مقصر مرگ 9 نوزاد در یک بیمارستان تهران

خبرگزاری فارس: رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران در واکنش به خبر مرگ تعدادی از نوزادان در بیمارستان امام گفت: بررسی ها نشان داد که در مورد مرگ این نوزادان قصور پزشکی در کار نبود.

 علی جعفریان در گزارش ماهانه خود به دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران، توضیحاتی در مورد مرگ نوزادان در بیمارستان امام خمینی (ره) داد.

وی گفت: بررسی موضوع به‌طور کامل در همان زمان شروع شد و اقدامات لازم از جمله تعطیلی چند روزه و بازگشایی مجدد بخش انجام شد. این بررسی حاکی از قصوری در این مورد نبود.

وی گفت: در روزهای پایان فروردین خبری در مورد مرگ چندین نوزاد در بخش آی سی یو نوزادان بیمارستان ولیعصر در بعضی رسانه‌ها منتشر شد البته توضیحات روابط عمومی دانشگاه در صفحه اول سایت دانشگاه آمده است و من آن را تکرار نمی‌کنم.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: اما ذکر دو نکته لازم است. اول آنکه بررسی موضوع به‌طور کامل در همان زمان شروع شد و اقدامات لازم از جمله تعطیلی چند روزه و بازگشایی مجدد بخش انجام شد. این بررسی حاکی از قصوری در این مورد نبود و من از معاونت درمان دانشگاه خواستم گزارش کامل موضوع را ارائه نماید.

وی خاطرنشان کرد: بیمارستان دارای کمیته مرگ و میر است که موارد مرگ را بررسی می‌کند و در مورد نوزادان به‌طور خاص، تمام موارد مرگ توسط ستاد دانشگاه نیز گزارش‌گیری صورت می‌گیرد.

جعفریان یادآور شد: نکته دوم آنکه ورود رسانه به موضوعات این‌چنین بدون انتقال کامل مطلب می‌تواند بجای اصلاح سیستم و اطلاع‌رسانی باعث از بین رفتن اعتماد جامعه به کادر درمانی شود. هیچ مخالفتی با اطلاع رسانی توسط رسانه وجود ندارد و این یک وظیفه ذاتی است اما اطلاع‌رسانی ناقص و غیردقیق را به خصوص در مواردی که مقدمات متعدد نیاز به توضیح دارد، نمی‌توان یک وظیفه ذاتی دانست.

به گفته وی، اپیدمی‌های عفونی در بخش‌های ویژه یک موضوع شناخته شده است که هر از گاهی ممکن است به دلایل مختلف در یک بخش رخ دهد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران تأکید کرد: اینکه تمام اقدامات لازم برای پیشگیری از این واقعه ضروری است و هیچ کوتاهی در این موضوع قابل‌قبول نیست یک موضوع است و اینکه به دلیل ماهیت بیماری در برخی موارد نمی‌توان با همه ملاحظات هم به نتیجه رسید یک موضوع دیگر.

وی افزود: وظیفه سیستم درمانی توجه به همه پیش‌نیازها برای کاهش حداکثری موارد مرگ‌ و میر قابل‌پیشگیری است اما نمی‌توان ماهیت بیماری و شرایط زمینه‌ای را در حوادث بعدی ندیده گرفت. به‌ هر حال ضمن تشکر از آن گروه از اصحاب رسانه که به وظیفه حرفه‌ای خود به‌درستی عمل می‌کنند و اطلاع‌رسانی را با هدف واقعی افزایش آگاهی مردم و نه جلب مخاطب به هر طریق ممکن سرلوحه کار خود قرار می‌دهند، تشکر می‌کنم و بر این نکته تأکید می‌کنم که در اموری که با سلامت مردم مرتبط است اطمینان از صحت و دقت اطلاعات بسیار ضروری است.

روزنامه اعتماد: «مرگ ٩ نوزاد در بیمارستان امام خمینی(ره) طی دو ماه.» خبری كه در روزهای پایانی سال گذشته در هیاهوی استقبال از نوروز و تعطیلی ١٥ روزه رسانه‌های چاپی و بیرمقی خبرگزاری‌ها گم شد و بعد از تعطیلات نوروز هم در سایه پررنگ واكنش جامعه پزشكی به یك سریال تلویزیونی فراموش شد.

یكی از كارمندان مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن آنكه مایل به درج نام خود نبود، این خبر را این‌گونه تایید كرد كه بنا بر اطلاعاتی كه او به دست آورده «تعداد نوزادان فوت شده بیشتر از ٩ نفر بوده و حتی یكی از نوزادان پس از سال‌ها چشم انتظاری مادر و پدر و به روش لقاح مصنوعی متولد شده بوده، مسوولان بیمارستان هم تمایلی به رسانه‌ای شدن این موضوع نداشتند اما نتوانستند مانع از انتشار خبر فوت ٩ نوزاد شوند و عفونت آسینتوباكتر هم به بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان وارد شده و بخش ویژه نوزادان را هم بیش از ١٠ روز تعطیل كردند...»

خبر فوت تایید شد

صدف علی پور، معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی تهران، تنها با تایید خبر فوت ٩ نوزاد  توضیح می‌دهد كه از ٩ نوزادی كه در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان امام خمینی بستری بودند و در فاصله دی تا اسفند ٩٣ فوت شدند، فقط سه نوزاد به عفونت بیمارستانی آسینتوباكتر مبتلا شدند و علت فوت سایر نوزادان بیماری‌های زمینه‌ای بوده و محمد حاجی‌آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «اعتماد» این خبر را تكذیب نمی‌كند اما وقوع مرگ در بخش مراقبت‌های ویژه و شیوع عفونت را یك اتفاق طبیعی دانسته و تاكید می‌كند كه مرگ ٩ نوزاد بستری در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان امام خمینی مربوط به یك روز نبوده و برخلاف شایعات، این اتفاق در طول مدت طولانی رخ داده و می‌گوید: «فوت این نوزادان طی زمان اتفاق افتاد و یكباره نبود و البته یك اتفاق عادی است كه در بخش مراقبت‌های ویژه مرگ اتفاق بیفتد.»

سید محمدحسین میردهقان، مدیركل نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت هم در گفت‌وگو با «اعتماد» توضیح می‌دهد: «بیمارستان امام یك مركز درمانی مرجع برای كل كشور است و معمولا بیماران پرخطر و عارضه‌دار به این بیمارستان ارجاع می‌شوند در حدی كه شما در مراجعه به اورژانس این بیمارستان، هیچگاه با بیماران عادی مواجه نمی‌شوید. طبق گزارشی كه به ما ارایه شد و برخلاف آنچه كه مطرح بود، ٩ نوزاد در فواصل زمانی طولانی فوت كردند و بررسی ما از روند مرگ در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان نشان داد كه نرخ مرگ در بیمارستان هیچ تفاوتی با قبل نداشته علاوه بر آنكه بررسی كمیته مرگ بیمارستان هم نشان داد كه علت فوت ٩ نوزاد صرفا بر اثر عفونت بیمارستانی نبوده است.»

میردهقان ضمن طبیعی خواندن وجود عفونت در محیط‌های بیمارستانی و بخصوص، بیمارستان امام تاكید دارد كه پس از مثبت شدن نتیجه كشت‌های انجام شده از نوزادانی كه فوت شدند، بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان و بخش زایمان بیمارستان، ایزوله و ضدعفونی شده و مصوبات كمیته كنترل عفونت بیمارستان هم اقدامات انجام شده برای گندزدایی بخش را تایید كرده است. او در پاسخ به «اعتماد» تایید می‌كند كه خانواده‌های ٩ نوزاد فوت شده در صورت قصور مسوولان بیمارستان مشمول دریافت دیه و خسارت می‌شوند و اضافه می‌كند: «خانواده‌ها این حق را دارند كه برای بررسی بیشتر علت فوت فرزندشان درخواست رسیدگی كنند و در صورت قصور هر یك از مسوولان بیمارستان، ضمن آنكه پرونده و درخواست خانواده‌ها در اختیار پزشكی قانونی قرار می‌گیرد، متخلفان هم به دادسرای انتظامی نظام پزشكی و دادگاه جرایم پزشكی معرفی می‌شوند. اما در گزارش‌هایی كه به دست من رسید قصوری صورت نگرفته بود.»

معلوم نیست عفونت از كجا آمد

نسرین كاظمیان، جانشین مسوول بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان امام خمینی كه مرگ نوزادان در آنجا اتفاق افتاده، از چگونگی ورود آسینتو باكتر به بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان اطلاعی ندارد اما در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید كه «علت مرگ تمام نوزادان در پرونده پزشكی آنها درج می‌شود و البته نوزادان بخش مراقبت‌های ویژه معمولا به یك علت فوت نمی‌كنند زیرا اغلب نارس به دنیا آمده‌اند و مشكلات متعددی مثل نارسایی قلبی یا نارسایی ریوی دارند. هر ماه هم ممكن است در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان چندین فوت اتفاق بیفتد. علت فوت ٩ نوزادی هم كه پیش از عید فوت كردند و كشت خون سه نفر از آنها درباره ابتلا به عفونت بیمارستانی آسینتوباكتر مثبت بود در پرونده پزشكی درج شد و جلسه‌ای هم برای بررسی علت فوت آنها تشكیل شد.

به طور معمول كمتر از دو ساعت پس از تولد نوزادانی كه باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شوند، كشت خون از آنها انجام می‌شود تا میزان سدیم و پتاسیم و سایر اطلاعات اندازه‌گیری شود. به محض آنكه اولین كشت خون نوزاد از آلودگی به آسینتوباكتر مثبت شد برای ضدعفونی بخش اقدام كردیم و منتظر نبودیم تا به نتیجه سوم و چهارم هم برسیم. اما بخش هم فعال بود و به كار خود ادامه می‌داد. ولی با دریافت نتیجه كشت سوم پذیرش بخش محدود شد و نوزادان مبتلا به عفونت از سایر نوزادان  NICU جدا شدند.»

چه كسی مقصر است؟

هیچ‌یك از مسوولان فوت ٩ نوزاد را تكذیب نمی‌كنند اما هیچ یك هم حاضر نیستند درباره قصور افرادی كه در انجام وظایف خود كوتاهی كرده‌اند حرفی بزنند و با ظرافت از این موضوع می‌گذرند. هیچ مقام مسوولی حاضر نیست بپذیرد كه كنترل و نظارت بر وجود عفونت در بخش‌هایی كه باید به طور مستمر از نظر شیوع آلاینده‌ها كنترل شوند دچار ضعف بوده است.

عفونت بیمارستانی عامل ناشناخته‌ای در نظام درمان ایران نیست. فقط به تازگی برای پایش آن اقدام شده و با وجود آنكه اولین جلسه كمیته كشوری كنترل عفونت‌های بیمارستانی در سال ٨١ و در مركز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت برگزار شده، عمر نظام مراقبت عفونت‌های بیمارستانی به ١٠ سال هم نمی‌رسد و حتی مسوولان وزارت بهداشت معترفند كه گزارش‌دهی مراكز درمانی از بابت عفونت‌های بیمارستانی شایع در مركز متبوع، نه تنها از صحت برخوردار نیست بلكه حتی زمان مستمر و متناوب را هم برنمی‌تابد و در نهایت كه شرایط نگران‌كننده شیوع عفونت‌های بیمارستانی و ضعف نظارت‌ها - چه در مراكز درمانی دولتی كه كمبود اعتبارات، می‌تواند دلیلی برای نادیده گرفتن اصول و دستورالعمل‌ها باشد.

 و چه در مراكز خصوصی كه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی عاملی است برای توجیه خست در بذل دقت لازم در رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی- از آن اتفاقاتی است كه متولیان سلامت به آن معترفند. مصادیقی كه اجازه انتشار پیدا كرد حكایت از آن دارد كه كمتر از یك سال قبل، شیوع عفونت بیمارستانی در بخش مراقبت‌های ویژه بیماران قلبی یكی دیگر از بیمارستان‌های دولتی پایتخت خبرساز شد و كمتر از دو ماه قبل ضعف نظارت بر چگونگی تامین دارو در یك مركز درمانی خصوصی، ١٥ شهروند ایرانی را از نعمت بینایی محروم كرد.

نظارت و كنترل، از جمله واژگانی هستند كه سرنوشت حیات بیماران بستری در بیمارستان‌های كشور را رقم می‌زنند. در حالی كه هیچ آمار رسمی و جدید از وضعیت شیوع عفونت‌های بیمارستانی – به دلیل انجام نشدن تحقیق بر این معضل جدی - در دست نیست گزارش‌های غیررسمی حاكی از آن است كه اغلب قربانیان عفونت‌های بیمارستانی در ایران، كودكان هستند و مسوولان وزارت بهداشت، محروم از هر تحقیق جدید، حدس می‌زنند كه شیوع عفونت‌های بیمارستانی در بیمارستان‌های ایران، رقمی در حدود ١٥ درصد باشد. ١٥ درصد از مجموع حدود ١٠ میلیون بستری در طول یك سال؛ حدس بزنید با چه رقم نگران‌كننده از تعداد قربانیان عفونت‌های بیمارستانی مواجه می‌شوید.