موافقت مجلس با کلیات طرح انتقال پایتخت

خبرآنلاین: مجلس شورای اسلامی امروز به کلیات طرحی رای داد که در صورت تصویب جزییات، بخشی از پایتخت ایران به مکان و یا شهر دیگری از ایران منتقل می شود.

یکی از مهمترین دستورات جلسه سه شنبه ۳ دیماه ۹۳ مجلس، بررسی کلیات طرح انتقال پایتخت بود. طرحی که البته حدود ۲۵ سال از سرزبان افتادنش می گذرد. در دهه ۶۰ هم زمزمه هایی برای انتقال پایتخت مطرح بود، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.

اما تراکم جمعیتی بالا در تهران و آلودگی بیش از پیش هوا که در چندسال گذشته بر پایتخت حاکم شده است، بحث انتقال پایتخت را دوباره جدی کرده است. در مجلس گذشته برای این موضوع چندباری تلاش شد، اما سرانجام نداشت. تا اینکه این طرح دوباره در کمیسیون شوراهای مجلس به تصویب رسید.

مرکز پژوهش های مجلس هم این طرح را بررسی کرد و درباره اش چنین نظر داد:

"طی دو دهه اخیر پیچیدگی و کثرت معضلات شهر تهران سبب شده تا بسیاری از تصمیماتی که با هدف کاستن از حجم مشکلات پایتخت اتخاذ و اجرا شده‌اند به سرانجام مطلوب و مقبولی نرسند، در نتیجه از یک دیدگاه به نظر می‌رسد، ازجمله راهکارهایی که پایتخت کشور را از این مشکلات متعدد و مخرب نجات می‌دهد این است که پایتخت سیاسی و اداری به شهر دیگری انتقال یابد.

ایجاد پایتخت سیاسی و اداری و انتقال آن از تهران یکی از راهکارهای حل معضلات شهر تهران است و در کنار آن باید سایر راهکارها نیز مورد توجه قرار گیرد. لذا ارتقای جایگاه مدیریت شهری با توجه به ابعاد زیر ضرورت دارد:

تمرکز‌زدایی از نظام جغرافیایی، اداری و مالی کشور،

جلب مشارکت عمومی مردم برای مدیریت شهری،

بهبود و توسعه ساختار سازمانی و مدیریت منابع انسانی،

بهبود اوضاع مالی و اقتصادی از طریق ایجاد درآمدهای پایدار."

امروز اما کلیات این طرح با وجود مخالفت علی لاریجانیِ رییس مجلس به تصویب رسید. در جریان بررسی کلیات این طرح، جواد جهانگیرزاده نماینده ارومیه، در اخطار قانون اساسی نسبت به طرح انتقال پایتخت، گفت: این طرح با اصل ۷۵ قانون اساسی مغایرت دارد. چرا که طرح انتقال پایتخت بار مالی دارد و در طرح پیشنهادی نمایندگان بار مالی این موضوع در نظر نگرفته شده است.

علی لاریجانی اخطار جواد جهانگیرزاده نماینده مردم ارومیه درباره مشخص نبودن اعتبارات طرح انتقال پایتخت را وارد دانست و گفت: اعتبارات انتقال پایتخت زیاد است از این رو با توجه به مشخص نبودن منابع این طرح با مخالفت شورای نگهبان مواجه خواهد شد.

اخطار جواد جهانگیرزاده نماینده مردم ارومیه که به استناد اصل 75 قانون اساسی به طرح انتقال پایتخت مطرح شد از سوی رئیس مجلس به رأی گذاشته شد که در نهایت نمایندگان با رأی مخالف خود این اخطار را وارد ندانستند.

البته پیش از این هم مرکز پژوهش های مجلس با وجود لازم دانستن انتقال پایتخت، اما طرح را مغایر با اصل ۷۵ قانون اساسی دانسته بود: "ماده (2) طرح با هدف رفع مغایرت اصل (75) قانون اساسی حکمی آمده است مبنی‌بر اینکه اعتبارات مورد نیاز در لایحه بودجه سالیانه کل کشور پیش‌بینی و منظور خواهد شد. به‌نظر می‌رسد این حکم رافع ایراد اصل (75) قانون اساسی نیست چرا که این اصل بیان می‌دارد، طرح‌های قانونی که به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید معلوم شده باشد. حال آنکه این طرح تأمین هزینه را به دولت واگذار کرده است."

اما در اصل ۷۵ قانون اساسی آمده است: "طرح‏‌های قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد."

مخالفان چه می‌گویند؟

اما این طرح همین امروز هم مخالفانی داشت. جواد جهانگیرزاده عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مخالفت با طرح انتقال پایتخت، گفت: این طرح اجرایی نخواهد شد چرا که تجربه کشورهای دیگر نشان می دهد این طرح آثار مثبتی در بر ندارد. اجرای طرح انتقال پایتخت به اعتبارات کلان نیاز دارد که در حال حاضر چنین اعتباراتی وجود ندارد.

به عقیده نماینده ارومیه حتی اگر دستگاه های تصمیم گیرنده اداری و سیاسی از شهر تهران خارج شوند، مشکلات این شهر برطرف نخواهد شد: بدون شک تا امکاناتی برای شهر جایگزین تهران ایجاد نشود، مردم این شهر خانه های خود را ترک نخواهند کرد. جایی مناسب تر از تهران برای پایتخت وجود ندارد از این رو اگر به دنبال حل مشکلات تهران هستیم این موضوع با تمرکز بر روی توسعه زیرساخت ها قابل حل خواهد بود.

کمال علیپور خنکداری عضو کمیسیون عمران مجلس در مخالفت با این طرح گفت: طرح انتقال پایتخت کاری غیرعقلانی و غیرمنطقی است، لذا باید به جای مطرح شدن چنین طرحی زیرساخت های این شهر را توسعه داد و ساماندهی کرد. اگر منظور از انتقال پایتخت انتقال سیاسی و انتقال دولت و مجلس باشد، به هیچ عنوان قابل بحث نیست چرا که به نظر نمی رسد مردم نیز با آن موافق باشند.

نماینده مردم قائمشهر گفت: این طرح بار مالی فراوانی دارد بنابراین با اصل 75 قانون اساسی مغایر است، کشورهای بسیاری طرح انتقال پایتخت را تجربه کرده اند اما آیا امروز مشکلات ترافیکی و آلودگی هوای آنها حل شده است؟ مشاهده می کنیم که چنین موفقیتی برای آن کشورها حاصل نشده است.

یکی دیگر از مخالفان هم، موسی غضنفرآبادی، نماینده مردم بم و عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس بود. او گفت: به نظر من اگر طرح انتقال پایتخت نیز انجام شود چند سال بعد شهر جایگزین هم با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد شد. مشکلات تهران را باید در خود این شهر حل کرد از این رو طرح انتقال پایتخت فرار از مشکلات تهران است. در شرایط فعلی و به دلیل فراهم نبودن زیرساخت های مناسب پایتخت جایگزین تهران بدون شک با مشکلات پیچیده ای روبرو خواهد بود.

موافقان چه می گویند؟

اما دربرابر مخالفان،‌ موافقانی هم هستند که این طرح را مناسب می دانند. علیرضا خسروی یکی دیگر از اعضای کمیسیون عمران مجلس، در موافقت با انتقال پایتخت گفت: انتقال پایتخت یک سرمایه گذاری بلند مدت است، هم اکنون حدود 50 کشورمانند پاکستان، ترکیه، کره جنوبی و قزاقستان طرح انتقال پایتخت را اجرایی کرده اند و در اجرای این طرح موفق بودند.

به عقیده نماینده مردم سمنان، در شرایط کنونی انتقال پایتخت سیاسی به مکان دیگر بسیار ضروری است.

او در پاسخ به مخالفان که هزینه بر بودن این طرح را مطرح می‌کردند،‌ گفت: قطعا با فروش ساختمان وزارتخانه ها در تهران می توان هزینه اجرای این طرح را فراهم کرد از طرفی دیگر چند دستگاه و سازمان از سال 52 در جهت بررسی و اجرای این موضوع برنامه ریزی می کردند لذا هم اکنون مجلس باید برای تحقق این طرح فکری کند زیرا همه سرمایه کشور نباید در یک مکان جمع شود. به طور حتم اگر هزینه درمان، بنزین و ترافیک را در یک جا جمع کنیم می توانیم یک شهر دیگر بسازیم از طرفی دیگر تهران هم اکنون حدود 11 درصد از جمعیت ایران و 25 درصد تولید ثروت کشور را بر عهده دارد همچنین سرانه سکونت در تهران برای هر شهروند در گذشته حدود 55 متر بود که هم اکنون به 30 یا 26 متر کاهش یافته است.

خسروی گفت: در سال گذشته تا کنون حدود 100 میلیون متر مربع پروانه ساختمانی در تهران صادر شده که این نشان دهنده افزایش روزافزون جمعیت در پایتخت است که براساس بررسی های انجام شده با توجه به مسیر کنونی حجم بالای ساخت و ساز جمعیت تهران در آینده به 16 میلیون نفر می رسد.

همچنین سید حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به عنوان موافق طرح انتقال پایتخت گفت: جمعیت تهران در سال 1210 حدود 30 هزار نفر بوده است. هم اکنون جمعیت پایتخت 13 میلیون نفر است و در آینده این میزان به 16 میلیون نفر افزایش می یابد.

نماینده مردم ورامین گفت: همه امکانات رفاهی و اقتصادی در پایتخت متمرکز شده است، متاسفانه حتی پزشکان و امکانات رفاهی در تهران وجود دارد، زیرا وقتی تهران مشمول امکانات نهادی و سازمانی است قطعاً امکانات رفاهی و حتی پزشکان در کل کشور توزیع نمی شوند. متاسفانه کلیه شبکه های بزرگ بانکی در تهران ایجاد شده که این موضوع زمینه حضور گروه های اقتصادی و تجاری در تهران را فراهم می کند. متاسفانه کلیه نهادهای فرهنگی به ویژه نشریات، مطبوعات و کتابخانه ها در تهران هستند، از طرف دیگر تعداد بالای دانشگاه های دولتی و غیردولتی و مراکز پژوهشی در تهران ایجاد شده اند.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه افزایش جمعیت پایتخت زمینه بروز آلودگی هوا و ترافیک را ایجاد کرده است، گفت: قطعاً ایجاد شورایی برای بررسی وضعیت کنونی پایتخت ضروری است، از این رو تا وقتی که تمرکز در تهران وجود داشته باشد مشکلات به هیچ وجه برطرف نمی شود.