شناسایی ناصحیح دهک‌های درآمدی برابر با رواج "نابرابری و بی‌عدالتی یارانه‌ای"

یک اقتصاددان عنوان کرد
شناسایی ناصحیح دهک‌های درآمدی برابر با رواج "نابرابری و بی‌عدالتی یارانه‌ای"

وحید شقاقی شهری در گفت‌وگو با  ایسنا ، با بیان اینکه طرح هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت نقدی که بارها مورد تایید نهادهای بین المللی نظیر صندوق بین المللی پول قرار گرفت، اکنون به معضلی جدی تبدیل شده و تداوم آن کسری‌های بودجه ‌ای فزاینده ‌ای بر اقتصاد تحمیل می ‌کند اظهار کرد: با وجود اینکه در گزارش ‌های نظارتی بارها بر معضلات پرداخت نقدی یارانه ‌ها اشاره شده بود،

اصرار دولت دهم بر این موضوع و عدم تحقق درآمدهای پیش ‌بینی شده در قانون هدفمندی یارانه ‌ها موجب استفاده از منابع مختلف برای تامین و پرداخت یارانه نقدی شد از این رو دولت یازدهم درحال حاضر با یکی از جدی ‌ترین چالش ‌های اقتصادی در تامین منابع مالی لازم برای تداوم پرداخت یارانه نقدی مواجه است.

وی با اشاره به اینکه دولت با انجام مجادله ‌ها و بحث ‌های علمی و کارشناسی به این نتیجه رسید که مناسب ترین روش برای کاهش کسری ‌های حاصل از اجرای هدفمندی یارانه، حذف تعدادی از دهک ‌های درآمدی از دریافت یارانه نقدی است افزود: این در حالی است که در ماده 7 قانون هدفمندسازی یارانه ها نیز به تناسب سازی پرداخت یارانه نقدی با درآمد خانوارها تاکید شده بود، با این حال در مصوبه اخیر بحث حذف سه دهک درآمدی تصریح شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی مهمترین چالش فراروی اجرای طرح حذف یا تناسب ‌سازی را شناسایی گروه‌های هدف عنوان کرد و گفت: سالهاست اقتصاد ایران از عدم شفافیت مالی رنج می ‌برد و نظام مالیاتی و یارانه‌ای به دلیل عدم شفافیت درآمد خانوارها و حجم مبادلات مالی فعالان اقتصادی نتوانسته از کارآمدی لازم برخوردار باشد از سویی دیگر فرارهای مالیاتی و انحراف در پرداخت یارانه از دغدغه جدی اقتصادی کشوراست.

وی ادامه داد: در حالی به دلیل تحریم ‌های بین ‌المللی و کاهش منابع عمومی دولت، بحث شفافیت مالی و شناسایی دقیق دهک‌های مختلف درآمدی مورد توجه قرار گرفته که تاکنون اقتصاد ایران به دلیل کسب درآمدهای هنگفت صادرات نفت به کارآمدسازی نظام مالیاتی احساس نیاز نکرده و شفاف ‌سازی در مبادلات مالی فعالان اقتصادی و درآمدهای خانوارها به طور جدی دردستورکار قرار نگرفته است.

شقاقی در پاسخ به این سوال که آیا بسترهای لازم برای شناسایی دقیق دهک‌های درآمدی خانوارها فراهم است؟ توضیح داد: بخشی از اقتصاد کشور طی سال های گذشته به دلایل متعددی به سمت بخش های غیرمولد، اقتصاد زیرزمینی و سوداگری سوق داده شده

و همین موضوع تنگنای اصلی پیش روی رصد و کنترل درآمد و ثروت خانوارها بوده و امکان شناسایی گروه های هدف را با مشکل مواجه می کند از سویی دیگربه دلیل عدم توسعه بسترهای دولت الکترونیک در کشور، امکان شناسایی مبادلات مالی مقدور نیست و همچنان پرداخت‌های نقدی در مبادلات اقتصادی رایج است.

وی با بیان اینکه با توجه به مسایل پیش روی دولت گذر از این مرحله نیز نیازمند درایت و تدبیر است ادامه داد: مبادلات پنهان و رواج اقتصاد سوداگری، امکان شناسایی دقیق دهک‌های درآمدی را با تردید مواجه می‌کند از این رو لازم است دولت مطالعه جامعی از ابعاد و محورهای مختلف شناسایی دهک‌های درآمدی بعمل آورد تا بتواند بانک اطلاعاتی کاملی تدارک ببیند.

این اقتصاددان تاکید کرد: اتکاء صرف به محور مالیات پرداختی و یا ثروت‌های غیرمنقول ثبت شده و قابل رصد خانوارها نمی ‌تواند در تفکیک دهک‌های درآمدی مناسب بوده و از درجه اعتماد بالایی برخوردار باشد؛ بنابراین باید مطالعه جامع حول محورهای مختلف درآمدی و ثروت خانوارها در اقتصادی که از درجه بالایی از سوداگری و پنهان ‌کاری رنج می برد، انجام شود.

شقاقی همچنین در مورد این که آیا تفکیک دهک‌ها در پرداخت یارانه‌های نقدی تنها با اتکاء به درآمد خانوارها به دولت را به اجرای عدالت نزدیک می کند؟ تصریح کرد: اگر شناسایی گروه های هدف به طور دقیق انجام نشود، عواقب آن تحمیل فشار روانی و تنش بر جامعه خواهد بود و واژگان دیگری تحت عنوان نابرابری و بی ‌عدالتی یارانه‌ای ظهور خواهد کرد.

وی افزود: در صورت عدم شناسایی دقیق اقشار ثروتمند جامعه و تداوم در پرداخت یارانه نقدی به خانوارهای مرفه، به طور مجدد بی ‌اعتمادی به آمارها و اطلاعات خانوارها و ایجاد تنش در سطح جامعه افزایش می یابد چراکه با وجود این که ممکن است رقم یارانه برای طبقه‌ای از خانوارهای مرفه چندان موضوعیت و اهمیت نداشته باشد

با این حال در سطح جامعه به دلیل مساله چشم هم چشمی، درآمدهای نسبی بر مطلق ارجحیت دارد و خانوارها در مساله دریافت یارانه اغلب در بین هم گروه ‌های درآمدی خود مقایسه می شوند.

او در ادامه متمرکز شدن بر درآمد خانوارها در پرداخت یارانه همچنین هزینه خانوارها را از دیگر چالش های پیش روی حذف دهک ها عنوان کرد و گفت: از این رو باید بحث درآمد – هزینه به جای دهک ‌های درآمدی در پرداخت یارانه ملاک و محور تصمیم گیری قرار گیرد.

به عنوان مثال ممکن است خانوارهایی از سطح درآمدی بالایی برخوردار باشنداما از طرف دیگر به دلیل بعد خانوار، جایگاه اجتماعی، محل سکونت و ... سطح هزینه ‌های بالاتری نیز داشته باشند بنابراین تمرکز محض بر درآمد خانوارها بدون درنظر گرفتن بعد خانوار، جایگاه اجتماعی خانوار، محل سکونت، منابع درآمدی پایدار خانوار، ... نمی تواند به عدالت نزدیک باشد.

راهکارهایی برای شناسایی دقیق دهک‌های درآمدی
این کارشناس در ادامه به ارائه راهکارها و پیشنهادهایی برای جبران کسری هدفمندی و نحوه شناسایی دهک های درآمدی پرداخت و یادآور شد: اطلاع رسانی، توجیه و افزایش آگاهی عمومی جامعه از دلایل و ضرورت حذف سه دهک درآمدی از دریافت یارانه است.

وی افزود: احصاء دقیق محورها و کانال ‌های مختلف و متعدد کسب درآمد و ثروت خانوار، عدم تکیه محض بر محورهای محدودتری نظیر مالیات و ثروت ‌های غیرمنقول همچنین تکمیل بانک اطلاعاتی درآمدی خانوارها و تفکیک دقیق دهک‌های درآمدی نیز ضروری به نظر می رسد.

شقاقی با تاکید بر اینکه باید اعلام اولیه گروه هدف و دادن فرصت لازم برای اعتراض و تکمیل و تصحیح اطلاعات درآمدی در دستور کار دولت قرار گیرد، مطالعه و شناسایی مشاغل پنهان و بررسی چگونگی رصد درآمدهای کسب شده در بخش های غیرمولد، زیرزمینی و غیرشفاف همچنین درنظر گرفتن هزینه ‌های خانوارها مبتنی بر معیارهای مختلف نظیر بعد خانوار، جایگاه اجتماعی خانواده، محل سکونت، منابع درآمدی پایدار خانوار را از ابعاد حائز اهمیت در اجرای طرح حذف دهک های پردرآمد عنوان کرد.

به گفته وی توسعه بسترهای دولت الکترونیک در کشور جهت تقویت شفافیت مالی و اطلاعات مبادلات اقتصادی از لازمه های شناسایی و تفکیک دهک های درآمدی است./ایسنا

توکلی: مجلس حذف یارانه‌ی دهک‌های بالا را قبول می‌کند/ شناسایی دهک‌های بالا امکان‌پذیر است

در جمع خبرنگاران؛
توکلی: مجلس حذف یارانه‌ی دهک‌های بالا را قبول می‌کند/ شناسایی دهک‌های بالا امکان‌پذیر است

به گزارش یسنا، احمد توکلی در حاشیه‌ جلسه‌ی علنی صبح امروز (یک شنبه) مجلس در جمع خبرنگاران اظهار کرد: در هدفمندی یارانه‌ها، هدفمند یعنی غیرسرانه و غیر برابر، اما در کاری که ما انجام می‌دهیم بی‌عدالتی وجود دارد، یکی این که به غنی و فقیر یکسان می‌دهیم و بی‌عدالتی دیگر این است که چون منابع کافی نداریم نصف پولی که به مردم پرداخت می‌کنیم از طریق شرکتهای دولتی و خود دولت به بانک مرکزی تحمیل می‌شود.

وی گفت: بانک مرکزی اسکناس چاپ می‌کند که با این کار پول پرقدرت زیاد می‌شود و نقدینگی و در نتیجه تورم افزایش پیدا می‌کند که این تورم به دهک‌های پایین جامعه بیش از دهک‌های بالا فشار می‌آورد، پس اقتصاد را مختل می‌کند و تورمی ایجاد می‌کند که باعث تشدید رکود و کاهش نرخ رشد می‌شود، یعنی ما با دست خودمان بیشتر در باتلاق رکود تورمی فرو می‌رویم.

نماینده مردم تهران در مجلس یاد آور شد: اینکه گفته می‌شود شناسایی دهک‌های بالای درآمدی مقدور نیست نمی‌تواند قابل قبول باشد، البته دولت قبل این را می‌گفت، از صدر اسلام تاکنون مسلمانان به اهلش زکات می‌دهند پس عملا شناخت مستحق امکان پذیر است که خداوند این دستور را داده است.

توکلی اضافه کرد: از نظر تجربه‌ی بشری هم کشورهای اروپایی به بیکاران یارانه نقدی می‌دهند و آنها را شناسایی می‌کند پس چطور می‌گویند که شناسایی برخی دهک‌ها امکان پذیر نیست در حالی که گردش مالی صاحبان حسابهای بانکی، نام مودیان مالی و صاحبان خودروهای لوکس مشخص هستند و از این ملاک می‌توان استفاده کرد.

توکلی ضمن ابراز بی‌اطلاعی از جلسه‌ی دیروز (شنبه) کمیسیون برنامه و بودجه اظهار کرد: من فکر می‌کنم مجلس پیشنهاد حذف یارانه‌ی دهک‌های بالای درآمدی را قبول می‌کند، البته این یکی از مشکلات است، باید فعلا یارانه را هدفمند کنیم گرچه مشکلات دیگری هم است که باید حل شود.

وی با بیان این که دولت برای حذف یارانه‌ی دهک‌های بالا ابراز تمایل کرده گفت که اگر نیازی باشد در این رابطه جلسه‌ای با دولت برگزار می‌شود. /ایسنا