معمای پیچیده شاه در تلویزیون

روزنامه شهروند: تولید کارهایی با محوریت تاریخ معاصر ایران همیشه درگیر چالش‌هایی با تاریخ نگاران، جامعه‌شناسان و حتی مردم بوده است. دلیلش هم بسیار ساده است؛ هنوز آدم‌هایی از دورانی که یک فیلم یا سریال به آن پرداخته است زنده‌اند و بنابراین ممکن است نوع نگاه یک کار تصویری با آنچه مردم در ذهن دارند مغایرت داشته باشد و عکس‌العمل‌هایی را برانگیزد.

این ماجرا باعث می‌شود مثلا کسی درباره دوره ناصرالدین شاه در یک فیلم یا سریال زیاد حرفی برای گفتن نداشته باشد، اما برای مثلا سریال «شهریار» همه شمشیر را از رو بکشند و با آن مخالفت کنند. یکی از این سریال‌هایی که احتمالا با جنجال‌هایی هم همراه خواهد بود، قرار است از فردا شب در طول 80 هفته از شبکه یک سیما روی آنتن برود. نام سریال؛ «معمای شاه» است و کارگردانش محمد رضا ورزی. پخش سریال تلویزیونی «معمای شاه» جدیدترین محصول سیمای جمهوری اسلامی ایران با موضوع «تاریخ معاصر» از ساعت 22 فردا شب روی آنتن شبکه یک سیما خواهد رفت.

فصل‌های شکل‌دهنده «معمای شاه»

مراحل تحقیق و پژوهش «معمای شاه» از اواخر سال 1389 زیر نظر دکتر موسی حقانی به‌عنوان مشاور پژوهشی و تاریخی آغاز شد. سریال از دی‏ماه 1391 مقابل دوربین فرشاد خالقی رفت و تصویربرداری آن همچنان ادامه دارد. کاخ سعد آباد، کاخ نیاوران، دکورهای اختصاصی ساخته‏شده در شهرک غزالی، کاخ‏موزه گلستان، موزه عبرت، بناهای تاریخی شهر تهران و... برخی از لوکیشن‌های این سریال است.

معمای شاه با همراهی بیش از 560 نفر از عوامل سینما، تئاتر و تلویزیون در مسوولیت‏های پشت‏صحنه تولید شده و 160 بازیگر اصلی در کنار 254 بازیگر نقش فرعی تاکنون در آن حضورداشته‏اند که با توجه به ادامه تصویربرداری سریال، در مراحل بعدی هنرمندان بیشتری به این ترکیب اضافه خواهند شد. وقایع و رویدادهای این سریال در فاصله سال‏های 1317 تا 1357 رخ می‏دهد. سریال با ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه و بازگشت آنها به ایران آغاز و با مرگ محمدرضا در قاهره به پایان می‏رسد. در حدفاصل این مقطع زمانی 40 ساله، رویدادهای مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران نیز به تصویر کشیده می‏شود.

فاز اول؛ ازدواج محمدرضا شاه با فوزیه

کارگردان «معمای شاه» در گفت‏و‏گوی خود با «ایسنا» بابیان اینکه فاز اول سریالش از سال 1317 شروع می‏شود، خاطرنشان کرد: در واقع فاز اول «معمای شاه» از سال 1317 آغاز می‏شود و تا سال 1328 ادامه دارد که در مجموع یک دهه را شامل می‏شود. فاز اول این مجموعه از اولین ازدواج محمدرضا شاه با فوزیه در دوران ولایتعهدی شروع می‏شود و سپس به وقایع جنگ جهانی دوم و  اشغال ایران توسط متفقین خواهیم پرداخت.

فاز دوم؛ ملی شدن صنعت نفت

ورزی با معرفی فاز دوم سریال «معمای شاه» ادامه داد: فاز دوم این سریال از ملی شدن صنعت نفت آغاز می‏شود‏. در این فاز حضور فداییان اسلام خیلی برجسته است و حضور شخصیت‏هایی چون دکتر مصدق، آیت‏الله کاشانی‏، قوام‏ السلطنه‏، فضل‏الله زاهدی‏، در این فاز پررنگ می‏شود. همچنین فاز دوم این کار تاریخی ازدواج ثریا، ‏ ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28 مرداد را دربر‏می‏گیرد و تا پایان تشکیل ساواک‏ و ریاست تیمور بختیار ادامه دارد. در واقع فاز دوم خیلی مهم است.

این کارگردان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه «معمای شاه» قرار است در کل، تاریخ چند سال را روایت کند، گفت: «معمای شاه» قرار است 40 سال از تاریخ معاصر ایران را دربر‏گیرد که از این مدت بیش از 30 سال، سلطنت خود محمدرضا شاه را شامل می‏شود. در بخش‏هایی هم سلطنت رضا شاه، زمانی که محمدرضا ولیعهد است، ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه را به تصویر خواهیم کشید.

«معمای شاه» در فضای مجازی

معمای شاه حضوری فعال در فضای مجازی دارد و از طریق سایت رسمی به نشانی www. moamaeshah. ir از دو سال قبل همزمان با تصویربرداری با مخاطبان خود در تعامل است.

این سریال در اینستاگرام بانامmoamaeshahoddical، درفیس‌بوک با نشانی www. facebook. com/ moamaeshah، در توییتر با حساب کاربری moamaeshah و در تلگرام با کانال رسمی به نشانی telegram. me/ moamaeshah فعال است و محتوای مورد نیاز رسانه‏ها و مخاطبان را ارائه می‏دهد.

شبیه‌ترین چهره‌های تاریخی در تلویزیون

نکته قابل ذکر این سریال که در تیزرها و پیش نمایش‌هایش مشهود است شباهت غریب بازیگران سریال به شخصیت‌هایی است که از آنها وام گرفته شده است. چهره‌پردازی این سریال بدون شک از نقاط مثبت یک کار تلویزیونی در این ابعاد است. بازیگران مختلفی در نقش شخصیت‏های تاریخی در این سریال مقابل دوربین رفته‏اند که به کمک گریم خلاقانه «شهرام خلج» طراح چهره‏پردازی، به تصاویر تاریخی نزدیک شده‏اند. در این سریال تلویزیونی حسین نورعلی در نقش جوانی محمدرضا شاه و امیرمهدی کیا در نقش میانسالی این شخصیت حضور یافته است.

رصد ۵۶۰۰ سند برای «معمای شاه»

کارگردان سریال «معمای شاه» با اشاره به تیم تحقیقاتی این پروژه و تلاش‌های انجام شده توسط آنها بیان کرد که با همکاری مشاور تاریخی و پژوهشی، ۵۶۰۰ نسخه سند در دو سال بررسی شد.

محمدرضا ورزی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با بیان اینکه سه دکور برای سریال «معمای شاه» ساخته شده است، توضیح داد: برای بازسازی خیابان منیریه و در امتداد آن بخشی از خیابان ولیعصر (پهلوی سابق)، دکوری ساخته شد. همچنین ۲ دکور دیگر به‌عنوان میدان شهدا (ژاله سابق) و خیابان دانشگاه تهران ساخته شده‏اند که در فرآیند کار با پرده سبز به نمایش درمی‏آیند.

وی در پاسخ به بازسازی ضعیف فضاهای قبل از انقلاب در بعضی از فیلم‌ها و سریال‏های تاریخی عنوان کرد: در کارهای تاریخی یا نباید اثری را ساخت یا اگر قرار است دست به صحنه‏سازی و فضاسازی بزنیم باید از زاویه‌ای به‌کار نگاه کنیم که با مشکل فضاسازی مواجه نشویم. ما سعی کردیم در سریال «معمای شاه» مسائل داخل شهر را با همان سبک و سیاق فضاهای قدیم پیش ببریم و از اتومبیل و طراحی لوکیشن‏ها گرفته تا لباس و پوشش مردم همان سال‌ها را طراحی کنیم. در این زمینه یک کارشناس تهران‏شناسی داشتیم که حتی از کارکرد مغازه‏ها در آن زمان تعاریف دقیقی به ما ارائه داد.

به‌طور مثال میدان منیریه در دهه ۵۰ به بازار فروش کفش‏های کتانی تبدیل شده بود و قبل از آن در دهه ۴۰ یا دهه ۳۰ تعریف دیگری داشت. وی همچنین با اشاره به پوشش و حجاب در سریال‏های تاریخی عنوان کرد: ما در این زمینه معذورات و ممیزی‏هایی داریم که به تلویزیون برنمی‏گردد، اصولی است که باید به آنها پایبند باشیم و می‌توانیم کمتر سراغ تصویر کردن لحظاتی برویم که تصنعی بودن آنها جلوه کند.

 زمانی ما سریالی داشتیم که به مقوله کشف حجاب می‏پرداخت و به‌دلیل ملاحظاتی که درباره حجاب وجود داشت مشخص نمی‏شد که کدام اشخاص شامل کشف حجاب بودند و چه کسانی شامل این امر نشده بودند چون پوشش هر دو گروه شبیه هم بود. ما یا نباید سراغ این موضوعات برویم یا باید به نوعی بتوانیم با گریم‌های مصنوعی مثل موی مصنوعی چنین امری را به تصویر بکشیم.

خبرگزایر فارس: «علی لدنی» تهیه کننده سریال «معمای شاه» گفت: هم اکنون در کنار ضبط این اثر مشغول صداگذاری و تدوین هم زمان نیز هستیم و تا الان همه قسمت‌های ضبط شده را مونتاژ کردیم.

وی ادامه داد: تا الان که طبق اعلام دوستان در صدا و سیما قرار بر این است که اول مهرماه امسال به صورت هفتگی و شب‌های جمعه پخش داشته باشیم.

لدنی بیان کرد: در حال حاضر لوکیشن‌های شهرک سینمایی، خانه طالقانی،نواب صفوی و زندان قصر فضاهایی هستند که در آنها مشغول تصویربرداری هستیم.

این تهیه کننده در مورد اتمام تصویربرداری نیز گفت: تا زمان پخش نیز ما مشغول تصویربرداری هستیم و احتمالا تا پایان سال ضبط داریم.

وی در پایان در مورد فوت خسرو فرخزادی که یکی از بازیگرهای این مجموعه تلویزیونی بود،گفت: فرخزادی یک سکانس باقی مانده بیشتر ندارد و به این دلیل که جزو سکانس‌های پایانی سریال است هنوز فکری برایش نکردیم.

 مجموعه «معمای شاه» به کارگردانی محمدرضا ورزی ساخته می‌شود و داریوش کاردان، قطب‌الدین صادقی، جعفر دهقان، احمد نجفی، ثریا قاسمی، فتعلی اویسی، نرگس محمدی، مهراوه شریفی‌نیا، سعید داخ، چنگیز جلیلوند، سیامک اطلسی، سپند امیرسلیمانی، فخرالدین صدیق شریف، حسین محب‌اهری، حدیث فولادوند، رامبد شکرابی، گیتی ساعتچی، کاظم هژیر آزاد، حسام نواب‌صفوی و... از بازیگران نقش اصلی «معمای شاه» هستند.