قدرت خرید یارانه نقدی 18 هزار تومان شد

حسن سبحانی رئیس اسبق كمیسیون برنامه و بودجه مجلس و استاد دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران در گفتگو با تابناک به كسری 15 هزار میلیارد تومانی منابع هدفمند كردن یارانه‌ها اشاره كرد و گفت: این میزان كسری زمانی برآورد می‌شد كه دولت تصمیمی برای افزایش قیمت‌های حامل‌های انرژی در گام سوم نگرفته بود اما با توجه به افزایش قیمت‌ها در خرداد 1394، اگرچه در آمارها اعلام نمی‌شود اما بخشی از این كسری جبران شده است.

او با محاسبه قدرت خرید یارانه 45 هزار و 500 تومانی در سال جاری، توضیح داد: در بهار سال جاری یارانه پرداخت شده به اندازه 18 هزار و 200 تومان قدرت خرید دارد.

سبحانی متذكر شد: با توجه به اینكه شناسایی افراد پردرآمد كار دشوار و پیچیده‌ای است شاید بهتر باشد به سمت واسپاری یارانه به اقشار كم‌درآمد برویم. به این ترتیب كه افراد نیازمند را مكلف به اثبات نیازشان كنیم.

این كارشناس اقتصادی تاكید كرد: باور من بر این است ضرورت دارد دولت منابعی كه از محل فروش حامل‌های انرژی به دست می‌آورد، اولا مطابق با قانون هزینه كرده و دوم اینكه آن را بین نیازمندان توزیع كند.

سبحانی افزود: صرف منابع مطابق با قانون چه در دولت قبل و چه دولت یازدهم همواره مغفول مانده است در حالی كه دولت تنها 50 درصد از منابع را باید صرف پرداخت نقدی به خانوارها می‌كرد و 30 درصد را به تولید داده و 20 درصد سهم دولت را محاسبه می‌كرد اما این رویه هیچ‌گاه اجرا نشده است.

وی تصریح کرد: هزینه‌كرد 50 درصد از 33 هزار میلیارد تومان منابع حاصل از هدفمندی یعنی پرداخت 16 هزار میلیارد تومان یارانه به خانوار كه از این میزان نیز 6 هزار میلیارد تومان متعلق به بخش سلامت و بهداشت و درمان است و تنها 10 هزار میلیارد تومان قابل پرداخت به خانوار خواهد بود. این محاسبه مشخص می‌كند كه دولت عملا باید یارانه نقدی را تنها بین 20 میلیون نفر توزیع كند كه قطعا از جمعیت نیازمندان كشور بیشتر خواهد بود.

اخبار اقتصادی - تابناک

یارانه‌ها قدرت خرید یك ساله‌را 62 هزار تومان بالا برد

پنج سال از اجرای هدفمندی یارانه‌ها گذشت و در سالی كه باید این قانون پنج ساله ختم می‌شد دولت باز هم برای سال آینده پیش‌بینی پرداخت را در بودجه گنجانده است. یارانه‌هایی كه از همان ابتدای پرداخت مورد نقد كارشناسان بود و امروز هم كه پنج سال تجربه اجرا پشت سر این قانون وجود دارد، بیراه نبودن انتقادات نمایان شده است.

نتایج اجرای قانون در این سال‌ها نشان می‌دهد آثاری كه پرداخت یارانه‌ها بر افزایش رفاه اجتماعی و قدرت خرید مردم داشته بسیار اندك بوده است. بنابراین اگرچه دولت همه ساله مبالغ زیادی از بودجه عمومی را صرف پرداخت یارانه نقدی و همچنین یارانه كالاهای اساسی كرده است اما به دلیل فراگیر بودن این‌گونه پرداخت‌ها تاثیر قابل‌توجهی در بهبود وضع معیشتی اقشار كم درآمد جامعه نداشته و ارزش واقعی كمك‌های دولت بر الگوی تغذیه جامعه چندان شایان توجه نبوده است.

پرداخت شش میلیون ریال یارانه و قدرت خرید 620 هزار ریالی
به‌طور نمونه براساس گزارش دفتر تحقیقات تولید وزارت اقتصاد سال 91 به عنوان سالی كه هدفمندی یارانه‌ها از ابتدای آن سال با بیشترین اثرگذاری در بودجه خانوار اجرا شد، یارانه پرداخت شده برای هر فرد مبلغی در حدود شش میلیون ریال در آن سال بوده است، این درحالی است كه این رقم تنها توانسته قدرت خریدی به میزان 625 هزار ریال ایجاد كند. این قدرت خرید در سال 1390 در حدود 665 هزار ریال بوده است.

این روند نشان می‌دهد در صورتی كه تغییری در اعطای فراگیر یارانه توسط دولت صورت نگیرد قدرت خرید ایجاد شده از محل پرداخت یارانه نقدی در سال‌های آینده به دلیل ادامه نرخ‌های تورم دو رقمی به‌طور قابل ملاحظه‌ای كاهش خواهد یافت.

نسبت یارانه به بودجه از 8 درصد
به 43 درصد رسید
دولت قبل در حالی بر اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها تاكید كرد كه این سیاست در برنامه‌های توسعه‌ای قبل نیز تاكید شده بود تا با اصلاح نظام پرداخت، یارانه‌هایی كه دولت می‌پردازد كاهش‌یافته و اقتصاد به سمت آزادسازی پیش رود. اما آنچه از سوی دولت قبل اجرا شد عملا نه تنها این سیاست را جامه عمل نپوشاند بلكه سبب شد رقم پرداخت یارانه‌ها از شش هزار و 900 میلیاد تومان در سال 88 به 48 هزار میلیارد تومان برای سال آینده برسد. به عبارت دیگر یارانه پرداختی دولت نه تنها كم نشد بلكه با رشد 595 درصدی ركوردشكنی كرد. میزان پرداخت‌های دولت در قالب یارانه‌ها به قدری بر منابع فشار وارد كرد كه دولت عملا از اجرای بسیاری از پروژه‌های توسعه‌ای كشور باز ماند و منابع را صرف پرداخت یارانه نقدی كرد. بر اساس آمار و اطلاعات استخراج شده، درحالی كه نسبت یارانه‌های پرداختی در سال 88 به بودجه عمومی دولت 2/8 درصد محاسبه می‌شد این نسبت در سال 1391 به 5/43درصد رسید. یعنی یارانه پرداختی دولت برابر با 5/43درصد از كل بودجه عمومی دولت شد حال آنكه پیش از این طرح اصلاحی دولت دهم تنها 8 درصد از كل بودجه عمومی را به یارانه سوخت و نان و... اختصاص می‌داد.

یارانه فراگیر و مشكلات بودجه‌ای
از آنجایی كه مبالغ یارانه‌ها در قالب هزینه‌های بودجه دولت منعكس می‌شود نسبت یارانه به كل بودجه دولت می‌تواند به عنوان شاخص قابل اعتمادی از سیاست‌های حمایتی دولت مورد بررسی قرار گیرد. براساس آمارها ملاحظه می‌شود كه بالاترین نسبت پرداخت یارانه به كل بودجه دولت پیش از انقلاب مربوط به سال 1354 یعنی یك سال پس از افزایش درآمدهای نفتی است كه نسبتی بالغ بر 8/7درصد از كل بودجه دولت را به خود اختصاص داده است. گرچه طی سال‌های 1352 تا 1368 نسبت مخارج یارانه به هزینه‌های بودجه روند ثابتی نداشته و با نوسان‌های بسیاری همراه بوده است اما از سال 1369 به بعد این سهم از افزایش نسبتا بالایی برخوردار می‌شود. به‌طوری كه در سال 1373، 7/12درصد از كل بودجه دولت، صرف پرداخت یارانه شده و پس از این سال روند كاهشی را طی كرده است. با اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها این نسبت در سه سال گذشته افزایش شدیدی را تجربه كرده است؛ به‌گونه‌ای كه دولت به دلیل فراگیر بودن پرداخت یارانه به تمام مردم در سال گذشته دچار مشكلات عدیده‌ای برای تامین منابع آن بوده است.

نسبت 115 درصدی یارانه‌ها
به درآمدهای مالیاتی
فشار پرداختی‌های یارانه‌ای آنجا ملموس‌تر می‌شود كه بدانیم در سال 91 عملا دولت بیش از آنكه مالیات دریافت كند، یارانه پرداخت كرده است. به عبارت دیگر درحالی كه دولت در سال 88 تقریبا 26 درصد از درآمدهای مالیاتی خود را یارانه می‌داد اما در سال 91 و یك سال پس از اجرای قانون هدفمندی تقریبا برابر با درآمد مالیاتی یارانه پرداخت كرده است. یعنی دولت هرچه درآمد از اصناف و مشاغل به دست آورده بود را در كل جامعه بازتوزیع كرده است.

دولت در سال‌های 1372 تا 1375 به دلیل یكسان‌سازی نرخ ارز در اقتصاد كشور و افزایش هزینه واردات كالاهای اساسی كه به آن یارانه پرداخت می‌شود نزدیك به نیمی از دریافت‌های خود از طریق مالیات را به صورت یارانه به مردم پرداخت كرده است.

در سال‌های بعد این نسبت به صورت نوسانی تغییراتی را تجربه كرده است. با آغاز اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در سه سال گذشته این نسبت مجدد افزایش شدیدی را تجربه كرده است به‌گونه‌ای كه براساس آمار دولت در سال‌های 90 و 91 بیش از مقداری كه مالیات جمع كرده یارانه پرداخت كرده است.

شاخص دیگری كه می‌تواند جایگاه سیاست‌های حمایتی دولت را در اقتصاد به نمایش بگذارد نسبت یارانه به تولید ناخالص داخلی است. آمار چهار دهه گذشته اقتصاد ایران نشان می‌دهد كه این نسبت تا پیش از آغاز اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها حول محور دو درصد در نوسان بوده است. این نسبت با آغاز اجرای قانون فوق با افزایش قابل‌توجهی به بالاتر از شش‌درصد در سال 1391 رسیده است.

 اخبار اقتصادی  -  اعتماد