اخبار
2 دقیقه پیش | عکس: استهلال ماه مبارک رمضانهمزمان با آغاز ماه مبارک رمضان جمعی از کارشناسان حوزه نجوم همراه با نماینده دفتر استهلال مقام معظم رهبری عصر دوشنبه هفدهم خرداد برای رصد هلال شب اول ماه مبارک رمضان بوسیله ... |
2 دقیقه پیش | تا 20 سال آینده 16 میلیون بیکار داریموزیر کشور گفت: در نظام اداری فعلی که میتواند در ۱۰ روز کاری را انجام دهد، در ۱۰۰ روز انجام میشود و روند طولانی دارد که باید این روند اصلاح شود. خبرگزاری تسنیم: عبدالرضا ... |
مردم به شادیهای ملی نیاز دارند
برد تیم ملی فوتبال ایران مقابل استرالیا ١٧ سال پیش و راهیابی ایران به جام جهانی فرانسه، پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاستجمهوری سال ١٣٩٢، موفقیت تیم مذاكرهكننده هستهای ایران و توافق لوزان و. . . نمونههایی از رویدادهای همراه با پیروزی در ایران هستند كه مردم را به خیابانها و شادیهای خیابانی كشاندند. اما مردم با گردهم آمدن و شادی كردن در خیابانها چه پیامی را به جامعه و مسوولان میرسانند.
اینگونه رفتار مردم كه به نظر میرسد در چند سال گذشته افزایش یافته است چه پیامدهای مثبت یا منفیای برای جامعه دارد و ریشه شادیهای خیابانی چیست؟
برای تحلیل شادیهای خیابانی و دستهجمعی، اعتماد با محمدامین قانعی راد، رییس انجمن جامعهشناسی گفتوگویی داشته كه متن آن را در پی میخوانید.
در چند سال گذشته و در جریان موفقیت تیم مذاكرهكننده هستهای در لوزان شاهد این بودیم كه گاهی پس از یك رویداد همراه با پیروزی ملی بخشی از مردم در خیابانها حاضر و ابراز شادی میكنند، شما این شادیهای خیابانی را چگونه تحلیل میكنید و به نظر شما این رفتار مردم چه پیامدهایی را برای جامعه به همراه دارند؟
ببینید مردم به شادیهای ملی نیاز دارند. من روی واژه ملی تاكید دارم یعنی جایی كه مردم یك احساس دسته جمعی مشتركی دارند و احساس غرور و پیروزی در یك رقابت، مسابقه و جریان را دارند و رفتارها و شادیهای خیابانی به وجود میآید و بروز میكند. این دست شادیها در تجدید و بازتولید انرژی اجتماعی بسیار تاثیر دارد. در این موقعیتها سرمایه اجتماعی به وجود میآید. به طور مثال مشاهده میشود هنگامی كه مردم برای شادی كردن پس از چنین پیروزیهایی به خیابانها میآیند حتی كسانی كه همدیگر را نمیشناسند به همدیگر لبخند میزنند و حاضرند اگر چیزی دارند با دیگران به اشتراك بگذارند؛ مردمی كه تا دیروز شاید در خیابانها با حالت اخمآلود از كنار همدیگر گذر میكردند.
در این شرایط یك روح جمعی به وجود میآید. همیشه احساس روح جمعی خود همراه با نوعی شادی است و دیگر حالت فردگرایانه در این شرایط ذوب میشود. معمولا وقتی افراد دچار احساس انزوای اجتماعی هستند نوعی افسردگی، فناطلبی و بیهنجاری به وجود میآید. افراد هنگامی كه خیلی تنها هستند حتی در تشخیص ارزشها و خوبیها و بدیها دچار مشكل میشوند و نمیتوانند محیط اطراف خود را درك كنند اما زمانی كه احساس روح جمعی به وجود میآید نوعی انرژی عاطفی نیز به وجود میآید. همچون وقتی كه چندباتری به یكدیگر متصل میشوند یك انرژی مضاعفی به وجود میآید.
در این شرایط برای انسانها جهان بامعنا میشود و زندگی افراد بامعنا میشود و احساس میكنند كه به یك جمع تعلق دارند. در این شرایط خوبیها و بدیها روشن میشود و انسانها احساس شادمانی میكنند. این شادمانی در زندگی جمعی متفاوت از شادمانی یك فرد هنگام تماشای یك فیلم كمدی است. به طور مثال ممكن است شما در یك سالن سینما بنشینید و یك فیلم كمدی تماشا كنید و شادمان شوید اما این شادی فردی است. به نظر من شادیهای جمعی یكی از زیباترین جلوههای زندگی بشر است به ویژه هنگامی كه این شادیها با نوعی متانت نیز همراه است.
معمولا شادیهای اجتماعی با تخریب همراه نیست. البته در چهارشنبهسوری این شادی كمی همراه با تخریب است كه باید در یك بحث دیگر به آن پرداخته شود. این حس شادی جمعی با خشم جمعی، افسردگی جمعی و... كه همراه با احساس عاطفی شدید اما پرخاشگرانه است بسیار تفاوت دارد. در این حسهای مشترك منفی میبینیم كه تخریب خیابانها و مكانهای عمومی به دنبال میآید اما در شادیهای جمعی كسی آزار نمیبیند و حس دوست داشتن و همدلی در جامعه ایجاد میشود. بنابراین بسیاری از كشورها تلاش میكنند كه از ظرفیتهای فرهنگی خود برای ایجاد شادیهای اجتماعی استفاده وبه این ترتیب سرمایه اجتماعی را تقویت كنند.
این شادیهای جمعی ناشی از هیجانات جمعی هستند یا آگاهی و تفكر پشت آنها وجود دارد؟
نه، شادی از طیف هیجان است همچون غضب جمعی، خشم جمعی در هر دوی این موارد احساسات و عواطف میبینید اما جهتگیری این احساسات و عواطف در دو نوع یادشده متفاوت است.
البته واكنش مردم به بیانیه هستهای لوزان كه به نوعی یك پیروزی ملی برای كشور به شمار میرود قدری متفاوت بود. برخلاف مسابقات ورزشی كه به آن اشاره كردید و برخلاف انتظارات، حضور مردم در خیابانها به اندازه پیروزی بعد از مسابقات ورزشی نبود، فكر میكنید چه تفاوتی بین اینها وجود دارد؟
در ارتباط با تفاهم هستهای كه اتفاق افتاد میزان شادیهای خیابانی گسترده نبود. این تحلیل خاصی دارد. شاید بخشی از این شادی كمرنگ برمیگردد به دولبه بودن بیانیه هستهای زیرا مسوولان اعلام كردند كه بیانیه هنوز اجرایی نمیشود و تفاهم اصلی در تیرماه انجام خواهد شد و تاكنون تنها به یك فهم مشترك در مورد مساله هستهای ایران رسیدهاند.
البته بخش دیگری از استقبال كم مردم از بیانیه هستهای نیز به برخورد گروه مخالف عملكرد دولت بازمیگردد. برخی گروههای مختلف به ویژه گروه تندرویی كه خود را در حاشیه میبیند از تفاهم صورت گرفته چندان خرسند نیستند. به هر حال تفاهم انجام شده به نام دولت روحانی به ثبت خواهد رسید.
این موضوع باعث میشود گروهی كه اكنون در حاشیه قرار گرفته است خود را بیشتر در محاق ببیند.
از این رو با موضوع تفاهم هستهای قدری سیاسی برخورد شد و از دید منافع ملی به آن نگاه نشد. در این میان برخورد صدا و سیما نیز با موضوع بیانیه هستهای نوشته شده چندان مناسب نبود. رسانهها در جامعه بسیار تاثیرگذار هستند اما مشاهده كردیم كه رسانهها به ویژه صدا و سیما با تفاهم انجام شده سرد برخورد كرد.
به هر حال صدا و سیما میتواند در دورههای مختلف عرق ملی مردم را برانگیزد و به این ترتیب مردم را واكنشهای پررنگتر وادارد. معمولا زمانی كه مردم به خیابانها میآیند و شادی میكنند صدا و سیما نیز در گرم كردن فضا شریك است و مردم را تهییج میكند. این وضعیت بارها در مورد مسائل ورزشی دیده شده است به طور مثال پس از یك پیروزی ورزشی پرچم كشور به طور مرتب در صدا و سیما نشان داده میشود، موسیقیهای مختلف پخش میشود و صحنه گل و موفقیت چندین بار و به نوعی فضا خیلی گرم میشود و به نوعی حس عاطفی و هیجانی مردم تهییج میشود. این اتفاق در مورد پیروزهای فوتبال و چیزهایی شبیه آن بیشتر دیده میشود.
البته این نكته را نیز اضافه كنم كه اینگونه هیجانات بیشتر در مورد رویدادهایی مشاهده میشود كه برد- باخت هستند. بازی برد-باخت معمولا احساسات و عواطف ملی مردم و جوانان را بیشتر تهییج میكند. اما در مورد بازیهای برد- برد این هیجانات كمتر است. به طور مثال در مورد توافق هستهای كه مسوولان نیز تاكید كردند كه یك بازی برد- برد بود میزان هیجان جامعه كمتر شد. بروز یك نوع عقلانیت، تامل و خویشتنداری در جریان مذاكره هستهای ایران در دور اخیر دیده میشد كه این روند روی واكنش مردم نیز تاثیر گذاشته است. مردم در واكنشهای خود، نوعی همزادپنداری میكنند و خود را با افراد درگیر آن رویداد همزاد میپندارند. بنابراین در وضعیتی كه دیپلماتها سنجیده و منطقی رفتار كردند مردم نیز به واكنش آرامتری روی آوردند.
بنابراین به جای استفاده از واژه شادی میتوان گفت مردم پس از كامیابی هستهای خرسند شدند و ابراز خرسندی كردند. در یك جمله، سكوت رسانه ملی، سمپاشی برخی افراد مخالف و رفتار آمیخته با تعقل دیپلماتهای ایرانی در جریان پیروزی اخیر در مذاكرات هستهای از عواملی بودند كه منجر به بروز هیجانات كمتر مردم شدند. به طور مثال تاكنون سابقه نداشته پس از برد تیم ملی فوتبال ایران گروهی از مسوولان بگویند كه این برد یك خیانت است و به ضرر كشور است. اما در مورد تفاهم هستهای در لوزان این اتفاق افتاد كه این باعث ایجاد تردید در بین مردم و سرد شدن آنها شد. این روند نوعی انگیزهزدایی و انرژیزدایی را به دنبال دارد. اگر نحوه مواجهه رسانه ملی سرد نبود و گروههای مخالف منفی برخورد نمیكردند شاید شادی مردم از بیانیه هستهای بیشتر میشد.
به موضوع تفاهم هستهای و تقابل گروهها در واكنش به این رویداد اشاره كردید، آیا شادی خیابانی مردم پس از توافق هستهای به نوعی حركتی آگاهانه در حمایت از دولت در مقابل انتقادهای گروههای مخالف محسوب نمیشود؟
نتیجه شادمانی پس از توافق هستهای حمایت از دولت بود اما این تمام هدف مردم نبود. یعنی همه گروهها نیامدند بگویند دولت ما حمایتت میكنیم.
حضور مردم در خیابان نشان از خرسند بودن آنها از این اتفاق بود اما در نهایت منجر به افزایش محبوبیت دولت بین مردم و افزایش منزلت مسوولان دولتی از جمله آقای ظریف شد. جایگاه آقای روحانی و محبوبیت او به عنوان كسی كه توانست مذاكرات را به نتیجه برساند بسیار افزایش پیدا كرد. اما نمیتوان گفت گروهی از مردم جمع شدند و به خیابانها آمدند تا در مقابل گروههای مخالف از دولت حمایت كنند، یعنی جنبه سلبی نداشت و جنبه ایجابی داشت.
با این حساب شادیهای خیابانی در زمره جنبشهای اجتماعی قرار میگیرند یا خیر؟
ببینید در جنبشهای مدنی باید استمرار و پایداری وجود داشته باشد. این جنبشها زمان زیادی ادامه مییابند و تغییراتی را در جامعه به وجود میآورند. اما شادیهای خیابانی پدیدههای موقت و آنی هستند و خیلی زودگذرند. به طور مثال پس از پیروزی تیم ملی فوتبال در یك مسابقه مردم یك شب به خیابانها میآیند و شب بعد دیگر نمیآیند.
شادیهای جمعی نیز مانند خشم جمعی آنی است. به نوعی این احساسات همچون انفجار ناشی از تركیدن یك حباب است اما جهتگیری این احساسات هنگام شادی با هنگام خشم متفاوت است. البته كه شادی مردم و حس خرسندی مردم پس از پایان حضور در خیابان نیز باقی میماند.
اخبار ا جتماعی - اعتماد
ویدیو مرتبط :
شادی صعود تیم ملی
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
عکس: شادی مردم در پی برد تیم ملی والیبال
در پی برد سه بر صفر تیم ملی والیبال ایران مقابل تیم آمریکا مردم تهران در خیابانها به شادی پرداختند.