شبیخون به بنای صفوی در جنوب تهران

خبرگزاری ایسنا: چند شب پیش حفاران غیرقانونی، شبانه بخشی از بنای مقبره شیخ کُلینی را به طمع پیدا کردن گنج کنده‌اند و حالا بخشی از آجرهای بنای آن که متعلق به دوره صفوی است را دور قبر تازه دفن شده‌ای در حیاط مقبره کُلینی چیده‌اند!

پشت مقبره شیخ کُلینی (نویسنده کتاب اصول کافی) تپه‌ای وجود دارد که به گفته کارمند دهیاری کُلین، یکی از پربارترین تپه‌ها در این روستا است. قنبری می‌گوید: من از زمان بچگی درباره پرباری تپه‌های تاریخی کلین به خصوص این تپه شنیده‌ام. محال است کلنگ بزنی و چیزی از آن پیدا نکنی.


محسن ستاره، دهیار «کلین» می‌گوید: بیش از 20 تپه تاریخی در این روستا وجود دارد که بسیاری از سارقان اشیاء تاریخی با حفاری‌های غیرقانونی تپه‌ها را تخریب می‌کنند. بسیاری از تپه‌ها سوراخ شده، همه‌جا گودال‌هایی که حفر کرده‌اند دیده می‌شود. در برخی نقاط هم چاه کنده‌اند.

او بیان می‌کند: بقعه شیخ کلینی مربوط به دوره صفویه است و حدود 300 سال قدمت دارد. ما هر ساله همایشی به مناسبت بزرگداشت شیخ کلینی (19 اردیبهشت ماه)‌ برگزار می‌کنیم که امسال امام جمعه و فرماندار تصمیم گرفتند برگزار نشود. در شورای عمومی فرهنگ بخش تصمیم گرفتند اقدامات مفیدتر و بهتری برای شیخ کلینی برگزار و هر دو سال یک‌بار همایش بزرگ‌تری در سطح کشوری برگزار شود.

دهیار کُلین اظهار می‌کند: اولین برگزارکننده این همایش دهیاری روستای کُلین بوده که به مدت 5 سال مداوم این همایش را برگزار کرده است.

«ستاره» می‌گوید: ما از محمد حسین فراهانی (دهمین مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران) در یکی از همایش‌های شیخ کُلینی دعوت کردیم. سه سال پیش صورت‌جلسه‌هایی هم امضا شد و سه هزار متر زمین را برای ساخت اقامتگاه تفریحی برای گردشگران به میراث فرهنگی واگذار کردیم، اما هیچ اتفاقی نیفتاد.

او با بیان اینکه روستای کُلین به عنوان هدف گردشگری ثبت شده اظهار می‌کند: اما این نام تنها از نظر اسمی ثبت شده و تا کنون اقداماتی برای زیر ساخت آن انجام نشده است. در مقبره شیخ کُلینی هم هیچ گونه امکانات و تجهیزاتی برای رفاه گردشگران و مسافران وجود ندارد و تنها بنای مقبره است. تپه‌های باستانی هم مدام در حال تخریب و سرقت هستند.

«ستاره» درباره شیخ کُلینی توضیح می‌دهد: شیخ محمد کلینی نویسنده کتاب اصول کافی (کتب اربعه شیعیان) است که در بغداد دفن است و مقبره شیخ توسط تعدادی از خیرینی که به بغداد سفر کرده بودند، امسال بازسازی شد. مقبره‌ای هم که در کُلین وجود دارد متعلق به یعقوب‌بن اسحاق کلینی پدر شیخ محمد است. نزدیک‌ترین فرد به نواب اربعه امام زمان (عج) شیخ کلینی بوده است و احادیث دسته اول ایشان توسط شیخ در کتاب اصول کافی نوشته شده و بیشتر علمای ما هم از همان احادیث استفاده می‌کنند.

حمید عبدلی - مسوول سابق میراث فرهنگی شهرری - در این‌باره می‌گوید: مقبره شیخ کلینی جزو 34 اثر تاریخی شهرری است که ثبت ملی شده و زیر نظر اوقاف است. دهیاری کلین در سال 91 دو هزار متر زمین در اختیار میراث فرهنگی استان تهران قرار دادند تا اقامتگاهی برای گردشگران ساخته شود که این اتفاق میسر نشد.

او درباره دلایل ساخته نشدن اقامتگاه برای گردشگران در کنار مقبره شیخ کلینی توضیح می‌دهد: اداره آب، برق و گاز نمی‌توانند زیرساخت‌های لازم در آن منطقه را تامین کنند. زیرا جهاد کشاورزی می‌گوید، زمین آنجا مستعد کشاورزی است و تا زمانی که آزمایش خاک نشان دهد، زمینی مستعد کشاورزی است نمی‌توان آنجا ابنیه یا استراحتگاه ساخت. از طرفی اداره آب می‌گوید قدرت آبرسانی به آن منطقه را ندارد. هر کدام از ادرات مرتبط با دستگاه این موضوع مشکلات خودشان را اعلام کردند و به این دلیل این کار به سرانجام نرسید.

عبدلی با بیان اینکه این مقبره در سال 88 مرمت شده است، اظهار می‌کند: در زمان مدیریت من در میراث فرهنگی شهر ری، نزدیکی مقبره شیخ کلینی یک سوله ساختیم که همان زمان یک کوزه مربوط به دوره ساسانی پیدا کردیم.

او بیان می‌کند: در حال حاضر حاج حبیب قنبری که از قدیمی‌های سپاه پاسداران است به آنجا سر می‌زند یا بسیجی‌ها را برای سرکشی می‌فرستد. به نحوی مقبره شیخ کلینی مردمی اداره می‌شود.

روز 19 اردیبهشت ماه در تقویم به نام روز بزرگداشت شیخ کلینی ثبت شده است در حالی که زیر ساخت‌های لازم برای جذب گردشگران ایرانی و خارجی مسلمان شیعه در این منطقه فراهم نیست!

در گزارش پژوهشی آثار ری که «قدیر افروند» و «خسرو پور بخشنده» انجام داده‌اند، درباره نسبت این بنا به شیخ کُلین با توجه به قدمت آثار مجاور و اصل بنا و تاریخ وفات پسر شیخ کلینی معروف به محمد در سال 321 هجری قمری بنای فعلی نمی‌تواند از دوره صفوی قدیمی‌تر باشد و کتیبه‌ای که مربوط به دوره فتحعلی شاه است گویای اختلاف زمانی فاحش بین احداث بنا و زمان حیات شیخ کلینی است. بنا بر این تصور می‌شود در زمان آبادانی این منطقه در قرن سوم و چهارم هجری قمری به احتمال زیاد شیخ کلینی در این محل زندگی می‌کرده و احتمالا دارای مقبره‌ای بوده که بنای فعلی به روی آن با اختلاف زمانی چند قرن ساخته شده است. این مقبره در سال 1410 هجری قمری مرمت شده است.