نگرانی قائم مقام صندوق توسعه ملی

قائم مقام صندوق توسعه ملی کشورگفت:تصمیمات مقطعی در رابطه با صندوق توسعه ملی می تواند ثبات این صندوق را به خطر بیاندازد.

ممبینی خبر داد: * پیش‌بینی موجودی 12 میلیارد دلاری صندوق توسعه ملی * 10 برابر شدن بودجه متروی تهران در طول برنامه چهارم

معاون بودجه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور در گفت‌وگویی تازه، مشخصاتجدیدی از لایحه بودجه سال آینده كل كشور را تشریح كرده ‌است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، رحیم ممبینی در این گفت‌وگو پیش‌بینی كرده است كه موجودی صندوق توسعه ملی 12 میلیارد دلاری باشد. همچنین از 10 برابر شدن بودجه متروی تهران در طول برنامه چهارم سخن گفته است.

متن كامل گفت‌وگوی معاون بودجه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور با هفته‌نامه برنامه به این شرح است:

* در بودجه‌های سنواتی همواره به افزایش بهره‌وری تأكید شده و در بخشنامه بودجه 1390 هم به این مسأله تأكید خاصی شده است. راهكارهای شما برای افزایش سهم بهره‌وری چیست؟

- ‌تحقق بهره‌وری باید توسط دستگاه‌های اجرایی انجام پذیرد. ما مرتب به آنها در بخشنامه‌ها گفتیم و پیشنهاد دادیم كه برنامه‌ای خاص بهره‌وری زیر ردیف‌های خود داشته باشند، زیرا در عمل جلوه‌های بهره‌وری بایستی توسط دستگاه‌ها تجلی یابد. بهره‌وری ابعاد مختلف دارد كه مهم‌ترین آن هم از طریق آموزش قابل انجام است و هم از طریق پژوهش و هم ایجاد انگیزه در كاركنان كه متناسب با این موضوع‌ها، اعتبار برای دستگاه‌ها هم پیش‌بینی شده است. یعنی دستگاه‌ها در ارتباط با آنچه كه می‌تواند موجب افزایش بهره‌وری شود اعم از نیروی انسانی، محدودیت قابل توجهی ندارند، یعنی می‌توانند با امكاناتی كه در اختیار دارند فضای اقناع كاری ایجاد كنند، توان پرسنل را بالا ببرند و هم انگیزه‌های تشویقی برای پرسنل ایجاد كنند. مطلب دیگر در ارتباط با بهره‌وری به نهاده‌های مربوط به موضوع بهره‌وری برمی‌گردد كه در ارتباط با انرژی یك مفهوم دارد و در بخش‌های مختلف اهم از حمل‌ونقل، صنعت و كشاورزی این مفهوم، متفاوت است.

اما مهم‌ترین آنها اصلاح و بهینه‌سازی نهاده‌های انرژی است. برای این موضوع هم در سال‌جاری اعتباراتی پیش‌بینی كرده‌ایم وهم برای سال آینده این موضوع را تداوم خواهیم داد. در بحث حمل و نقل به تازگی 420 میلیارد تومان اعتبار و برای كمك به صنعت 900 میلیارد تومان مصوب شده برای كشاورزی نیز حدود 400 میلیارد تومان تصویب شده است تمام این موارد كمك خواهد كرد كه ما بتوانیم كارآیی سیستم‌هایمان را افزایش دهیم.

*اعتباری كه برای بهره‌وری در دستگاه‌ها پیش‌بینی شده چه میزان است؟

- قرار شد كه خود دستگاه‌ها این اعتبار را پیش‌بینی كنند. در ضوابط مالی ناظر بر تهیه و تنظیم بودجه سال 1390 ابلاغ كرده‌ایم كه در راستای ارتقای سهم بهره‌وری در رشد اقتصادی به میزان یك سوم در پایان برنامه پنجم، دستگاه‌های اجرایی موظف‌اند اعتباری را به منظور سنجش، عارضه‌یابی و بهبود بهره‌وری در بودجه خود لحاظ كنند. یعنی ما بستر اجرایی را فراهم كردیم ولی باید دستگاه‌ها مرتب این موضوع را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. ما از مركز ملی بهره‌وری خواستیم كه دستورالعملی را تهیه كنند و در اختیار ما بگذارند كه جزو ضمائم بودجه قرار بگیرد. مركز ملی بهره‌وری باید این موضوع را از طریق دستگاه‌های اجرایی دنبال كند. و دستگاه‌های اجرایی هم باید بیشترین همكاری را در جهت تحقق این موضوع مهم، با مركز داشته باشند.

*آیا درصد رشد بهره‌وری از تولید ناخالص داخلی در بودجه سال 1390 پیش‌بینی شده است؟

- عنوان شده كه یك سوم از رشد اقتصادی باید از محل بهره‌وری باشد، اما این درصد رشد به‌طور معمول بعد از انجام كار قابل سنجش است و پیش‌بینی آن معمولاً امكان‌پذیر نیست. لیكن ما باید شرایط لازم را برای تحقق این موضوع در بودجه‌های سنواتی فراهم نماییم.

*با توجه به اینكه رویكرد بودجه، اجرا و اتمام طرح‌های نیمه‌تمام است و كمتر به شروع طرح جدید تأكید شده آیا بودجه كفاف اجرای طرح‌های استانی رییس‌جمهور را خواهد داد؟

- مصوبه‌های سفرهای استانی در عمل برنامه كاری دولت تلقی می‌شود و اعتبارات عمرانی ما هم باید در راستای طرح‌های مصوب سفرهای استانی باشد البته جدا از طرح‌هایی كه از قبل تصویب شده و در قانون بودجه، موجود است كه عمده آنها نیز مربوط به سفرهای استانی است.

به دو طریق این امكان وجود دارد كه اكثر مصوبه‌های استانی را محقق كنیم. تعدادی از این مصوبه‌ها بستر زمانی بیشتری می‌طلبد اما بسیاری از این مصوبه‌ها در یك دوره 4-3 ساله قابل انجام است. مشروط به اینكه ما ساماندهی‌ای كه در ارتباط با طرح‌های عمرانی انجام می‌دهیم را اجرا كنیم. یعنی طرح‌های غیر اولویت‌دار را حذف و متوقف كنیم از جمله طرح‌هایی كه دارای عمر بیش از 20 ساله و فاقد اثربخشی‌اند را متوقف كنیم و اعتبارات را به سمت مصوبه‌ها و طرح‌هایی بیاوریم كه در راستای عدالت اجتماعی تنظیم شده‌اند. معتقدم كه در یك بستر زمانی 4-3 ساله اكثر این طرح‌ها قابل انجام است.

حتی در برخی استان‌ها گزارش شده كه مصوبه‌های دور اول و دوم تا صددرصد انجام شده است. ضمن اینكه این طرح‌ها هم از محل منابع عمومی و هم از طریق تسهیلات سرمایه‌گذاری قابل انجام است.

در حال حاضر استان‌های كشور در تشكیلات خود جایگاهی برای تسهیلات و سرمایه‌گذاری پیش‌بینی كرده‌اند و اكثر آنها مستقیم و با هماهنگی سازمان سرمایه‌گذاری وزارت امور اقتصادی و دارایی دركشورهای خارجی حضور می‌یابند و برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری خود همایش برگزار می‌كنند تا بتوانند از فرصت‌های سرمایه‌گذاری غیردولتی هم استفاده كنند. اگر این همت استمرار یابد، با استفاده از منابع عمومی كه در اختیار داریم و امكاناتی كه در بخش غیردولتی موجود است، می‌توانیم این پروژه‌ها را محقق كنیم طرح‌های عمرانی مصوب سفرهای استانی بیشترین نقش را در ارتقای شاخص‌های عدالت اجتماعلی ایفا خواهند كرد.

*سقف بودجه‌ای كه برای طرح‌های استانی در نظر گرفته شده چه میزان است؟

- سقف‌ها هنوز تعیین نشده اما رشد اعتبارات استانی بیش از سایر طرح‌ها و ردیف‌ها خواهد بود و توجه ویژه‌ای به رشد اعتبارات استانی می‌شود. به خصوص استان‌هایی كه از نظر پیشرفت زیر متوسط شاخص‌های عمده ما هستند. به‌طور مثال متوسط شاخص‌ راه‌های آسفالته روستایی به كل راه‌های روستایی در سال گذشته 62 درصد بود. ما باید به استان‌هایی كه زیر این شاخص هستند توجه ویژه‌ای بكنیم. در سایر موضوع‌های مهم به همین نحو عمل می‌كنیم. بنابراین رشد اعتبارات عمرانی برای استان‌ها متفاوت خواهد بود.

*یعنی طرح‌های استانی به طرح‌های ملی پیشی گرفته‌اند؟

- در سال 1390 توجه بیشتری به طرح‌های استانی خواهیم داشت ضمن اینكه طرح‌های ملی و استانی مكمل هم هستند و ممكن است در درازمدت طرح‌های ملی در پیشرفت و تعالی كشور مؤثر باشند. اما چون طرح‌های استانی زودبازده هستند و آثار مثبت آن هم زودتر دیده می‌شود سعی می‌شود كه به این طرح‌ها توجه ویژه‌ای شود.

*رویكردی كه در ارتباط با اتمام طرح‌های نیمه‌تمام در بودجه‌های سنواتی گذشته بدان توجه شده بود در بودجه سال 1390 هم ادامه خواهد داشت؟

- در بخشنامه بودجه 1390 به اتمام طرح‌های نیمه‌تمام تأكید شده و رویكرد اساسی ما هم همین است. ولی متناسب با اعتباراتی كه در اختیار داریم، این كار انجام می‌شود.

*با توجه به اینكه به خصوص در شهرهای بزرگ به مسأله حمل و نقل و كاهش بار ترافیكی توجه خاصی شده است، اعتبار در نظر گرفته شده در زمینه حمل و نقل به چه میزان است؟

-در دولت نهم و دهم توجه ویژه‌ای به حمل و نقل درون شهری و برون شهری شده است. به نحوی كه اگر بخواهیم مقایسه‌ای در ارتباط با اعتبارات قطار شهری داشته باشیم، باید بگویم كه در كلان‌شهرها (به جز تهران) قبل از برنامه چهارم، مجموع اعتباراتی كه برای قطار شهری هزینه شده 367 میلیارد تومان بوده در صورتی كه این رقم در برنامه چهارم تا پایان سال 1388، 2839 میلیارد تومان بوده؛ یعنی نزدیك به 7/7 برابر نسبت به قبل از برنامه اعتبارات قطار شهری رشد كرده است فقط در سال 1389 مبلغی حدود 700 میلیارد تومان برای همین كلان‌شهرها (به جز تهران) تصویب شده است (حدود 9.7 برابر نسب به قبل از برنامه چهارم) كه تاكنون نیز 60 درصد آن تخصیص یافته است.

برای قطار شهری تهران تا قبل از برنامه از محل بودجه عمومی 100 میلیارد تومان و در طول برنامه چهارم نیز حدود 1066 میلیارد تومان (10/10 برابر) برای قطار شهری هزینه شده است. در سال 1389، 324 میلیارد تومان برای قطار شهری تهران اعتبار، پیش‌بینی شده است. كه تاكنون نیز 60 درصد آن تخصیص یافته است. علاوه بر این از تجهیزاتی كه برای قطار شهری از خارج وارد می‌شود به صورت جمعی – خرجی عمل می‌شود. یعنی اعتبار توسط شهرداری پرداخت نمی‌شود كه این نیز كمك غیرمستقیمی است. علاوه بر این برای خرید واگن و سایر تجهیزات موردنیاز نیز توسط دولت امور مربوط به تسهیلات مالی و ضمانت‌های آن صورت می‌گیرد.

در ارتباط با بحث خودروهای فرسوده و خرید اتوبوس شهری و سایر لوازمی كه به حمل و نقل عمومی كمك می‌كند نیز باید بگویم كه اعتبارات نسبت به گذشته چند برابر شده است. بنابراین به حمل و نقل درون شهری توجه خاصی شده است.

در زمینه حمل و نقل برون شهری، نیز توجه خاصی در این سنوات به عمل آمده است كه در بودجه 1390 نیز این موضوع با رشد لازم دنبال خواهد شد و برای سال جاری نیز كمك‌های لازم به عمل می‌آید تا این كامیون‌ها از ناوگان حمل و نقل خارج شده و كامیون‌های نو جایگزین شود. در این راستا قرار شده كه از طریق ستاد حمل و نقل و مدیریت سوخت و با هماهنگی وزارت راه به صاحبان ده هزار كامیون فرسوده كمك‌های لازم بشود.

در بودجه سال 1389 در مجموع حدود 8 هزار میلیارد تومان اعتبار برای حمل و نقل درون شهری و برون شهری، پیش‌بینی شده و این امر در بودجه سال 1390 با رشد مناسب استمرار خواهد داشت.

* پیش‌بینی شما برای تأمین هزینه‌های جاری از محل درآمدهای مالیاتی در بودجه سال 1390 چقدر است؟

- پیش‌بینی ما برای سال 1390 این است كه حداقل حدود 80 درصد از مصارف هزینه‌ای را از محل درآمدها شامل درآمدهای مالیاتی و سایر درآمدها تأمین كنیم.

* آیا این امر با توجه به طرح جامع مالیاتی امكان‌پذیر است؟

- با وضع موجود، پیش‌بینی ما این است كه حداقل حدود 80 درصد از مصارف هزینه‌ای را از محل درآمدهای غیرنفتی تأمین كنیم.

* در سال‌جاری چه میزان از هزینه‌های جاری از محل مالیات‌ها محقق شده است؟

- در سال‌جاری منهای اعتباری كه برای یارانه برق دیدیم حدود 77 درصد از درآمدهای مالیاتی محقق می‌شود و با یارانه برق این رقم به 74 درصد خواهد رسید كه یارانه برق حدود 3 هزار میلیارد تومان را شامل می‌شود.

* یارانه برق در كدام بخش از بودجه منظور می‌شود؟

یارانه برق جزو مصارف هزینه‌ای محسوب می‌شود و در مقابل درآمدهای مالیاتی قرار می‌گیرد. قانونگذار عنوان كرده كه مصارف هزینه‌ای تا پایان برنامه پنجم باید با درآمدهای غیرنفتی برابر باشد.

وقتی عنوان می‌شود كه مصارف هزینه‌ای ما در قانون بودجه 69 هزار میلیارد تومان است، یارانه برق هم جزو آن قرار می‌گیرد. آن مقدار از مصارف هزینه‌ای كه از محل درآمدها تأمین می‌شود 74 درصد، با یارانه برق است در راستای اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها هدفمند خواهد شد كه این اقدام تغییراتی را در مصارف هزینه‌ای ایجاد خواهد كرد و قطعاً فاصله مصارف هزینه‌ای با درآمدهای غیرنفتی كمتر خواهد شد.

* در سال 1390 یارانه نهاده‌های كشاورزی به چه صورت خواهد بود؟

- یارانه نهاده‌های كشاورزی حذف نخواهد شد ولی شیوه‌های درج آن در لایحه بودجه، با قبل متفاوت خواهد بود و به‌طور كلی برای رونق تولید در بخش كشاورزی حمایت‌های بیشتری از كشاورزان خواهیم داشت ولی شیوه‌های این حمایت را تغییر خواهیم داد.

* در سال‌جاری یارانه نهاده‌های كشاورزی چه میزان بوده است؟

- در سال‌جاری 850 میلیارد تومان بابت نهاده‌های كشاورزی، منظور شده است كه عمده این یارانه بابت كود است در صورتی كه اگر این رقم را در زمینه اصلاح بذر و نهال مصرف كنیم، كارآیی و اثربخشی آن بیشتر خواهد بود.

* در بودجه سال 1390 چه راهكارهایی در نظر گرفته‌اید كه صنعتگران از بابت هدفمندكردن یارانه‌ها حمایت شوند؟

- در این زمینه وزرات صنایع و معادن یك بسته اجرایی تهیه كرده كه بسیار جامع و كامل است و در همین راستا 900 میلیارد تومان اعتبار برای آنها منظور شده است. عمده این اعتبار بابت ارتقای فناوری‌های تولید، داده می‌شود. مقداری از آن بلاعوض است ولی به‌طور عمده در قالب تسهیلات و وجوه اداره شده اعطا می‌شود. یعنی 100 میلیارد تومان در قالب كمك بلاعوض، 800 میلیارد تومان در قالب تسهیلات و به صورت وجوه اداره شده است كه ما صنعت را در ارتباط با بهینه‌سازی مصرف سوخت حمایت كنیم. با این اعتبار كه از محل بودجه عمومی در اختیار آنها گذاشتیم و وزارت صنایع و معادن نیز به میزان دو برابر این پول، می‌تواند از بانك‌ها تسهیلات بگیرد، یعنی مبلغی حدود 3 هزار میلیارد تومان برای حمایت از صنعت پیش‌بینی می‌شود. در قانون هدفمندسازی نیز 30 درصد از اعتبارات هدفمندسازی یارانه‌ها برای كمك به مراكز اقتصادی است كه در سال 1390 این رقم نیز افزایش می‌یابد.

* آیا در سال 1390 از محل صندوق توسعه ملی هم به تولیدكنندگان اعتباری تخصیص می‌یابد؟

- مخاطب اصلی این صندوق، بخش غیردولتی اعم از كشاورزی، صنعت و حمل و نقل و... است. دولت هم به عنوان یك شخصیت حقوقی با صندوق، وارد مذاكره می‌شود و برای طرح‌هایی كه جنبه انتفاعی دارد، از اعتبارات صندوق استفاده می‌كند. اگر اساسنامه و اركان صندوق توسعه ملی روشن شود دولت می‌تواند علاوه بر بخش غیردولتی به عنوان یك شخصیت حقوقی، طرح‌های انتفاعی را هم حمایت كند و اصل و سود مناسب را نیز به صندوق بازگرداند.

* چه رقمی برای صندوق توسعه ملی در سال 1390 در نظر گرفته شده است؟

- خوشبختانه پیش‌بینی ما این است كه در سال جاری حدود 12 میلیارد دلار وارد این صندوق شود. برای سال آینده پیش‌بینی بیشتر از این میزان است. بنابراین صندوق با بنیه مالی قوی كه در پیش رو دارد می‌تواند بخش غیردولتی و هم دولتی را در قالب سرمایه‌گذاری یا با تسهیلات مالی حمایت كند.

* در ارتباط با ساماندهی طرح‌های عمرانی چه اقدام‌هایی شده است؟

- در قانون بودجه سال 1389، حدود 2 هزار و 560 طرح داریم كه سال شروع 30 طرح از آنها، قبل از انقلاب اسلامی است. 13 طرح مربوط به سال 1341 است و تا پایان برنامه چهارم هم خاتمه نیافته است. شروع 452 طرح، برنامه اول، شروع 1408 طرح قبل از برنامه چهارم و شروع 1074 طرح در برنامه چهارم است و سال خاتمه تعدادی از طرح‌ها، مرتب تكرار می‌شود. ما قصد داریم آنها را ساماندهی كنیم. بنابراین در بخشنامه بودجه ضوابطی برای آنها تعیین كرده‌ایم و به دستگاه‌ها گفته‌ایم كه این طرح‌ها را جداگانه به ما بدهند.

در واقع طرح‌هایی كه سال شروع آنها قبل از سال 1378 و سال خاتمه‌شان 1389 است. یا طرح‌هایی كه برای سه سال متوالی، سال خاتمه‌شان تمدید شده است را دستگاه‌ها در بودجه نباید وارد كنند تا تعیین تكلیف شوند طرح‌هایی هم داریم كه دارای پیشرفت خیلی خوبی است برای این طرح‌ها نیز باید اعتبار مناسب پیش‌بینی شود تا هر چه زودتر این طرح‌ها به بهره‌برداری برسند و از حجم تعداد طرح‌های در دست اجرا كاسته شود. حتی تعدادی از پیمانكاران طرح‌های عمرانی در صورت اجرای بودجه تعهدی، حاضر‌ند طرح‌های در دست اجرای خود را در زمان مناسب (به‌طور خاص سال 1390) به اتمام برسانند و برای سازوكارهایی كه بین آنها و دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط بسته خواهد شد، اعتبار ناشی از مطالبات خود را در سال‌های بعد دریافت كنند./ایسنا