتماع اجازه نمی‌داد بانوان به جز صورتشان عرصه هنرنمایی داشته باشند، پررونق بود. این رونق همچنان ادامه دارد و آرایش به گریم تبدیل شده است. روی تابلوی آرایشگاه‌های بانوان از اصطلاح میک آپ استفاده می‌شود، اما صورت انحصار خود را از دست داده. با آمدن مانتو، مانتو‌های کوتاه، مانتو‌های خیلی کوتاه و ساپورت، زیبایی شناسی به سمت اندام‌ حرکت کرد و باشگاه رفتن و تردمیل و ایروبیک جزو برنامه‌های بانوانی شد که نمی‌خواستند از زیبایی شناسی روز عقب بمانند.

چهره‌هایی با بینی عمل کرده و میک آپ شده هنوز بخش بزرگی از جامعه بانوان را تشکیل می‌دهند؛ اما پیشروها روی اندام تاکید دارند و علاقه به صورت‌های رنگ شده را از دست داده اند، هر چند عده زیادی هم روی هر دو تاکید دارند. این تغییر زیبایی شناسی با دسترسی مردم به تصویر جهان خارج از طریق فیلم‌ها و کلیپ‌ها و عکس‌ها آغاز شد. روزگاری که استفاده از شلوار جین یک تابو بود و منکراتی‌ها با دیدن جوان‌های خوش تیپ به سمتش می‌رفتند تا حال اساسی بگیرند، کسی پیش بینی نمی‌کرد روزی به جای شلوار جین که آن روزها تنگ محسوب می‌شد، روزگاری بانوان با جوراب شلواری بیرون بیایند. گشت ارشاد هم در این مبارزه بی سرانجام تسلیم موج زیبایی شناسی جدید شد. مصرف کننده‌ها بیشتر از آن بودند که با تذکر شلوارشان را عوض کنند. زیبایی شناسی تغییر اساسی کرده و عده ای دوست دارند اندام‌های متناسبشان را نشان دهند. در زمانه ای که به شهادت صدا و سیما، داشتن خانه، ماشین و اندام خوب تنها ارزش‌های موجود هستند و رویای میلیونر شدن هر روزه توسط مخابرات تبلیغ می‌شود، تغییر جهت بخشی از جامعه و دگرگون شدن عرف نباید باعث تعجب کسی شود.

عمل زیبایی چهره یک عمل شایع در ایران است و دستکاری لب‌ها و گونه‌ها به قصد جذاب شدن یک پدیده معمول است. با کمک موجودی حساب، یک خانم می‌تواند به جز عمل بینی، صاحب لب دلخواه، گونه ی دلخواه و حتی دیگر اعضای دلخواهش شود. اما اگر کسی وقت خود را تنها روی چهره صرف کند از قافله عقب مانده و احتمال اینکه بانویی با صورت بی نهایت زیبا ولی اندام بد،عاشق پیدا کند بسیار سخت است؛ تعداد کسانی که به سنت وفادار مانده اند رو به کاهش است.

ایده زن و مرد خوش چهره حالا کمتر طرفدار دارد و اندام اغواگر ایده پرطرفدار جامعه است؛ از پسران و دختران مجرد گرفته تا مردان و زنان متاهلی که همراه خانواده برای گشت و گذار بیرون می‌آیند، همه برای اغواگر بودن نهایت تلاش خود می‌کنند. البته این بدان معنی نیست که این قشر در اکثریت هستند؛ اما به تناسب نحوه زندگی و علاقه به حضور در اماکن عمومی، بیشتر به چشم می‌خورند. شاید به خاطر استفاده از رنگ‌های فسفری در کنار لباس‌های تیره است که بیش از بقیه شهروندان دیده می‌شوند. تبلیغات مربوط به زیبایی حالا به صدا و سیما هم راه پیدا کرده و کرم‌های زیبایی و ابزار تناسب اندام به جز کانال‌های ماهواره در جام جم نیز تبلیغ می‌شوند.