ورود آنكارا به بازی ایران و عربستان

 

 

بحران جاری در سوریه رقابت های منطقه ای قدرت های درون و بیرون منطقه را تشدید كرده است و دو جبهه در حال رویارویی شكل گرفته است .

یك جبهه با رهبری ایران به همراه دولت سوریه و حزب الله لبنان و حماس و جهاد اسلامی فلسطین است كه به طور خلاصه تحت عنوان " محور مقاومت " از آن نام برده می شود . سخن مشترك این جبهه مبارزه با رژیم اسراییل و عدم  پذیرش موجودیت رژیمی تحت این عنوان در منطقه خاورمیانه است .

از قدرت های خارج از منطقه كه به محور مقاومت نزدیك هستند می توان از روسیه و تا حدودی چین نام برد كه یكی از آنها ( روسیه) به لحاظ نظامی و توان استراتژیك و دیگری( چین) از منظر اقتصادی رقیبان عمده ای در سطح جهانی برای ایالات متحده آمریكا محسوب می شوند.البته این دو کشور نه بر مبنای معادلات ایدئولوِژیک که به خاطر منافع راهبردی خود در این معادله حضور دارند.

اما جبهه دیگر این رویارویی به رهبری عربستان و برخی دیگر از كشورهای عربی منطقه و البته تركیه است . در این جبهه اتحادیه اروپا و آمریكا نیز به عنوان قدرت های خارجی حضور دارند . هدف اصلی این جبهه به زیر كشیدن حكومت بشار اسد در سوریه است و طبیعی است كه به چیزی كمتر از آن رضایت نمی دهند .

نا گفته پیداست كه هدف غایی عربستان از به زیر كشیدن بشار اسد از قدرت ، تضعیف موقعیت منطقه ای ایران است . مقامات آل سعود به خوبی می دانند كه حكومت جمهوری اسلامی ایران با همكاری دوست و متحد نزدیك خود (دمشق) توانسته است  در لبنان و فلسطین نیز اعمال نفوذ كند و اگر این كانال مهم ارتباطی را مسدود كنند می توانند ایران را از دسترسی راحت و آسان به لبنان و فلسطین محروم كنند و صد البته با تضعیف موقعیت منطقه ای ایران با توجه به " صفر بودن حاصل جمع بازی استراتژیك " در منطقه ، این دست عربستان است كه بالاتر خواهد بود.

حضور تركیه در این محور ( البته در مورد سوریه) دلایل خاص خودش را دارد . ترك ها در سال های گذشته به مدد دولتی منتخب و با گرایش های اسلامی توانسته اند موفقیت های بزرگی در عرصه اقتصاد داخلی و سیاست خارجی و كسب محبوبیت و پرستیژ در جهان اسلام و عرب كسب كنند كه به این راحتی ها حاضر نیستند دستاوردهای خود را بر باد رفته ببینند.

ترك ها می خواهند الگویی نوین از به هم آمیختگی اسلام و دموكراسی باشند و از همین رو می كوشند نقش یك حكومت الگو و موفق را برای كشورهای تازه از یوغ استبداد رسته در کشورهای عربی بازی كنند . اخیرا عبدالله گل رییس جمهوری تركیه طی اظهاراتی اعلام كرد كه كرانه های مدیترانه دیگر جای امنی برای دیكتاتورها نیست.

از سوی دیگر تركیه می كوشد به عنوان كشوری پیشرو جایگاه مذاكرات و تعاملات اپوزیسیون خارجی سوریه باشد تا به زعم خود ، هم كسب پرستیژ بین المللی كند و هم اینكه بتواند از هم اكنون جای پای محكمی در دولت آینده سوریه داشته باشد.

ترك ها امروز احساس می كنند كه با توجه به اینكه در دهه های گذشته نگاهشان همواره به غرب ( اروپا و آمریكا) بوده از منطقه خاورمیانه غافل مانده اند و باید این نقیصه را جبران كنند . آنها بدین منظور چند سیاست را به طور همزمان دنبال می كنند  :

-به صفر رساندن تنش با همسایگان (سیاست اعلامی داود اوغلو - وزیر خارجه ترکیه)

-تلاش برای كسب محبوبیت در میان كشورهای عربی و اسلامی

-كاهش روابط با اسراییل

-فاصله گرفتن از غرب و نزدیك تر شدن به شرق در عرصه سیاست خارجی (ولو در ظاهر)

-تلاش برای توسعه و بهبود روابط با روسیه ، ایران ، ارمنستان و یونان

-و بالاخره میزبانی از چهره ها و گروه های اپوزیسیون كشورهای درگیر موج ناآرامی در خاورمیانه و تلاش برای اعمال نفوذ بر آنها

به طور كلی سیاست خارجی تركیه تا كنون در منطقه در محورهای فوق چرخش داشته اما نباید از یاد برد كه تركیه در بازی رقابت منطقه ای ، تازه واردی بیش نیست و مجبور است در بازی قدرت  و كشاكش منطقه ای یا پشت سر ایران قرار بگیرد یا به پشت سعودی ها بغلتد .

در مورد سوریه ترك ها با توجه به چند ملاحظه ، صرفه و صلاح خود را در این دیدند كه با عربستان هماهنگ شوند:

نخست اینكه تركیه نمی خواهد - به عنوان كشوری که در صدد است خود را الگوی اعراب بنامد- در بحبوحه بهار عربی ، در کنار یکی از حکومت های عربی باشد که با مخالفت هایی در داخل مواجه است و کشتارهایی نیز در آن انجام شده است. در این صورت ترك ها متهم به رفتار و اعمال استانداردهای دوگانه می شوند و الهام بخشی خود را از دست می دهند.

دوم اینكه تركیه با سوریه هم مرز است و به هیچ عنوان نمی خواهد مرزهایش ناامن باشد . از نظر ترك ها عمر حكومت بشار اسد به شماره افتاده و ادامه مقاومت او تنها به قیمت بالا رفتن هزینه و احتمال آغاز یك جنگ داخلی در این كشور است كه در این صورت ناامنی در سوریه به ضرر تركیه خواهد بود. هم از این رو ترك ها همواره در ماه های گذشته به اسد پیشنهاد داده اند كه داوطلبانه از قدرت كنار برود و گاه این خواسته خود را با تندترین عبارات بیان می كنند.

سوم اینكه تركیه با تداوم بحران سوریه نمی توانست موضع سومی اتخاذ كند چون اساسا این بحران از ابتدای آغاز خود ماهیتی داشت كه صحنه رویارویی بین ایران و عربستان بود و راه میانه ای در آن نبود تا تركیه پا در آنجا بگذارد . به عبارت دیگر، بشار اسد یا می ماند و یا می رود و راه سومی در میان نیست.

دولت آنكارا در ماه های ابتدایی آغاز بحران سوریه اصرار زیادی به انجام اصلاحات از سوی حكومت بشار اسد داشت ؛ این موضعی بینابین بود كه كمی از موضع ایران در مورد سوریه جلوتر و مقداری از موضع عربستان درباره سوریه عقب تر بود ، اما تحلیل دولت سوریه این بود كه اگر بخواهد در برابر خواست های مخالفان كوتاه بیاید آنها گام به گام جلو خواهند آمد . بنابراین دولت اسد در ماه های نخست مقاومت كرد و وقتی مقامات سوریه از انجام اصلاحات  در این كشور سخن گفتند كه دیگر از نظر تركیه و مخالفان حكومت سوریه دیر شده بود .

بنابراین تركیه در مورد بحران سوریه با توجه به متغیرهای برشمرده شده و ملاحظات خود در پشت سر عربستان قرار گرفته است اما در عین حال تلاش می كند محوری مهم برای رایزنی های منطقه ای درباره بحران سوریه باشد و با پناه دادن به مخالفان سیاسی سوریه ، شهر استانبول را به پایتخت دیپلماتیك و موقت برای رایزنی مخالفان حكومت بشار اسد تبدیل سازد.

در مجموع در جمع بندی موضوع باید اشاره داشت كه بحران سوریه حد نهایت رویارویی دو محور" ایران " و " عربستان " در منطقه خاورمیانه است و این نتیجه بحران سوریه است كه نشان خواهد داد موقتا كدام یك از این دو محور بازی را از حریف برده است . در صورت بقای حكومت اسد این تهران خواهد بود كه می تواند به عربستان "ضرب شصت" نشان دهد و در صورتی كه حكومت اسد در دمشق فروریزد این عربستان خواهد بود ظفرمندانه سعی در تضعیف ایران خواهد داشت.

این در حالی است كه برای تركیه اوضاع فرق می كند . دولت تركیه در مورد بحران سوریه در ماه های گذشته به نحوی رفتار كرده است كه با فروپاشی حكومت بشار اسد به اندازه عربستان دستاوردی نخواهد داشت در حالی كه با ابقای اسد در قدرت چیزهای فراوانی از دست خواهد داد كه كمترین آن تلاش حكومت سوریه برای ایجاد مشكل در مساله كردهای تركیه و ایجاد نگرانی های مرزی و امنیتی است كه می تواند امنیت ملی تركیه را تهدید كند.../عصرایران

اشتباه فاحش تركیه در بحران سوریه
ورود آنكارا به بازی ایران و عربستان
به طور كلی سیاست خارجی تركیه تا كنون در منطقه در محورهای فوق چرخش داشته اما نباید از یاد برد كه تركیه در بازی رقابت منطقه ای ، تازه واردی بیش نیست و مجبور است در بازی قدرت و كشاكش منطقه ای یا پشت سر ایران قرار بگیرد یا به پشت سعودی ها بغلتد .
عصر ایران - بحران جاری در سوریه رقابت های منطقه ای قدرت های درون و بیرون منطقه را تشدید كرده است و دو جبهه در حال رویارویی شكل گرفته است .

یك جبهه با رهبری ایران به همراه دولت سوریه و حزب الله لبنان و حماس و جهاد اسلامی فلسطین است كه به طور خلاصه تحت عنوان " محور مقاومت " از آن نام برده می شود . سخن مشترك این جبهه مبارزه با رژیم اسراییل و عدم  پذیرش موجودیت رژیمی تحت این عنوان در منطقه خاورمیانه است .

از قدرت های خارج از منطقه كه به محور مقاومت نزدیك هستند می توان از روسیه و تا حدودی چین نام برد كه یكی از آنها ( روسیه) به لحاظ نظامی و توان استراتژیك و دیگری( چین) از منظر اقتصادی رقیبان عمده ای در سطح جهانی برای ایالات متحده آمریكا محسوب می شوند.البته این دو کشور نه بر مبنای معادلات ایدئولوِژیک که به خاطر منافع راهبردی خود در این معادله حضور دارند.

اما جبهه دیگر این رویارویی به رهبری عربستان و برخی دیگر از كشورهای عربی منطقه و البته تركیه است . در این جبهه اتحادیه اروپا و آمریكا نیز به عنوان قدرت های خارجی حضور دارند . هدف اصلی این جبهه به زیر كشیدن حكومت بشار اسد در سوریه است و طبیعی است كه به چیزی كمتر از آن رضایت نمی دهند .

نا گفته پیداست كه هدف غایی عربستان از به زیر كشیدن بشار اسد از قدرت ، تضعیف موقعیت منطقه ای ایران است . مقامات آل سعود به خوبی می دانند كه حكومت جمهوری اسلامی ایران با همكاری دوست و متحد نزدیك خود (دمشق) توانسته است  در لبنان و فلسطین نیز اعمال نفوذ كند و اگر این كانال مهم ارتباطی را مسدود كنند می توانند ایران را از دسترسی راحت و آسان به لبنان و فلسطین محروم كنند و صد البته با تضعیف موقعیت منطقه ای ایران با توجه به " صفر بودن حاصل جمع بازی استراتژیك " در منطقه ، این دست عربستان است كه بالاتر خواهد بود.

حضور تركیه در این محور ( البته در مورد سوریه) دلایل خاص خودش را دارد . ترك ها در سال های گذشته به مدد دولتی منتخب و با گرایش های اسلامی توانسته اند موفقیت های بزرگی در عرصه اقتصاد داخلی و سیاست خارجی و كسب محبوبیت و پرستیژ در جهان اسلام و عرب كسب كنند كه به این راحتی ها حاضر نیستند دستاوردهای خود را بر باد رفته ببینند.

ترك ها می خواهند الگویی نوین از به هم آمیختگی اسلام و دموكراسی باشند و از همین رو می كوشند نقش یك حكومت الگو و موفق را برای كشورهای تازه از یوغ استبداد رسته در کشورهای عربی بازی كنند . اخیرا عبدالله گل رییس جمهوری تركیه طی اظهاراتی اعلام كرد كه كرانه های مدیترانه دیگر جای امنی برای دیكتاتورها نیست.

 از سوی دیگر تركیه می كوشد به عنوان كشوری پیشرو جایگاه مذاكرات و تعاملات اپوزیسیون خارجی سوریه باشد تا به زعم خود ، هم كسب پرستیژ بین المللی كند و هم اینكه بتواند از هم اكنون جای پای محكمی در دولت آینده سوریه داشته باشد.

ترك ها امروز احساس می كنند كه با توجه به اینكه در دهه های گذشته نگاهشان همواره به غرب ( اروپا و آمریكا) بوده از منطقه خاورمیانه غافل مانده اند و باید این نقیصه را جبران كنند . آنها بدین منظور چند سیاست را به طور همزمان دنبال می كنند  :

-به صفر رساندن تنش با همسایگان (سیاست اعلامی داود اوغلو - وزیر خارجه ترکیه)
-تلاش برای كسب محبوبیت در میان كشورهای عربی و اسلامی
-كاهش روابط با اسراییل
-فاصله گرفتن از غرب و نزدیك تر شدن به شرق در عرصه سیاست خارجی (ولو در ظاهر)
-تلاش برای توسعه و بهبود روابط با روسیه ، ایران ، ارمنستان و یونان
-و بالاخره میزبانی از چهره ها و گروه های اپوزیسیون كشورهای درگیر موج ناآرامی در خاورمیانه و تلاش برای اعمال نفوذ بر آنها

به طور كلی سیاست خارجی تركیه تا كنون در منطقه در محورهای فوق چرخش داشته اما نباید از یاد برد كه تركیه در بازی رقابت منطقه ای ، تازه واردی بیش نیست و مجبور است در بازی قدرت  و كشاكش منطقه ای یا پشت سر ایران قرار بگیرد یا به پشت سعودی ها بغلتد .

در مورد سوریه ترك ها با توجه به چند ملاحظه ، صرفه و صلاح خود را در این دیدند كه با عربستان هماهنگ شوند:

نخست اینكه تركیه نمی خواهد - به عنوان كشوری که در صدد است خود را الگوی اعراب بنامد- در بحبوحه بهار عربی ، در کنار یکی از حکومت های عربی باشد که با مخالفت هایی در داخل مواجه است و کشتارهایی نیز در آن انجام شده است. در این صورت ترك ها متهم به رفتار و اعمال استانداردهای دوگانه می شوند و الهام بخشی خود را از دست می دهند.

دوم اینكه تركیه با سوریه هم مرز است و به هیچ عنوان نمی خواهد مرزهایش ناامن باشد . از نظر ترك ها عمر حكومت بشار اسد به شماره افتاده و ادامه مقاومت او تنها به قیمت بالا رفتن هزینه و احتمال آغاز یك جنگ داخلی در این كشور است كه در این صورت ناامنی در سوریه به ضرر تركیه خواهد بود. هم از این رو ترك ها همواره در ماه های گذشته به اسد پیشنهاد داده اند كه داوطلبانه از قدرت كنار برود و گاه این خواسته خود را با تندترین عبارات بیان می كنند.

سوم اینكه تركیه با تداوم بحران سوریه نمی توانست موضع سومی اتخاذ كند چون اساسا این بحران از ابتدای آغاز خود ماهیتی داشت كه صحنه رویارویی بین ایران و عربستان بود و راه میانه ای در آن نبود تا تركیه پا در آنجا بگذارد . به عبارت دیگر، بشار اسد یا می ماند و یا می رود و راه سومی در میان نیست.

دولت آنكارا در ماه های ابتدایی آغاز بحران سوریه اصرار زیادی به انجام اصلاحات از سوی حكومت بشار اسد داشت ؛ این موضعی بینابین بود كه كمی از موضع ایران در مورد سوریه جلوتر و مقداری از موضع عربستان درباره سوریه عقب تر بود ، اما تحلیل دولت سوریه این بود كه اگر بخواهد در برابر خواست های مخالفان كوتاه بیاید آنها گام به گام جلو خواهند آمد . بنابراین دولت اسد در ماه های نخست مقاومت كرد و وقتی مقامات سوریه از انجام اصلاحات  در این كشور سخن گفتند كه دیگر از نظر تركیه و مخالفان حكومت سوریه دیر شده بود .

بنابراین تركیه در مورد بحران سوریه با توجه به متغیرهای برشمرده شده و ملاحظات خود در پشت سر عربستان قرار گرفته است اما در عین حال تلاش می كند محوری مهم برای رایزنی های منطقه ای درباره بحران سوریه باشد و با پناه دادن به مخالفان سیاسی سوریه ، شهر استانبول را به پایتخت دیپلماتیك و موقت برای رایزنی مخالفان حكومت بشار اسد تبدیل سازد.

در مجموع در جمع بندی موضوع باید اشاره داشت كه بحران سوریه حد نهایت رویارویی دو محور" ایران " و " عربستان " در منطقه خاورمیانه است و این نتیجه بحران سوریه است كه نشان خواهد داد موقتا كدام یك از این دو محور بازی را از حریف برده است . در صورت بقای حكومت اسد این تهران خواهد بود كه می تواند به عربستان "ضرب شصت" نشان دهد و در صورتی كه حكومت اسد در دمشق فروریزد این عربستان خواهد بود ظفرمندانه سعی در تضعیف ایران خواهد داشت.

این در حالی است كه برای تركیه اوضاع فرق می كند . دولت تركیه در مورد بحران سوریه در ماه های گذشته به نحوی رفتار كرده است كه با فروپاشی حكومت بشار اسد به اندازه عربستان دستاوردی نخواهد داشت در حالی كه با ابقای اسد در قدرت چیزهای فراوانی از دست خواهد داد كه كمترین آن تلاش حكومت سوریه برای ایجاد مشكل در مساله كردهای تركیه و ایجاد نگرانی های مرزی و امنیتی است كه می تواند امنیت ملی تركیه را تهدید كند.

ویدیو مرتبط :
خلاصه بازی ایران و عربستان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

عربستان: هواپیمای ایران باید از ما برای ورود به یمن مجوز می گرفت

به گزارش «انتخاب»، به نقل از پایگاه خبری النشره، سرتیپ احمد عسیری سخنگوی عملیات موسوم به «طوفان قاطعیت» عربستان سعودی گفت: «ما به علت اینکه هواپیمایی ایرانی مجوز نداشت به آن اجازه فرود در یمن ندادیم.»

وی افزود: «ساز و کار صدور مجوز فقط در دست ماست و هواپیمای ایرانی چنین مجوزی نداشت.»

 عسیری این سخنان را در واکنش به اعلام احضار کاردار عربستان در تهران و ابلاغ اعتراض ایران به اقدام ائتلاف عربی در جلوگیری از فرود دو هواپیمای ایرانی در صنعا، مطرح کرد.

روز گذشته، حسین امیرعبداللهیان معاون عربی آفریقایی وزیر امور خارجه گفت : هواپیمای هلال احمر جمهوری اسلامی ایران حامل کمکهای دارویی و مجروحان یمنی مداوا شده در ایران دقایقی پیش با مداخله جنگنده های سعودی در آسمان یمن به رغم مجوزهای لازم بازگشت.

حسین امیرعبداللهیان همچنین در تماس تلفنی با رئیس صلیب سرخ جهانی بر ضرورت اقدام جدی تر این سازمان در ارسال کمکهای دارویی و غذایی برای مردم یمن تأکید کرد.

وی در گفت‌وگو با پیتر مورر همچنین بر انتقال مجروحان بدحال و نیازمند کمکهای پزشکی در یمن به کشورهای همسایه تأکید کرد.

 

 اخبار  سیاست  خارجی  -   تیک